搜索
   登录

洪水滔天
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-11-01 文章字数:31373字

洪水滔天

Yangb Nangl Zek Jes

Dliel denx hxib khangd niul,

在那悠悠古时候,

Dliel denx hxib id lol.

从那远古年代来。

Saib yenb gid deis diangl,

仇恨根源怎样起,

Mongb hvib gid deis lol,

怎样生起气来呀,

Hob xangt eb yangb nangl,

雷公放水淹天下,

Vangb xangt dul kib bil?

姜央放火烧山坡?

Mongb hvib ait nongd lol,

怄气原来这样起,

Saib yenb ait nongd diangl:

仇恨根源这样生:

Hob ghangd hob dail bed,

雷说雷是个大哥,

Vangb ghangd Vangb dail bed;

央说央是个大哥;

Hob seix ax diangl hangd,

雷公也是不服气,

Vangb seix ax diangl hangd;

姜央也是不服气;

Ob laix xit luf bed,

两个相争当大哥,

Xit luf hlieb niox nongd;

争当大哥不相让;

Xit vaf ghab hsangb hseid,

互相吵骂千把句,

Xit maf ghab hsangb dangd.

互相拼杀千把刀。

Leit qit diongx hmongb lol,

愤怒填满胸中时,

Hob xangt eb yangb nangl,

雷放洪水淹天下,

Vangb xangt dul kib bil.

姜央放火烧山坡。

Ib hsangb yaf bat zaid,

一千八百户人家,

Zaid zaid ax luf bed.

家家都没争当哥。

Dail hlieb ghax dail bed,

谁先出生是大哥,

Dail nib ghax dail yil.

谁后出生是小弟。

Jangx Vangb ghax hliod hnid,

姜央心里最聪明,

Lol gid denx gid hfud,

本来最先最早生,

Jox fangb seil diud yud,

天下没人冷清清,

Ax maix dail xid hxud.

天下还没一个人。

Jangx Vangb ghax diangd hfud,

姜央才又转回去,

Bus git diongb mongl hxud,

回头钻进央蛋里,

Laix hob ghax lol ted.

接着雷公就出生。

Vangb hot Vangb dail bed,

央说央是个大哥,

Hleb hob not xus dongd?

要比雷大多少岁?

Hob hot hob dail bed,

雷说雷是个大哥,

Hlieb Vangb not xus dongd?

要比央大多少岁?

Vangb hot Vangb dail bed,

央说央是个大哥,

Nenx hlieb hob bib dongd,

他大雷公三周岁,

Bib laib niangx baid baid;

三年年头满满的;

Hob hot hob dail bed,

雷说雷是个大哥,

Hlieb Vangb diut laib dongd,

要比央大六周岁,

Diut laib niangx baid baid.

六个年头满满的。

Dias dias ax jangx khod,

回回都不闹纠纷,

Dias nongd ghax jangx khod,

这回就要闹纠纷,

Jas set niangb niox nongd!

就要大闹纠纷啦!

Tif Gaix Lix hliod hnid,

铁拐李 [1] 是最聪明,

Nenx dail gangl bil ted,

他从天上跑下来,

Jix dax dail mal hxud,

骑来一匹大灰马,

Dux linx hsab fud liud,

马颈铃铛响唿噜,

Jus dax jus ghangd hseid,

他一到就把话说,

Dex laix hob ded khod,

要为雷公断纠纷,

Dex Jangx Vangb ded khod.

要为姜央断纠纷。

Tif Gaix Lix ded khod,

铁拐李来断纠纷,

Hfenb hveb ait diel xid,

他是怎么评断的,

Laix hob jef hangd hnid,

雷公自己才赞成,

Jangx Vangb jef hangd hnid?

姜央自己才愿意?

Tif Gaix Lix ded khod,

铁拐李来断纠纷,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他是这样评断的:

“Hob hlieb dios dail bed,

“雷大就是个哥哥,

Vangb nib dios dail yil.

央小就是个弟弟。

Mangb 1aix xit luf bed,

你们相争当大哥,

Xit luf ait gheix xid!”

争夺这个做什么!”

Hot hob dios dail bed,

说雷是个大哥哥,

Laix hob ghax hangd hnid;

雷公当然就愿意;

Hot Vangb ax dios bed,

说央不是大哥哥,

Jangx Vangb ax hangd hnid.

姜央就是不愿意。

Jangx Vangb jef ghangd hseid,

姜央就是要说话,

Hfenb hveb ait diel xid?

他要说的是什么?

Jangx Vangb lol ghangd hseid:

姜央这样来说话:

“Hot hob dios dail bed,

“说雷是个大哥哥,

Hot wil dios dail yil,

说我是个小弟弟,

Deix seix ax diangl hangd,

咋说我也不服气,

Dlab seix ax diangl hangd!”

说啥我也不愿意!”

Niangb dail Lox Liud Put,

有个名叫劳柳普 [2]

Hlieb dail hob xongs dat,

比雷早生七早晨,

Hvib dail mal xongt cent,

个头比马高七寸,

Dad dail vongx xongs zangt,

身子比龙长七丈,

Dex laix hob ait set,

来给雷公断纠纷,

Dex Jangx Vangb ait set.

来为姜央断纠纷。

Lol hxid Lox Liud Put,

我们来看劳柳普,

Hxid nenx lol dent set,

看他怎样断纠纷,

Hfenb hveb gid deis ait,

他评断时怎样说,

Laix hob jef hangd hxut,

雷公听了才高兴,

Jangx Vangb jef hangd hxut?

姜央听了才愿意?

Lox Liud Put dent set,

劳柳普来断纠纷,

Hfenb hveb ait nongd ait:

他评断时这样说:

“Hob hlieb dios dail bed,

“雷大雷是个哥哥,

Vangb nib dios dail yut,

央小央是个弟弟,

Mongx laix ghax dliat set,

你俩就了结纠纷,

Xit zenb gheix xid not!”

不要再争什么啦!”

Ded hob ait dail bed,

断雷是个大哥哥,

Ded Vangb ait dail yut,

断央是个小弟弟,

Laix hob ghax dangf hnid,

雷公自然很高兴,

Jangx Vangb ax dangf hnid.

姜央就是不乐意。

Jangx Vangb ghax buk lot,

姜央还有话要说,

Hfenb hveb ait nongd ait:

他就开口这样讲:

“Mongx ded hob dail bed,

“你断雷是个大哥,

Mongx ded wil dail yut,

你断我是个小弟,

Deix seix ax dangf hnid,

咋说我也不乐意,

Dlab seix ax dangf hnid!”

说啥我也不高兴!”

Vongx lul dail hliod liul,

老龙王也很聪明,

Nenx diub diot nangl lol,

它从那东方过来,

Dex laix hob diot lil,

来给雷公评道理,

Dex Jangx Vangb diot lil.

来给姜央评道理。

Vongx lul lol ded khod,

老龙王来断纠纷,

Hfenb hveb ait diel xid,

它评断时怎样说,

Laix hob jef lol hangd,

雷公听了才同意,

Jangx Vangb jef lol hangd?

姜央听了才同意?

Vongx lul lol ded khod,

老龙王来断纠纷,

Hfenb hveb ait gid nongd:

它评断时这样说:

Hfenb hob dios dail bed,

说雷是个大哥哥,

Hfenb Vangb dios dail yil.

说央是个小弟弟。

Jangx Vangb ax lol hangd,

姜央听了不同意,

Hxid Jangx Vangb ghangd hseid,

姜央还要有话说,

Hfenb hveb ait diel xid?

姜央说的是什么?

Jangx Vangb ait dail yil,

姜央当个小兄弟,

Jangx Vangb ax diangl hangd,

姜央是不大愿意,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他的话是这样说:

“Hot wil dios dail yil,

“说我是个小兄弟,

Deix seix ax diangl hangd,

咋说我也不同意,

Dlab seix ax diangl hangd!”

说啥我也不同意!”

Dal dail wuk Waix Hxib,

有个宛西老婆婆,

Nenx hxet dliel waix dlub,

她是住在蓝天上,

Dlod hxangb ngal dax dab,

吊根索子从天缒,

Hfenb hob dios dail hlieb,

来断雷公是大哥,

Hfenb Vangb dios dail nib.

来断姜央是弟弟。

Laix hob ghax hangd hnid,

雷公自然很高兴,

Jangx Vangb ax hangd hnid,

姜央就是不同意,

Jangx Vangb jef ghangd hseid:

姜央才是这样说:

“Hob hot hob dail bed,

“雷说雷是个哥哥,

Vangb seix ax diangl hangd,

姜央也不大同意,

Vangb hot Vangb dail bed,

央说央是个哥哥,

Hob seix ax diangl hangd.

雷公也不大同意。

Ob ghax xit dad bil,

我俩就来手挽手,

Xit dad lob mongl nangl,

脚跟脚走东方去,

Denf jox jux Nangl Sad,

去踩那座南沙桥,

Denf bib lob mongl nangl,

各自向东走三步,

Denf bib lob mongl bil,

回头向西走三步,

Dail xid dail hlieb hnid,

哪一个的本事大,

Denf jox jux Nangl Sad,

踩踏那座南沙桥,

Jox jux diul hfud hfud,

桥面颤悠往下坠,

Jox jux bet ghaid ghaid,

桥身颤动咔咔响,

Dail xid ghax dios bed!”

哪个就是个大哥。”

Laix hob dad ghangd hseid,

雷公也来把话说,

Hfenb hveb ait gid nongd,

他说的话是这样;

“Gid nend dios gid hxed,

“那倒是条好路子 [3]

Gid eb tongb gid wid,

如同畅通的河流,

Tongb liek eb hmid jud,

就像甜酒通喉咙,

Dangf gangb wab hlaid gad.”

好比蜂蜜来下饭。”

Dliel denx laib hfud dongd,

悠悠太初古时候,

Mux hxib laib hfud qend.

远古最初古时期。

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央聪明心计高,

Laix hob ghab hnid hliod.

雷公聪明心计高。

Ob laix xit dad bil,

他们两个手挽手,

Xit dad lob mongl nangl.

脚跟脚来向东走。

Laix hob dinb diel xil?

雷公手上拿什么?

Jangx Vangb dinb diel xil?

姜央手上拿什么?

Laix hob ghab hnid hliod,

雷公聪明心计高,

Gax hab qub gangd hlangd,

趿着布鞋迈步走,

Hek diongx yenb pod pod;

噗噗吞吐着烟雾,

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央聪明心计高,

Xenb diongx diot bil dad,

砍得竹筒手指套,

Vuk vik diot mongl ud.

暗地放在袖里藏。

Ob laix xit dad bil,

他们两个手挽手,

Xit dad lob mongl nangl,

脚跟脚来向东走,

Denf jox jux Nangl Sad:

去踩那座南沙桥:

Denf bib diex mongl nangl,

各人向东走三步,

Bib diex denf diel xil?

三步迈到哪里去?

Tak bib lob lol bil,

回头向西迈三步,

Bib lob denf diel xil?

三步踩到哪里来?

Denf bib lob mongl nangl,

三步迈起向东走,

Denf niox hfud dangl lul,

迈步走到桥头去,

Hfud dangl jux dangl nangl;

大桥东边那一头,

Tak bib lob lol bil,

回头向西走三步,

Denf niox vib lot mal,

三步走到马嘴石,

Vib pob wox pit bil.

西边桥头肿胀石。 [4]

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央聪明心计高,

Denf jox jux Nangl Sad,

踩踏得动南沙桥,

Jox jux diul hfud hfud,

桥面颤悠往下坠,

Jox jux bet ghaid ghaid.

桥身颤抖咔咔叫。

Jangx Vangb dios dail bed,

姜央是个大哥哥,

Dios xex hlieb mongl yad!

真正是个大哥啦!

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央聪明心计高,

Dangt jit ait gid nongd:

打的主意真是好:

Xenb diongx diot bil dad,

竹筒套在手指上,

Neif diongx zeb diud diud,

手压竹筒相撞击,

Diongx zeb bet ghaid ghaid.

竹筒相碰咔咔响。

Xongb lat ait nongd ghangd:

他就欺哄这样说:

“Wil maix ghab hnid hliod,

“我的本领是最大,

Denf jox jux diul hfud,

踏桥桥面就坠下,

Jox jux bet ghaid ghaid,

桥身颤动响咔咔,

Wil ghax dios dail bed,

我就是个老大哥,

Dios xex hlieb mongl yad!”

真正是个大哥啦!”

Dliangb dab ghab hnid hliod,

地神聪明心肠好,

Dliangb dab niangb gid hxid,

地神站在旁边看,

Bongf Vangb ghab hnid xad:

看见姜央在搞鬼:

Xenb diongx zeb bil dad,

手指头上套竹筒,

Vik dionax zeb mongl ud,

手套竹筒袖里藏,

Neif diongx zeb diud diud,

暗压竹筒一阵阵,

Diongx zeb bet ghaid ghaid.

竹筒撞击咔咔响。

Dliangb dab ghab hnid hliod,

地神聪明心肠好,

Des laix hob ghangd hseid,

它就去告诉雷公,

Xangs laix hob diel xid,

告诉雷公哪样呢,

Laix hob ax diangl hanad?

雷公听了不高兴?

Xangs laix hob ait nongd:

告诉雷公这样说:

“Hnaib denx hnaib nongl id,

“就在前天和昨天,

Wil niangb hfud dangl lul,

我就站在桥头上,

Hfud dangl jux dangl nangl,

大桥东头那一边,

Bongf Jangx Vangb xad hnid,

看见姜央在搞鬼,

Xenb diongx diot bil dad,

手指头上套竹筒,

Vuk vik ghab mongl ud,

两手藏在袖子里,

Khad diongx zeb ghaid ghaid,

竹筒碰击响咔咔,

Xongb lat ait nongd ghangd:

他就扯谎这样说:

Wil niangb ghab hnid hliod,

我的本领是最大,

Denf jux diul hfud hfud,

踩桥桥面就下坠,

Jox jux bet ghaid ghaid,

桥身颤抖响咔咔,

Wil ghax dios dail bed,

我才是个老大哥,

Dios xex hlieb mongl yad!

真正是个大哥啦!

Ait deis mongx nongd died,

怎么你就这样笨,

Mongx niad not gid nongd!”

你实在是太笨啦!”

Laix hob ghax ghangd hseid,

雷公就来把话说,

Kot Jangx Vangb gad gad:

哇哇开口对央讲:

“Hnaib denx hnaib nongl id,

“就在前天和昨天,

Jangx Vangb ait hnid xad,

姜央起下坏心眼,

Xenb diongx diot bil dad,

竹筒套在手指上,

Vuk vik ghab mongl ud,

袖筒里面悄悄藏,

Khad diongx zeb diud diud,

竹筒敲击一下下,

Xongb lat ait nongd ghangd:

你就撒谎这样讲:

Wil niangb ghab hnid hliod,

我的本领是最大,

Denf jox jux diul hfud,

踩踏大桥桥弯下,

Jox jux bet ghaid ghaid.

桥身颤抖响咔咔。

Mongx ghangd mongx dail bed,

你说你是个大哥,

Dios dail hlieb mongl yad!

真正是个大哥啦!

Deix seix ax diangl hangd,

咋说我也不同意,

Dlab seix ax diangl hangd!”

说啥我也不同意!”

Niangb ib dail wangx waix,

有个天上老帝王,

Wangx waix jox hvib fangx,

天上帝王心明亮,

Det laib mos gux nix,

戴顶帽子嵌银花,

Laib mos maix jex sangx,

帽上银花有九层,

Dlod ghab zenk dax lax,

银帽须须往下垂,

Ngal gangl fangb waix dax,

他从天上走下来,

Hfenb hob dios laix liex,

说雷公是个大哥,

Hfenb Vangb dios laix maix,

说姜央是个小弟,

Dios dail yut ghax niox.

当个小弟就算啦。

Hfenb hob dios dail bed,

说雷公是个大哥,

Hfenb Vangb dios dail yil,

说姜央是个小弟,

Jangx Vangb ax diangl hangd,

姜央就是不高兴,

Vangb nongt ait dail bed.

姜央要当个大哥。

Hob nal dail hliod hnid,

雷公母亲最聪明,

Hob nal gangl bil ted,

雷公母亲从天来,

Denf ghab dab dend dend,

噔噔踏着大地行,

Dex laix hob ded khod,

来给雷公断纠纷,

Dex Jangx Vangb ded khod,

来为姜史断纠纷。

Dliat khod mongl ob gid.

公平断给他二人。

Hob nal lol ded khod,

雷公母亲断纠纷,

Hfenb hveb ait gid nongd:

她是这样评断的:

“Wil dios ab naix lul,

“我是你们老亲娘,

Ab mais jox hvib lal.

阿妈公正心肠好。

Yis dot laix hob dail,

我生你这个雷公,

Yis dot Jangx Vangb dail.

我养你这个姜央。

Hob hlieb ghax dios dial,

雷大雷就是哥哥,

Vangb nib ghax dios yil,

央小央就是弟弟,

Dios xex nib ghax hul.

当个小弟就算了。

Mongx dangt jit xad hnid,

是你起了坏心眼,

Hsongb longx hvib gid wid,

心烦意乱坏计生,

Xenb diongx zeb bil dad,

竹筒套在指头上,

Vuk vik ghab mongl ud,

两手揣在袖子里,

Khad diongx zeb diud diud,

弹敲竹筒响嘟嘟,

Xongb lat lol ghangd hseid:

还要假装这样说:

Wil niangb ghab hnid hliod,

我的本领是最大,

Denf jux jef diul hfud,

踩桥桥就往下坠,

Jox jux bet ghaid ghaid,

桥身颤抖响咔咔,

Wil ghax ait dail bed,

我就是个老大哥,

Xit sas mongx laib mangl!”

你真不知个羞耻!”

Jangx Vangb lol ghangd hseid,

姜央就来把话说,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Nal lol ait nongd ghangd,

“母亲老人已说了,

Hfenb hob dios dail dial,

说雷是个老大哥,

Hob ghax dios dail dial,

雷就当个大哥吧,

Hfenb Vangb dios dail yil,

说央是个小兄弟,

Vangb ghax dios dail yil,

央就当个小弟吧,

Dios xex nib mongl hul.

当个小弟也就算。

Ob xet niangb nongd yel,

我俩别在这里啦,

Tab lax ghax jul dongd,

拖个没完费时日,

Ait naix jub xad hxid.

争吵别人看笑话。

Hnaib nongd ob diangd mongl,

今天我俩转回去,

Diangd wix ghab zaid nal,

转去回到妈妈家,

Zek waix hnaib nongd lol,

今日天就要黑了,

Fangx waix fub fal sod,

明日早晨天一亮,

Hot dlox daib gad hxed,

煮它一锅热米饭,

Nongx jangx hangb mongl vud.

吃个饱饱再上山。

Vangb ghax dios dail yil,

央既是个小弟弟,

Vangb ghax niangb ved zaid,

央就在家里看屋,

Hob ghax dios dail bed,

雷公是个大哥哥,

Hob ghax nongt mongl vud.”

雷就上山做活路。”

Laix hob ait dail bed,

雷公当个老大哥,

Laix hob dail mongl vud,

雷公上山做活路,

Ait gheb yis dail nal,

做活来养老妈妈,

Yis laix naib dail lul.

奉养母亲老人家。

Mongl wix ghab vud lul,

雷去野外老山林,

Ghab vud nox gid nangl,

翠绿老山林东边,

Mongl wix dliel hmangt gos,

埋头干活到傍晚,

Hnaib wix bil xat yas,

西山岭上夕阳斜,

Mox dongb diul but bangs,

山边芭茅叶垂下,

Bax dliub diul ghot mais,

鬓发飘拂眼角边,

Laix hob dad hsent sos,

雷公这时才想到,

Nenx ghangd hseid ait deis?

他是说了些什么?

Laix hob lol hsent sos,

雷公这时才想到,

Nenx ghangd hseid hot yus:

自言自语这样说:

“Jangx Vangb niangb hliod hliod,

“姜央心里太狡猾,

Hnaib hnaib niangb ved zaid,

成天坐在家守屋,

Hob hnaib hnaib mongl vud,

我却天天做活路,

Hnaib nongd hob niangb zaid,

今天我要在家里,

Wil Jangx Vangb lol hxend,

要捉姜央来审问,

Nongt hleik Vangb ghab ghongd,

要割姜央的颈子,

Ghed Vangb ghax liangl ghongd,

要让姜央头落地,

Gbed hob ghax liangl hnid,

这样雷公才甘心,

Hak jox hvib hfud dliud!”

才能解我心头恨!”

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央聪明有手艺,

Liub jangx laib niel ghod,

铸成一面好铜鼓,

Dinb mongl hfud dangl zaid,

拿去挂在屋当头,

Dib dax hsab hul hud.

敲打起来响嗬嗬。

Laix hob ghax lol hxid,

雷公听了跑来看,

Hak Laix hob hfud dliud,

雷公看了很喜欢,

Ax wil Vangb lol hxend,

不捉姜央来审问,

Ax dad Vangb lol said,

不拿姜央来割颈,

Jangx Vangb ax liangl ghongd.

姜央脑袋不落地。

Laix hob diangd mongl vud,

雷公转去做活路,

Mongl wix bil hmangt gos,

埋头干到天傍晚,

Hnaib wix bil xat yas.

西山头上夕阳斜,

Mox dongb diul but las,

山坡芭茅叶垂下,

Bax dliub diul ghot mais,

鬓发飘拂眼角边,

Laix hob diangd dangt jit,

雷公这才打主意,

Nenx hsenb ait nongd ait:

他是这样来想的:

“Hnaib nongl ax hsent zangt,

“昨天没同央算账,

Hnaib nongd diangd vut ait,

今天要和央算账,

Wil Jangx Vangb lol dat,

要捉姜央来斩杀,

Hleik Vangb ghab ghongd zeit,

一刀割了央颈子,

Ed bib ghax liangl hxut.”

咱才解了心头恨。”

Jangx Vangb niangb ved zaid,

姜央坐在家守屋,

Nenx hsenb ait gid nongd:

他是这样打主意:

Tid diangb gix bad tiod,

造了一只怪芦笙,

Dik ghangb dik ghad hfed.

蹦蹦跳跳来吹奏,

Laix hob diangd lol hxid,

雷公听了出来看,

Nenx ngas hvib hfud dliud,

看了心里很喜欢,

Ax wil Vangb lol hxend,

就不捉央来审问,

Ax dad Vangb lol said,

就不拿央来割颈,

Jangx Vangb ax liangl ghongd.

姜央头才不落地。

Laix hob dad ghangd hseid,

雷公又来把话说,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Jangx Vangb dad mongl vud,

“这回姜央去干活,

Hob dad niangb ved zaid.”

这回我在家看屋。”

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央心里真聪明,

Nenx hsenb ait gid nongd:

他是这样打主意:

Buk diux nib lol mongl,

打开小门溜出去,

Hsuk diux nib bongl dlongl,

嘭咚一声小门关,

Hsuk diux hlieb bongl dlongl,

大门嘭咚也关上,

Duk dax ib niol dul,

点来一个小火把,

Pid dangx fangb jul jul.

烧个四面和八方。

Laix hob jef lol gol:

雷公这才来叫喊:

“Lol ngit Jangx Vangb dail,

“来看姜央英雄汉,

Ab ghet Vangb dail lul,

阿公姜央老人家,

Ngit yangs nongt cait zaid,

看样子想要分家,

Cait zaid laix hvangb hxud,

分了家来各去住,

Cait liod laix bob ved,

分了牛来各自放,

Cait dul laix jib diod,

分开火坑各去烧,

Hfenb wil hangd deis hxud,

你叫我去哪里住,

Wil jef vut mongl hxud,

我才好去哪里住,

Ax dot wil niangb xad,

要不我就要倒霉,

Das diot mongx bil nongd.”

要死在你手头上。”

Jangx Vangb ghax ghangd hseid,

姜央这才把话说,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样,

“Hob hlieb ghax mongl bil,

“雷是大哥上天空,

Des jox ib jit mongl,

随着烟子上天去,

Mongl niangb ghab mal hxend,

就去住在跑马坪,

Fangb zenx yenx dangl fangd,

地方—片平洋洋,

Niangb waix dlub mongl hxud!”

你就去住在天上!”

Xex hlieb yangk lol mongl,

老大的事过去了,

Jit xex ob lol yel.

就要轮到讲老二。

Xex ob dios dail xil?

哪一个是老二呢?

Xex ob dios vongx dail,

老二就是水龙王。

Vongx eb jef lol gol,

水龙这才来叫唤,

Gol Vangb hsab hul hul.

叫喊姜央嗬嗬响。

Hfenb vongx mongl gid nangl,

央叫水龙去东方,

Niangb niox ghangb jid niel,

居住在那深水潭,

Baib nenx laib bod mongl,

送给龙王一个宝,

Niangb jox fangb nend dail.

永远就在那里住。

Yangk xex ob lol mongl,

老二的事过去了,

Jit xex bib lol yel.

就要轮到讲老三。

Xex bib dios dail xil?

哪一个是老三呢?

Xex bib dios xed dail.

老三是只大老虎。

Xed bok jef lol gol,

老虎才来高声唤,

Gol Vangb hsab ful liul.

大声喊央响唿噜。

Hfenb nenx dail xed lul,

姜央分派大老虎,

Bok nox niangb vud lul,

去住葱茏老山林,

Ghab vud xad gid bil,

上边老山林里头,

Gongb gongb nongx hxangd niul,

只喝生血吃生肉,

Niangb jox fangb id mongl.

永远就在那里住。

Xex bib yangk mongl dail,

老三的事过去了,

Jit xex dlob lol yel.

就要轮到讲老四。

Xex dlob dios dail xil?

究竟谁是老四呢?

Xex dlob dliangk nix dail.

老四是只大野猫。

Dliangk nix jef lol gol,

野猫才来大声喊,

Gol Vangb hsab ful liul.

叫喊姜央响唿噜,

Hfenb nenx niangb bil bel,

央派它住刺山坡,

Gongb gongb nongx hxangd niul,

只喝生血过日子,

Nongx ngix gheib lial lial,

吃的都是生鸡肉,

Niangb dol fangb nend mongl.

永远就在那里住。

Yangk xex dlob mongl yel,

老四的事过去了,

Jit xex zab lol dail.

就要轮到讲老五。

Xex zab dios dail xil?

哪一个是老五呢?

Xex zab kak liax dail.

老五就是只喜鹊。

Kak liax jef lol gol,

喜鹊才来大声叫,

Gol Vangb hsab ful liul.

叫喊姜央响唿噜。

Hfenb nenx niangb hfud vangl,

央派它去村边住,

Baib nenx laib vil ghenl,

送它一个窝儿睡,

Khat dax nenx lol gol.

客人来了它报喜。

Xex zab yangk mongl yel,

老五已分派过了,

Jit xex diut lol dail.

就要分派到老六。

Xex diut dios dail xil?

哪一个是老六呢?

Xex diut dios nox nangb.

老六就是条青蛇。

Nangb nox jef lol ghab,

青蛇才来声声喊,

Ghab Vangb hsab lax wub.

声声喊央响呀呜。

Hfenb dail nangb nox niangb,

央派青蛇去落脚,

Niangb dol khangd gix eb,

就居住在涵洞里,

Wil ghangd bok nongx hnaib.

捉吃蛤蟆过日子。

Xex hlieb seix mongl jul,

大的都已分派了,

Xex nib seix mongl jul,

小的都已分派了,

Dal niangb ghangb vil dail.

还有一个小幺崽。

Bul mongl niangb vel sod,

别个老早就走了,

Nenx mongl ax diangl sod,

它走的是晚了点,

Los xex dul lol pid,

掉砣火来烧着它,

Xok jox diub gal liad.

身子烧红焦乎乎。

Dail nend dios dail xid,

那个幺崽是谁呀,

Gol Vangb hsab ful liud?

叫喊姜央响唿噜?

Dlieb liax dail ghangb vil,

幺崽是只小黄鼬,

Dlieb liax jef lol gol,

黄鼬才来大声喊,

Gol Vangb hsab ful liul.

叫喊姜央响唿噜。

Hfenb nenx mongl dlongs zat,

央分派它住山坳,

Dlongs vib pit niangs hxet,

山石坳里安家住,

Hxid dol nangl zol fat,

看管那些野老鼠,

Gongb gongb nongx nangl zat.

只准吃些山老鼠。

Hfenb hob mongl waix niel,

分派雷公去天空,

Laix hob dad diangd lol,

雷公就又转回来,

Gol Vangb hsab ful liul:

叫喊姜央响唿噜:

“Wil niangb ghab waix niel,

“我去住那蓝天上,

Ait deis yaf gos bul?”

怎样才能治别人?”

Jangx Vangb dad buk lot,

姜央这才开口讲,

Hfenb hveb ait nongd ait:

告诉雷公这样说:

“Mongx xid maix nongd niat,

“怎么你是这样笨,

Niangb ghox ait nongd bongt!

简直就是笨极了!

Baib mongx laib bod ghait,

送给你个大槌子,

Hxid dail xid ait dios,

看哪一个做得对,

Dail xid ax diangl dios,

哪一个做不大对,

Ghob laib bod ghait dlangs,

挥起槌子就打他,

Yaf bul ghax nongt gos!”

这样才能管得下!”

Hob ghax dios dail bed,

雷公是个老大哥,

Vangb ghax dios dail ut,

姜央是个小兄弟,

Ob laix hfenb diux zaid,

他俩分家的时候,

Hob ghax dot dail liod,

雷公分得头黄牛,

Vangb ghax dot dail dlad.

姜央分得一条狗。

Lol wix laib dongd hxed,

春天到来的时候,

Nenx laix dail xid hliod,

他们两个谁聪明,

Ait gheb jef hxangd gad?

谁会干活有收成?

Hob dot liod kab lix,

雷公分得牛犁田,

Hob ait hxangd gheb nongx;

雷公干活有饭吃;

Vangb dot dlad kab lix,

姜央分得狗犁田,

Ait ax hxangd gheb nongx.

干活不成没得吃。

Vangb hfenb dot dlad diel,

姜央分得一条狗,

Kab lix ax hangd mongl.

狗儿犁田不肯走。

Jangx Vangb ghab hliod hnid,

姜央心里真聪明,

Dangt jit ait gid nongd:

他是这样打主意:

Dad gad bet mongl hlud.

丢着饭团哄狗儿。

Jus gox laib bod gad,

饭团扔到前边去,

Dail dlad dik taid taid,

狗儿腾腾向前奔,

Dik dax eb ghad sangd,

泥水纷纷溅起飞,

Wat jul Vangb jid ud.

溅了姜央一身泥。

Dal dail wuk Waix Xib,

有个婆婆叫宛西,

Niangb dliel ghab waix dlub,

高高坐在蓝天上,

Dliangx ghongd mongt dax dab,

伸颈探头朝下望,

Bongf Jangx Vangb lix kab,

看见姜央犁田忙,

Vangb dad dlad lix kab,

姜央用狗来犁田,

Ait ax hxangd liex gheb.

干活收成没希望。

Nenx dail wuk waix dlub,

她是天上老婆婆,

Dlod hxangb ngal dax dab.

缒着索子从天降。

Hxid nenx lol vux hveb,

看她来了要说啥,

Buk lot hot laix Vangb:

开口就对姜央讲:

“Bul dad liod lix kab,

“别个用牛来犁田,

Mongx dad dlad lix kab,

你却用狗把田耕,

Ait ax hxangd liex gheb.

这样干活无收成。

Jok dlad diot lix hxangb,

把狗拴在田埂上,

Lol ob hek diongx yenb,

来我俩抽叶子烟,

Ghangd hseid ait nangx hlib.”

闲谈一会作留念。”

Wuk Waix Xib dail hliod,

宛西婆婆聪明人,

Nenx dail lol ghangd hseid,

她老人家就说啦,

Hfenb hveb ait gid nongd:

她说的话是这样:

“Mongx jid dax hfenb zaid,

“你们两哥弟分家,

Hob ghax dot dail liod,

雷公分得头黄牛,

Vangb ghax dot dail dlad,

姜央分得一条狗,

Kab lix ax hangd ted,

犁田就是不肯走,

Vangb ax dot gad ngangl,

姜央才没有饭吃,

Vangb ax dot ud nangl.

姜央也没有衣穿。

Hob ghax dot liod dail,

雷公分得头黄牛,

Kab lix ghax hangd mongl,

犁起田来就肯走,

Hob ghax dot gad nangl,

雷公就能有饭吃,

Hob ghax dot ud nangl.

雷公也能有衣穿。

Mongx hvit mongl gid bil,

你要赶快上天去,

Dex hob dlak liod lol,

去向雷公借黄牛,

Kab lix jef hangd mongl,

黄牛犁田才肯走,

Mongx jef dot gad ngangl,

你才能够得饭吃,

Mongx jef dot ud nangl,

你才能够有衣穿。

Mongx xid maix nongd dlongl!”

怎么你就这样笨!”

Jangx Vangb dail hliod liul,

姜央是个聪明人,

Ait nenx dail dlad diel,

就把他那条狗儿,

Wenf nenx bib jod liul,

狠狠揍它三大棒,

Dail dlad gos ghongl dial,

那条狗就倒地上,

Das deix bab gangl langl.

直直伸腿就死了。

Tend ghab dliub jul jul,

他将狗毛拔干净,

Dad lol ait ghongd ghol,

拿来做成美佳肴,

Ait gad sod mongl ngangl.

当作美食来过早。

Jangx Vangb jit waix mongl,

姜央跑到天上去,

Wix Laix hob zaid dlangl,

去到雷公家里了,

Laix hob ghax vud lol:

雷公就对他说道:

“Ob laix dus diux zaid,

“我们两个分家后,

Hsat jangx bib dangl dongd,

已经有了三年半,

Bib laib niangx diangd hxed,

三个春天已回转,

Bib laib xux diangd hfaid.

三个冬天已回还。

Hnaib hnaib ax yangd jod,

往天你都不走动,

Hnaib nongd mongx yangd jod,

今日你却上来了,

Wix Laix hob zaid nongd,

来到我雷公家里,

Mongx maix gheix xid hseid,

你有什么话要说,

Mongx dax gheix xid ed?”

你有什么事相求?”

Jangx Vangb ghax dab diud:

姜央当即回答说:

“Hnaib hnaib ax yangd jod,

“往常天天我不来,

Hnaib nongd wil yangd jod,

今天我到你家来,

Wix laix hob zaid nongd,

来到你雷公家里,

Ax maix gheix xid hseid.

没有什么话好说。

Ob laix hfenb diux zaid,

我们两个分家时,

Hob ghax dot dail liod,

雷公你分得黄牛,

Vangb ghax dot dail dlad,

姜央我分得条狗,

Kab lix ax hangd mongl,

用狗犁田不肯走,

Vangb ax dot gad ngangl,

姜央我就没饭吃,

Vangb ax dot ud nangl.

姜央我就没衣穿。

Dex mongx dlak liod dail,

我来向你借黄牛,

Kab lix yis dail lul,

犁田种粮养老人,

Vangb jef dot gad ngangl,

我也才能有饭吃,

Vangb jef dot ud nangl.”

我也才能有衣穿。”

Laix hob ghax ghangd hseid,

雷公听了就说道,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Ghab diux ghab zaid xad,

“家徒四壁穷兮兮,

Niangb maix jus dail liod,

我只有这头黄牛,

Ax baib mongx mongl ed,

不能让你借起走,

Xet niox hvib dail ut!”

兄弟可别多心呵!”

Jangx Vangb ghax ghangd hseid,

姜央又再把话说,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Bul ed bib laib dongd,

“别个用了三年整,

Wil ed ib laib dongd,

我只用一个春天,

Wil maix ghab lil diangd,

我还有礼来赠送,

Dail maix gheib ghol dad,

送你一只大公鸡, [5]

Dail niangb qub khad bod,

还送绸巾包银锭,

Hsongt mongx ib dail liod,

等到还你黄牛时,

Hsongt wix hob bed zaid.”

一起带到你家里。”

Laix hob ghax ghangd hseid,

雷公这才改口说,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Mongx ed ib mongl dongd,

“你只用一个春天,

Dail maix ghab lil diangd,

还有礼物来赠送,

Dail maix gheib ghol dad,

外带一只大公鸡,

Hsongt laix hob dail liod,

陪送我这头黄牛,

Mongx ghax ed mongl yad!”

这样你就牵起走!”

Laix hob diangd nais nenx:

雷公又来问姜央:

“Hnaib gheix xid hleik nangx,

“你哪一天去割草,

Hxib gheix xid dlif gux,

哪个时辰你出门,

Wil vut dlod niak dax,

我好把牛缒下来,

Dlod liod lol diot mongx,

缒到地上来给你,

Mongx dad mongl kab lix,

你好拿去犁田地,

Jef ait hxangd gheb nongx?”

干活才会有收成?”

Jangx Vangb diangd xangs nenx:

姜央又来告诉他:

“Hnaib mal wil hleik nangx,

“马日那天我割草,

Hxib xed wil dlif gux,

虎时那刻我出门,

Mongx ghax dlod niak dax,

你就把牛缒下来,

Dlod liod wil kab lix,

缒牛来给我犁田,

Jef ait hxangd gheb nongx.

干活才能得饭。

Mongx hlat xid dlod liod,

你拿啥索来缒牛,

Jef leit Jangx Vangb zaid?”

才缒牛到姜央家?”

Laix hob ghax ghangd hseid,

雷公就又才说话,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Hlat xongx ghax dlod liod,

“我用麻索缒黄牛,

Dlod wix Jangx Vangb zaid.”

一定缒到姜央家。”

Hob niangb diux tit dlod,

雷公要在门楼缒,

Vangb niangb ghab dlangl ed,

姜央要去坪子接,

Seik niox ib dail liod,

接了那头黄牛来,

Tiet wix Jangx Vangb zaid.

牵到姜央家里关。

Jangx Vangb dot dail liod,

姜央借得头黄牛,

Kab lix ghax mongl hvangd.

犁起田来就狠走。

Kab wix dliel hmangt yangd,

一犁犁到天傍晚,

Hnaib wix bil hxat yad.

西山头上夕阳斜。

Jangx Vangb ghab hnid xad,

姜央猾头心眼坏,

Dad hob dail bad liod,

将雷公的公黄牛,

Dat niox ait ghongd hxangd,

宰杀了来做菜吃,

Ghab daid jenl ghad sangd.

牛尾插在滥泥田。

Jangx Vangb dail hliod hnid,

姜央聪明又狡猾,

Mongl wix laix hob zaid,

走到天上雷公家,

Xangs laix hob xend xend.

一到就对雷公讲。

Laix hob jef ghangd hseid:

雷公听了才说道:

“Hnaib denx hnaib nongl id,

“前天昨天才不久,

Vud ed ib mongl dongd,

你说用一个春天,

Hsongt hob ib dail liod,

就牵黄牛来还我,

Hsongt wix laix hob zaid,

送到雷公家里来,

Dail maix ghab lil diangd,

还有礼物来赠送,

Dail maix gheib ghol dad.

外带一只大公鸡。

Hnaib nongd sos wil zaid,

今天你来到我家,

Lob hsab lob bil diangd,

两手空空没带啥,

Ax dongf wil dail liod,

不见我那头黄牛,

Dail niak niangb nangl xid.”

我的黄牛在何处。”

Jangx Vangb ghax hlud bed,

姜央欺哄他大哥,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他的话是这样说:

“Dot mongx ib dail liod,

“借得你的黄牛去,

Kab lix ghab wul fangd,

大坝子上把田犁,

Dail niak dlak ghad sangd,

黄牛陷进滥泥里,

Mongx ed ghax mongl dok,

你还想要就去拉,

Ax mongl mongx dail niak,

若不快去你那牛,

Dlenl ghad sangd mongl benk!”

钻进滥泥田里头!”

Laix hob ghax ghangd hseid,

雷公一听就说话,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他的话是这样说:

“Ghab diux ghab zaid xad,

“家徒四壁穷兮兮,

Wil maix jus dail liod.

我唯有这头黄牛。

Mongx dad wil dail liod,

你让我那头黄牛,

Dliat nenx dlenl ghad sangd,

让它钻进滥泥里,

Wil des mongx mongl hxid,

我和你去看一看,

Denl wil bangf dail liod!”

拉回我那头黄牛!”

Jangx Vangb ghangd ait nongd:

姜央一听这样说:

“Bul ax maix khad hxad,

“别人家无仆人使,

Wil zaid not khad hxad,

我家使唤仆人多,

Not yab tef dod hsaid,

很多丫头舂米吃,

Jit eb nongx gad sod,

一早起来就挑水,

Mongx nangl dol ud dad,

你要穿身长衫子,

Ud gangb hsenb hlod bod,

绸子长衫吊银宝,

Gid des wil mongl hxid!”

再跟我去看黄牛!” [6]

Laix hob ghax pend hlend,

雷公一听很着急,

Des Jangx Vangb diud yud,

紧紧跟随姜央去,

Des Jangx Vangb mongl hxid.

跟随姜央去看牛。

Jangx Vangb ghax hlud bed:

姜央就哄他大哥:

“Mongx nangl dol ud dad,

“你穿一身长衫子,

Ud gangb hsenb hlod bod,

绸子长衫吊银宝,

Mongx niangb ghab bil denl,

你在岸上使劲扯,

Wil bus diub lix denl.”

我下滥泥田里拉。”

Jangx Vangb ghab hnid xad,

姜央猾头心眼坏,

Dangt jit ait gid nongd:

安个巧计是这样:

Nenx ghax sail ves denf,

他就用力踩牛尾,

Hob ghax sail ves dliof,

就让雷公使劲拉,

Jangx Vangb jus xangt bil,

姜央突然脚一松,

Laix hob gos ghol dol,

雷公咕嘟倒地下,

Wat dol ud jul jul.

滥泥溅满绸衣裳。

Laix hob ghax qit cat,

雷公就突然发怒,

Pob hsob ghongd bongt wat.

气得脸红脖子粗。

Laix hob jef buk lot,

雷公又才开口骂,

Hlab hveb ait nongd ait:

连声叫骂这样说:

“Mongx dat wil dail niak,

“你宰杀了我黄牛,

Dad jid ait gad dat,

牛肉拿来当早饭,

Dad daid jenl ghad sangd,

牛尾插在田里头,

Mongx dlab wil tiet daid,

你哄我来扯牛尾,

Mongx xangt bil had tiad,

你就突然松开手,

Wil gos dongl ghad sangd,

害我倒在泥田里,

Wat niox dol ud dad,

一身长衫全脏啦,

Mongx nas wil hsot sad,

你要给我拿去洗,

Laix hob jef diangd zaid!”

我雷公才好回家!”

Vangb ad dad mongl hsot,

姜央妹妹去洗衣,

Nenx dad hfud jil ghangt,

她用肩膀挑起走,

Ghob dad jil bil bet,

还是用手抱起去,

Nenx jef dad mongl hsot?

这样她才拿去洗?

Vangb zaid dail ad mait,

姜央家的小妹子,

Ax dad hfud jil ghangt,

不用肩膀来挑衣,

Ax dad jil bil bet,

不用两手抱起去,

Nenx dad jil bel ghat,

她用刺条钩衣服,

Gax lax ghab wangl ment,

来回拖在水塘里,

Vel gax lax vel wat.

越拖久来就越脏。

Laix hob ghax leit qit,

雷公看着真怄气,

Pob hsob ghongd bongt wat.

气得脸红脖子粗。

Laix hob jef buk lot,

雷公这才开口了,

Hfenb hveb ait nongd hot:

他的话是这样说:

“Wil baib mongx dail liod,

“我借给你头黄牛,

Dail niak mongl kab qed,

借牛给你去犁田,

Mongx dat ait gad sod,

你却宰杀作早餐,

Ghab daid jenl ghad sangd,

牛尾插在滥泥里,

Mongx hlud wil mongl tiet,

你骗我去使劲拉,

Wil vil ghab daid liod,

我用力拉牛尾巴,

Mongx ghax xangt bil taid,

你就突然一松手,

Wil gos bil ghad sangd,

害我倒在滥泥里,

Wat jul dol ud dad.

长衫沾了一身泥。

Mongx ad dad mongl sad,

你妹妹才拿去洗,

Hsot seix ax diangl hsend.

洗也还是不干净。

Mongx dangl wil diangd zaid,

你等我回天上去,

Diangd dax mongx nongt xad,

我转回来你就惨,

Das diot wil bil nongd,

要你死在我手上,

Jef hak wil laib dliud!”

这才解我心头恨!”

Jangx Vangb dad ghangd hseid:

姜央就又问他说,

“Laix hob mongx diangd zaid,

“雷公你转回家去,

Dangt jit ait diel xid,

要打主意干什么,

Diangd dax wil jef xad,

你转回来我就惨,

Das diot mongx diub jid,

要我死在你手头,

Jef ngas mongx laib dliud?”

方才解你心头恨?”

Laix hob dad buk lot,

雷公就又开了口,

Hlab Vangb ait nongd hot:

吓唬姜央这样说:

“Wil ait ib dail nongs,

“我要下一场大雨,

Ib dail hob liul dlangs,

一场冰雹来打你,

Dax dib mongx nongt das!”

一定要把你打死!”

Jangx Vangb dad buk lot,

姜央就又把口开,

Nais hob ait nongd hot:

又问雷公这样说:

“Mongx ait not xus hmangt,

“你要准备多少夜,

Not xus hnaib jef leit,

多少天后才降雨,

Dib das Vangb dail yut?”

才会淹死央老弟?”

Laix hob ghax xangs hot:

雷公就又告诉说:

“Wil ait bib mongl hmangt,

“我要准备三晚上,

Bib hnaib ghax lol leit,

三天过了就降雨,

Dib das mongx dail yut!”

定要淹死你老弟!”

Jangx Vangb dad xangs hot:

姜央又告诉他说,

“Mongx ait bib mongl hmangt,

“你只准备三晚上,

Bib hnaib ghax lol leit,

三天过后雨才降,

Jangx Vangb seix bil hxat;

姜央我也还不愁,

Hxib ait jex mongl hmangt,

怕你准备九晚上 [7]

Jex hnaib ghax lol leit,

九天过后雨才降 [8]

Wil yongt gad das dot!”

我饿九天就死亡!”

Laix hob ghax nongf hsent,

雷公心里细细想,

Yib Vangb hseid vut vut:

就依姜央那样讲:

Ait niox jex mongl hmangt,

他要准备九晚上,

Jex hnaib ghax lol leit.

九天过后雨才降。

Jangx Vangb diangd nais hot:

姜央还再问他说,

“Mongx dib Vangb hfud dongt,

“你从房顶来打我,

Ghob dib Vangb hfud qut,

或从床头来打我,

Jef gos Vangb dail yut?”

才会打着央老弟?”

Laix hob xongb bod diod,

雷公沉默不开口,

Ax dex Vangb vud hseid.

不愿再和姜央说。

Jangx Vangb ghab hnid hliod,

姜央精明有主意,

Dangt jit ait gid nongd:

这样设计来预防:

Hluk ghab liut det gangd,

剥来滑皮榔树皮,

Mes Vangb hfud dongt zaid.

盖在央家房顶上。

Laix hob ghab hnid xad,

雷公心里欠思量,

Dangt jit ait gid xad:

想的主意不周详:

Ait niox jex mongl dongd,

拖延到了九晚上,

Jex hnaib ghax lol sod.

九天过了雨才降。

Diex lob diot hfud zaid,

他来踩踏央房顶,

Tut eb niux bil taid,

吐泡口水在手上,

Eb niux lif dul dliat,

搓搓手掌闪火光,

Laix hob ghongl dial khot.

雷公脚滑栽下房。

Jangx Vangb dail gas hxut,

姜央是个机灵人,

Jil bil ghab tiab det,

两手拿个大木汊,

Jus tiab hob bid ghongd,

猛一叉住雷公颈,

Bes hob ghab dlad diud.

拦腰就把雷抱住。

Hob ghax kib hniud hniud,

雷公害怕抖兮兮,

Kib kib liek liod lul,

颤抖像头老黄牛,

Liek niak kib dongd seil.

就像冬天牛发抖。

Laix hob ghax vud hseid:

雷公这就认输说:

“Dias dias wil ax hsad,

“回回我都没啥错,

Dias nongd jus deix hsad!

这回我是真正错!

Wil dlak mongx dail hliod,

我求你这聪明人,

Mongx yangs wil ib gad,

求你饶我这一次,

Ib dias ghab daib nongd!”

饶我这一回小错!”

Jangx Vangb ghax hlab bed:

姜央就吼他大哥:

“Dias dias wil jef hangd,

“回回我才饶了你,

Dias nongd wil ax hangd,

这回我就不饶你,

Ax yangs mongx dail bed!

不再饶你老大哥!

Wil seix vut lob bil,

我也是有好本事,

Wil ax vut lob bil,

我若没有好本事,

Das diot mongx hsab lial!”

白白让你来整死!”

Laix hob dad dlak hot:

雷公又再求饶说:

“Gad gad ax hsad not,

“往回我都错得少,

Gad nongd wil hsad not.

这回我真错得多。

Mongx ed diel deis vut,

你要我干啥也好,

Dlak mongx yangs dias yet,

求你再饶一回吧,

Yangs wil jox nangs hot!”

饶我这条老命呵!”

Jangx Vangb diangd xangs hot:

姜央又告诉他说:

“Ax ed diel deis vut,

“我也不要你干啥,

Wil maix laib nongl hlet,

我有一个大铁仓,

Nongl hsab bongl liongt dliangt.

溜溜铁仓大又大。

Mongx hfab baid nongl hlat,

你搓绳子装满仓,

Wil hangb gid lol hsent,

我才再来慢慢想,

Yangs mongx ax yangs vut.”

是不是要把你放。”

Laix hob seix mongl hsent,

雷公也是在捉摸,

Hsent Vangb ait xid vut,

捉摸姜央要干啥,

Hot hfab baid nongl hlat,

要搓绳子装满仓,

Hfab baid ghax yangs hot.

搓绳满仓把我放。

Hob ghax sail ves ait,

雷公拼命下力搓,

Hnaib hnaib mongl hfab hlat.

日日夜夜搓绳忙。

Jangx Vangb dad dangt jit,

姜央又在打主意,

Nenx hsenb ait nongd ait:

这样琢磨这样想:

Wil hnaib hnaib mongl tiet,

天天我把绳子扯,

Hob hfab ax baid hlat,

雷公就搓不满仓,

Senx nenx niangb nongl hlet.

让他永住铁仓里。

Laix hob niangb nongl hlet,

雷公坐在铁仓里,

Des Jangx Vangb hfab blat.

日夜为央搓绳忙。

Hfab jangx jex mongl hmangt,

搓了九个半夜晚,

Jex hnaib ax bil leit.

九天搓来不满仓。

Vel hfab Vangb vel tiet,

越搓姜央越抽去,

Hfab hfab ax baid hlat.

搓呀搓呀不满仓。

Bangx Xangb ghab hnid hliod,

榜香心里很精灵,

Tongb dlax laib khangd khangd,

铁仓他通个小孔,

Hob niangb ib dangl dliangd,

雷公坐在那头搓,

Vangb niangb ib dangl tiet,

姜央坐在这头扯,

Hfab hfab ax lol baid.

搓呀搓呀不满仓。

Laix hob ghab hnid died,

雷公心中好蠢笨,

Hfab hfab ax lol baid,

搓呀搓呀仓不满,

Hfab hlat khongd ghax khongd,

铿呀铿呀拼命搓,

Vis hniangk vend ghax vend.

汗水纷纷往下落。

Tut eb niux bil taid,

吐泡口水手掌上,

Eb niux lif dul dliat.

手掌闪闪火花溅。

Jangx Vangb zaid dol yil,

姜央家里孩子们,

Xex nib jef lol gol:

孩子们来大声喊:

“Mongl ngit hob dail lul,

“赶快去看雷老伯,

Tut eb niux diot bil,

吐泡口水在手上,

Eb niux lif dul dlinl,

手上闪闪火花溅,

Vut ghak gid deis mongl!”

说不出有多好玩!”

Laix hob ghax buk lot,

雷公听了就开口,

Dlab hveb ait nongd ait:

欺哄小孩这样说:

“Laib nongd ax vut not,

“这个还不太好玩,

Dlab mongx mongl diangd dint,

你们若转回家去,

Hxid maix eb wat dot,

看看有没有泔水,

Mongx dad lol diot ghet,

若有就给我拿来,

Ghet ait dail vut not.”

我耍起来更好玩。”

Dad dax eb wat niat,

泔水已经拿了来,

Dad dax diot ghet ngit.

拿水来给雷公看。

Laix hob dad dangt jit,

雷公心里打主意,

Dangt jit ait nongd ait:

打的主意是这样:

Nenx hxid eb wat niat,

他一见了那泔水,

Tut eb niux bil zeit,

吐泡口水在手上,

Eb niux lif dul dliat,

手上闪闪火花溅,

Dad laib bod ghait hlet,

捡来一个大铁锤,

Dlangs niox laib nongl hlet,

挥着锤子砸铁仓,

Nongl hsab zux zangl cat.

钢仓砸了个粉碎。

Laix hob fal zangl khait!

雷公猛然跳出来!

Jangx Vangb wud diangd lol,

姜央忽然跑过来,

Hfenb hveb ait nongd dail:

跑来这样问雷公:

“Mongx weid gid gheix xil,

“你这是在搞哪样,

Dlangs dus wil laib nongl,

为啥把我铁仓砸,

Nongl hsab zux zangl jul!”

砸碎我的大钢仓!”

Laix hob ghax ghangd hseid,

这样雷公才说话,

Hfenb hveb ait gid nongd:

他说的话是这样:

“Ax weid gid gheix xid,

“不为别的什么事,

Ghax weid mongx Vangb nongd.

就怪你这个姜央。

Mongx hsad maix ib gid,

有件事你做错了,

Wil niangb ib dangl dliangd,

我在这头搓绳子,

Mongx niangb ib dangl tiet,

你在那头抽了去,

Hfab hfab ax lol baid,

搓呀搓呀不满仓,

Mongb dus wil laib dliud,

我的心都要气炸,

Dib mongx laib nongl bal.

我才砸破你铁仓。

Seix vut xongt lob bil,

我也好在有本事,

Wil ax vut lob bil,

我要没有点本事,

Das diot mongx hsab lial.

白白让你关死了。

Mongx dangl wil diangd zaid,

你等我去再转来,

Diangd dax mongx nongt xad,

我转回来够你惨,

Das diot wil ghab jid,

要你死在我手头,

Jef ngas wil laib dliud!”

这样才使我心甘!”

Jangx Vangb diangd nais hot:

姜央回头又问他:

“Mongx mongl mongx dangt jit,

“你转回去打主意,

Mongx nongt ait deis ait,

你想把我怎么办,

Dib das wil dail ut,

打死我这小老弟,

Jef ngas mongx laib hxut?”

你才满意和心甘?”

Laix hob dad buk lot,

雷公又再来开口,

Xangs hveb ait nongd ait:

告诉姜央这样说,

“Wil diangd mongl leit dint,

“我转回到天上去,

Ait niox ib dail bait,

要下一场特大雪,

Ib dail dliek ngal leit,

还要下一场大凌,

Seil das mongx dail ut!”

活活冻死你老弟!”

Jangx Vangb dad nais hot:

姜央又再来问他,

“Mongx ait not xus hmangt,

“你造冰雪多少夜,

Not xus hnaib jef leit,

多少天后才降来,

Seil das wil dail yil,

冻死我这小老弟,

Das diot mongx diub bil,

要我死在你手上,

Jef ngas mongx laib liul?”

方才解你心头恨?”

Laix hob dad xangs hot:

雷公又再告诉他:

“Ait niox bib mongl hmangt,

“要造冰雪三晚上,

Bib hnaib ghax lol leit,

三天过了就要降,

Seil das mongx dail yut!”

冻死你这小老弟!”

Jangx Vangb diangd xangs hot:

姜央又再告诉他:

“Mongx ait bib mongl hmangt,

“你造冰雪三晚上,

Bib hnaib jef lol leit,

三天过了下雪凌,

Jangx Vangb ax bil hxat,

姜央老弟不害怕,

Mongx ait jex mongl hmangt,

你造冰雪九晚上,

Jex hnaib ghax lol leit,

九天过了下雪凌,

Jef das wil dail yut,

这才冻死我老弟,

Mongx diub ghax liangl hxut!”

你才解了心头恨!”

Jangx Vangb diangd xangs hot:

姜央又告诉他说:

“Mongx hfab bib nongl hlat,

“你已搓了三仓绳,

Bib nongl seix baid leit,

三仓已都装满了,

Wil dad ib dangl hlat,

我抓绳子这一头,

Mongx dad ib dangl hlat,

你拿绳子那一头,

Jok hob zaid dongs tit,

拴在你家门楼柱;

Maix hnaib Vangb liangl bongt,

哪天我已冻死了,

Mongx jef hxid bub leit,

你扯绳子才看到,

Mongx jef ngas laib hxut.”

方才解你心头恨。”

Jangx Vangb dail fangx hvib,

姜央是个聪明人,

Dangt jit lol vax ab:

从容想出好主意:

Duk dul pid jex bob,

放起火来烧九坡,

Zex diel det dlangx khob,

箩筐来把头罩住,

Bus taid mongl gid diongb.

钻进九个坡当中。

Laix hob xangt xex yil,

雷公叫他孩子们,

Xangt xex daib mongl hxid,

叫孩子们去看看,

Ngit laix Vangb dail hliod.

看那姜央英雄汉。

Diangd lol ghax xangs bad:

孩子回来告诉爹:

“Mongx hot wil mongl hxid,

“你叫我们去看看,

Mongl ngit Vangb dail hliod,

去看姜央英雄汉,

Seil das ax bil nend.

看他冻死没有呀。

Nenx niangb dliel gid nangl,

他在东边天底下,

Jex nens dul jex gid,

九堆大火九边燃,

Nenx hxet ghab diongb hxed,

他蹲中间去取暖,

Det dliek diot dlangx hfud,

头顶戴着大冰块,

Hvet hniangk leit liax jod.”

汗水淌到脚跟下。”

Laix hob jef ghangd lol,

雷公听了又才说,

Hot nenx dail daib yil:

叫他家的小孩子:

“Hvit bil mongl gid bil,

“赶快跑到西天去,

Xangt eb hlieb lol yal,

快放洪水来淹吧,

Jangx Vangb ghax nongt sangl,

姜央这回死定了,

Das diot wil diub bil,

就死在我手头上,

Jef ngas wil laib liul!”

方才解我心头恨!”

Jangx Vangb jef mongl hnangd,

姜央才去偷听到,

Hnangd laix hob ghangd hseid.

听到雷公讲的话。

Jangx Vangb jef vud lol,

姜央这才转回来,

Hfenb hveb ait nongd dail:

来对雷公这样说:

“Hob xangt eb yangb nangl,

“雷放洪水淹天下,

Nongt ait not xus mongl,

你要准备多少夜,

Not xus hnaib sos lol,

多少天后洪水到,

Jangx Vangb jef nongt sangl,

我家这才会死绝,

Das diot hob diub bil?”

死在雷公手头上?”

Laix hob jef xangs hot:

雷公又告诉他说:

“Wil ait bib mongl hmangt,

“我要准备三晚上,

Bib hnaib ghax lol leit,

三天过后洪水降,

Ghed Jangx Vangb liangl bongt,

估计姜央要断气,

Laix hob jef liangl hxut!”

雷公才解心头恨!”

Jangx Vangb dad xangs hot:

姜央又告诉他说:

“Mongx ait bib mongl hmangt,

“你只准备三晚上,

Bib hnaib ghax lol leit,

三天过后洪水降,

Jangx Vangb ax bil hxat;

姜央我还不害怕;

Hxib ait jex mongl hmangt,

怕你准备九晚上,

Jex hnaib jef lol leit,

九天过后洪水降,

Jangx Vangb jef das yongt,

姜央我才会饿死,

Laix hob jef liangl hxut!”

雷公才解心头恨!”

Laix hob dad xangs hot:

雷公就再对央说:

“Wil ait jex mongl hmangt,

“我就准备九晚上,

Jex hnaib ghax lol leit,

九天一过洪水降,

Maib mongx jus das yongt!”

要你活活挨饿死!”

Jangx Vangb dail gas hxut,

姜央是个聪明人,

Jangx Vangb mongl dangt jit:

姜央又去打主意:

Jenl fab khangb khait diot.

立即栽蔸葫芦瓜。

Bul jenl ax hvit liangs,

别人栽了不快长,

Vangb jenl ghax hvit liangs,

姜央栽了就快长,

Bib hxib ghax qet liangs,

三个时辰就出芽,

Bib hxib ghax tiet bas,

三个时辰就牵藤,

Bib hxib ghax zent nius,

三个时辰就结瓜,

Bib hxib ghax hlieb sos,

三个时辰就长大,

Hlieb sul nongl gad cenk.

大得像谷仓一样。

Dot niox laib zend nongd,

得了这个大葫芦,

Laib zend deb khangd sod.

远古时候葫芦瓜。

Vangb zaid ob jid ad,

姜央兄妹两个人,

Bus gid diongb mongl mid.

钻进葫芦瓜躲藏。

Zend deb dliangt diod ghod,

葫芦又大又溜圆,

Ait deis dlenl mongl mid?

如何钻瓜去藏身?

Kak liax daib bad hliod,

喜鹊是个英雄汉,

Diox dlax laib khangd khangd,

啄通葫芦一个洞,

Vangb zaid ob jid ad,

姜央兄妹两个人,

Jef bus gid diongb mid.

钻进葫芦去躲藏。

Kak liax daib bad hliod,

喜鹊是个英雄汉,

Diox dlax laib khangd khangd,

啄通葫芦一个洞,

Ghab hniub niuf gad liad,

葫芦里头瓤籽满,

Ax yangx Vangb jid ad.

姜央兄妹坐不下。

Nangl zol dail hliod hnid,

老鼠能干又聪明,

Bus gid diongb mongl hxid,

钻进葫芦看究竟,

Kheb ghab hniub jul diud,

芦葫种籽抠干净,

Yangx Vangb ob jid ad.

才容姜央两兄妹。

Hob xangt eb yangb nangl,

雷放洪水淹天下,

Zek jes waix dlub lol.

西天乌云黑沉沉。

Nenx hot dail daib yil:

他叫自家孩子们:

“Mongl ngit Jangx Vangb dail,

“去看姜央那个人,

Das diot wil diub bil,

被我弄死了不成,

Jef hak wil hvib liul.”

才能解我心头恨。”

Dail daib lol xangs nal:

孩子回来告诉爹:

“Vangb niangb dliel gid nangl,

“姜央还在那东方,

Niangb pub eb diul liul.”

漂漂浮浮水面上。”

Jangx Vangb hlieb hfend dail,

姜央就有大法术,

Jangx Vangb gangl nangl lol,

姜央是从东方来,

Gol hob hsab ful liul:

叫喊雷公响唿噜:

“Buk diux diot wil lol!”

“开门给我进来罗!”

Laix hob dail gas hxut,

雷公一听心明白,

Laix hob ax buk lot,

雷公闷着不开口,

Ax buk diux baib ut.

不开门来给兄弟。

Jangx Vangb dail gas hxut,

姜央心头有主意,

Xangt gangb xib mongl set.

放起马蜂进去蜇。

Laix hob jus mongb bongt,

雷公被蜇太疼痛,

Laix hob jef buk lot,

雷公这才开口叫,

Dlak Jangx Vangb dail ut:

请求姜央小兄弟:

“Hxub mongx gangb mongl hvit,

“赶快收去你马蜂。

Wil ghax lol buk tit,

我就给你开楼门,

Buk diuk baib dail ut!”

开门给你小弟弟!”

Jangx Vangb ghax bus leit,

姜央这就进去了,

Wix ab hob zaid dint.

进到雷公家里头。

Jangx Vangb jef buk lot,

姜央这才来开口,

Hfenb hveb ait nongd ait:

他的话是这样说:

“Mongx bal wil bangf qut,

“你搞烂了我家乡,

Wil niangb mongx bangf qut.”

我就来住你地方。”

Laix hob jef ghangd hseid:

雷公听了又才说:

“Dias dias jus ax hsad,

“回回我是没有错,

Dias nongd jus deix hsad.

这回我真做错了。

Wil dlak mongx dail hliod,

我求你这聪明人,

Wil dlak mongx diangd zaid,

求你转回你家去,

Mongx niangb mongx bangf khangd,

你各去住你地方,

Wil niangb wil bangf khangd.”

我也各住我地方。”

Jangx Vangb dad ghangd lol:

姜央又告诉他说:

“Wil jox fangb gid nangl,

“我的东方老家乡,

Eb zenx fangb gul yul,

茫茫洪水淹平了,

Liek laib wangb ced ghol.

像个小米簸箕样。 [9]

Mongx xangt eb yangb nangl,

你放洪水淹天下,

Vangx hvib hvib gul diul,

造成高凸凸山岭,

Diongl dob dob gal jal.

造成深凹凹山谷。

Deix seix ax diangd mongl,

说啥我也不转去,

Dlab seix ax diangd mongl.

昨说我也不返回。

Mongx bal wil bangf qut,

你搞烂了我家乡,

Wil niangb mongx bangf qut.”

我就来住你地方。”

Laix hob jef hot lol:

雷公又把话来讲:

“Wil ghax dail diangd mongl,

“我这就要转回去,

Qet mongx fangb gid nangl,

整修东方你家乡,

Zenx yenx fangb gul yul,

地方一片平展展,

Liek laib wangb ced ghol,

像个小米簸箕样,

Dlak mongx maib diangd mongl.”

求你还是转回去。”

Jangx Vangb jef hot lol:

姜央这才又说道:

“Dangl mongx mongl qet lal,

“等你把它修整好,

Qet zenx fangb gul yul,

整修地方平展展,

Liek laib wangb ced ghol,

像个小米簸箕样,

Wil ghax nongf diangd mongl,

我就各自转回去,

Ax niangb mongx nongd yel.”

不会长住你地方。”

Hob dad diangb det hlet,

雷公用根长铁棍,

Mongl hangd nongd jus cot,

到这里去戳一戳,

Mongl hangd aib jus cot,

到那里去戳一戳,

Xangt eb hob nongl put,

还放云雾来铺盖,

Put baid ghab diongl cat,

铺填满了山冲冲,

Gol Jangx Vangb lol ngit.

才叫姜央回来看。

Jangx Vangb nongf ngal leit,

姜央愿意转回来,

Ngal fangb dab lol hxet,

回到天下来居住,

Jangx Vangb dad nais hot:

姜央又问雷公说:

“Mongx dlod not xus hmangt,

“你要缒我多少夜,

Not xus hnaib wil leit?”

缒多少天我才到?”

Laix hob ghax xangs hot:

雷公就告诉他说:

“Dlod mongx bib mongl hmangt,

“我要缒你三晚上,

Bib hnaib ghax ngal leit,

缒了三天你就到,

Ngal sos fangb nal qut.”

你就回到老家乡。”

Jangx Vangb diangd nais hot:

姜央又再问他说:

“Mongx dlod bib mongl hmangt,

“你要把我缒三夜,

Bib hnaib ghax mongl leit,

三天之后我才到,

Jangx Vangb ax diangl hxat;

姜央这才不害怕;

Hxib dlod jex mongl hmangt,

怕你要缒九晚上,

Jex hnaib jef mongl leit,

九天之后我才到,

Jangx Vangb ghax das yongt.”

这样姜央要饿死。”

Laix hob dad dab hot:

雷公就又回答说:

“Dlod mongx jex mongl hmangt,

“我就把你缒九夜,

Jex hnaib jef mongl leit,

九天过后才缒到,

Mongx sos mongx nal qut.”

你就回到你家乡。”

Laix hob dail xad hxut,

雷公起下不良心,

Laix hob lol hleik hlat,

雷公来割断缒索,

Hxub jox hxangb mongl kheit,

通天索子收去了,

Vangb sos Vangb nal qut,

姜央回到老家乡,

Ax mongl sos hob qut,

再也去不到天上,

Laix hob ax diangl hxat!

雷公就不再担忧!

Vangb zaid ob jid ad,

姜央兄妹两个人,

Ob laix lol leit hxid:

他俩回到天下看:

Bil hvib hvib gud yud,

高高山岭高凸凸,

Diongl dob dob gid hfid,

低低山谷深凹凹,

Vangb mongb hvib hfud dliud.

姜央看了真心痛。

Kad bib kad mongl nangl,

向东用力刨三下,

Kad bib kad mongl bil.

向西用劲刨三回。

Ait Pik Nax jus kad,

片乃 [10] 地方猛一刨,

Zenx jox fangb gud yud;

片乃坝子平展展;

Ait Wangx Zangx jus kad,

网掌 [11] 地方猛一刨,

Zenx yenx fangb gud yud.

网掌大坝平展展。


[1] 这是后世受汉文化影响的痕迹,也是受道教的影响。

[2] 劳柳普:苗语Lox Liud Put译音,天上神界的理老,极有权威的判神。

[3] 这几句全系隐喻语,即是用这办法决胜负最好,我完全赞成的意思。这是苗族诗歌独特的一种表现手法,不把意思直说出来,而用形象的事物来比喻。

[4] 大桥头上塑块马嘴石雕作守护神,不让鬼怪往返。马嘴石又称肿胀石。

[5] 这是苗族习俗,借用别人的牛犁田,还牛时要带一只大公鸡来赠送牛的主人。

[6] 这一段话是姜央戏弄雷公,说他家人多,女佣人多,要穿好衣服去,不然要遭她们笑话,央要雷公穿绸衫子去,才好弄他倒在田里。

[7] 这是姜央的激将法,他想借助雨水涨到天上,才好上天去找雷公的麻烦,若只下三天雨,雨水不多,水涨不高,他去不到天上。

[8] 这是姜央的激将法,他想借助雨水涨到天上,才好上天去找雷公的麻烦,若只下三天雨,雨水不多,水涨不高,他去不到天上。

[9] 这里反映出“地球是圆的”观点,从天上向下看,地球表面被洪水淹没了,现出圆圆而又平整的样子,像个簸箕。

[10] 片乃:苗语Pik Nax译音,古地名,今贵州省余庆县城一带苗语叫Pik Nax,可能是沿用古代苗语地名,待考。

[11] 网掌:苗语Wangx Zangx译音,古地名,今贵州省黄平县旧州苗语叫Wangx Zangx,可能是沿用古代苗语地名,待考。

苗族古歌:苗汉对照