布依族古歌
布依族古歌,也是布依族的史歌或史诗。布依族古歌以韵文体形式在民间流传,从《布依族文学史》所收集到的资料看,基本上属于创世史诗类。布依族古歌布依语叫“问久关”,意思是关于从前古老的歌。它反映了布依族先民对人类社会、自然界的认识,也在一定程度上反映了布依族远古的发展情形。布依族古歌内容广博,唱起来可以一夜不重复,它是老一辈对后代进行本民族传统教育的重要内容。
演唱布依族古歌
布依族古歌在清镇市流传下来的较有特色的有“旱歌”“洗脚歌”等。“旱歌”反映布依族人民在历史上遇到天灾人祸的情景。歌词(节选)如下:
布依语 | 意译 |
Ambaaus hams saaul hingl ndeeul, | 男友问一声女友, |
Hams saaul bas ndeeul goons. | 先来问女友一声。 |
Saaul maaic mbaaus bas gaangs, | 女友喜欢男友讲, |
Saaul maaic mbaaus bas nauz, | 女友喜欢男友说, |
Miz maaic rauz xih ies. | 不喜欢我们就算。 |
Beangz lac meeuz miz ndil, | 下方庄稼长不好, |
Beangz genz meeuz ndil miz? | 上方庄稼长好不? |
Beangz mbaaus xih leeux reengx, | 男友地方本是干, |
Beangz mbaaus reengx dazraaix. | 男友地方本是旱。 |
Mbos soongl ndanl miz ramx, | 井有两口无水吃, |
Bol nac raanz miz fenz. | 山在对门无柴烧。 |
Bil mauc reengx xih ndil, | 卯年晴就好, |
Bil xiz ramx lix laail. | 龙年雨水多。 |
Ramx laail riml gvas meangl, | 大雨一来水满渠, |
Meangl laail dazraaix. | 大雨一到水满沟。 |
Ndanl mbos ramx yeh laail, | 水井水满如深潭, |
Mbaaus gead dongc bail raabt, | 男友提桶去挑水, |
Saaul dez haanz bail raabt. | 女友扛担也去挑。 |
Bail xaux ndaix byoongh dongc, | 谁若去早得半挑, |
Bail bianh ndaix byoongh mbees. | 你若去快得半瓢。 |
Bil reengx guehlaez gvas? | 若遇荒年怎么过? |
Beangz gul ramx dah hes, | 那时我方河已干, |
Beangz rauz ramx dah roz. | 那时我地水干枯。 |
Beangz genz dah yeh hes, | 上方小河已干枯, |
Beangz lac dah yeh roz. | 下方大河已干涸。 |
Dah langl mdaanx yeh hes, | 寨后河水水已干, |
Mbaanx waangzngih dah roz. | 王二寨河已无水。 |
Ramx mbaanx waangzngih hes, | 王二寨塘水已无, |
Ramx waangzngih miz dangz. | 王二寨已无水喝。 |
Ndil miz gvas sos lac, | 最好地方在下方, |
Sis hac daux hauxwangl. | 一年四五斗红稗。 |
Reengx saaml bil miz ies, | 三年干旱不挨饿, |
Reengx beedt bil miz yis. | 干旱八年也不愁。 |
Hauxweangc gaail xaangz ngih, | 一斗小米一两二, |
Legbih gaail hac xaangz. | 小豆一斗卖五两。 |
Hauxdais gaail xaangz beedt, | 苞谷一斗卖八两, |
Hauxdais miz banz xeenz, | 杂粮不如大米贵, |
Gaail haux miz banz xeenz. | 卖得再多也无钱。 |
Naanz ndaix dais bixnuangx, | 无啥招待众亲友, |
Dais bixnuangx miz banz. | 真是愧对众亲友。 |
Mbaaus ngonznix bail genz, | 男友今天顺河上, |
Mbaaus sil dah bail lac. | 男友明天顺河下。 |
Baaih lac lix biangh ndeeul, | 下面有一片洼地, |
Mbaanx saangl lumc qyus lac. | 寨高也犹如在下。 |
Ramx dah juangh mal genz, | 往上引来河中水, |
Bux lix xeenz bail xez. | 有钱人拿钱去买。 |
Feax xeenz laail xex ndaix, | 别人有钱他能买, |
Mbaaus xeenz seeuc mboxmiz. | 唯哥钱少买不到。 |