搜索
   登录

运金运银
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-11-01 文章字数:54972字

运金运银

Qab Nix Qab Jenb

Lol wix haib lol sos,

唱呀唱呀唱到啦,

Lol wix gid qat lis,

唱到运金运银歌,

Gid qab liangl jit jes.

运金运银来西方。

Qab nix lol diot mais,

运银子来给妈妈,

Qab jenb lol diot mais.

运金子来给妈妈。

Nix lol ghab bat wangs,

银子运来百把万,

Jenb lol ghab bat wangs,

金子运来百把万,

Ghab hsangb liangl jit jes.

百把千两上西方 [1]

Gongb xex yil dot dins,

青年用银来成家,

Baib laix nal ait dlas,

爹妈拿金来致富,

Nal tid zaid diut dongs,

爹妈盖的六柱房,

Dib nix khad lot dongs,

柱头要用银皮包,

Dlub max zaid git hvik,

房屋枋子白花花,

Hfud guf sul lot ngangs,

屋脊两头如鹅喙,

Qud dongl sul dak gas.

翘起好比鸭翅膀。

Ob dial dail hvib fangx,

我俩哥哥人聪明,

Ob dial hnit hniub nax,

我俩哥哥播稻种,

Hnit diot dol diub lix.

播在那些肥田里。

Ghed Lol dail hvib fangx,

耇劳是个聪明人,

Nenx lol hnit hniub nix,

他来播种银种子,

Hnit diot dol ghab gox;

播在那些岩石里;

Ghed Lol hnit hniub jenb,

耇劳来播金种子,

Hnit diot dol ghangb vib.

播在那些岩石中。

Ghed Lol hnit hniub nix,

耇劳播种银子种,

Dot hniub nangl deis dax?

银种是从哪里来?

Ghed Lol hnit hniub jenb,

耇劳播种金子种,

Hniub gangl nangl deis fangb?

金种是从哪里来?

Hfud qend dliel dangb denx,

悠悠远古那时候,

Ghet Bod mongl dib bax,

有个保公去打桩,

Dangt dongs nil fangb waix,

打银造柱撑天上,

Laib nix dail dliat niox,

留下一些碎银子,

Hniub nix bet nend lol,

银种就从那里来,

Hniub jenb bet nend lol.

金种就从那里来。

Nix bongx laib nangl deis?

银子出自哪里呀?

Jenb bongx laib nangl deis?

金子出自哪里呀?

Nix bongx nangl Zat Sos,

银子出自苏岩崖 [2]

Jenb bongx nangl Zat Gas.

金子出自尕岩崖 [3]

Nix bongx bil Zat Sos?

银子出自苏岩坡?

Bil dios bil Zat Sos.

不是出自苏岩坡。

Jenb bongx bil Zat Gas?

金子出自尕岩坡?

Bil dios bil Zat Gas.

不是出自尕岩坡。

Nix bongx laib nangl deis?

银子出自哪里呀?

Jenb bongx laib nangl deis?

金子出自哪里呀?

Nix bongx ongd Yut Jes,

银子出自幼鸠塘 [4]

Jenb bongx ongd Yut Jes.

金子出自幼鸠塘。

Ongd dlaib dab al jas,

幼鸠塘泥黑黢黢,

Dlaib dab sul ghad ngangs,

塘泥乌黑如鹅屎,

Sul eb nix ded dens.

像蓝靛水染绸缎。

Lol hxid ongd Yut Jes,

来看那个幼鸠塘,

Not xus ment lol yis,

多少水井来灌养,

Not xus gongb lol bus,

多少水沟来汇流,

Jef diangl ongd Yut Jes?

汇流成个幼鸠塘?

Jex laib ment lol yis,

九个水井来灌养,

Jex jox gongb lol bus,

九条水沟来汇流,

Jef diangl ongd Yut Jes.

汇流成个幼鸠塘。

Ongd Yut Jes bongx nail,

幼鸠塘里产鱼虾,

Yut Jes dot bongx liangl.

幼鸠塘不出金银。

Nix bongx hangd deis lol,

银子出自哪里呀?

Jenb bongx hangd deis lol?

金子出自哪里呀?

Nix bongx diongx vib linl,

银子出自岩洞里,

Jenb bongx diongx vib linl.

金子出自岩洞里。

Nix bongx diongx vib linl,

银子出自岩洞里,

Jenb bongx diongx vib linl.

金子出自岩洞里。

Diongx vib jus deix seil,

岩洞实在太冷呵,

Seil hxangt dlinf niox mongl,

冷得没法说了呀,

Ait deis bongx nix liangl!

金银怎会冒出来!

Nix bongx hangd deis lol?

银子出自哪里来?

Jenb bongx hangd deis lol?

金子出自哪里来?

Nix bongx zat lenf lol,

银子出自岩层来,

Jenb bongx zat lenf lol.

金子出自岩层来。

Nix bongx zat lenf lol,

银子是从岩层来,

Jenb bongx zat lenf lol.

金子是从岩层来。

Ghangb zat yaf vix bel,

岩脚底下八层刺,

Guf zat yaf vix liul,

岩头顶上八道坎,

Hsangb bat lenf wangx ghangl,

千百道关在阻拦,

Nix ait deis bongx lol,

银子怎会出得来,

Jenb ait deis bongx lol?

金子怎会出得来?

Ghet Bod dail vut hxut,

保公是个热心人,

Gol dangx dol hlongt dut,

叫喊大家聚拢来,

Jex laix jex ghangt tait,

九个人抬九挑炭,

Yux nix zaid zat tit,

烧化银家大岩门,

Yux jenb zaid zat tit.

烧化金家大岩门。

Ghet Bod dail bad lul,

保公是个热心肠,

Ghangb fangb ib ghait niel,

寨脚去敲一槌锣,

Guf fangb ib ghait niel,

寨头去敲一槌锣,

Gol dangx dol hlongt lol,

叫喊大家聚拢来,

Jex laix jex ghangt dul,

九个人抬九挑柴,

Yux jenb zaid tit vongl,

火烧金家大楼门,

Yux nix zaid tit vongl.

火烧银家大楼门。

Ghet Bod dail vut hxut,

保公是个热心肠,

Gol dangx dob hlongt dut,

他喊大家聚拢来,

Jex laix jex ghangt tait,

九个人抬九挑炭,

Yux nix zaid zat tit,

火烧金银家岩门,

Yangx mongl hnaib mongl hmangt,

成天成夜放火烧,

Yangx mongl ghab dul det,

山林树木都烧完,

Yux penb sul was pet,

炭火灰飞如下雪,

Yux ax lol zat tit,

岩石大门烧不化,

Nix hlieb lol dot leit,

银子也就出不来,

Jenb hlieb lol dot leit.

金子也就出不来。

Hxub Niux dail vut hxut,

修狃有副好心肠,

Gangl gid nangl hlongt dut,

匆匆跑来自东方,

Laib niux dad xongs dlot,

它的喙子七拃长,

Xix vib linl tiat tiat,

啄着岩石嗒嗒响,

Zux vib linl pent pent,

岩石碎落纷纷扬,

Nix hlieb lol dot leit,

银子还是出不来,

Jenb hlieb lol dot leit,

金子还是出不来,

Nix genx hveb al zeit,

银子哭呀哭得惨,

Jenb genx hveb al zeit,

金子哭呀哭得惨,

Bub mongl nangl deis vut!

哭着不知去哪好!

Nix yangt waix dlub mongl,

银子飞到天上去,

Jenb yangt waix dlub mongl,

金子飞到天上去,

Nix hxet wangx hob dlangl,

银住雷公大王家,

Jenb hxet wangx hob dlangl,

金住雷公大王家,

Hxet hob zaid diux nongl,

住在雷公家仓里,

Hob dad tit lix mongl.

雷公把门来关紧。

Vongx eb dail vut hxut,

一条水龙心肠好,

Dad jil gib mongl ghat,

用只龙角去狠撬,

Mongl yax haib mongl yuk,

又去搬来又去取,

Mongl yax diangb ghangl tit,

去搬那根闩门杠,

Nix hlieb jef lol leit,

大块银子才出来,

Jenb hlieb jef lol leit.

大块金子才出来。

Jul dail ob liul zat,

还有两块岩石头,

Hsangb liul vib langl tit,

千块岩石把门拦,

Nix hlieb lol ax leit,

大块银子出不来,

Jenb hlieb lol ax leit.

大块金子出不来。

Ghet Bod dail vut hxut,

保公是个聪明人,

Maib dex niul tit zenk,

他用生铜作龙鞭 [5]

Yangl nox bib yangl hxangt,

一节绿的三节绛,

Yangl fangx bib yangl ghent,

一节黄来三节花,

Liongx dlial dlial diot ent,

阵阵对龙挥鞭子,

Vongx bongx liul cat cat,

水龙心中喜滋滋,

Vongx hfaid jid but dlut,

水龙忽然翻身起,

Dad hfud mongl diut zat,

用犄角去撬岩壁,

Nix jenb jef lol leit.

金子银子才来到。

Vongx eb dail vut hxut,

水龙聪明心肠好,

Maib dlongx bil tit det,

用泡桐木造样子,

Jeb tangb mongl but zat,

造梯架在岩壁上,

Nix jenb vuk lol leit.

金子银子才来到。

Nix jenb vuk lol leit,

金子银子来到啦,

Nix mongl nangl deis vut,

银子去住哪里好,

Jenb mongl nangl deis vut?

金子去住哪里好?

Dangx ib dol zek hfut,

大家都是昏昏然,

Jangx ghab nangl zek jent.

如坠山谷般昏暗。

Nix mongl laib wangl ment,

银子去住清水塘,

Jenb mongl laib wangl ment,

金子去住清水塘,

Wangl nox eb al hset.

塘中之水绿幽幽。

Lol hxid laib wangl lis,

来看那个金银塘,

Wangl nix dob val jas.

银子水塘深幽幽。

Hxangb fangb waix lol yis,

天上雨水来生养,

Maib eb vongx lol bes,

塘里龙水来孵抱,

Jef diangl laib wangl lis,

才生这个金银塘,

Wangl nox eb val hsek.

金银塘水绿幽幽。

Nix niangb dliel gid niangs,

银子住在塘里面,

Jenb niangb dliel gid niangs.

金子住在塘里面。

Zab diangb hsod diel ghongs,

五把锄头去挖掘,

Ob laib denb dul duk,

两盏灯火来照明,

Jex laib hxed liol was,

九架车轮去摇转,

Genx wub wub mongl niangs,

呜呜响着往里钻,

Seik nix jenb lol sos.

迎接金银走出来。

Diongl hangd deis bongx eb,

何处山冲水迸流,

Bil hangd deis dax hnaib?

太阳出在哪山头?

Diongl diongl seix bongx eb,

冲冲也有水迸流,

Bil bil seix dax hnaib,

山山都见太阳出。

Bil hangd deis bongx jenb,

哪个山里出金子,

Bongx lol diangb bax jenb,

冒出来块金碑 [6] 子,

Yangt mongl diub waix dlub?

一飞飞到天上去?

Laib wangl lis bongx jenb,

金银水塘冒金子,

Bongx lol diangb bax jenb,

冒出来块金碑子,

Yangt mongl diub waix dlub.

一飞飞到天上去。

Niongx bongl dail fangx hvib,

锦鸡懒心又无肠,

Zaid fangd ngil ax niangb,

宽敞房屋懒得住,

Qed dad ngil ax kab,

长田大坝任丢荒,

Vob gad ngil ax tiongb,

美食菜饭吃不香,

Jit hxit mongl vangx hvib,

成天高山去浪荡,

Nangl pangb ud linx dib,

穿件绸子花衣裳,

Ngangl dol gad gux gangb,

吃些蚂蚱当饭菜,

Tid dol zaid mox dangb,

盖些芭茅小草房,

Lal ghad longd ax ab,

铺盖稻草锃锃亮,

Bongf laib bil dax hnaib,

它见山头出太阳,

Bongf laib wangl bongx jenb,

见个冒金大水塘,

Bongx lol diangb bax jenb,

冒出大块金碑子,

Yangt mongl diub waix dlub.

径直飞去蓝天上。

Xangb Ghed Lol fangx hvib,

香耇劳 [7] 是热心肠,

Gangl gid nangl longx lob,

匆匆跑来自东方,

Ghab dlad diuk nix bab,

腰间别着一把刀,

Guf jil gid yex zeb,

长长竹竿肩上扛,

Dib dlel dlel waix dlub,

咚咚直捅蓝天上,

Baix lol diangb bax jenb,

大块金碑掉地上,

Lif dlinl dlinl waix dlub.

天空闪闪晃金光。

Nix bongx dail xid bongf,

银子冒出谁得见,

Jenb bongx dail xid bongf?

金子冒来谁得瞧?

Nix bongx Ghed Lol bongf,

银子冒出耇劳意,

Jenb bongx Ghed Lol bongf.

金子冒出耇劳见。

Ghed Lol dad jil dif,

耇劳急忙提只桶,

Dad laib haib mongl yuf.

拿把瓢儿就去舀。

Diel nangl genf jangx haib,

汉人凿成个瓢儿,

Dad lol heik nix vib,

凿瓢来把银子舀,

Daib Diel sangf bex teb,

汉人造成了木桶,

Dad lol jis nix vib,

拿木桶来装银子,

Baid jil dif ghax niangb,

每只桶儿都装满,

Diel nangl maf ghangx zangb,

汉人制造木扁担,

Dad lol ghangt nix vib,

拿扁担去挑银子,

Ghangt leit nal diux qangb.

银子挑到妈家来。

Wangx dliangb dail hvib bal,

鬼王是个坏心肠,

Longl bil diot ghangb wangl,

把手伸进水塘底,

Niangs nix bib haib mongl,

偷偷舀去三瓢银,

Bub dad ait diel xil!

不知拿去怎么用!

Lot hot wangx hvib bal,

错怪鬼王心不好,

Vat vat wangx hvib lal,

恰恰鬼王好心肠,

Hxat hvib jil gib nangl,

他是担心东天角,

Zat heib ax bil wenl,

岩缝粘贴不太牢,

Niangs nix jit waix mongl,

才偷银子上天去,

Hent jil gib dangl nangl,

补焊东边一只角,

Ax baib zat baix lol.

不让岩石往下落。

Nix bongx ait diel xid,

银子拿来作啥用?

Jenb bongx ait diel xid?

金子拿来作啥用?

Nix bongx dangt ful ghongd,

银子拿来打项圈,

Dangt bangx geb yangl hfud;

打银花来嵌银帽;

Jenb bongx ait liangl hxad,

金子拿去作钱花,

Ait bangx geb yangl hfud.

银花拿来作头饰。

Not nix ait diel xid?

银子多了怎么办?

Xus nix ait diel xid?

银子少了怎么办?

Not jenb ait diel xid?

金子多了怎么办?

Xus jenb ait diel xid?

金子少了怎么办?

Not nix dangt ful ghongd,

银子多了打项圈,

Dangt hliongt baib dail ad,

打造手镯姑娘戴,

Nes jit fangb nongx gad;

妹妹出嫁找饭吃 [8]

Xus nix ait liangl hxad,

银子少了作钱花,

Not jenb ait liangl hxad,

金子多了作钱花,

Xus jenb dangt seix ud,

金子少了打金泊,

Daib xenb jit mongl ud,

姑娘嵌在袖子上,

Jit leit diub xangx hvad,

来到集市上赶场,

Vut yangs neif dangx fangd.

美丽标致赛一方。

Ob ngit Jenb Vob diangl,

我俩来看娲今 [9] 生,

Vob diangl hnaib xenx sail,

娲出生在辰巳日,

Laib bit xens ax wenl,

名分藐小又轻贱,

Ghab Vob ait niux nangl;

这才称娲作姑娘;

Jenb dangt hmangt yenx mol,

今出生在寅卯日,

Laib bit naf ax lial,

名分高贵人器重,

Ghab Jenb ait liex dial.

这才称今作儿郎 [10]

Laib nend Vob Jenb diangl,

这是阿今阿娲生,

Hfab hxid nix jenb diangl,

回头来看金银生,

Nix diangl hnaib hmangt nongs,

银子出生夜雨天,

Jenb diangl hnaib hmangt nongs,

金子出生夜雨天,

Hnaib hxud hxid dangt lis.

毛毛雨天生金银。

Ob ngit Jenb Vob diangl,

我们来看娲今生,

Vob diangl denb dul bongf,

阿娲出生灯火见,

Jenb diangl denb dul bongf.

阿今出生灯火瞧 [11]

Eb yux wangl al waif,

一盏灯油满盈盈,

Denb cox longl val dif,

油中灯草拨不停,

Ghax jangx denb dul bongf.

这就叫作灯得见。

Laib nend Jenb Vob diangl,

那是娲今的出生,

Lol hxid nix jenb diangl,

来看金银的出生,

Nix diangl hnaib nangl bongf,

银子出生太阳见,

Jenb diangl hnaib nangl bongf.

金子出生太阳瞧。

Bif bit Jenb Vob diangl,

好比娲今出生时,

Vob diangl dail hleik duk,

阿娲出生要割脐,

Jenb diangl dail hleik duk,

阿今出生要割脐,

Maib hlod nal hleik duk,

用竹片来割脐带 [12]

Xenb dongx jed val wangt,

割得整整齐齐的,

Ghab hsangb niul val hset,

割得伤口鲜鲜的,

Niul liek gangb ot yangt,

鲜亮得像油虼螂,

Gangb wax wul hlat diut.

六月飞时叫哇呜。

Hfab hxid nix jenb diangl,

回头来看金银生,

Nix jenb diangl hleik duk.

金银出生割脐带。

Maib vib linl hleik duk,

用石刀来割脐带,

Xenb dongx jed val wangt,

割的口子齐斩斩,

Ghab hsangb niul val hset,

割的口子鲜生生,

Niul sul gangb ot yangt,

鲜亮得像油虼螂,

Gangb wax wul hlat diut.

六月飞时哇呜叫。

Jenb hlangb mongl dangl dongt,

阿今胎盘埋柱脚 [13]

Jangx dail daib ghend set;

后来变个断案人;

Vob hlangb mongl dangl sot,

阿娲胎盘埋灶房 [14]

Jangx dail daib ced hfat.

后来变成簸糠人。

Hfab hxid nix jenb diangl,

回头来看金银生,

Nix hlangb mongl jid zek,

银子胎盘丢深潭,

Jenb hlangb mongl jid zek,

金子胎盘丢深潭,

Mongl jangx dail liuk was,

以后变成只团鱼,

Jangx dail beb jid niangs,

变只潭里老乌龟,

Jid nox eb val hsek.

住在绿水深潭里。

Ob ngit Vob Jenb diangl,

我俩来看娲今生,

Vob Jenb diangl xid fangt?

娲今出生用啥敬?

Vob Jenb ed git fangt,

今娲出生用蛋敬,

Dib gheib lad but lot,

杀鸡涂抹小嘴唇 [15]

Vob Jenb jef pot hsot.

这样今娲才长肥。

Laib nend Vob Jenb diangl,

那是今娲的出生,

Hfab hxid nix jenb diangl.

回头来看金银生。

Nix jenb ed dend fangt,

金银出生戥子敬 [16]

Wenx hxub lad but lot,

硼酸涂抹它嘴唇 [17]

Nix jenb jef pot hsot.

这样金银才长肥。

Ob ngit Vob Jenb dangt,

我俩来看今娲生,

Vob Jenb bib dat leit,

今娲出生三天后,

Fangt Vob Jenb gux hxid,

要抱娲今出门看 [18]

Jenb bongf Jenb dail liod,

今看见一头黄牛,

Kab kak niangb max zaid;

看见犁耙挂梁枋;

Vob bongf Vob jel hsaid,

阿娲看见个碓子,

Vob ghax diek dlub hmid.

阿娲笑得现白牙。

Hfab hxid nix jenb dangt,

回头来看金银生,

Nix jenb bib dat leit,

金银出生三朝后,

Fangt nix jenb gux hxid,

要抱金银出门看,

Nix jenb bongf ongd dad,

金银看见长水塘,

Nix jenb diek dlub hmid.

金银露出白牙笑。

Ob ngit Vob Jenb diangl,

我俩来看今娲生,

Vob Jenb ed ud bes,

今娲生来要衣包,

Langl hsenb khad nes nios.

包男裹女用棉布。

Laib nend Vob Jenb diangl,

那是今丹阿娲生,

Hfab hxid nix jenb diangl.

回头来看金银生。

Nix jenb ed ud bes,

金银出生用衣包,

Vob dub khad dail lis.

用青苔来包金银。

Lol ngit Vob Jenb ud,

来看娲今的衣服,

Maib songx ghod yel dok,

要用栗木机织布,

Maib vas hlod nal xak,

要用竹梳子梳理,

Max val penb val penk,

拍呀砰呀砰的织,

Jef xob Vob Jenb ud.

才得今娲的衣服。

Laib nend Vob Jenb ud,

那是今娲的衣服,

Hfab hxid nix jenb ud.

来看金银的衣服。

Maib songx vib linl dok,

要用岩石机来织,

Maib eb seil lol xak,

要用凉水来梳理,

Jef xob nix jenb ud.

才得金银的衣服。

Lol hxid ud nios nes,

来看男女的衣服,

Ud dial ud kheib hxek,

男子衣服拴腰带,

Ud nil ud deit dlok,

女子衣服翘领子,

Maib dlangd yel ait yangs,

要用飞鹰作样子,

Jef xob ud nios nes.

缝得男女婴儿衣。

Laib nend ud nios nes,

那是男女婴儿衣,

Hfab hxid nix jenb ud.

回头看看金银衣。

Ud nix jenb xit sos,

金银穿的纸钱衣,

Dlob ghot gid vut yangs.

衣角溜圆真是美。

Lol ngit Vob Jenb mos,

来看今娲的帽子,

Maib jib yel liek yangs,

要用菌子作样子,

Hxangb hfed diel ghenk jens.

用丝线来扭成线。

Laib nend Vob Jenb mos,

那是今娲的帽子,

Hfab hxid nix jenb mos.

来看金银的帽子。

Maib ghad hmad liek yangs,

用水泡来作样子,

Jef xob nix jenb mos.

才制成了金银帽。

Lol hxid Vob Jenb dliek,

来看今娲的胸兜,

Maib ghob yenl ait yangs,

用椅子来作样子,

Jef xob Vob Jenb dliek.

制得今娲的胸兜。

Laib nend Vob Jenb dliek,

那是今娲的胸兜,

Hfab hxid nix jenb dliek.

来看金银的胸兜,

Maib was wul ait yangs,

用漩涡来作样子,

Jef xob jenb nix dliek.

制得金银的胸兜。

Ob ngit Vob Jenb diangl,

我俩来看娲今生,

Vob Jenb diangl bit kent.

娲今出生睡竹篮 [19]

Bad gid vangl vut hxut,

寨邻叔伯好心肠,

Maib hlod nal pat jent,

砍来竹子划篾条,

Laik jox mongl gik hxik,

划的篾条细又细,

Jef dad lol nenk ghenk,

这才拿来拧和扭,

Heib jangx jil kent niak,

编成一只娃娃篮,

Xuk Vob Jenb mongl bit,

抱起娲今篮里睡,

Bit dangx kangb val zeit.

甜甜睡着打酣声。

Laib nend Vob Jenb kent,

那是娲今的篮子,

Hfab hxid nix jenb kent.

来看金银的篮子。

Xangb Ghed Lol vut hxut,

香耇劳公心肠好,

Maib dub niul tit jent,

拿着青苔当篾条,

Nenk jangx jil kent niak,

编织成只娃娃篮,

Xuk nix jenb mongl bit,

拎着金银去睡觉,

Bit dangx kangb val zeit.

甜甜睡着打鼾声。

Ob ngit Vob Jenb diangl,

我俩来看娲今生,

Vob Jenb diangl ngas liak.

娲今生时皮包骨。

Daib Diel lol hsent hmangt,

汉人来帮算生辰,

Bax hnaib lal vut vut,

算好日子才平安,

Jenb Vob ed hliongt diot,

娲今要戴银手镯,

Jenb Vob jef bongt hlongt,

娲今健康好成长,

Ghab bongb sul bat ghent.

活泼就像花猪样。

Laib nend Jenb Vob diangl,

这是娲今的出生,

Hfab hxid nix jenb diangl.

来看金银的出生。

Nix jenb diangl ngas liak,

金银生时皮包骨,

Xangb Ghed Lol vut hxut,

香耇劳他好心肠,

Ghed Lol mongl hsent hmangt,

耇劳去卜算生辰,

Bax hnaib lal vut vut,

卜算生辰才平安,

Nix jenb ed hliongt diot,

金银也要手镯戴,

Nix jenb diangl bongt hlongt,

金银健康好成长,

Ghab bongb sul bat ghent.

活泼就像花猪样。

Dot mos dot jangx jul,

金银帽儿也得了,

Dot dliek dot jangx jul,

金银胸兜也得了,

Dot jis hxet vax zel.

得全了来坐等着。

Ait yangs ait yangx yangl,

看呵看着那样子,

Ait yangs nongt diex mongl,

看样子要向前走,

Nongt qangt jes dax dail,

就要有一番轰动 [20]

Qangt leit diux daib nenl,

轰动传到舅舅家,

Dod mus seix bub jul.

舅妈也都知道了。

Daib nenl dad dail gas,

舅舅拿来一只鸭 [21]

Dod mus dad liul dens,

舅妈拿来一块绸 [22]

Dad dlox jud neif bais,

提来一罐醪糟酒 [23]

Dax kub Vob al dias,

急忙来亲吻阿娲,

Dax kub Jenb al dias.

急忙来亲吻阿今。

Laib nend Jenb Vob diangl,

那是娲今的出生,

Hfab hxid nix jenb diangl.

来看金银的出生。

Nix daib nenl bok vas,

银的舅家在尖山,

Jenb daib nenl bok vas,

金的舅家在尖山,

Daib nenl dad dail gas,

舅爷拿来一只鸭,

Dod mus dad liul dens,

舅妈拿来一块绸,

Dad dlox jud neif bais,

拿来一罐醪糟酒,

Dax kub nix al dias,

急急来亲来吻银,

Dax kub jenb al dias.

急急来亲来吻金。

Ob ngit Jenb Vob diangl,

我俩来看娲今生,

Jenb Vob diangl hek wel.

娲今生来要吃奶,

Vob hek jil pit mais,

娲吃胸前一只奶,

Jenb hek jil pit mais.

今吃胸前一只奶。

Eb wel lol hvit sos,

胸前奶水来得快,

Jenb Vob dlub git hvik.

娲今长得白生生。

Laib nend Jenb Vob diangl,

那是娲和今出生,

Hfab hxid nix jenb diangl.

来看金和银出生。

Nix jenb diangl hek wel,

金银生来要吃奶,

Nix hek jil pit mais,

银吃胸前一只奶,

Eb wel lol hvit sos,

胸前奶水来得快,

Nix dlub mangl git hvik;

银子长得白生生,

Jenb hek jil pit guf,

金吃背后一只奶,

Eb wel lol dot dluf,

背上奶水来不快,

Jenb fangx mangl al leif.

金子脸色黄央央。

Hsongd ngangl ghat diangs duf,

脚杆架起桥来踩 [24]

Dad bil det mos dlef,

手指戴着垂沿帽 [25]

Nix jenb hek wel leif.

金银吃奶吃不完。

Nenx dol ob dail yus,

他们两位男子汉 [26]

Ob laix jus dail mais,

两位共同一个妈,

Jus laix naib lol yis,

一个妈妈来生养,

Ob laix hlieb jul zenk.

两个一起来长大。

Ghet Des seix hlieb jil,

狄公公的肩头大 [27]

Wuk Nos seix hlieb wel,

诺婆婆的乳房大,

Hmangt yis nenx ob dail,

夜里生下他两个,

Ob daib seix hlieb jul.

他俩一起都长大。

Jul dail nal Mut Wus,

有个妈妈叫妹娲 [28]

Jul dail bad Ghet Deis,

有个爹爹叫 [29] 耇代,

Nenx nangl ud ait deis,

他们穿的啥衣服,

Nenx nongx gad ait deis,

他们吃的什么饭,

Nenx niangb zaid ait deis,

他们住的啥房屋,

Gid waix gheix xid mes,

房屋盖的啥样子,

Gid dab gheix xid jangs?

屋基垫的啥东西?

Nenx nangl ud xit nos,

他们穿的麻纸衣,

Nongx gad hxangb dul yis,

吃的饭菜是香火,

Niangb zaid vib linl mes,

住的就是石板房,

Gid dab dab del jangs.

屋基脚下垫黑土。

Niangx nongd pid xit sos,

如今是焚烧纸钱,

Pid hxangb dud daib mongs,

烧香烧纸气馨香,

Ghax diangl nal Mut Wus,

就生妹娲老妈妈,

Ghax diangl bad Ghet Deis.

就生耇代老爹爹。

Niangx denx pid hsangt lis,

从前焚烧铅金银,

Pid nex yel daib mongs.

焚烧栎叶气馨香。

Wuk Wet dail hxut gas,

[30] 婆是个聪明人,

Jeb jux dliel lot dlongs,

架桥在那山坳上,

Diangl dail nal Mut Wus,

生个妹娲老妈妈,

Diangl dail bad Ghet Deis.

生个耇代老爹爹。

Jul dail dail hsat zuk,

还有最小的一个,

Dail ghangb vil vut ghak,

那个老幺最活泼,

Nenx ax bil dot mais,

他还没有个妈妈,

Bil xob wel hek was.

没有奶水给喝足。

Nix niul dail hsat zuk,

银子是个小幺崽,

Niangb dliel ghab zat ngas,

它就住在干岩上,

Ghab vib linl ait bak,

它喊石头叫爸爸,

Gol vib linl ait mais,

它喊石头叫妈妈,

Zat ngas baix eb lol,

岩石滴水来洗它,

Tangt gos nenx laib mangl,

淋洗它的小脸蛋,

Pot hsot ax tob lol.

它才长得胖嘟嘟。

Jenb Vob hlieb nil jil,

娲今长大要谈情,

Vob niangb ghab wangx bil,

阿娲站在园子上,

Jenb niangb ghab wangx bil,

阿今走到园边来,

Ghaib det nangs jex jil,

九枝李树下谈情,

Guf det nangs jex liul.

九桠李树上玩耍。

Laib nend Jenb Vob nil,

这是娲和今谈情,

Lol hxid nix jenb nil.

来看金和银谈情。

Nix Jenb ghangb tongd nil,

金和银在风箱谈 [31]

Niangb ghangb tongd nil jil,

在风箱里谈恋爱,

Los sangs ghangb tongd lol.

风箱里去结伴侣。

Hxid Jenb Vob senl bongl,

来看娲和今成亲,

Vob hlieb Ongd Nios mongl,

阿娲长大嫁瓮料 [32]

Jenb hvab Ongd Nios bangl,

阿今妻子瓮料娶,

Juf diut vux gheib ghol,

用了十六笼公鸡,

Jef dot nenx xob lol.

才得她来作妻子。

Nix niangb ghangb tongd lol,

银妻来自风箱里,

Jenb niangb ghangb tongd lol,

金妻来自风箱里,

Juf ob nix vib liangl,

花了十二两白银,

Juf ob vux gheib ghol,

用了十二笼公鸡,

Jef dot nenx xob lol.

才得她来作妻子。

Vob niangb ghab xil hfat,

阿娲楼廊招手帕 [33]

Jenb niangb hfud bil bit,

阿今坡上吹木叶 [34]

Vob maib qub liul hfat,

阿娲用花巾招手,

Jenb maib nex zal bit,

今用札木叶 [35] 吹奏,

Wex ob daib lol hxet.

他俩相邀来谈情。

Laib nend Jenb Vob nil,

那是娲和今谈情,

Lol hxid nix jenb nil.

来看金与银谈情。

Nix niangb ghangb tongd hfat,

银在风箱里招手,

Nix maib wab liangl hfat,

银用坩埚来招手,

Jenb niangb ghangb tongd bit,

金在风箱里吹奏,

Jenb maib ib dul bit,

金用烟火来吹奏,

Weix ob daib lol hxet.

金银相邀来谈情。

Bad gid vangl fangx hvib,

寨子叔伯有心计,

Jil ghab hmid dax xenb,

他用牙齿来决断,

Ngangl bad gas nox khob,

宰只公鸭来吃了 [36]

Senl bongl diot Vob Jenb.

允许娲今俩成亲。

Laib nend Jenb Vob senl,

那是娲今俩成亲,

Hfab hxid nix jenb senl.

来看金银俩婚配。

Gheik dul dail fangx hvib,

是那火钳有胆量,

Nongx dail dlad dax songb,

吃了一只长鬃狗 [37]

Ngangl dail ok wix nieb,

吃了一只歪冠鸭 [38]

Senl bongl diot nix jenb.

允许金银俩成亲。

Nix ed hved wenx hxub,

银要硼酸作妻子,

Jenb ed hved wenx hxub,

金要硼酸作妻子,

Gas liek kod vongx denb,

妻子美如龙灯宝,

Hsaid jid bit bangx geb.

生的崽子叫银花。

Jul dail laib kod gil,

还有一个旱螺蛳,

Laib gib gox khangd wangl,

旱地螺蛳爬泥塘,

Gib gax juf ghaid ghongl,

螺蛳爬行十一转,

Juf jex gongb gid dol.

就有十九里路长。

Ob qangd laib kod gil,

我俩说是旱螺蛳,

Wab nix daib bad lul,

实是坩埚老伯伯,

Laib gib gax khangd wangl.

像个螺蛳爬泥塘 [39]

Dlut hxangt niangs Bangx Xangb,

扯榜香公根胡子,

Daf diot ghab wangx dab,

随手丢在园子下,

Lal leit ghab gix eb,

水冲漂流到沟里,

Jef dangt dius nex gib.

才生那个旱螺蛳。

Gib ninx ait bil dad,

用水牛角作手把,

Mox gheib ait yangl tongd,

用鸡毛来做活塞,

Khaib nox ait tait pid,

青冈木材作炭烧,

Bongt dax ib bongt diangd,

鼓起风来鼓风回 [40]

Bongt longx ib bongt ted,

再鼓风到鼓风退 [41]

Bongt ninx dangf bongt liod,

水牛黄牛在喷气,

Bongt cub dab val pend,

嘭嘭喷吹地面上,

Yux nix heib jenb dlend.

熔银化金在炉堂。

Dail leif nix gangb zol,

还剩一些银滓渣,

Ghent waf nenx lob bil,

它的手脚黑花花,

Dliet def nenx laib mangl,

脸上净是麻子眼,

Diut juf ax hongb xol,

六十岁还不成家,

Bat yaf ax hongb senl,

一百八十不婚配,

Ax sangt nix gangb zol,

个个不娶银滓渣,

Dens dot nenx das lul!

势必老死在娘家!

Maib ghangb tongd tent dlinf,

风箱使它变美了,

Nix dlub mangl gongt dongf,

银子脸面白生生,

Dangx ib dol xit luf,

大家争夺白银花,

Yenx hnaib mongl at dlinf!

天长地久这样呀!

Nix jenb hlieb bongl dlongl,

金银很快长大了,

Nix jenb nongt dlod nangl,

金银就要向东流,

Nongt vuk langs dax mongl,

要随波浪漂流走,

Jit jes dangf gax bel,

上滩好比拖刺丛,

Nix nat ves ax zal,

银子漂流心忧愁,

Jenb nat hvib ax ghail.

金子漂流好心忧。

Nix jenb dlod nangl mongl,

金子银子东流去,

Vuk langs dangf jix mal,

乘浪如同骑马跑,

Cent liek diangb niangx lal,

就像乘船水上行,

Ib bax ib put xol,

一划就过一个滩,

Ob bax ob put xol,

两划就过两个滩,

Bib bax dluf Gud Ngul,

三划就到固俄 [42] 地,

Dluf diub haix gid nangl.

就到东方大海里。

Nix diot jox deis mongl?

银从哪边走出去?

Jenb diot jox deis mongl?

金从哪边走出去?

Diot diux hlieb lol mongl,

若从大门走出去,

Diux hlieb not wid niul,

大门边上妇女多,

Not mais ghangs dax dil;

很多妇人要阻拦;

Diot ghangb lox lol mongl,

若从楼下走出去,

Ghangb lox not ghad mal,

楼脚底下马粪多,

Not dlad diel niangb ghangl;

太多狗儿把路拦;

Diot wangx vob lol mongl,

若从菜园走出去,

Wangx vob not ghab langl,

园子菜叶多又多,

Denf seix hxib lod langl;

也怕菜叶遭踩落;

Diot bongx zeb lol mongl,

若从竹林走出去,

Bongx zeb not ghab dail,

竹林里头竹子多,

Denf seix hxib lod ngol.

也怕竹节遭踩折。

Bub diot jox deis mongl?

不知哪边出去好?

Diot lix yib lol mongl,

若从秧田走出去,

Lix yib not ghab dail,

秧田里头秧苗多,

Denf seix hxib lod dail.

也怕踩断稻秧苗。

Bub diot jox deis mongl?

不知哪边出去好?

Diot jox waix lol mongl,

若从上边走出去,

Jox waix not vongl bel,

山坡上面刺蓬多,

Not vib vux dil ghul,

乱石堆来把路拦,

Bub diot jox deis mongl?

不知哪边出去好?

Nix diot diux diongb mongl,

银从中门 [43] 走出去,

Jenb diot diux diongb mongl,

金从中门走出去,

Fat diongx jib lol mongl,

要从火坑旁边过,

Hsab diongx jib bel xel,

火坑旁边响卟窣,

Qangt diongx jib gangl fangl.

火坑旁边震荡荡。

Nix jenb nongt dlod nangl,

金银要流去东方,

Nongt vuk langs dax mongl.

要乘波浪东流去。

Nix mongl nix hot mais,

银子走时对妈说,

Jenb mongl jenb hot mais:

金子走时对娘讲:

“Mongx niangb nongd yet mais,

“你老人家请坐吧,

Wil mongl wil dangt jens,

我要去打造首饰,

Xob liangl lol diot mais,

赚得钱来给妈妈,

Nal dad mongl ait dlas,

拿给妈妈去致富,

Tid laib zaid diut dongs,

盖幢六柱 [44] 大房屋,

Mongx niangb khangd qut ngas,

你得住个干净处,

Mongx hxud ghab bat sangs.”

你老要活百把代 [45] 。”

Nix jenb mongl dal qut,

金银去了留房屋,

Dal ghab daix zaid ghot,

留下老房旧屋基,

Dal laib lix bad ghet,

留下一丘祖父田,

Niox qangb nangl zol hxet,

留下房屋老鼠住,

Nenx songx nangl zol bit,

它的床铺老鼠睡,

Gangb hmangb diod dul diot,

萤火虫来家烧火,

Yenb dlaib zaid val jat.

熏得满屋黑黢黢。

Nix jenb mongl dal jens,

金银去了留物件,

Nix dal qub hxangt hniangk,

银子留张揩汗巾,

Jenb dal diangb det nias,

金子留根手拐杖,

Jox hvib vax dot ngas,

心头总是耿耿然,

Ib mangl diangd xongs dias,

一次看望七回头,

Jex mangl diangd wangs xongs.

九望回头七万次。

Nix dal qub hxangt hniangk,

银子留下揩汗巾,

Dub niox dliel lot jis,

就搁在那柜子口,

Ghab gib longl pit niangs;

一个箱子角里面,

Jenb dal diangb det nias,

金子留根手拐杖,

Dub niox dliel lot dlongs.

就搁在那坳口上。

Nix dal qub hxangt hniangk,

银子留下揩汗帕,

Mongl jangx dail liuk was,

后来变成只团鱼,

Dail beb hfaid pit niangs,

水里爬行的乌龟,

Jid nox eb vel hsek.

在那深绿水潭里。

Jenb dal diangb det nias,

金子留根手拐杖,

Dub niox dliel lot dlongs,

搁在那个坳口上,

Mongl jangx bongl det yongs,

后来变一棵直树,

Ghab dail hlieb pit bes,

棵儿半抱粗大树,

Ghab langl hlieb xit mos,

叶子就大如斗笠,

Xab jul ib pit bangs,

遮盖荫凉大半坡,

Diel lol Diel hxet ves,

汉人树下来休息,

Mal lol mal jok nais.

马到树下好拴鼻。

Nix jenb nongt dlod nangl,

金银漂流向东方,

Dangx dob nongt mongl jul.

大家 [46] 一起要走光。

Naib niet nief genx lul,

妈妈蹲着哭到老,

Bad niet nief genx lul,

爹爹蹲着哭到老,

Ghens ghaf jangx mob lul.

蹲久拱背如老猫。

Hsat zuk dail hvib lal,

最小幺儿好心肠,

Jit hliat vangx hvib gol,

忽爬高山岭上喊,

Vuk hliat vangx hvib lol,

忽从高山跑下来,

Hxib hmangt lol pib dinl,

晚上来为妈烘席,

Hxib dat lol tob jenl,

早上来为爹煨茶,

Qet mais jox hvib lal,

安慰妈妈心欢喜,

Qet bad jox hvib lal,

安慰爹爹心喜欢,

Mais baib lix ghangb vangl,

妈妈送他寨脚田 [47]

Bad baib lix ghangb vangl.

爹爹送他寨脚田。

Nix jenb nongt dlod nangl,

金银要流向东方,

Dangx dol nongt mongl jul.

大家一起要走光。

Dail leif dail daib ngil,

还剩一个懒惰崽,

Bit diongb hnaib ax fal,

睡到晌午不起床,

Angt hniub mais ax gul.

眼睛泡肿鼓凸凸。

Hsab nix dail yus ngil,

钢是一个大懒汉,

Bit diongb hnaib ax fal,

睡到晌午不起来,

Angt hniub mais ax gul.

眼睛泡肿鼓凸凸。

Nix jenb dlod mongl nangl,

金银漂流向东方,

Ib langs fat jex xol,

一浪漫过九个滩,

Jex langs fat diut diongl.

九浪漂过六个冲。

Menf senf dail hvib lal,

门神 [48] 是个好心肠,

Gangf ob diangb bad jangl,

拿着两把大角尺,

Fangf diux hlieb bil dil,

牢牢拦住大门口,

Bongf nix jenb dlod nangl,

看见金银向东流,

Tat mongx fangb nongd dlongl,

骂你这方人太蠢,

Ax bub gid hxad liangl,

金银都不晓得用,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Nix jenb dlod nangl mongl,

金银纷纷东流去,

Ghaif lix daib bad lul,

是燕子这个好汉,

Nenx diub diot nangl lol,

它从东方飞过来,

Yangt hvib hvib gal gal,

高高飞来低低飞,

Yangt dob dob nil nil,

深深飞去浅飞回。

Yangt wix ib dangl diongl,

一飞飞到半山冲,

Dak max eb bol bol,

翅膀卟卟拍水面,

Yangt haif mongl hvangb bil,

径直飞到对门去,

Xongt diaf hal ghangb nongl,

在妈仓脚盖新屋,

Was jox dab pet ngil,

房子从下面盖瓦,

Bongf nix jenb dlod nangl.

它见金银向东流。

Nix jenb dlod nangl mongl,

金银纷纷东流去,

Vas nix daib bad lul,

那个蜘蛛好汉子,

Niangb ax pob hfud nongl,

仓檐上面呆呆坐,

Niangb ax pob dliangd liol,

呆呆坐着摇纺车,

Was jox hxangb hfed diel,

摇车在纺青丝线,

Bongf nix jenb dlod nangl.

它见金银东流去。

Wuk Guk daib bad lul,

务古这个好汉子,

Xongt jos niox ghangb nongl,

仓脚下面架炉子,

Xongt jos liub dlox wil,

架起炉来铸鼎锅,

Bongf nix jenb dlod nangl.

看见金银东流去。

Nix jenb jus dlod nangl,

金银纷纷东流去,

Ghet Bod daib bad lul,

保公真是个好汉,

Dat dat jeb nes zeil,

朝朝都在安麻雀,

Jeb nes ceit ghangb vangl,

寨脚下安土画眉,

Bongf nix jenb dlod nangl.

看见金银东流去。

Nix jenb dlod nangl mongl,

金银纷纷东流去,

Ghet Bod daib bad lul,

保公真是个好汉,

Diangb ghab daib hsod diel,

手上一把小锄头,

Hnaib hnaib khab gid gongl,

天天都在修道路,

Khab gongb lix dlod yangl,

开沟引水好灌田,

Bongf nix jenb dlod nangl.

他见金银东流去。

Kak liax daib bad lul,

喜鹊真是个好汉,

Nangl dlub ax niut nangl,

白布衣服不愿穿,

Nangl dlaib ax niut nangl,

黑布衣服也不爱,

Gongb gongb nangl dob diel,

单单爱穿汉布 [49] 衣,

Nangl dob nox xit sul,

穿些蓝色布相杂,

Nenx diub maix fangb yangl,

他有先知心会算,

Hvangb aib hvangb nongd gol,

这边去叫那边喊,

Tat mongx fangb nongd dlongl,

骂你这方人笨蛋,

Ax bub gid hxad liangl,

金银也不晓得用,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Gangb pend daib bad lul,

蚂蚁真是个好汉,

Jit det yux yangb mongl,

爬上油桐树去玩,

Vuk det yux yangb lol,

又从油桐树下来,

Bongf nix jenb dlod nangl.

它见金银东流去。

Ak wol daib bad lul,

乌鸦是个好汉子,

Nenx diub diot nangl lol,

它从东方飞过来,

Mangs jil hlinb hlieb ful,

戴着一只大项圈,

Denf dut mais lix wul,

两脚踩踏妈妈田,

Yangt hvib hvib gal gal,

高高飞来低低飞,

Yangt dob dob nil nil,

深深飞去浅飞回,

Yangt baix lob bol bol,

吊着长长双脚飞,

Yangt haif mongl hvangb bil,

径直飞到对门坡,

Ghok det yux yangb gol:

站在桐油树上叫:

“Hat dol fangb nongd dlongl,

“可怜这方人太笨,

Ax bub gid hxad liangl,

也不晓得用金银,

Dliat nix jenb dlod nangl!”

白让金银东流去!”

Ngix dab daib bad lul,

一个好汉大野猪,

Niangb ghab vangx hfud bil,

住在山岭山头上,

Diangb daib kab laid yenl,

有架短短小犁儿 [50]

Kab lix ghab hfud diongl,

翻犁那丘山冲田,

Jex kab jus gid gongl,

九次犁着一道沟,

Juf kab jus gid gongl,

十次犁着一道沟,

Kab kab niangb nongd dail,

犁来犁去都一样,

Bongf nix jenb dlod nangl.

它见金银向东流。

Niongx jib daib bad lul,

那个好汉大锦鸡,

Nangl ud dad dens lial,

穿件绸缎长袍衫,

Ud hmub juf ghaid dail,

衣上花纹十一条,

Juf ob vix ghab mongl,

一十二层花衣袖,

Niangb ax pob hfud diongl,

呆呆坐在山冲头,

Qab laib dangx zend yel,

刨个土坪找板栗,

Bongf nix jenb dlod nangl,

它见金银向东流,

Tat jox fangb nongd dlongl,

骂这方人是笨蛋,

Ax bub gid hxad liangl,

都不晓得用金银,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Dlangd nix daib bad lul,

那个好汉是老鹰,

Nenx diub diot nangl lol,

它从东方飞回来,

Yangt hvib ax yangt gal,

只飞高来不飞低,

Yangt waix dlub lial lial,

全是展翅高飞行,

Bongf nix jenb dlod nangl,

它见金银东流去,

Tat jox fangb nongd dlongl,

骂这地方人太笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Dlief dliangx diot nangl lol,

山喳鸟从东方来,

Maf ngix ghab hfud bil,

站在山头上砍肉,

Diuk maf diuk nongx niul,

边用刀砍边生吃,

Xok but lot vax lial,

嘴皮血柒红彤彤,

Bongf nix jenb dlod nangl,

它见金银向东流,

Hlab jox fangb nongd dlongl,

骂这方人是笨蛋,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Dliongt nix daib bad lul,

鸱鸺鸟儿是好汉,

Vuk vangx vuk bil lol,

高山岭上走下来,

Diex lob diot jil yel,

大步跨上栎枝头,

Xok mais jangx denb dul,

两眼红红如灯火,

Nios mais jangx ghangb wil,

脸上花纹锅底黑,

Def bongt sul hob nul,

哼起声来像雷鸣,

Bongf nix jenb dlod nangl,

它见金银东流去,

Diek jox fangb nongd dlongl,

笑这方人是笨蛋,

Ax sux bub hxad liangl,

花销银钱都不会,

Yangs nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Ngix hmongb daib bad lul,

那个獐子是好汉,

Jit det nongx zend mil,

爬上树枝吃柿子,

Bongf nix jenb dlod nangl,

看见金银向东流,

Diek jox fangb nongd dlongl,

笑这方人是笨蛋,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Lox menx daib bad hliod,

地神是个聪明人,

Xongx vangx vangs ghad xed,

沿着山岭寻虎屎,

Vangs nangb nox git bud,

寻找青蛇蛋占卜 [51]

Bongf nix jenb dlod yangd,

看见金银流下滩,

Tat jox fangb nongd died,

骂这方人是笨蛋,

Ax bub gid hxad ed,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod yangd.

白让金银流下滩。

Liax lib daib bad lul,

那个好汉是蝉儿,

Niangb mangx dlub hfud diongl,

坐在山冲白枫树,

Hvangb aib hvangb nongd gol,

这边叫来那边喊,

Genx lib lib lial lial,

呖呖啷啷叫不停,

Bongf nix jenb dlod nangl,

看见金银东流去,

Tat jox fangb nongd dlongl,

骂这方人真蠢笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Eb hob daib bad lul,

那个好汉是云雾,

Eb hob diot xid yil,

云雾拿盐来撒放,

Diot diangx gab hfud bil,

用油烹炒众山头,

Nenx diub dax jenl dail,

它这才来栽树子,

Jenl mangx dlub ghongl dongl,

栽那枫树白生生,

Ghat qangt mongl ob diongl,

树枝架搭两山冲,

Bongf nix jenb dlod nangl,

它见金银向东流,

Diek jox fangb nongd dlongl,

笑这方人真是笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Gangb hmangb dax duk dul,

萤火虫来点灯火,

Duk laf mongl hvangb bil,

点蜡烛去对门坡,

Duk zot yif fangx nangl,

油柴火把亮堂堂,

Bongf nix jenb dlod nangl,

看见金银向东流,

Diek jox fangb nongd dlongl,

笑这方人真是笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Nangl nix daib bad lul,

那个好汉是老鼠,

Qet qut ghad longd mangl,

铺床只用稻麦秆,

Bit benk ghangb lix dangl,

睡在田坎下等待,

Bongf nix jenb lol mongl,

看见金银走过来,

Diek jox fangb dlongl liul,

笑这方人是笨蛋,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Jit hseib daib bad lul,

翡翠鸟儿是好汉,

Nangl dlub ax niut nangl,

白布衣服不愿穿,

Nangl dlaib ax niut nangl,

黑布衣服也不爱,

Gongb gongb nangl dob diel,

单单爱穿汉布衣,

Nangl dens nox xit sul,

穿些绿绸相掺杂,

Xongx jox eb jit bil,

沿着江河走上来,

Laib ghab daib ghat ghongl,

带着—个小钓钩,

Diangb ghab daib nent nail,

小小一根钓鱼竿,

Ib hnaib zab diut dail,

一天钓鱼五六条,

Bongf nix jenb dlod nangl.

看见金银向东流,

Hat jox fangb nongd dlongl,

可怜这方人蠢笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb mongl nangl.

白让金银向东流。

Gangb hseib daib bad lul,

那个好汉是知了,

Waix xux nenx diangd mongl,

冬天一到它转去,

Hlat zab nenx diangd lol,

一到五月它又来,

Niangb diot ghab dangd xol,

安家住在河坎下,

Ghab seix eb gid nangl,

水滩东南那一面,

Genx yib yib yal yal,

咿咿呀呀来叫唤,

Genx seib seib yal yal,

兮兮呀呀叫得欢,

Bongf nix jenb lol mongl,

看见金银东流去,

Diek jox fangb dlongl liul,

笑这方人真蠢笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银东流去。

Nix jenb nongt dlod nangl,

金银漂漂向东流,

Hvib yangd yul ghax yul,

心儿跳动唷呀唷 [52]

Eb dlod bol ghax bol,

泊呀泊 [53] 呀像水淌,

Dlab ait jus deix mongl,

说是假走也要走, [54]

Jus ait jus deix mongl.

道是真去更要去。 [55]

Mongl leit ghab jid niel,

去到一个深水潭,

Jux hlieb daib bad lul,

大桥是个凶猛汉,

Fangf jox eb bil dil,

死死来把江河拦,

Gheis lot hlieb ngex mal,

嘴巴大得像马厩,

Hxangt niangs hlieb ghangx dul,

胡子粗大如扁担,

Bongf nix jenb dlod nangl.

看见金银向东流。

Nix jenb hxat ax ghail:

金子银子忧忡忡:

“Dlab bub wil xet lol,

“如早知道我不来,

Wil niangb wil qut nal,

我就住在爹妈家,

Wil niangb wil qut hul!”

我在我家也就罢!”

Hxab eb daib bad lul,

那个好汉是水獭,

Niangb diot ghab dangd xol,

安家住在河坎下,

Yenx hnaib yenx hmangt gol,

成天成夜在叫唤,

Gol dol hveb gheik ghangl,

叫声古怪真难听,

Gol dol hveb jit lil,

叽哩叽哩怪声音,

Bongf nix jenb dlod nangl,

看见金银东流去,

Tat jox fangb nongd dlongl,

骂这方人多么笨,

Ax bub gid hxad liangl,

花销银钱都不会,

Dliat nix jenb dlod nangl.

白让金银向东流。

Cat nix daib bad lul,

鱼篓 [56] 是个凶猛汉,

Bit diot ghab dangd xol,

睡卧在那河坎下,

Laib lot hlieb ngex mal,

嘴巴大得像马厩,

Seix baib eb dlod nangl,

它让水儿东流去,

Ax baib lis lol mongl,

不让金银随水走,

Ait yangs ait yangx yul,

看呵看着那样子,

Nongt hek lis dax dail!

就要吞食金银啦!

Lis hxat hvib ax ghail:

金银见了忧忡忡:

“Dlab bub wil xet lol,

“如早知道我不来,

Wil niangb wil qut nal,

我就住在爹妈家,

Wil niangb wil qut hul!”

我在我家也就罢!”

Vongx eb daib bad lul,

水中龙王大力汉,

Niangb ghab vangx hfud bil,

住在高岭坡上头,

Lob hfab hxib dliangd liol,

脚踏车轮滚动转,

Det hfab lix dliangd diongl,

大树滚滚下山冲,

Denf laib vib dliangd lol,

踩个大石滚下来,

Langl jox eb bil dil,

死死来把河阻拦,

Hsangd hvib ax hsangd gal,

阻拦高高很不低,

Denk denk nix ghongd ngangl,

恰恰高齐银腘窝,

Denk denk jenb ghongd ngangl,

恰恰高齐金腘窝,

Dief seix hxib lod ngangl,

要跨过去怕腿断,

Maf seix hxib dangd jangl.

要砍大石怕刀弯。

Nix hxat hvib ax ghail,

银子见了忧忡忡,

Jenb hxat hxib ax ghail:

金子见了忧仲仲:

“Dlab bub wil xet lol,

“如早知道我不来,

Wil niangb wil qut nal,

我就住在爹妈家,

Wil niangb wil qut hul!”

我在我家就算啦!”

Hxub Niux daib bad lul,

修狃是个英雄汉,

Nenx diub diot nangl lol,

它从东方跑过来,

Jil hab hlieb yas diel,

一只鞋子撮箕大,

Jil lob hlieb dongs nongl,

脚杆大如仓柱呀,

Laib niux hlieb jangd jel,

喙子碓杆一般粗,

Xongx eb jit jes lol,

沿着江河向西行,

Diex khab eb dlial dlial,

踩踏江河水断流,

Pat det nongx gangb dul,

劈开树子吃蛀虫,

Pat zat nongx vib linl,

劈破岩石吃石块,

Xix laib vib hsangd gongl,

它来敲断拦河石,

Nix jenb jas gid mongl.

金银才有道路走。

Nios jent daib bad lul,

大风是个英雄汉,

Nenx diub diot nangl lol,

大风跑从东方来,

Diux hseib hlieb jil ngangl,

弓箭粗大如脚杆,

Od diux hseib bet ghenl,

拉开弓来嗯一声,

Dlinf dlinf jit waix mongl,

箭头乎乎射上天,

Leit hmangt gos ax sel,

天色昏黑如傍晚,

Waix dlub nongt dliangd lol,

天上就要塌下来,

Diot nix jenb khad dlel,

金银吓得掉下来,

Nix jenb dangx jid niel,

金银沉下深水潭,

Jid nox eb gel sel.

只见潭水绿幽幽。

Bul mongl dail hmut yangs,

别个下水试着下,

Nix jenb ax hmut yangs,

金银就不试着下,

Nenx dliangd bil bet bos,

落水跌倒啵一声,

Nenx dangx ghangb jid zek,

深深沉到潭底下,

Jex dliangx dob gid niangs.

潭水深有九庹深。

Nix jenb mongl dal ves,

金银下沉就乏力,

Baix dliux diot jid zek.

魂魄落在深潭里。

Ghet Bod dail hxut gas,

保公是个聪明人,

Ghet Bod lol ait xangs,

来作巫师 [57] 给招魂,

Niel al pob but bangs,

呆呆蹲在山坡边 [58]

Xil al pangb al penk,

呵乓呵砰 [59] 念不停,

Gol nix dliux lol sos,

银子魂魄招回来,

Gol jenb dliux lol sos,

金子魂魄招回身,

Nix jenb jef lol ves.

金银康复身健壮。

Lol hxid ghab jid niel,

我们来看那深潭,

Jex hsangb bob dlod diongl,

九千山坡山冲下,

Jex jox eb lol diangl,

九条江河来生它,

Jef dangt ghab jid niel.

这样才有深水潭。

Nix jenb dangx jid niel,

金银沉下深水潭,

Ib dangx jid wangl lis,

一次沉在金银潭,

Ob dangx jid hob dlangl.

二次沉在雷坪潭。

Nix dangx ghangb jid niel,

银子沉在深潭里,

Jenb dangx ghangb jid niel.

金子沉在深潭里。

Nix dangx juf ghaid hniut,

银子沉了十一年,

Jenb dangx juf ghaid hniut,

金子沉了十一年,

Dax jongx hlieb jid sat;

生的根子刀柄大,

Nix mongl juf ghaid sangs,

银子沉了十一代,

Jenb mongl juf ghaid sangs,

金于沉了十一代,

Dax jongx hlieb jid juk.

生的根有锄柄大。

Mongl wix haib mongl sos,

唱呀唱呵唱到啦,

Mongl wix ghangb jid zek.

唱到深潭这段歌。

Lol hxid laib zaid mais,

我们来看妈妈屋,

Zaid nal juf ghaid dongs,

妈妈房屋十一柱,

Juf ob nix nil sos,

十二根柱来支撑,

Nil dab seix nil dins.

下边撑得笃笃稳。

Yex hlod nal nas yangs,

竹子作竿来比量,

Hxangb hfed diel muf dongs,

房柱用丝线弹墨,

Jef xob laib zaid mais.

这才盖成妈妈房。

Laib nend laib zaid mais,

那是妈妈的房屋,

Lol hxid laib zaid lis,

来看金银的房屋,

Zaid nix jenb gid niangs,

潭子里的金银房,

Yex vib linl nas yangs,

石头作竿来比量,

Jox dub niul muf dongs,

青苔牵引线弹墨,

Jef xob laib zaid lis,

才盖成了金银房,

Zaid nix jenb gid niangs.

潭子里头金银房。

Lol hxid laib zaid hlat,

来看妈妈的房屋,

Hnaib yenx mol muf dongt,

寅日卯日才造柱 [60]

Hxib xenx sail jef xongt.

辰时巳时才立房 [61]

Laib nend laib zaid hlat,

那是妈妈的房屋,

Lol hxid laib zaid khut,

来看金银的房子,

Zaid nix jenb zaid vut,

金银那栋好房屋,

Hnaib hfud qend muf dongt,

最初那天 [62] 才造柱,

Hxib hxud hxid jef xongt,

毛雨时辰才立房,

Jef xob laib zaid khut,

才盖成了金银房,

Zaid nix jenb zaid vut.

金银那栋好房屋。

Ob hxid laib zaid mais,

我俩来看妈妈屋,

Zaid nal juf ghaid dongs.

妈妈房屋十一柱。

Max qangb gid dangl niangs,

枋从里边穿榫眼,

Liangx lel gid nangl jes,

正梁搭向东西架,

Jef xob laib zaid mais.

这才盖成妈房屋。

Laib nend laib zaid mais,

这是妈妈盖房屋,

Lol hxid laib zaid lis,

来看金银盖房屋,

Max qangb gid was dias,

枋子旋转穿榫眼,

Liangx lel gid was mus,

正梁搭向旋涡架,

Jef xob laib zaid lis,

这才盖成金银房,

Zaid nix jenb gid niangs.

水潭里头金银房。

Lol hxid laib xot mais,

来看妈妈的蚊帐,

Xab gangb yud hlat xongs.

遮挡七月的蚊子。

Laib songx jib jil dok,

杉木机子来织的,

Laib vas hlod nal xak,

竹子梳子来梳线,

Max al pangb al penk,

“呵乓呵乒”拍打着,

Guf al tongb al tenk,

“呵通呵通”掷梭子,

Ngix dob lal al hlink,

织的布面平整整,

Jef xob laib xot mais.

拿来缝成妈蚊帐。

Laib nend laib xot mais,

那是妈妈的蚊帐,

Lol hxid laib xot lis,

来看金银的蚊帐,

Laib songx vib linl dok,

石头机子来织成,

Laib vas eb seil xak,

清水梳子来梳纱,

Jef xob laib xot lis,

织成金银的蚊帐,

Xot nix jenb gid niangs.

潭里金银的蚊帐。

Lol wix haib lol sos,

唱呀唱呵唱到啦,

Lol wix ghab lot dlongs.

唱到坳口这段歌。

Ob dial dail hxut gas,

我俩的哥好心肠,

Dib dangk ghab lot dlongs.

安个凳子坳口上 [63]

Laib nend ghab lot dlongs,

那是陆上的山坳,

Lol hxid ghangb jid zek,

来看深水潭底下,

Ghangb jid niel gid niangs.

深深潭子那里面。

Wangx Bob Lil hxut gas,

汪包立 [64] 他好心肠,

Dib dangk ghangb jid zek,

安凳在那深潭底,

Nix jenb mongl hxet ves.

安凳金银好休息。

Nix jenb dangx jid zek,

银金沉在深潭里,

Wangx diob dail hxut gas,

螃蟹大王运气好,

Mongl jas haib mongl songs,

它才有幸去遇见,

Seik nix jenb jid zek.

它在潭里接金银。

Nef nox dail vut nangs,

鲤鱼真是有福气,

Nenx yel niangb jid zek,

它游到那深潭里,

Mongl songs haib mongl jas,

它才有幸去遇见,

Seik nix jenb jid zek.

迎接金银在潭里。

Lol wix haib lol sos,

唱呀唱呵唱到啦,

Lol wix ghab lot dlongs.

唱到山坳这段歌。

Jangx haib Jil hxuk nos,

阿蒋阿杰 [65] 去绩麻,

Niangx haib Nil quk hfuk,

阿仰阿妮 [66] 去织网,

Hxangb bal ghab bat mais,

织张丝网百把眼,

Jeb ful ghab lot dlongs,

网套安在山坳上,

Nangl lol nangl nongt gos,

鼠走来就套住鼠,

Ghaid lol ghaid nongt gos.

咯鸟 [67] 来落网套。

Laib nend ghab lot dlongs,

那是坳口安网套,

Lol hxid ghangb jid zek,

来看深水潭里面,

Ghangb jid niel gid niangs.

水潭里面的网套。

Wangx Bob Lil hxut gas,

汪包立是聪明人,

Wangx Bob Lil hxuk nos,

汪包立就来绩麻,

Wangx Bob Lil hnent yis,

汪包立又来织网,

Hxangb bal ghab bat mais,

织张丝网百把眼,

Hfek nix ghangb jid zek,

套银子在深水潭,

Ghab gib jid dangl jes.

水潭西边角落里。

Hxab nix dail hxut gas,

水獭运气真不好,

Nenx hangb dol lol jas,

水獭远行来碰上,

Nenx hangb lol jef songs,

它走过来才遇着,

Kheib hxab nix ghongd dend,

紧紧套住水獭颈,

Hxab nix kib hniud hniud.

水獭害怕抖兮兮。

Dol lul nongt ed dud,

老年人们要剥皮,

Dol yil nongt ed hmid,

青年小伙要拔牙,

Xex hlieb nongt ed hxangd,

中年人们要放血,

Dat ghongd ghof nongx yad!

要杀水獭吃肉啦!

Dail hxab nix ngaf ves,

那个水獭没奈何,

Baid dliangl ax dif xangs:

无可奈何把话说:

“Xet dib wil henk yus,

“别杀我呀好汉们,

Nix niangb dliel gid niangs,

银子就在水潭里,

Jenb niangb dliel gid niangs.

金子就在水潭里。

Nix ghax liek dail gas,

银子大得像只鸭,

Jenb ghax liek dail ngangs,

金子大得像只鹅,

Jongx ax ab mongl niangs.

金银扎根深得很。

Mongx ed wil ghax xangs,

你们想要我就说,

Ax ed wil ghax dlius!”

若不想要就算啦!”

Yongx Ghongb ait zangt niel,

有个勇弓贩卖鼓,

Xongx Tinb ait zangt mal,

熊町老人贩卖马,

Wangx hnaib ait zangt lil,

太阳大王贩卖理 [68]

Hxab nix ait zangt nail,

水獭河里贩卖鱼,

Ait zangt nef xongx xol,

贩卖鲤鱼顺河走,

Dlenl eb eb dlenl diongl,

钻了江河钻山谷,

Dlenl dab dab dlenl bil,

钻了地下钻山坡,

Ghab Dongb dluf Gud Ngul,

它从革东 [69] 到固俄,

Dluf Gangx Xib diangd lol.

直到广西转回来。

Liangl hxab nix zaid ghet,

水獭埋葬它爷爷,

Bex niox ghab dail hsat.

葬在河坝沙滩上。

Nef xongx eb lol leit,

鲤鱼顺水上沙滩,

Nef nox lol qut qat,

鲤鱼去刨又扒拉,

Qab hxab nix zaid ghet,

刨开水獭爷爷墓,

Zux yux lob bil cat,

尸骨手脚遍地撒,

Qab hxab bad dat hvent,

刨出水獭爷爆晒,

Zab hnaib khangd hlat diut,

正是六月天气热,

Mongb hvib nend bongt wat.

水獭痛心极了呀。

Weid diot jens nangx nenl,

结仇就是因此事,

Hxab nix ait zangt nail.

水獭才抓鲤鱼卖。

Nail xib ghend dlongs zat,

鳛鱼看管水中岩,

Nail xib tid sos khat,

鳛鱼成亲在水里 [70]

Tid diel jangx xongs hniut,

开亲有了七年整,

Gax lax lob al yit,

亲友往来很频繁,

Ax jangx hvib diangd dut.

没有心思转回来。

Lol hxid ghab dangx niel,

我们来到踩鼓坪,

Hxid niangx xenb zuk niel.

来看姑娘们踩鼓。

Diex lob diex ob jil,

踩鼓双脚交替踩,

Diex tak bib diex longl,

一步退来三步进,

Diex zuk bib diex dol,

一步踩踏三步走,

Zuk dongx lob wenl wenl,

脚步踩来齐斩斩,

Hfat dongx wangb zel zel.

身子摆动轻盈盈。

Laib nend xenb zuk niel,

那是姑娘踩鼓舞,

Ngit nix jenb zuk niel,

来看金银去踩鼓,

Diex lob diex jus jil,

脚出一只向前伸,

Diex tak ib diex longl,

一步退来一步进,

Diex zuk ib diex dol,

步步向前步步远,

Zuk dongx lob yul yul,

脚步踩踏齐斩斩,

Hfat dongx wangb wenl wenl.

身子摆动轻盈盈。

Lol ngit ghab dangx niel,

我们看那踩鼓坪,

Ngit niangx xenb zuk niel,

来看姑娘踩鼓舞。

Gix cob ghax diut jil,

六只芦笙同吹奏,

Gix maib laib bongt yangl,

芦笙用气来牵引,

Bongt dax bib bongt yangl,

一气吹出三气吸,

Bongt longx bib bongt longl,

吸了一气吹三气,

Bet leit dangx fangb bil,

芦笙响到高坡去,

Qangt leit bax fangb nangl,

声声震动河下方,

Jes Hxangt dax hangb niel,

纠绛 [71] 姑娘来踩鼓,

Sux zuk gix ghob del,

只会踩跳高排笙 [72]

Zab diut laix ib dangl,

五六个人站一排,

Diut xongs laix ib dangl.

六七个人一排站。

Laib nend ghab dangx niel,

这是陆上踩鼓坪,

Lol hxid ghangb jid niel,

我们来看深潭里,

Ngit nix jenb zuk niel.

来看金银咋踩鼓。

Gix cob cob jus jil,

芦笙只要吹一只,

Gix maib bongt eb yangl,

吹笙用水汽牵引,

Diex zuk ib diex longl,

一步向前一步走,

Zuk dongx lob zel zel,

脚步踩踏齐斩斩,

Hfat dongx wangb wenl wenl.

身子摆动轻盈盈。

Lol ngit xenb zuk niel,

来看姑娘们踩鼓,

Ghab laix naib dax bangl,

要喊妈妈来陪伴 [73]

Gol hxub but longx lol,

亲友也都请过来,

Lol leit ghab dangx niel,

大家都到鼓场上,

Ghab dangx nguf ax wenl,

踩鼓场上真闹热,

Nguf liek laib xangx genl.

热闹好比赶乡场。

Laib nend ghab dangx niel,

那是陆上踩鼓舞,

Ngit nix jenb zuk niel,

来看金银踩鼓舞,

Lol hxid ghangb jid niel,

我们来看看深潭,

Ghab vongx eb dax bangl,

要喊水龙来陪伴,

Gol nail xib longx lol,

也把鳛鱼请过来,

Lol leit ghangb jid niel,

大家都到深水潭,

Ghangb jid nguf ax wenl,

深水潭里闹沉沉,

Nguf liek laib xangx genl.

热闹好比赶乡场。

Lol hxid vongl guk gas,

我们来看关鸭笼,

Vongl hlod nal guk gas.

竹蔑笼儿关鸭子。

Vongl nend vongl guk gas,

那是关鸭的笼子,

Lol hxid vongl guk lis,

来看关银的笼子,

Guk nix jenb gid niangs.

关金银在水潭里。

Vongl vib linl guk lis,

石头笼子关金银,

Guk nix jenb gid niangs.

金银关在水潭里。

Vongl vib linl guk lis,

石头笼子关拿银,

Nangl zol dail hxut gas,

那个老鼠最聪明,

Nangl zol gid dot dlangs,

老鼠扛斧子敲锤,

Xix nix jenb jid zek,

敲锤深潭的金银,

Xix nix jenb dangs dangs.

敲锤金银当当响。

Nangl zol dail vut hxut,

那个老鼠很聪明,

Xix nix jenb jid zek,

敲锤深潭的金银,

Xix lol ghab jil cangt,

根子松的敲出来,

Jul dail ghab jil jongt,

根子紧的敲不动,

Ghab jil hniongd gent lent.

个个根深沉甸甸。

Wangx diob dail vut hxut,

螃蟹大王也聪明,

Wangx diob mongl qut qat,

螃蟹大王刨金银,

Qab lol ghab jil cangt,

根子松的刨出来,

Jul dail ghab jil jongt,

还有不少根太紧,

Ghab jil hniongd gent lent,

个个根深沉甸甸,

Niangb dliel vongx hfud qut,

都在龙王枕头边,

Vongx khad hmid diat diat.

龙王咬牙嘟嘟响。

Diob mongl diob dal ves,

螃蟹看见吓坏了,

Diob baix dliux jid zek.

螃蟹落魂深潭里。

Bangx Bed bad ait xangs,

榜布家爹作巫师,

Niel ab pob but bangs,

呆呆蹲在山坡边,

Xil al pangb al penk.

呵乓呵乒来叨念。

Maib dlox wil tit nus,

拿鼎锅来代替卦 [74]

Maib ghad yud tit nos,

用构皮来代替麻 [75]

Gangb gux ghol tit gas,

用只蚂蚱代替鸭 [76]

Bel liul dliod tit bais,

用茨泡果代醪糟 [77]

Ghab dliux diob lol sos,

才把蟹魂招回来,

Wangx diob jef lol ves.

螃蟹大王才康复。

Lis niangb vongx hfud qut,

金银在龙床头上,

Vongx khad hmid diat diat.

龙王咬牙嘟嘟响。

Maib dex niul dliot ent,

要用生铜去哄龙,

Dlab vongx diangd dangl qut,

欺哄龙王回头睡,

Vongx hfaid jid but dlut,

龙王翻身卟喽响,

Wangx diob jef mongl qat,

螃蟹大王才去刨,

Nangl qab lol jil cangt,

还是松的刨了来,

Qab ax lol jil jongt.

根子紧的刨不动。

Hxab nix dail vut hxut,

水獭主意真高强,

Hxab nix lol hot lot,

水獭开口把话讲,

Job wangx diob dail vangt:

指教年轻螃蟹王:

“Vongx hxib dex niul not,

“龙王最怕是生铜,

Baib mongx dex niul hlongt,

送块生铜来给你,

Dad dex niul zenf diot.”

你把生铜扔给它。”

Vongx eb diangd dangl qut,

龙王害怕回头睡,

Vongx hfaid jid but dlut,

龙王翻身卟喽响,

Wangx diob jef mongl leit,

螃蟹大王才去到,

Wangx diob jef mongl qat.

螃蟹大王才去刨。

Xed nix hxib nes ghad,

老虎害怕鸟的粪,

Hxib nes ghad tangt jid.

害怕鸟粪淋着身。

Vongx eb hxib dex niul,

水龙害怕生铜呀,

Hxib bongt dex vab venl,

害怕铜腥来刺激,

Vab vent nenx lob bil.

刺激手脚真难受。

Vongx eb ib dail nal,

水龙各是一个妈,

Dex fangx ib dail nal,

黄铜各是一个妈,

Xit yenb jens gheix xil,

究竟为个什么呢,

Dail yenb hlieb dail mal,

仇恨就像马匹大,

Vongx eb hxib dex niul?

水龙才怕生铜片?

Hfud zaid dliel lot dongt,

房屋最高中柱顶,

Hfud dongd dliel lot ot,

最初远古那时候,

Vongx qend gid diangl dangt,

水龙刚刚才出生,

Maib dex niul hleik duk,

用铜片割龙脐带,

Laib gux ait nend ait,

道理就是那样来,

Vongx hxib dex niul bongt.

龙才最害怕生铜。

Lis niangb vongx hfud qut,

金银在龙床边上,

Vongx khad hmid diat diat.

龙王嘟嘟咬牙吓。

Hniangb nax lol dliot ok,

用谷穗来引诱鸭,

Gangb gux ghol dliot dliongt,

蚂蚱虫虫诱鸱鸺,

Maib dex niul dliot ent,

用生铜来吓唬龙,

Dlab vongx diangd dangl qut,

吓龙害怕回头睡,

Vongx hfaid jid but dlut.

龙一翻身卟喽响。

Wangx diob dail vut hxut,

螃蟹大王心明白,

Wangx diob mongl hlongt leit,

螃蟹大王才去到,

Wangx diob mongl qut qat,

螃蟹大王才去刨,

Gongb qab lol jil cangt,

根子疏松刨得来,

Jul dail ghab jil jongt.

根子坚固刨不动。

Bub dail xid vut hxut,

不知是谁好主意,

Nenx qab lol jil jongt?

根深它也刨得来?

Dliel denx hxib khangd niul,

悠悠远古那时候,

Dliel bangx mangb qend zangl,

杏花刚刚绽放来,

Lob hfab hxab dliangd liol,

脚板踩车轮转动,

Det hfab lix dliangd diongl,

树干翻滚落下冲,

Waix xux dax cad val,

冬季天上落雪米,

Hlat xongs dax hob liul,

暑天七月下冰雹,

Eb hlieb gid jes lol,

滔滔洪水西方来,

Lol dus bangx dus yenl,

大浪波花滚滚翻,

Dus bangx hlieb langl ngil,

波纹片片大如瓦,

Dus langs hlieb max nongl,

浪纹道道像仓枋,

Eb fangx jangb eb niel,

黄水和着浑水淌,

Vib nox jangb vib linl,

青石混合岩石流,

Vib linl hleik duk lis,

岩石割断金银脐,

Nix jenb bongx al dias.

金银纷纷冒出来。

Ob ngit xangf niangx nongd,

我俩来看现在吧,

Maib hlod nal lof xangt,

用竹竿来打桩柱,

Maib dinl diel buf put,

拿竹席子拦水滩,

Waix eb mongl gid hvangt,

把水拦往边上去,

Dangx dob bongl dlongl hlongt,

大家纷纷跑过来,

Wil diob wil nail hot.

捉蟹捉鱼来煮吃。

Laib nend xangf niangx nongd,

那是如今捉鱼蟹,

Lol hxid xangf niangx qend,

回头来看远古时,

Maib dlongx bil lof xangt,

用泡桐木打桩柱,

Dlongx dlub nex buf put,

白桐木叶拦水滩,

Waix eb mongl gid hvangt,

把水拦到边上去,

Nix jenb lol dail hsat,

金银围上沙滩来,

Nix jenb lol not not.

金银围来多又多。

Nix jenb hlieb dail liod,

金银像头黄牛大,

Lis dax gib bod tiod.

金银也生两只角。

Dot lis dot jangx jul,

金子银子都得了,

Dot lis hxet ax zel,

得了金银坐等着,

Ait yangs ait yangx yul,

看呵看着那样子,

Ait yangs nongt diex mongl,

看样子要向前走,

Nongt sangt yes dax yel!

就要造船来运啦!

Ob ngit xangf niangx nongl,

我俩来看护吧,

Det hxet ghab vangx bil,

树子生在山坡上,

Dot det jef dax xongl,

砍得树子才来凿 [78]

Jef dot diangb niangx lal.

造成只船才来划。

Laib nend xangf niangx nongl,

那是如今的事情,

Hfab ngit xangf niangx niul,

回头来看远古时,

Vangb nas hob xit vil,

姜央雷公俩争吵 [79]

Laix hob baid qit lol,

雷公生气鬼火冒,

Hxib hmangt laib waix lal,

夜晚天空晴朗朗,

Hxib dat laib waix niel,

早上天空乌云罩,

Hob ait nongs dax yel,

雷公下起大雨来 [80]

Eb zenx ghab bok bil,

洪水涨齐山坡高,

Langs leit fangb waix lol,

大浪稻滔天上来,

Das nangx das det jul.

野草树木淹死完。

Dail dal det dlongx dlub,

只有一棵白桐树,

Hxud al tiab vangx hvib,

高高耸立在山坡,

Hob dad zenk leix jeb,

雷公用笔来架住,

Hob dad dens dax kheib,

雷公拿绸来拴着,

Hob dad hsangt dax xab,

雷公用伞来遮盖,

Kib bil dot ax kib,

野火烧山烧不着,

Yangb nangl dot bongx ghaib.

洪水滔天根不暴。

Dlongx dlub dlongx hlieb dliangl,

白泡桐树长得大,

Jongx nongx dab mongl dol,

根子扎得深又远,

Ghab jongx leit Gud Ngul,

根须串到固俄去,

Guf leit wangx hob dlangl,

树梢长齐雷王坪,

Xab mongl eb mongl diongl,

遮盖河水与山冲,

Xab mongl fangb mongl vangl,

遮尽寨子和村庄,

Xab leit hob diux nongl,

遮到雷公大仓门,

Mes leit hob diux bil,

掩到雷公家后门,

Hob xongt ghab linx ghol,

雷公便用镰刀割,

Hot hleik ait nangx mal,

雷公割来作马草,

Ait tangd yis ninx diel,

当作草来喂水牛,

Yis niak kab lix wul.

喂饱水牛犁坝田。

Xongx Tinb dail vut hxut,

熊町是个热心人,

Xongx Tinb lol luf det,

熊町来砍泡桐树,

Luf dail dlongx bil ent,

砍棵云山泡桐树,

Xix niangx qab liangl jit,

砍来造船运金银,

Qab nix liangl jit put.

运金运银上滩来。

Niangx nongd seix dot dot,

现在才有斧砍树,

Niangx qend bil dot dot,

远古时候没有斧,

Maib gheix xid tit dot,

用什么来当斧子,

Jef dad lol sangt det?

才能拿去砍树子?

Bad gheib lul hfaid hxut,

有只公鸡很高兴,

Mif gheib lul hfaid git,

有只母鸡要下蛋,

Qab ghab daix zaid ghot,

去刨旧房老屋基,

Qab lol ghab lenf hlet.

刨出来一堆废铁。

Dlox wil ax yongs xit,

不用拿来制鼎罐,

Zax hsod vax yongs dangt,

不用拿来打锄耙,

Maib nenx lol dangt dot,

把它拿来打斧手,

Jef dad mongl sangt det,

拿去砍伐泡桐树,

Luf dlongx dlub bil ent,

砍棵云山泡桐树,

Xix niangx qab liangl jit,

砍树造船运金银,

Qab nix liangl jit put.

运金运银上滩来。

Xongx Tinb dail vut hxut,

熊町是个热心人,

Xongx Tinb lol luf det,

熊町来砍泡桐树,

Dod mongl ib pit det,

树干砍去了一半,

Bif mongl ib pit dot.

斧口也缺了—半。

Dex vib hved qut hxet,

斧同磨石一处住, [81]

Nas vib hved xit hmat,

斧向磨石去诉说, [82]

Xob lol diangb dot vut,

借得一把好斧子,

Jef dad lol sangt det,

这才拿去砍桐树,

Luf dlongx dlub bil ent.

砍棵云山泡桐树。

Xongx Tinb dail vut hxut,

熊町是个热心人,

Xongx Tinb lol sangt det.

熊町才来砍桐树。

Dod gangl dliel hxib dat,

早晨天亮就去砍,

Dluf wix dliel hxib hmangt,

砍到傍晚天煞黑,

Dod yangx dliel dat gas,

天刚蒙亮就砍起,

Dluf wix dliel hmangt gos,

砍到傍晚天煞黑,

Ghab hsangb mongl diut qik,

刀痕有了六尺长,

Jib daib mongl vik nongs;

小孩进去可躲雨;

Dod yangx dliel hxib dat,

早上天亮就砍起,

Dluf wix dliel hxib hmangt,

砍到傍晚天黑尽,

Ghab hsangb mongl zangd diut,

刀痕一丈六尺深,

Jib daib mongl vik hvent.

小孩进去可乘凉。

Xongx Tinb dail vut hxut,

熊町是个热心人,

Xongx Tinb lol luf det.

熊町去砍桐木树。

Dod yangx dliel hxib dat,

天刚蒙亮就去砍,

Dluf wix dliel hxib hmangt,

砍到傍晚天煞黑,

Ghab hsangb nangl zangd diut.

刀口仍然一丈六。

Diangd dod diangd hvit hvongt,

熊町越砍越饥饿,

Nenx diangd zaid gongt diongt,

他急忙跑回家来,

Bab had gad diot lot,

跑回家去吃口饭,

Ghab hsangb bongl liongl dliangt,

刀痕复合溜溜光,

Bongl liongl liek khangd ghot,

溜溜平像过去样,

Maix dail gheix xid ait?

有个什么来作怪?

Ghaib det maix gangb pend,

树子脚下有蚂蚁,

Guf det maix dliangb wid,

树梢枝头有鬼怪,

Luf det ax hongb dliangd.

树子才会砍不倒。

Xongx Tinb daib bad hliod,

熊町是个聪明人,

Luf dail det niangx qend,

砍伐这棵远古树,

Luf det luf ax dliangd.

树子总是砍不倒。

Lox Menx daib bad hliod,

鲁猛 [83] 心中好主意,

Gik ghab dongb diot hmid,

嘴里咬着芭茅草,

Det fux jib gid lind,

头上反戴三脚架,

Ak pangb hsob gid tied,

身上蓑衣倒起披,

Hvet naix hvet mais dod,

斜眉怪眼来砍树,

Luf dail det niangx qend.

砍棵远古泡桐树。

Dlangd lul dail vut hxut,

老鹰就是最担心,

Dlangd lul lol hot lot,

老鹰飞来开口啦,

Vud hseid ghab jil det,

树子枝头把话说,

Vud ghab laib xent xent,

句句说得很分明,

Xend ghab laib bat tiat:

句句说得响嗒嗒:

“Xet bil xet bil ghet,

“别忙别忙砍呵公,

Xet bil dod dail det,

别忙来砍泡桐树,

Ax dangl ib dangl hniut,

你如果不等半年,

Seix dangl ib dangl hlat,

也要等待半个月,

Dangl wil hlieb mail vangt,

等我养大这批崽,

Hlieb mail daib mongl yet,

这批娃崽长大了,

Mail daib sail yut wat,

这批娃崽还太小,

Genx al nangb al neit.”

呵哪呵呐叫唤着。”

Maib gheib ghol dliot dliongt,

要用鸡来引诱鹞 [84]

Dlab dlangd lul tent tent,

欺哄老鹰一阵阵,

Dlangd lul mongl bas khat,

老鹰飞去走亲戚,

Mongl diangb diel was zangt,

去走亲戚做生意,

Dlangd mongl jangx xongs hniut,

老鹰去了七年整,

Niangb dangl dlangd lol leit,

等到老鹰转回来,

Dlongx ab jil al yit,

泡桐树木倒歪歪,

Dlangd lax bib mail git,

砸烂三批老鹰蛋,

Dlangd niox bib mail vangt.

老鹰失去三批崽。

Dliof det jox deis mongl?

树子拉向哪边倒?

Nongt dliof det jox bil,

要拉树子山上倒,

Dib gos bangx liangx lul,

就要砸烂老祖坟,

Nongt dliof det xongx diongl,

要拉树子倒山冲,

Dib gos mais lix wul,

砸坏妈妈好坝田,

Hxat gos mais nax liel;

压烂妈妈水稻谷,

Dib det diax bob mongl,

要拉树子倒山坡,

Dib gos mais jux ghol.

砸烂荞子和小米。

Dliof det xongx vangx bil,

拉树倒向山坡岭,

Lol leit ghab zangx lal.

树子倒在坪子上。

Ghok det jox hvib lal,

树桩是个好心肠,

Ghok det vib bil dlial,

树桩伸手来阻挡,

Ax baib det dliangd diongl.

不让树子滚下冲。

Bok vas dax dab hel,

尖坡出来答声嘿 [85]

Dab haik dliel hvangb bil.

嘿声回响对门坡。

Liak pat dail bub hvib,

木片就是最忠心,

Liak pat ved ghab ghaib,

木片来守护树根 [86]

Ved ghab ghok bub diub.

静静坐着守树根。

Liak pat jangx hniub nail,

木片后来变鱼种,

Hxut hxit jangx gangb dul,

木面 [87] 后来变蛀虫,

Ghab jongx jangx lies nail.

根须变成了黄鳝。

Luf det luf jangx jul,

树子已经砍倒了,

Det gos ghab zangx lal.

树子倒在坪子上。

Ghab ghaib gos hmid dot,

树根是用斧口砍,

Diongb yangl gos hmid jut,

树干是用锯子断,

Ghab guf gos hmid sat,

树梢是用柴刀砍,

Xenb dongx ngol val yit.

各截砍得齐斩斩。

Sangt det sangt jangx jul,

树子已经砍好了,

Sangt det ait jangx ngol,

树子解成一段段,

Ait xongs ghok niox mongl.

一共解作七大截。

Ib yangl mongl hvok sas,

一段拿去解板子,

Mongl tid zaid diot mais;

拿给妈妈盖房屋;

Ob yangl mongl sangt yes,

二段拿去造木船,

Xix niangx qab jit jes;

造船划上西方来;

Bib yangl mongl ghat diangs,

三段拿去架桥梁,

Yub jux lul lot dlongs,

架桥在那山坳上,

Jef diangl Nil Jit Dens,

这才生出妮姬顿 [88]

Niangx Eb Seil vut yangs;

仰阿莎妞很漂亮;

Dlob yangl mongl dlangs xit,

四段拿去造纸用,

Mongl dod dud nius ghot;

造那最远古的纸;

Zab yangl mongl dangt dangk,

五段拿去造板凳,

Dib dax diel hxet ves.

造板凳来好休息。

Lol hxid yangl sangt yes,

来看造船那段木,

Niux Tinb daib bad hliod,

狃町 [89] 是个聪明人,

Diot yent niox diub jid,

树干上面盖印子,

Tiet det ghab zangx fangd.

把树拖到宽平处。

Bad jangl dail vut hxut,

角尺就是最细心,

Jox diub liek ghongl ghat,

身子就像把弯钩,

Geb lieb mongl ngit det,

悄悄跑去看树子,

Ghab bil ghab but ngit,

两边两面都看看,

Ed fangd nenx mongl dint,

多宽要由它去定,

Ed dad nenx mongl dint,

多长也由它去定,

Nas jangx diel al yit.

样样由它比划成。

Dliongb nox daib bad hliod,

那个墨斗很聪明,

Dangl aib dangl nongd hxid,

这头那头去察看,

Al ghaib al ghaif diangd,

歪歪直直往回跑,

Sangt det ait jex hxid.

要解树子成九块。

Mal nix daib bad lul,

那个好汉是木马,

Hxet diot ghab zangx lal,

静静坐在坪子里,

Tiangt gax dab gul yul.

稳稳立脚在地上。

Ghet Bod jangb ghet Xongt,

有个保公和雄公 [90]

Ghet Qed jangb ghet Dangt,

有个且公和当公 [91]

Nenx dol dlob dail ghet,

他们四个老公公,

Dlob laix mongl hsut hsat,

四个老人去商谈,

Ghab zangx dlangl jut det,

要在坪坝解树子,

Yux hmob sul was pet.

锯末纷纷如雪飞。

Dot liek liax lob qend,

斧子像只翘脚板,

Taib liek ghangx gangb med,

刨子就像水虿颏,

Jut liek nail diub hsongd,

锯子像根鱼脊骨,

Benb liek ghab nex kod.

锛子像片荸荠叶。

Niangx nongd jef dot xangs,

现在才有的木匠,

Niangx qend bil dot xangs.

远古时候没木匠。

Yangx Yub dail hxut gas,

养优心里很聪明,

Yangx Yub lol ait xangs,

养优才来作木匠,

Tid niangx lol qab lis,

来造木船运金银,

Qab nix liangl jit jes.

运金运银上西方。

Khob niangx khob nail lies,

船头像个黄鳝头,

Jid niangx jid nail liek,

船身就像鱼身子,

Daid niangx daid nail liek.

船尾鱼尾一个样。

Khob niangx mais bil dad,

船头要安个手把,

Diongb niangx mais dinl hlod,

船中要搭竹席棚,

Daid niangx mais dlied dad.

船尾要安把长浆。

Xix niangx juf ghaid qongd,

木船造了十一舱,

Ghax yangx juf ghaid bad;

能载爹妈十一支;

Xix niangx juf ghaid yangl,

木船造了十一节,

Ghax yangx hsangb wangs liangl.

能装金银千万两。

Nix jenb niangb dail hsat,

金银就在沙坝上,

Nix jenb hlieb dail hsangt.

金银个个如大象。

Yangx Yub dail vat hxut,

养优是个聪明人,

Gangl gid nangl hlongt dut,

他从东方走过来。

Nenx vib hfud dot zeit,

抓起一把大斧子,

Xix nix jenb tiat tiat,

砸得金银嗒嗒响,

Nix jenb zux zangl cat.

金子银子纷纷碎。

Ghet Bod jangb ghet Xongt,

有个保公和雄公,

Ghet Qed jangb ghet Dangt,

有个且公和当公,

Nenx dol dlob dail ghet,

他们四个老公公,

Maib dob niul nent ghent,

捞起青苔来扭拧,

Heib jangx yas yuf khut.

编撮箕来撮金银。

Yangx Yub dail fangx hvib,

养优是个热心人,

Gangl gid nangl longx lob,

他从东方走过来,

Nenx lol ghangt nix vib,

他来挑抬碎银子,

Ghangt liangl las niangx hlieb.

挑抬银子装大船。

Sangt yes sangt jangx jul,

造船已经造好了,

Ghangt lis ghangt jangx jul.

抬银也已抬完了。

Ait yangs ait yangx yangl,

看呵看着那样子,

Nongt jit jes dax yel.

看着要来西方了。

Lol hxid ghangb jid niel,

我们来看深水潭,

Eb zenx liek dinl diel,

水面平平像席子,

Dangl deis dios dangl bil,

不知哪头是西面,

Dangl deis dios dangl nangl,

不知哪头是东方,

Ghet hxat hvib ax ghul.

公公焦急忧忡忡。

Fux Fangb dail hxut gas,

甫方心里多明亮,

Maib dliub gas hmut yangs:

他用鸭毛探方向 [92]

Dangl nongd dios dangl jes,

这边一头是西面,

Dangl aib dios dangl vuk.

那边一头是东方。

Niux Xangb daib bad lul,

狃香是一个好汉,

Niangb ghab vangx hfud bil,

坐在高山岭上头,

Bongf jox eb nongd lal,

看见这条河水流,

Des jox hxangb nongd vil,

就按这根绳索扯,

Des jox eb nongd longl.

顺着这条河道走。

Ghet Bod dail hvib fangx,

保公是个聪明人,

Dik tenk mongl diub bongx,

一跳跳进水滩里,

Qeb dot jil gib vongx,

捡得一只龙角来,

Jit zeit mongl diub vangx,

爬到高高山岭上,

Cob heil heil heib heix,

嘿呀嗨呀吹起来,

Gol naix lol qab nix,

喊人们来运金银,

Qab liangl jit jes dax.

运金运银上西方。

Ob hxid gid qab nix,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl dangb denx.

古时金银大搬运。

Ghet Bod dail hvib fangx,

保公是个聪明人,

Ghet Bod gol qab nix.

保公喊人运金银。

Fux Fangb dail hvib fangx,

甫方是个热心人,

Nenx dail lol qab nix,

是他先来运金银,

Lol qab liangl dangb denx,

最先来运金银人,

Qab liangl jit jes dax.

运金运银上西方。

Ob hxid gid qab liangl,

我俩来看运金银,

Qab lis dliel hnaib niul,

古时金银大搬运,

Hlat mais nox dlod dul,

青藤索子来吊柴,

Hlat jex jub dlod niel,

九股索子来吊鼓,

Hlat wangx lieb dlod nail,

网榴索 [93] 子用吊鱼,

Hlat wangx hnaib dlod lil.

太阳索子来吊理 [94]

Hlat vongx eb dlod liangl,

水龙索子 [95] 吊金银,

Dliof nix jenb jit xol,

拉起金银划上滩,

Dot lis vax ab lol.

得到金银这样来。

Ob hxid gid qab liangl,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl jit xol,

运金运银上水滩,

Qab lis dliel hnaib niul.

远古时候运金银。

Qend qab ghangb jid niel,

最初运自深潭底,

Ghab Nangl Dins gid nangl,

嘎南町 [96] 潭水下面,

Nix hlieb lol leit bil,

银子才能运上来,

Jenb hlieb lol leit bil.

金子才能运上来。

Ob hxid gid qab liangl,

我们看看运金银,

Gid qab 1is jit xol,

运金运银上水滩,

Qab 1is dliel hnaib niul,

远古时候运金银,

Fat zeit ghangb jid niel,

船划过了深水滩,

Ghab Nangl Dins gid nangl.

划过嘎南町下边。

Lol lol jus deix lol,

来呀来哟真来啦,

Lol leit ghab dangd xol,

划船来到滩坎边,

Ghab seix eb gid nangl.

水流出口的下面。

Gas eb daib bad lul,

鸭子也是个好汉,

Gat bax dliub lal lal,

头发梳得光溜溜,

Qet jox wangb niul niul,

浑身都是美穿戴,

Qet jox wangb Liul Ghel,

全是留格 [97] 人装扮,

Hmat dol hveb Diel nangl,

尽说的是汉人话,

Hveb seix jenb lial lial,

句句话都值银钱,

Hmat lax laib bol niol:

结结巴巴这样说:

“Mongx sangb wangb liek wil,

“你若穿得像我好,

Qab nix ghax leit bil;

银子就能运上来;

Ax sangb wangb liek wil,

要是穿得比我差,

Qab jenb ax leit bil.”

金子就运不上来。”

Fat zeit ghab dangd xol,

船行一过水滩边,

Qab yal qab yat yal,

划呀划呀又划呀,

Nix leit nangl eb liangl,

银子运到峡谷里,

Jenb leit nangl eb liangl.

金子运到峡谷里。

Hsub hsab haib hsat mongl,

水边渣滓细沙砾,

Hsub hsab quk bal val,

渣滓结成了网子,

Quk jex pangb bal lul,

结成九铺大网子,

Quk jex pangb bal yil,

还有九张小网儿,

Quk yes waix ghab nangl,

结网河里来围船,

Seix baib eb ngal nangl,

只许河水东流去,

Ax baib lis lol bil,

不让金银往上运,

Lis niox hvib dlinl dlinl.

金银心头好忧愁。

Waix xux dax cad val,

寒冷冬天落雪米,

Hlat xongs dax hob liul,

暑天七月下冰雹,

Eb hlieb diot jes lol,

大水奔流西方来,

Lol dus bangx dus yenl,

飞溅浪花翻浪纹,

Dus bangx hlieb liul ngil,

浪花朵朵大如瓦,

Dus langs hlieb max nongl.

浪纹条条仓枋大。

Eb hlieb dail hvib lal,

大水有副好心肠,

Eb hlieb buk diux diel,

来开大门运金银,

Od diux hlieb dlial dlial,

拗着大门一下下,

Diux hlieb buk dlial lol,

大门忽然拗开来,

Niangx hlieb jef jit xol,

大船才划上水滩,

Nix jenb jef hlongt lol.

金银才能运上来。

Ob hxid gid qab nix,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl dangb denx,

远古金银大搬运,

Qab nix liangl jit bongx.

运金运银上滩来。

Nangl eb liangl fat niox,

船行过了峡谷口,

Qab yal qab leit dax,

划呀划呀上来啦,

Niangx leit zat bux lux,

大船划到啵噜 [98] 岩,

Zat bux lux eb dlod,

岩上水泻啵噜响,

Bux lux eb dlod yangd,

啵噜水泻下奔流,

Eb bux lux xud hmad.

啵噜水泻起泡沫。

Nios jent daib bad hliod,

大风是个调皮鬼,

Nios jent nangl jes ted,

大风东瞧西又看,

Mongt nix jenb khangd dlongd,

从船舱口瞅金银,

Langl nix jenb jit ded,

阻拦大船上滩行,

Dliof niangx hlieb ghab daid,

死死拉住船尾巴,

Niangx hlieb ak gud yud.

大船行进歪斜斜。

Ob hxid gid qab nix,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl dangb denx,

远古金银大搬运,

Qab liangl jit eb bongx,

运金运银上水滩,

Fat dlinf zat bux lux,

大船划过啵噜岩,

Qab yat qab leit dax,

划呀划呀向西来,

Nix leit ghab yangd jangl,

银子来到河湾处,

Jenb leit ghab yangd jangl,

金子来到河湾处,

Eb Deit Gux gid nangl.

就在欧兑古 [99] 下边。

Ghab Hvib daib bad lul,

嘎西是个好汉子,

Vuk hliat vangx hvib lol,

忽从高山跑下来,

Denf vangx niangx bil dil,

稳稳踏在船沿上,

Dliangx lob ax dios jil,

伸出的脚伸错了,

Bax qab ax dos liol,

手摇桡板不对劲,

Niangx qab ax jit xol,

大船才划不上滩,

Waf lis waf ax lol.

金银才运不过来。

Ob hxid gid qab lis,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl jit jes.

运金运银上西方。

Fat zeit ghab yangd jangl,

船行过了一道湾,

Nix leit nangl zat zek,

银子运到黑岩下,

Jenb leit nangl zat zek.

金子运到黑岩下。

Zat zek zek gongl niongl,

黑岩当真黑洞洞,

Eb seix bongf gid mongl,

河水看得见路走,

Niangx ax bongf jit xol,

大船不见亮上滩,

Lis hxat hvib ax ghul.

金银心头忧忡忡。

Fat zeit nangl zat zek,

船划过了黑岩下,

Qab yal qab yat yul,

划呀划呀划呀哟,

Nix leit ghab vongl liangl,

银子来到峡谷处,

Jenb leit ghab vongl liangl,

金子来到峡谷处,

Zat baix eb bol bol,

岩上滴水啵啵响,

Hmad eb dlub gongl dongl,

泛起泡沫白生生,

Hmad eb xit gangx gul,

水面泡沫相重叠,

Xit gangx bob del lel,

层层重叠像山坡,

Liek gangx bob hfud bil,

就像山坡相重叠,

Cent gangx hlinb ghongd jil.

就像项圈只压只。

Vongx eb daib bad lul,

水龙是个凶猛汉,

But lot hlieb ngex mal,

嘴唇像个马圈大,

Hxangt niangs hlieb ghangx dul,

粗大胡子扁担长,

Hniub mais hlieb xangd jenl,

眼睛有个茶碗大,

Xok mais jangx denb dul.

两眼火红像灯笼。

Ait yangs ait yangx yul,

看呀看哟看样子,

Ait yangs nongt nongx liangl,

看着就要吃金银,

Nongt hek lis dax dail,

就要吃金喝银啦,

Hek lis ait diangx mangl,

吃金喝银脸肥胖,

Lis hxat hvib ax ghul.

金银心头忧忡忡。

Nix leit ghab vongl liangl,

银子来到峡谷里,

Jenb leit ghab vongl liangl.

金子来到峡谷里。

Vongx eb ib dail nal,

水龙自是一个妈,

Nix jenb ib dail nal,

金银各是一个娘,

Nongf eb nongf dlod diongl,

各条河水各冲流,

Nongf naib nongf hsaid lol,

各是各爹娘来生,

Weid diot jens gheix xil,

究竟因为个什么,

Vongx eb jef hek liangl?

水龙才要吃金银?

Ghet Bod dail vut hxut,

保公是个聪明人,

Maib nex dlongx buf but,

用泡桐叶遮船边 [100]

Maib jil dlongx lof xangt,

拿泡桐枝插进河,

Lof leit vongx hfud qut,

插到水龙床头上,

Guf vongx laib hfud xit,

水龙头上被戳伤,

Vongx eb fal zangl ngit,

水龙忽然起来看,

Vongx eb nul val zeit.

水龙愤怒叫嚷嚷。

Weid diot laib nangx nenl,

就是因为那个事,

Vongx eb jef hek liangl.

水龙才要吃金银。

Dliel bangx wab qend pud,

远古樱花初初开,

Dliel nangx ghaib qend tad,

茅草初生叶芽时,

Fux Fangb daib bad hliod,

甫方老人最热心,

Lol qab liangl hfud qend.

是他最先运金银。

Put ghab linx fat hfed,

船划过了镰刀滩 [101]

Qab yal qab yat yad,

划呀划呀向前划,

Niangx leit nangl zat dad,

大船来到长岩下,

Lis leit nangl zat bod.

金银来到圆岩脚。

Ghat ghas vangx vib nied,

大船搭架陡石边,

Qab qab ax jit ded,

大船划不上滩来,

Bongt dax dax bongt diangd,

气呼出来又吸转,

Bongt longx longx bongt ted,

气吸回来又呼出,

Diub yub jangx dlangb liod,

脊背纡弯像牛轭,

Qab ax niangs niangx dad,

大船划呀划不走,

Yuf ves niangx hlieb diangd.

无力划船倒回转。

Ob hxid gid qab nix,

我俩来看运金银,

Gid qab liangl dangb denx.

远古金银大搬运。

Fux Fangb mongl qab nix,

甫方老人运金银,

Qab liangl jit eb bongx,

运金运银上水滩,

Qab mongl qab leit dax,

运呀运呀运上来,

Qab liangl mak vib nox,

船儿触了大青岩,

Qab yal qab dot longx,

大船划也划不来,

Dliat liangl diot diub bongx.

金银搁置在水滩。

Wuk Qat dail hvib fangx,

洽婆是个好心肠,

Bongf liangl mak vib nox,

见金银受青石拦,

Vangx vib ghat ghas niangx,

石头阻拦金银船,

Gat hliat mongl ghab naix,

她就匆匆去喊人,

Gol hveb ax niangs dangx,

喊声太小不响亮,

Ax sos bul ghab naix,

不进别人耳朵里,

Ax hvit lol des nenx,

别人不快来跟她,

Xit sul mongl qab niangx,

一起跑去划大船,

Qab liangl jit jes dax.

运金运银来西方。

Jul dail wuk Xangb Niux,

香妞婆婆很着急,

Gol hsab bil hsab dangx,

叫声震山和动地,

Gol Fux Fangb Yangx Yub,

叫喊甫方和养优,

Xongx Tinb Yux Ghongb dail:

熊町友弓四个人:

“Lol bib mongl qab liangx,

“来同我们运金银,

Qab liangl jit jes niox.”

运金运银上西方。”

Fux Fangb daib bad hliod,

甫方是个英雄汉,

Dliof niangx jit jid dad,

拉着大船上长潭,

Yangx Yub qab dangl hfud,

养优就来划船头,

Xongx Tinb qab dangl jid,

熊町就来划船身,

Yux Ghongb qab dangl daid,

友弓就来划船尾,

Qab liangl jit jes ted.

运金运银来西方。

Qab yal qab yat yal,

划啊划啊划向前,

Qab liangl jit jes lol,

运着金银向西去,

Ib bax fat diut xol,

划了一桡过六滩,

Ob bax fat diut diongl,

划了两桡过六冲,

Fat xongs zangt lix wul.

船行过了七坝田。

Qab leit jid qud wul,

船划到漩涡水潭,

Qud wul eb diangd dangl,

流水盘旋迂回转,

Eb xit was ax wenl,

流水迂回转圈圈,

Put nox eb gel sel,

滩边之水绿幽幽,

Khad niangx hlieb dlel dlel,

大浪拍船砰砰响,

Vangs ax jas gid mongl.

找不到路船不前。

Gas nix daib bad lul,

鸭子是个英雄汉,

Vuk hliat bongx eb gol:

跳下水滩去叫喊:

“Ob diangb bax ob dangl,

“两把桡板两头划,

Xongx ax ab jit bil,

直直顺着划上滩,

Niangx hlieb des nenx mongl."

大船自会随桡行。”

Niangx leit put bongt langs,

船行来到急浪滩,

Eb max vib bet bos,

大浪卟卟拍击岩,

Vib langl eb jit jes,

岩壁阻拦水倒流,

Zux lob bil cat was.

流水浪花纷纷溅。

Niangx leit langs bongt put,

船行来到急流滩,

Langs max vib al zeit,

滔天大浪猛拍岩,

Vib langl langs diangd dut,

浪拍岩壁回旋转,

Zux yux lob bil cat,

流水浪花纷纷溅,

Muf niangx hlieb dat dat,

波浪击船嗒嗒响,

Nix jenb lind dliat dliat.

船中金银哗哗翻。

Yangx Yub dail vut hxut,

养优是个英雄汉,

Vongs dol eb bit dleit,

踩踏河水卟喽响,

Nas jox eb yangl put,

去探河水有多深,

Seix dob ghab ghongd hot,

再深也只深齐颈,

Nix jenb hangb hfent hxut,

金子银子放了心,

Niangx hlieb jef jit put.

大船才划过水滩。

Vib linl dail vut hveb,

岩石是个甜嘴巴,

Nenx lol gol nix jenb.

它来呼喊金和银。

Nix jenb niangb niangx hlieb,

金银坐在大船里,

Bil diangl hvit dax dab,

并不急忙来回答,

Niangx lal gangt vux hveb,

行船就是嘴巴快,

Bongl dlongl tiat dax dab,

卟隆嗒嗒来回答,

Dab hel diot bongx eb.

水滩上面应声“好”。

Niangx leit vongl zat put,

行船来到岩谷滩,

Zat put put eb seil,

岩滩叫做清水滩,

Zat gheik gheik gif diongl.

岩夹叫作冲沟夹。

Niangx leit vongl zat put,

行船来到岩谷滩,

Vongl vib linl zat gheik,

河谷石头多岩夹,

Vongl gheik ngif gheik seif,

河谷狭窄岩夹小,

Seix yangx niangx mongl dluf,

船身也能通过来,

Ax yangx nox mongl waf.

橹桨就摇不过去。

Yangx Yub dail vut hxut,

养优是个英雄汉,

Nenx hlieb dliangl hlieb bongt,

他的力气大无穷,

Dliof niangx mongl jit put.

拉起大船就上滩。

Vongl nongd vongl zat gheik,

这河谷是夹岩谷,

Seix yangx niangx mongl jit,

船身可以通过来,

Ax yangx bax mongl hfat.

橹桨却划不过去。

Mongl wix vongl zat yut,

行船来到小岩谷,

Vongl nix jel yut wat,

谷口极小如碓柱,

Cent laib diux nongl tit,

小得像个楼仓门,

Seix yangx eb longl dut,

水虽能够流下去,

Eb jux jix ngal pangt,

江水拥挤奔下山,

Ax yangx niangx mongl jit.

行船就划不上来。

Hxub Niux dail vut hxut,

修狃是个英雄汉,

Gangl gid nangl hlongt dut,

它从东方走过来,

Laib niux dad diut dlot,

用个六柞长喙子,

Xix vib linl tiat tiat,

嗒嗒撞击那岩石,

Zux vib linl pent pent,

岩石粉碎纷纷溅,

Ib hnaib mongl diut dlot,

一天碎落六拃长,

Jex hnaib mongl zangd diut,

九天碎落一丈六,

Yangx niangx hlieb mongl jit.

才容大船划过来。

Ghet Bod jangb ghet Xongt,

有个保公和雄公,

Ghet Qed jangb ghet Dangt,

有个且公和当公,

Nenx dol dlob dail ghet,

他们四个老公公,

Dlob laix dlob ghaid dlent,

四个老人四根棒,

Dib jox eb ngal put,

拍打江河下水滩,

Zux dab sul nius dliut,

泥石飞溅如凝凌,

Zux eb sul was pet,

河水飞溅像飘雪,

Qab niangx mongl jit put.

行船才划上滩来。

Lol lol jus deix lol,

划呀划呀向前划,

Lol leit eb jex jil,

行船来到九汊河,

Jex jox eb xit diol,

九条河水相汇流,

Jex bongx eb ngal nangl.

九个滩头向东走。

Vongx eb daib bad lul,

水龙是个凶猛汉,

Niangb diot eb jex jil,

住在九条河汊口,

Xit was dias ax wenl,

来回盘旋打转转,

Dut deit bongx eb zangl,

踢蹬滩水四飞溅,

Xangt bongt bongx eb fal,

喷气江水浪翻涌,

Dus bangx hlieb langl ngil,

浪花片片大如瓦,

Dus langs hlieb max nongl,

波纹条条如仓枋,

Khaid niangx hlieb dlel dlel,

拍击大船砰砰响,

Niangx ab bax ab yul,

大船飘荡摇晃晃,

Nix niox hvib dlial dlial,

银子害怕忧忡忡,

Jenb niox hvib dlial dlial:

金子害怕忧忡忡:

“Dlab bub wil xet lol,

“早知如此我不来,

Wil niangb wil qut nal,

我就住在妈妈家,

Wil niangb wil qut hul!”

我住我家也算啦!”

Yangx Yub daib bad lul,

养优是个英雄汉,

Gangf xangt dex diot bil,

一个铜钉拿在手,

Lof xangt dex eb dlial,

铜钉插进水滩里,

Eb wat bongt dex niul,

滩水沾有生铜气,

Vongx hxib vongx zuk mongl,

水龙害怕逃得快,

Dangf zenk bongx eb lal,

汹涌滩头忽平静,

Niangx hlieb jit jes lol.

行船划上水滩来。

Dlangd nox daib bad lul,

绿鹰是个凶猛汉,

Niangb ghab vangx hfud bil,

坐在高高山头上,

Bongf nix jenb jit xol,

看见金银运上滩,

Vuk hliat vangx hvib lol,

忽然飞奔跑下山,

Ghok diot nix khob mangl,

趴在金银脑壳上,

Juk nix jenb dlel dlel,

啄金啄银咚咚响,

Juk nix ghab ghongd ngangl,

啄伤银子脚腕子,

Juk jenb ghab ghongd bil,

啄伤金子手腕子,

Nix niox hvib dlial dlial,

银子灰心一阵阵,

Jenb niox hvib dlial dlial.

金子灰心一阵阵。

Nongf det nongf niangb bil,

树子各在山坡长,

Nongf eb nongf vuk diongl.

河水各在山冲流。

Niangx hlieb ib dail nal,

大船各是一个妈,

Dlangd nox ib dail nal,

老鹰各是一个妈,

Xit yenb jens gheix xil,

互相结下什么仇,

Dail yenb hlieb dail mal?

结下冤仇大如马?

Hfab hxid dliel luf det,

回头来看砍桐树,

Xix niangx qab liangl jit,

造船来运金和银,

Dlangd lax bib mail git,

砸烂老鹰三批蛋,

Dlangd niox bib mail vangt,

老鹰失去三批崽,

Mongb hvib nend bongt wat,

这事叫它太心疼,

Dlangd lul jef hlongt dut,

老鹰才飞下山来,

Ghok nix diub mangl juk,

趴在金银脑壳上,

Juk nix lob bil zeit,

啄伤银子小手脚,

Juk jenb lob bil zeit.

啄伤金子小手脚。

Yangx Yub daib bad hliod,

养优是个英雄汉,

Yangx Yub lol khaid dlangd.

养优过来把鹰打。

Maib yex nox dib dlangd,

拿竹竿来打老鹰,

Bit benk niangx hlieb nongd,

伏卧在这大船上,

Hot dlangd lol hlaid gad.

烹煮老鹰来下饭。

Lol hxid gid qab liangl,

我们来看运金银,

Qab xongx eb jit xol,

划船沿河上水滩,

Lol lol jus deix lol,

划呵划呀用力划,

Lol leit ib vix xol,

行船划到一层滩,

Hxat leit ib vix liul.

金银添上一层愁。

Nix jenb daib bad lul,

金子银子是好汉,

Ob daib nongf vud lol,

两个各自在说话,

Laix ghab ib laix yangl:

一个问来一个答:

“Leit qut yangx ax bil?”

“西方到了没有呀?”

Fux Fangb daib bad lul,

甫方有副好心肠,

Fux Fangb dax hlab gol,

甫方高声把话讲,

Xangs nix jenb hfent liul,

告诉金银好放心,

Hfent ngas jox hvib mongl:

安下心来等一会:

“Xet hxat was laix liangl,

“不要愁啦金和银,

Sos qut niangb nangx nongl,

西方就是这里了,

Jus qut nangb nangx nongl!”

西方就是这里了!”

Qut jus Bok Xib Diel,

终点地名西迪山,

Qut sos Bok Hob Diel.

先到地名薅迪山 [102]

Diot bit dangx dob gol,

起这个名大家叫,

Nix jenb hfent hvib dlial.

金子银子放心了。

Lol hxid Bok Xib Diel,

我们来看西迪山,

Lol hxid Bok Hob Diel,

我们来看薅迪山,

Laib gux ait deis lol,

道理究竟怎样来,

Ghab ait Bok Xib Diel,

才称它作西迪山,

Ghab ait Bok Hob Diel?

才称它作薅迪山?

Lot nius dliel hnaib niul,

悠悠最远古时候,

Zat jes diangl bok bil,

铸造大地有山坡,

Bet hob hob xil xil,

雷公哼声响隆隆,

Des laib hveb nend lol,

山名跟随雷声叫,

Ghab ait Bok Hob Diel,

这才称做薅迪山,

Ghab ait Bok Xib Diel.

这才取名西迪山。

Lol wix haib lol leit,

最后终于来到了,

Nix leit ghangb vangl hxet,

银子来到寨脚下,

Jenb leit ghangb vangl hxet.

金子来到寨脚下。

Nix lol liek was pet,

银子来得像飘雪,

Jenb lol liek nes yangt.

金子来得像飞鸟。

Xex yil dol vut hxut,

青年后生心欢喜,

Khab jox gid ghangt khut,

都来开路抬金银,

Dangx dob bongl liongl hlongt,

大家纷纷拢过来,

Yax nix jenb mongl hxet.

搬金抬银去休息。

Ghet Bod vut zaid fangd,

保公家里屋子宽,

Dub diot ghet Bod zaid.

金银搁在保公家。

Ghet Bod vut zaid fangd,

保公房屋真宽敞,

Qib nix bib qongd zaid,

三间屋来装银子,

Qib jenb bib qongd zaid,

三间屋来装金子,

Qib fangx dab gud yud.

屋里处处亮堂堂。

Dub nix diot nenx zaid,

银子搁在保公家,

Dub jenb diot nenx zaid,

金子搁在保公家,

Laib hlieb mongl dib bax,

大块金银用打柱,

Dangt dongs nil fangb waix;

打造柱子来撑天,

Laib diongb mongl zat hlat,

中等金银造日月,

Liub hnaib bil dent ent;

铸造云雾山 [103] 太阳,

Laib nib dail dliat hxet,

小块金银要留下,

Jef dad lol dot hnit,

要留下来做种子,

Fangb dab jef dot khut.

人间才有金银用。


[1] 这里的“百”、“千”都是代表多数,并非确数。

[2] 苏岩崖:苗语Zat Sos译音和译意,Zat意即“岩崖”,古地名,待考。

[3] 尕岩崖:苗语Zat Gas译音和译意,古地名,待考。

[4] 幼鸠塘:苗语Ongd Yut Jes译意和译音,ongd意即“塘”,古代池塘名,待考。

[5] 苗族传统认为龙怕生铜,但这里又说龙喜欢铜鞭,总之龙与铜有解不开的瓜葛。

[6] 喻金块大如碑碣,系夸张。

[7] 香耇劳:苗语Xangb Ghed Lol译音,又简称耇劳(Ghed Lol),半神半人者。

[8] 找饭吃:苗族称姑娘出嫁为“找饭吃”。

[9] 娲今:苗语Vob Jenb译音,Vob为女性、Jenb为男性,是两个人的名字,即苗族分宗开亲歌里的娲皎和今丹。

[10] 这是重男轻女的思想意识表现。

[11] 苗族农村夜里生孩子时,接生婆凭盏油灯照明接生,故有此语。

[12] 过去苗族农村生小孩,用竹片割掉脐带脱离胎盘。

[13] 苗族生育习俗,生儿子时,割下的脐带埋在房柱脚,认为这样以后这孩子能成器,比如日后当理老,给人家评判官司。

[14] 生女儿时,脐带埋在灶房地下。

[15] 苗族孩子出生时要杀鸡煮稀饭吃,用鸡肉来涂孩子嘴唇,表示杀鸡敬他。

[16] 称金银都用戥子,不用秤;用硼酸水煮银子才有光泽,故有此语。

[17] 称金银都用戥子,不用秤;用硼酸水煮银子才有光泽,故有此语。

[18] 苗族生育习俗,孩子生出三天后,要抱孩子出门去露个脸,让他看看外面的东西,认为这样以后才能平安成长。

[19] 苗族初生婴儿放在竹篮里睡。

[20] 生儿育女是件喜事,孩子生了要有一番轰动。

[21] 谁家孩子出生了,按礼俗,舅舅要拿只鸭来祝贺,舅妈要拿一段布或绸子给婴儿作衣服穿,还要提一罐酒来祝贺。

[22] 谁家孩子出生了,按礼俗,舅舅要拿只鸭来祝贺,舅妈要拿一段布或绸子给婴儿作衣服穿,还要提一罐酒来祝贺。

[23] 谁家孩子出生了,按礼俗,舅舅要拿只鸭来祝贺,舅妈要拿一段布或绸子给婴儿作衣服穿,还要提一罐酒来祝贺。

[24] 小孩吃奶时,踩着妈妈的双腿,比喻作架桥过。

[25] 小孩吃奶时,母亲用手指轻轻托着乳房,比喻戴垂沿帽。

[26] 两位男子汉:指金和银。

[27] 肩头大:比喻力气大,因挑抬东西用肩头。

[28] 妹娲、耇代:分别是苗语Mut Wus、Ghet Deis译音,前者为女性,后者为男性,为两个男女土地神。苗族村寨边有小土地庙,盖的是小石板房,土地庙里放置两个怪石,象征一对公婆的土地神(保护神)。

[29] 妹娲、耇代:分别是苗语Mut Wus、Ghet Deis译音,前者为女性,后者为男性,为两个男女土地神。苗族村寨边有小土地庙,盖的是小石板房,土地庙里放置两个怪石,象征一对公婆的土地神(保护神)。

[30] 娥:苗语Wet译音,一个女神名。

[31] 炼金炼银时要拉风箱,故有此语。

[32] 瓮料:苗语Ongd Nios译音,古地名,待考。

[33] 男子在山坡上吹木叶呼唤,女子拿手帕在自家房子的楼廊下招手示意就要来。这是苗族青年男女邀约交友的方式。

[34] 男子在山坡上吹木叶呼唤,女子拿手帕在自家房子的楼廊下招手示意就要来。这是苗族青年男女邀约交友的方式。

[35] 札木:木名,常绿灌木,叶子软硬适度,宜吹奏。

[36] 阿娲、阿今系同一个氏族兄妹,他俩要成亲,就得宰杀公鸭来祭祖宗和向氏族赔礼后,才允许成亲,这是历史上的分宗开亲史实。

[37] 金银在炉火中烧得通红钳出来时四溅的火星,比作长鬃的狗。

[38] 将烧得通红的金银敲打时,弯成薄片儿,比作歪冠的鸭。这些行动都是钳子干的,下文故说火钳有胆量,打金银打成首饰,成双配套,比作成亲。

[39] 将熔化金银的坩埚比作旱地螺蛳。

[40] 这是冶炼拉风箱鼓风的情形。

[41] 这是冶炼拉风箱鼓风的情形。

[42] 固俄:苗语Gud Ngul译音,今贵州省剑河县枊川镇苗名叫固俄,可能是沿用古地名。

[43] 中门:堂屋门。

[44] 苗族房屋多是木质结构,一般是五柱。六柱即伸出去的吊脚柱,多出个凉台,故比五柱房大。六柱房指大房屋。

[45] 一代习惯认为六十年,百代就是六千年,这里表示长寿。

[46] 大家:指金银铜铁钢等等。

[47] 苗族最小的儿子与兄弟分家后,父母同他住,由他养老,所以父母送他一丘寨脚田。这里将金银拟人化,比作最小的幺儿。

[48] 苗族农村大门上也贴门神,显然是受汉族文化的影响。

[49] 汉布:苗族对自己自织自染以外的一切机子织的布皆称作汉布,即汉人织的布,凡是带个“汉”字即说明汉区传入并含美称之意。

[50] 野猪的嘴和牙是拱土的,比作一架短小的犁耙,有趣;野猪拱土时总是在一个地方拱着,故说九次犁着一条沟,形象。

[51] 苗族认为地神能指挥毒蛇猛虎,苗族俗语说“地神不允许,老虎不敢咬猪”。

[52] “唷呀唷”系急切欢快的象声语词,苗族常用之。

[53] “泊呀泊”系急切欢快的象声语词,苗族常用之。

[54] 表示去意坚定,苗族诗歌常用这种特殊语气来表示。

[55] 表示去意坚定,苗族诗歌常用这种特殊语气来表示。

[56] 鱼篓:一种捕鱼的竹器。

[57] 巫师在苗族社会中被当作聪明人,有学问,能知祸福,能入鬼域访鬼问病,在无科学的时代,这当然是学问。

[58] 苗族信仰民俗,认为人跌倒就会掉魂,灵魂离身就要生病,所以要请巫师招魂,招魂时巫师蹲在山坡边念巫词。

[59] 念巫词的声音。

[60] 苗族盖房习俗,开始弹墨线造柱要择吉日,开始立房也要择吉日吉时。

[61] 苗族盖房习俗,开始弹墨线造柱要择吉日,开始立房也要择吉日吉时。

[62] 最初那天,即子日。从子数起,子日是开头的一天。

[63] 苗族农村一般在山坳口上安长凳,以求生子,来往行人可坐下休息。

[64] 汪包立:苗语Wangx Bob Lil译音,一神名。

[65] 阿蒋、阿杰:分别系苗语Jangx、Jil译音,两个男子名。

[66] 阿仰、阿妮:分别系苗语Niangx、Nil译音,两个女子名。

[67] 咯鸟:一种候鸟名。

[68] 传说太阳大王是个大理老,给人讲理断案,故叫贩卖理。

[69] 革东:苗语Ghab Dongb译音,地名,即今贵州省剑河县革东镇。

[70] 金银在水里与鳛鱼成亲七年,且互相来往密切,金银没有心思转回来了,但歌中字面不提金银,这是个特点。下文还有此叙述。

[71] 纠绛:苗语Jes Hxangt译音,地名,在今贵州省台江县。

[72] 高排笙:大芦笙。

[73] 苗族女子踩鼓,多是未出嫁的姑娘,她们去踩鼓时,多是母亲陪伴和指点。

[74] 苗族招魂时要用卜卦、麻、一只鸭和醪糟等物件。

[75] 苗族招魂时要用卜卦、麻、一只鸭和醪糟等物件。

[76] 苗族招魂时要用卜卦、麻、一只鸭和醪糟等物件。

[77] 苗族招魂时要用卜卦、麻、一只鸭和醪糟等物件。

[78] 最初造船用独木凿成,故用凿字。

[79] 雷公和姜央为争天下争吵,见《洪水滔天》。

[80] 雷公和姜央为争天下争吵,见《洪水滔天》。

[81] 苗族民间常用石磨斧,故有此比喻。

[82] 苗族民间常用石磨斧,故有此比喻。

[83] 鲁猛:苗语Lox Menx译音,系保护神。从前立房盖屋,出远门时先祭供鲁猛,祈求保佑顺利、平安。此乃苗族进行原始宗教活动的一种形式。

[84] 这里的鹞、鹰是同义词语,指鹰,为押调而变换用的。

[85] 树子倒时山鸣谷应。

[86] 砍树时,砍下的木片掉落在树桩(树根)上,故说守护树根。

[87] 木面:锯下的木头粉末。

[88] 妮姬顿:苗语Nil Jit Dens译音,又名Niangx Eb Seil(仰阿莎),一个美女的名字。有一首著名的苗族古歌叫《Niangx Eb Seil》。

[89] 狃町:苗语Niux Tinb译音,一神名。

[90] 保公、雄公、且公、当公:四个神性巨人,保、雄、且、当分别系苗语 Bod、Xongt、Qed、Dangt译音。

[91] 保公、雄公、且公、当公:四个神性巨人,保、雄、且、当分别系苗语 Bod、Xongt、Qed、Dangt译音。

[92] 丢鸭毛在河潭里,鸭毛流去的方向是下游、东方。

[93] 网榴索:一种野藤,常用来串鱼,并吊着拎。

[94] 吊理:苗族传说太阳是个大理老,理从太阳传出来,阳光是吊理下凡的索子。

[95] 水龙索子:指江河。

[96] 嗄南町:苗语Ghab Nangl Dins译音,古地名,待考。

[97] 留格:苗语Liul Ghel译音,古地名,待考,今贵州省凯里市舟溪苗名叫“留格”,可能沿用古代地名。

[98] 啵噜:冒水的响声,岩上有水泻下啵噜啵噜着响,即称为啵噜岩。

[99] 欧兑古:苗语Eb Deit Gux译音,古代河名或地名,待考。

[100] 让水龙看不见船里的金银。

[101] 镰刀滩:地名,待考。

[102] 西迪山、薅迪山:分别系苗语Bok Xib Diel、Bok Hob Diel译音和意译,意思分别是“祭帽山”(像用于祭祀之帽子的山)、“雷公山”。

[103] 云雾山:指天上。

苗族古歌:苗汉对照