杀猪待客好气象
Nal Dib Ghex Dangl Khat
Hlat maix laib lil vut, | 妈妈家有喜临门, |
Hlat dliangx hveb lol dent, | 捎来口信把我邀, |
Bib diux hxub longl leit. | 我们做客赶紧到。 |
Bib laix naib lal hxut, | 妈妈心肠真是好, |
Wais bib longx lol leit, | 只因我们赶到了, |
Hxub dax dib dail bat. | 杀猪迎客礼最高。 |
Wil naib zaid not khut, | 妈妈家中银钱多, |
Yis maix ib mail bat, | 圈里养满猪一窝, |
Ghex nongx diel deis vut, | 喂猪用啥好饲料, |
Ghex hlieb gol xel tat? | 猪儿呼呼尽长膘? |
Ghab hfat mongl yis diot, | 精糠碎米来喂养, |
Ghex hlieb gol xel tat, | 猪儿呼呼快成长, |
Ghex hlieb lol pail khat. | 长大陪客在桌上。 |
Nal yis bat lox dab, | 妈妈楼脚养大猪, |
Ghab hfat mongl dax yis, | 米糠细细饲料稠, |
Nal mongl hlait jox diub, | 妈妈手把猪背抚, |
Jox diub dliangt lax diub. | 鬃毛光滑似抹油。 |
Jid dad liek ghangx hlab, | 猪身长长如抬杠, |
Ghab hfud liek ninx tiab, | 猪头雄健似牛头, |
Ghab daid liek vongx eb. | 猪尾摇摆像龙游。 |
Dail dal ghet vangx hvib, | 不忘咱的老祖宗, |
Dol lul hot deix hveb: | 他们时刻来教导: |
“Xet bil dat nongx hsab, | “不要杀猪独自享, |
Dangl dol khat dax sos, | 等待他日宾客到, |
Dat jenk diel diux hxub.” | 宰猪待客礼节好。” |
Hnaib nongd khat dax sos, | 今日大喜客登临, |
Longl leit nal diux hlieb, | 来到妈妈家大门, |
Nal mongl ghangb lox dab, | 妈妈赶忙楼下行, |
Ngit tongl bat seix diangs, | 但见猪儿肥又壮, |
Hlat mongl kot xex yilb [1] : | 随即唤来年轻人: |
“Wil bat dat ghax nioxb, | “快把肥猪杀了吧, |
Dad lol jenk diux hxub!” | 杀猪来敬贵宾们!” |
Hsangk deis dut bil fangd [2] ? | 谁人手巧福寿全? |
Lol luf dius ghex ghod [3] , | 杀猪宰牲由他干, |
Zenx xend [4] dut bil fangd, | 有福之人最殷勤, |
Lol luf dius ghex ghod, | 杀猪由他来操办, |
Lol dib dius niux jud [5] , | 还得动手把鸡宰, |
Luf dib dius box ongd [6] . | 杀鸭也得将他喊。 |
Zat bib denb jud hmad, | 三盏美酒酌满满, |
Liek bib laib niel bod, | 如像三个元宝样, |
Sot diot guf dax dad, | 稳稳放在桌中央, |
Bongt leit fangb waix zaid. | 美酒醇香飘天上。 |
Fangb waix ghongl hfud hxid, | 天公闻香低头望, |
Fangb dab ait diel xid? | 人间这在做哪样? |
Nal maix lail lil vut, | 原来妈妈办喜事, |
Nal dib ghex dangl khat, | 杀猪待客好气象, |
Dangl diux hxub longl dut. | 迎宾到来喜洋洋。 |
Haib nongd hnaib wangx hnaib, | 今日皇家吉祥日, |
Hxib nongd hxib wangx hxib, | 此刻皇家吉祥时, |
Wangx zaid ghangb jox hvib, | 皇家今天心情好, |
Wangx bod wangx seix pab. | 劈开皇钱来赏赐。 |
Deix jid wangx seix baib, | 送过皇钱送子嗣, |
Baib lol jex dail jangs, | 送来九个好儿郎, |
Jib daib dial vut nios. | 面容俊俏男孩子。 |
Nix lol diel xid jis? | 银钱来了用啥装? |
Nix lol longl git jis. | 银钱来了大柜装。 |
Seb lol diel xid dus? | 子嗣来了谁分派? |
Seb lol hfud dangk dus, | 子嗣来了桥头派 [7] , |
Hfud jux lul dus jangs. | 祖桥分派子孙们。 |
Dlas lol diel not jens, | 滚滚财富来千万, |
Bib ob dangl xit dus. | 宾主分享半对半。 |
Ghaib ed dangl ait deis? | 主人拿走哪一端? |
Hxub ed dangl ait deis? | 客人拿走哪一半? |
Ghaib ed dangl mik nais, | 主拿秤杆头毫星, |
Hxub ed dangl mik sais, | 客拿秤杆末星现, |
Ob dangl xit dangf sais, | 首末两端毫星同, |
Ob dangl xit dangf dlas. | 两头富贵难分辨。 |
Dlas ait nend ghax nioxb, | 如此富贵最是好, |
Xangf ait nend jangx ghaib, | 如此繁昌最是妙, |
Dot dlas nal laix hsab, | 不止妈妈得荣华, |
Nongt dlas mongl dangx dob, | 大家富贵一同到, |
Bib xit dad jangx ghaib. | 家家致富福星照。 |
[1] 苗歌有严整的“押调”格律,歌唱中一旦遇到不押调的词,那么歌唱者就改变该词的声调,使整首歌或整段歌的押调格律能够贯彻下去,称“临时变调”。如yil(年轻人)一词的声调是第四调(l),但在唱歌时听起来是第一调(b)的调值,于是我们记作yilb,把“临时变调”的调号置于音节本调的右上角,表示这里有变调。本书都用这个办法处理歌唱中的临时变调问题。
[2] dut bil fangd:本意为“宽宽长长的脚手”,这里指福寿双全的人。
[3] ghex ghod:猪,同义复合词,非口语词。
[4] zenx xend:同dlenx xend,圆满、无缺。用于人,指健康长寿、子女双全者,即福人;用于择吉,则指吉日良辰。
[5] niux jud:一般称jud niux,此处为押调而颠倒,本意为喙儿尖尖,这里借代鸡。
[6] box ongd:本意为“塘里浮萍”,这里借代鸭子。据歌手Ghet Dangk Sangb Mal称,有一种水生植物,浮在水面,叶圆,大如小斗笠,也用此名。据考可能是大叶睡莲。
[7] 苗族信奉桥,犹如汉族信奉送子观音,认为子嗣通过自家架设的桥来投胎,故说“子嗣来了桥头派”。每年农历二月初二举行暖桥活动(tob jux),即敬桥节。修葺旧桥、建架新桥、得子谢桥等活动都在这天。桥木必用再生能力强的杉树,最好是从丛生的杉木中选取粗壮梢美者。