搜索
   登录

打杀蜈蚣
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-11-01 文章字数:1008字

打杀蜈蚣

Dib Gangb Dat Kuk

Bul diangl bul hxet ves,

他人生性好偷闲,

Vangb diangl Vangb khab bis,

姜央生来勤开田,

Khab lix bil bok vas,

开田开在尖高山,

Vangx enb mal pit jes,

开过西边马鞍岭,

Zangx Hxib dol hxat yas.

直到掌西真遥远。

Jangx Vangb mongl khab qed,

姜央勤苦去开田,

Khab bis dliel hnaib qend,

开荒造那古田园,

Khab dax dad khab diangd,

开来开去又开转,

Khab leit ghab gib qed.

开到田角这一边。

Kuk vangx ghab hnid hliod,

聪明蜈蚣见到了,

Kot Jangx Vangb gad gad:

声连着声叫姜央:

“Khab lix khab dangl nend,

“开田只能开那头,

Xet khab dax dangl nongd.

不可开过这边来。

Dangl nongd wil tiongd liod,

这边是我黄牛圈,

Tiongd ninx niangb hangd nend.

水牛的圈在那儿。

Wil hot wil tiongd liod,

话说是我黄牛圈,

Max bub wil zaid bad,

哪知却是我家爹,

Wil bad niangb hangd nend.”

我爹就埋在那边。”

Vangb ait mais naix died,

姜央装痴埋头干,

Dot zongb naix dail xid,

不听不理别人言,

Jas set diot nangx nend.

纠纷仇隙由此生。

Jes eb ghab dail xid?

上游请了哪一个?

Nangl eb ghab dail xid?

下方叫来哪一人?

Jes eb Jenb Hsongd Bongl,

上游请个金松朋,

Juk Nix daib bad lul,

请来鸠你老大人,

Nangl eb Jenb Hsongd Ghangd,

下方请了金松冈,

Wangx Luf Lax bad hliod,

叫来聪明陆腊王,

Ghenx diangs ob laix ed.

来给双方解冤仇。

Nangl eb Jenb Hsongd Ghangd,

下方请了金松冈,

Wangx Luf Lax bad hliod,

请来聪明陆腊王,

Ghangt dot bib ghenx jed,

他能挑三挑糍粑,

Hmat dot bib dlox hseid,

他能讲三罐道理,

Jix dax zab bad xed,

骑来了五只雄虎,

Dax yangx dib bat taid,

一到就把大猪杀,

Nongx jangx ax vud hseid.

吃喝完了不说话。

Saib dail Jenb Hsongd Ghangd,

可恨这个金松冈,

Ghenx diangs ghenx ax xend,

排难解纷理不明,

Xit vaf zeis niox nongd,

争争吵吵断不清,

Qit cat ob laix diangd.

二人生气各回程。

Kuk hnaib hnaib hved hmid,

蜈蚣天天磨毒牙,

Vas hxangt jub vangx ud;

锋利胜似缝衣针;

Lak hnaib hnaib hved dangd,

阿腊天天磨长刀,

Vas hxangt ghab nangx tangd.

利如芭茅胜几分。

Dent diot ghab vangx vud,

约到山林去决斗,

Dius kuk jus deix ted,

蜈蚣如约前去了,

Dius Lak hxib ax ted,

阿腊心虚不愿行,

Sot set wangs niox nend.

纠纷这样摆下了。

Dent diot ghab zangx fangd,

约在宽宽大坝上,

Dius kuk jus deix deid,

蜈蚣觉得正合心,

Dius Lak nongf ax deid,

阿腊觉得不如意,

Dius Lak hxib ax ted,

阿腊害怕不敢行,

Sot set wangs niox nend.

纠纷这样摆下了。

Dent diot jes gheix xil?

又约在什么地方?

Dent diot ghab vangx liangl.

约在悬崖深涧旁。

Dius kuk jus deix longl,

蜈蚣确实跑去了,

Dius Lak jus ax longl,

阿腊失约不到场,

Sot set wangs niox nal.

纠纷又是摆下了。

Dent diot gib lix dad,

决斗约在长田角,

Nios Lak jus deix hangd,

阿腊心头真欢喜,

Nios kuk jus deix hangd,

蜈蚣觉得如了意,

Jaf mais dlinf dax xud,

横眉怒眼跳向前,

Kuk hot Lak dax hxid,

蜈蚣叫腊小心看,

Lak hfub kuk dax hxid.

腊叫蜈蚣仔细瞧。

“Dat kuk ax ait xid,

“杀个蜈蚣算什么,

Hat wat diangb nangx said!”

可惜弄脏我宝剑!”

Lak dliof diangb nangx taid,

腊抽利剑就砍杀,

Lak maf kuk jex dangd,

砍了蜈蚣九大刀,

Nongt maf kuk jex ghaid,

要宰蜈蚣成九截,

Ait xongs pit niox nongd,

要劈蜈蚣成七块,

Diot Lak ngas jox hnid.

阿腊才觉得心甘。

Kuk juf dex ib did?

蜈蚣拿什么抵挡?

Kuk juf hsub hsab did,

木屑乱渣来抵挡,

Dangd lax dax dliab hmid,

大刀砍来刀口滑,

Lak maf ax sos jid.

腊砍不着蜈蚣身。

Kuk def Lak jex hmid,

蜈蚣咬腊九大口,

Lak juf dex ib did?

腊拿什么来抵挡?

Lak juf liax hab did,

腊拿鞋根鞋底挡,

Hmid def dax dliab hmid.

蜈蚣咬来滑了牙。

Xit maf sais laix dangd,

一刀砍来还一刀,

Xit def sais laix hmid,

一牙咬来还—牙,

Def deis def ax xend,

牙牙咬来不伤人,

Maf deis maf ax xend,

刀刀砍去不着身,

Sais xit dangf niox nongd,

杀来咬去打平手,

Yuf ves ob laix diangd.

累了无奈各回程。

Dent diot jes gheix xid?

又约在什么地方?

Dent diot hnaib gheix xid?

又约定什么时辰?

Dent diot ghangb yox yangd,

约在河滩大沙坪,

Hlat diut vux hnaib mol,

约在六月属卯天,

Vux hxib mol jef xend.

卯日卯时定分明。

Jus bongf dax dib dend,

一见就奋力厮杀,

Gangb yangt dlinf dax gud,

蜈蚣飞身来抓人,

Kuk jus vib diux hmid;

龇起门牙气冲天;

Lak dliof diangb nangx said,

阿腊抽刀就砍杀,

Xit maf bet ax wud.

相咬相杀呼呼响。

Hmid dax ib dangd did,

利齿咬来大刀抵,

Dangd dax ib hmid did,

大刀砍来长牙挡,

Sax bib lob gud yud,

快快往前迈三步,

Sax bib lob gid ted,

快快三步退后走,

Dait waix nox diud diud,

白云惊散现青天,

Tat waix nox yud yud,

天空白云纷纷散,

Sais xit dangf niox nongd,

咬来杀去打平手,

Yuf ves ob laix diangd.

无奈累了各回程。

Hlat diut vux hnaib mol,

约在六月属卯日,

Hlat xongs vux hnaib sail,

定在七月属巳天,

Vux hnaib sail diangd longl,

属巳之日再转身,

Diangd dax ghangb yox yangl.

回到河滩大沙坪。

Lak dliof diangb nangx lol,

阿腊抽剑就砍杀,

Jus saix gangb wix dlial,

一碰蜈蚣闪开身,

Jus was gangb dik diol,

一挥蜈蚣跳起来,

Xit muf nongt dox jil,

相击累得肢体散,

Muf not qub xix xal,

斗久撕得衣帕烂,

Ud qub nongt xix jul,

衣衫裤子要烂完,

Los hniangk hlieb seix diel,

流下汗珠大如钱,

Hfud nais nongt baix mongl,

心肝肚肺都要落,

Sais xit dangf laix bil,

咬来杀去打平手,

Yuf ves ob laix mongl.

无奈累了各回程。

Waix xux hlieb cad val,

寒冬腊月落雪米,

Hlat xongs hlieb hob liul,

暑天七月下冰雹,

Hlieb eb diot jes lol,

洪水暴涨自西方,

Lal hsub hsab vuk nangl.

树枝木渣向东漂。

Jangx Vangb dail yus ngil,

姜央偷懒贪方便,

Jangx Vangb mongl qeb dul.

他去河边捡柴烧。

Kuk des bongx eb lal,

蜈蚣顺水漂下来,

Lak hot jil hseb dul,

阿腊说是树枝条,

Dliangx jil bil mongl wil,

忙忙伸手就去抓,

Dliangx jil lob mongl ghol.

急急伸脚就去捞。

Kuk diot Lak bib xongl,

蜈蚣咬了他三口,

Gos benk niox ghangb xol.

鱼簖下边他躺倒。

Ghet Yux Daib dail lul,

友丹公公老人家,

Job lob diot nangl lol,

忙从河东往回跑,

Lol xangs Jangx Vangb bongl:

告诉姜央妻子说:

“Kuk gik Lak diub ngangl!”

“蜈蚣咬了腊的脚!”

Yax jab gheix xid diot?

用什么药来医治?

Yax eb gheix xid tangt?

用什么水洗伤口?

Wil dail gangb hxud diot,

用只头虱来医治,

Wil dail gangb daid tangt,

捉只虱子来散毒, [1]

Jil mongb dangf jil vut.

病脚马上变好脚。

Vangb dod nil vut hxut,

姜央姐妹心肠好,

Ghenx lol ib jil bat,

挑来一只猪大腿,

Lol ib bob nail set,

担来一包偷嘴鱼 [2]

Dail gheib haib lol ngit.

还带只鸡来探望。

Jangx Vangb dad hvongt hvit,

姜央病愈嘴巴馋,

Vangb qeb diud diot lot,

姜央捡起往嘴放,

Ghab hsangb bongl liongl angt,

伤口肿得发红光,

Hsob hsangb sul bongl ongt.

伤口肿起像瓦缸。

Dail xid dail hvib fangx?

谁个心地最善良?

Dliangb dab dail hvib fangx,

土地菩萨最善良,

Hxud ib hmangt fangx waix,

站立不眠通天亮,

Bongf kuk nangl eb dax,

看见蜈蚣从东来,

Jox jid liek diangb niangx,

身子好像一只船,

Bongl hmid liek gib vongx,

一双獠牙像龙角,

Lob bil liek jib nox.

手手脚脚像杉枝。

Dail xid dail vut hxut?

谁人是个好心肠?

Ghet Bod haib ghet Xongt,

宝公雄公两老人,

Ob daib dail vut hxut.

他们两个好心肠。

Ob daib mongl hsent jit,

他们两个去算计,

Dib jangx laib cat hlet,

打成一个铁笼子,

Jef dad mongl diot kuk,

拿去捕捉大蜈蚣,

Weix xol ghab lot put,

鱼簖安在河滩口,

Dangl laix gangb lol leit,

专心等着蜈蚣来,

Weix laix gangb dlenl cat.

围那蜈蚣进铁笼。

Laix gangb lol leit ngit,

蜈蚣来到看了看,

Gangb bongf gangb diangd dut.

蜈蚣转身连忙跑。

Kuk at jens gheix xid?

蜈蚣喜爱什么呢?

Kuk at ngix gheib bad,

蜈蚣喜爱公鸡肉,

Dliot gos laix gangb diangd;

鸡肉能诓它回来;

Dlab kuk bus ngex liod,

骗它进了黄牛圈,

Zenf bex ob dangl lid,

木板两头紧紧钉,

Zenf yex ob dangl pid,

竹竿火把两头烧,

Zenf yex ob dangl hvid,

竹条火把两边烘,

Laix gangb xok al lid,

烧得蜈蚣红通通,

Das kuk niox dab nongd.

烤死蜈蚣在里边。

Dail xid dail hxut gas?

谁个心明手脚灵?

Gangb yud dail hxut gas.

蚊子心明手脚灵。

Gangb yud mongl hmut kuk,

蚊子试探蜈蚣虫,

Dliangx lob mongl denf zeis:

伸出脚去狠狠踩:

“Dail nongd dail kuk das,

“这是一只死蜈蚣,

Ax dios dail kuk ves!”

不是一只活蜈蚣!”

Niangx nongd kuk yut dail,

当今蜈蚣个儿小,

Hlieb jil nib dad bil;

再大莫过小指头;

Niangx denx kuk hlieb dail,

当初蜈蚣个头大,

Gangb kuk hlieb max nongl.

身粗就像谷仓枋。

Ghet Bod daib bad lul,

阿宝公公老人家,

Ghed hveb diot kuk diel:

金口玉牙咒蜈蚣:

Ax baib dail kuk fal;

蜈蚣死了不许活;

Niangx ghangb dail kuk fal,

万一日后活转来,

Seix baib hlieb dius diel,

只许身粗如竹筷,

Ax baib hlieb dongs nongl.

不许大如仓柱头。

Bul diangl bul hxet ves,

别人生性好偷闲,

Vangb diangl Vangb khab bis,

姜央生来勤开田,

Khab lix bil bok vas,

开田开在高山尖,

Maib mongl ud ait yas,

他拿衣袖当撮箕,

Maib dad bil ait gus,

他用手指作钉耙,

Maib gib liod ait xongs.

他用牛角作铁钎。

Liongx maib diel xid fangf?

[3] 用什么下基脚?

Liongx maib jangd niul fangf,

勇用原木下基脚,

Vangb maib vib bod jaf,

央用石块来塞牢,

Jangx hxangb qed lad lenf.

砌成田坎弯又长。

Maib dab bil diot dais,

用黄沾土筑田坎,

Jangx hxangb qed nangl jes,

筑成田坎东西向,

Lix eb wad wul was.

田水荡漾闪波光。

Jangx Vangb mongl khab qed,

姜央上山去开田,

Zek waix Vangb lol zaid,

天黑姜央回家转,

Vik yas guf lix dad,

撮箕藏在上田坎,

Vik xongs ghangb gix ongd.

塘下水口藏铁钎。

Jangx Vangb mongl khab qed,

姜央去山上开田,

Khab dax dad khab diangd,

开来开去又开转,

Khab leit ghab gib qed,

开到田角那一边,

Hmangt jas vib dox nied,

碰上悬崖一大壁,

Jas zat Vangb ax ted.

遇崖阻挡开不去。

Jangx Vangb mongl khab wul,

姜央上山去开荒,

Khab lix sos hfud dangl,

开到坡边那一头,

Hmangt jas jens gheix xil?

碰上什么来挡路?

Jas zat Vangb ax longl.

碰上山崖挖不走。

Jangx Vangb mongl khab qed,

姜央开荒造田园,

Diub lix jangs dail gad,

田中栽的是稻粮,

Guf lix mais jenl yud,

上坎让它种苎麻,

Nos liangs bib dliangx dad,

麻秆长到三庹长,

Leit hniut Mais Bangx hlod,

等到妹榜回家转,

Xongt diot mos liax lid,

麻线几绺帽上拴,

Ait ghak Mais Bangx hxid,

作祭仪给妹榜看,

Mais Lief ghangb nangx hnid.

妹留见了心喜欢。

Ghangb lix mais jenl hlod,

下坎让它栽竹子,

Nas liangs bib dliangx dad,

竹笋长到三庹高,

Mais niangb ait gheix xid?

留下竹子作什么?

Mais ait cab liongx lid,

蓄它长大作祭杆,

Ait ghak Mais Bangx hxid,

作祭仪给妹榜看,

Mais Lief ghangb nangx hnid.

妹留见了心里甜。

Jangx Vangb mongl khab wul,

姜央上山去开荒,

Khab bis dliel hnaib niul,

开荒造那古田园,

Khab lix nongt mais gongl,

开荒造田要留沟,

Mais gongb diot eb dlenl,

留下沟渠让水流,

Mais gongb but jix mal,

留道让人们跑马,

But ghangt jes dax mongl.

别人抬轿来回走。

Mais bok ait gheix xil?

留个山坡作什么?

Mais bok zab nax liel.

留下山坡晒稻谷。

Bul khab qed jas ment,

别人开田遇水源,

Maib zod niul xangk ment,

打个草标作记号,

Gangb eb liax wul lit.

开沟引水灌田园。

Vangb khab qed jas ment,

姜央开荒遇水源,

Maib diel xid xangk ment?

他以什么作记号?

Maib box niul xangk ment,

撒把青萍作记号,

Gangb eb liax wul lit.

开沟引水灌水田。

Jangx Vangb mongl khab wul,

姜央上山去开荒,

Khab bis dliel hnaib niul,

开荒造那古田园,

Dail dal laib bok bis,

留下一个小土包,

Liongx dax ib bek gas,

大姐夫担一只鸭,

Lif dax ib tok bais,

二姐夫拎一罐酒, [4]

Lol sail laib bok bis,

来挖这个小土包,

Laib bok qed pit niangs.

土包就叫田中山。

Gangb mongl dail xok niangs,

蜜蜂饥渴空了肚,

Nongx jul ib tok bais,

吃完了一罐酒浆,

Nongx jul ib bek gas,

吃光了一只鸭子,

Gangb mongl job Lak was,

蜜蜂教姜央跳舞,

Vangb yangd niel liek yangs.

姜央跟着蜜蜂学。

Jangx Vangb mongl khab qed,

姜央上山去开荒,

Lol leit niangx ob dongd,

到了开春二月间,

Ghangt yas lol nongx dlongd.

收拾畚箕来过节。

Nongx niangx dad ait deis?

过年为的是哪般?

Hek ot ait gheix xid?

过节为的是哪样?

Nongx niangx baib liek dus,

过年为让叶芽绽,

Hek ot baib bangx pud;

过节为让花开放;

Bangx bongf bangx jef pud,

花看见了花才开,

Niangx bongf niangx jef diangd,

春看见了春才到,

Niongx bongf niongx jef ghad.

野鸡见了才开叫。

Bangx pud ghab jil det,

花儿开在树枝上,

Niangx diangd ghab wul lit,

春天来到河湾湾,

Niangx ghaid ob lol leit,

正二三月春到了,

Niongx ghad ghab bil pangt.

满山遍野野鸡叫。

Hsangk deis daib fal sod?

谁个勤快起得早?

Pik niangx xenb fal sod,

姑娘勤快起得早,

Bongf eb hob dlod khongd,

看见晨雾低空飘,

Bongf eb liax dlod yangd,

看见大河涌波涛,

Eb lal dlub pad ped.

流水溅玉白滔滔。

Tak hxenk yenf wix zaid,

步履轻盈往家跑,

Hsat Jangx Vangb bod hxod.

轻声叫姜央起床。

Vangb lif xet gheix xid?

姜央怀中揣什么?

Vangb lif xet diux mud,

姜央怀中揣摘刀,

Hxik hliat ghab vangx vud,

快快迈步入山去,

Hleik dot bab nangx tangd;

割得大把嫩芭茅,

Tak hxenk yenf diex diangd,

步履轻盈往家跑,

Yis ninx leit yangl ghongd,

喂得水牛饱又饱,

Tiet niak mongl kab qed,

拉它下水去犁田,

Kab zangt nangl eb fangd.

犁那河边宽田坝。

Tiet niak leit lix dad,

把牛牵到长田边,

Lix nox eb sad hsed.

长田水满绿茵茵。

Niak bongf niak niox hnid,

水牛见了心发悚,

Niak niox hvib taid taid.

水牛心头阵阵慌。

Nios vas ghab hnid hliod,

蜘蛛聪明又灵巧,

Hlik ghab hxenb dad dad,

袖子挽得高又高,

Hlik khet sos ghongd jod,

裤子挽迄膝弯弯,

Dik tait bongx eb hxid,

跳进水里试试瞧,

Kot ninx hlieb gad gad:

一声一声叫水牛:

“Dob seix jus ait nongd,

“说深只有这般深,

Hvib seix jus ait nongd!”

说高只有这般高!”

Niak bongf jef dax yangd,

水牛见了往下跳,

Lol kak mais lix dad.

犁耙姜央的长田。

Jangx Vangb mongl kab wul,

姜央牵牛去犁田,

Kak bis dliel hnaib niul,

犁耙古老的田园,

Wangx diob diot nangl lol,

啄木鸟从东方来,

Juk yens jil hfab niel,

啄着黄檀树一枝,

Qangt hveb diongx ghad ghail.

声同木鼓咚咚响。

Pik nes zongb maix hnangd,

姑娘耳灵听见了,

Kot Jangx Vangb gad gad:

声连着声叫姜央:

“Liek liek ob naib dlongd,

“像是祖先节日到,

Ob naib hek hnaib qend.”

当年爹娘祭鼓响。”

Jangx Vangb xangt bil liod,

姜央解索放了牛,

Xangt niak diongb yangl qed,

把牛放在田中央,

Jit hliat hxangb lix yangd,

爬上田坎来跳舞,

Zuk bib diex longl hfud,

轻轻三步往前跳,

Zuk bib diex gid diangd.

慢慢三步向后转。

Sux zuk ax sux lind,

会跳不会转腰身,

Sux nenk ax sux hfaid.

会扭不会换步走。

Gangb dlek gangb khob hfaid,

水中瓢虫在跳舞,

Gangb dlek job Vangb lind;

瓢虫教央转腰身,

Gangb mongl job Lak was,

蜜蜂来教腊跳舞,

Vangb yangd niel liek yangs,

央学踩鼓像蜜蜂,

Jef dongx laib jangd mais,

才像祖先吃鼓藏,

Dongx laib jangd Nangl Liangs.

像南良 [5] 祭祖一样。

Pik niangx xenb dail lal,

央妹是个好姑娘,

Kot Jangx Vangb zel zel:

声连着声叫姜央:

“Liek liek ob naib niel,

“像是祖先的鼓响,

Ob naib hek hnaib niul.”

像是古时祖先鼓。”

Jangx Vangb xangt bil dlial,

姜央急忙放了牛,

Xangt niak diongb yangl lol,

把牛放在田中央,

Jit cat hxangb lix dongl,

爬上田坎来踩鼓,

Zuk bib diex longl mongl,

轻轻三步往前跳,

Zuk bib diex diangd dangl.

慢慢三步向后走。

Lak zuk wangx diob niel,

腊跳啄木鸟的鼓,

Niak zuk dex deis niel?

耕牛跳的什么鼓?

Niak zuk lix hlieb niel.

耕牛在大田中舞。

Dail niox ghongd jod niak,

还有牛膝牛腿间,

Yax baib dail xid zuk?

让给哪个来跳舞?

Yax baib ghab daid zuk.

让给牛尾巴跳舞。

Dail niox ghab jid niak,

还有耕牛的身子,

Yax baib dail xid zuk?

让给哪个来跳舞?

Yax baib ghab ceib zuk,

让给牛鞭来跳舞,

Ghab ceib yel nad nenk.

鞭子任情轻轻舞。

Dail niox ghab hfud niak,

还剩那个牛脑壳,

Yax baib dail xid zuk?

让给哪个来踩鼓?

Yax baib gangb yud zuk,

让给蚊蝇来踩鼓,

Gangb dliongb yel nad nenk.

牛虻在牛头上舞。

Dail niox laib niel quk,

还有—种窄地鼓,

Ghab gib hfud dangl zok,

拐角尖尖不犁处,

Yax baib zax diel zuk,

让给钉耙来踩鼓,

Zax dlob yel nad nenk.

四齿钉耙来欢舞。


[1] 苗医用虱子治蜈蚣、毒蛇咬伤方法之一是用瓦针把天灵盖刺破见血,然后将虱子与其他草药一起捣烂敷刺破处。

[2] 偷嘴鱼:系当地汉话,此种鱼只有小拇指般大小,一寸多长,生活在水田中,苗医认为鲫鱼、黄鳝、偷嘴鱼等系发物,病中或病初逾,不能食,吃了会使病情加重或重发。

[3] 勇:苗语Liongx译音,传说是央的姐夫。

[4] 按旧俗,开荒造田时要在田中央留一小土包,名曰dliud lix(田心)。最后请至亲携洒、鸭等来庆贺才挖掉,算是竣工仪式。

[5] 南良:苗语Nangl Liangs译音,地名。今有与此同名的地方多处,但古南良为何处,待考。

苗族古歌:苗汉对照