搜索
   登录

扁董与夏伙
所属图书:《苗族贾理(第二版)(下)》 出版日期:2015-11-01 文章字数:17039字

十六 扁董与夏伙

bil Jax diot Beex Dongx [1]
bil Jax diot Bangx Dongx

这《贾》说扁董,

bil lil diot Dlas Hod [2]
bil lil diot Dlas Hod

这理说夏伙。

nriangb dail ghob Beex Dongx
niangb dail ghob Bangx Dongx

有女名扁董,

nriangb dail ghob Dlas Hod
niangb dail ghob Dlas Hod

有男名夏伙,

ib laix mil lod nrangx
ib laix mongl lod nangx

一个去割草,

ib dail mil nios vob
ib dail mongl nios vob

一个去讨菜,

ib laix hal hat bil
ib laix hal hat bil

一个上方呼,

ib dail hal hat dos
ib dail hal hat dos

一个下方应,

xid deid diot Jil Veex
xit deid diot Jil Vangx

相遇在棘野,

xid jas diot Jis Niul
xit jas diot Jis Niel

相会在集奴,

diot ghab zeex vud liod
diot ghab zangx ved liod

遇在放牛坡,

diot ghab zeet liangl niul
diot ghab zat liangl niel

会在藏鼓崖。

daot gix dios daot diuk
det gix dios det diuk

水竹喜欢金竹, [3]

bal nial dios daib jees
bal nial dios daib jangs

姑娘喜欢小伙,

dios dat ghoub dlob liangl
dios dangf gheb dlob liangl

美如四两银项圈,

dios dat mol dlob eeb
dios dangf mal dlob enb

恰似金鞍配骏马,

xid nriees bus Bil Beex
xit niangs bus Bil Bax

喜念 [4] 去排扁,

xid nriees bus Zeet Dloub
xit niangs bus Zangt Dlub

成婚去仄收。

vangb vangb sax mil lieix
vangb vangb seix mongl lix

相伴去种田,

veef veef sax mil las
veef veef seix mongl las

相随去种地,

mil jeex bab nrieex ngal
mongl jangx bib niangx ngal

去成了三年,

mil jas bab nriut jit
mongl jas bib hniut jit

去有了三秋,

bab nrieex bab nrongl geed
bib niangx bib nongl gad

三年三仓粮,

bab nriut bab langs nax
bib hniut bib langs nax

三秋三架谷 [5]

黔东南苗族村寨边的晾禾架 (周志军 摄)

mil jeex fib bongl yongl
mongl jangx hfib bongl yongl

生活渐滋润,

mik jas dlas bol yox
mik jas dlas bol yox

家境渐富足。

Ghab Lieex beel bib nriul
Ghab Liangx bil baib niel

只差未怀孕, [6]

Ghab Deit beel bib nas
Ghab Deit bil baib nas

只惜未生育, [7]

hangd Ghab Lieex bib nriul
hangd Ghab Liangx baib niel

若嘎里赐生,

hangd Ghab Deit bib nas
hangd Ghab Deit baib nas

若嘎对赐育,

nriangb qub dail bal nial
niangb qub dail bal nial

或生下一女,

nriangb xeef dail daib jees
niangb xangf dail daib jangs

或育下一男,

nriangb eek mil heeb xub
niangb ak mongl hangb hxub

背起去走亲,

nriangb eek mil daos kheet
niangb ak mongl des khat

背着去走客,

xub benf jib xub bod
hxub bongf jib hxub bod

亲戚见了赞,

kheet benf jib kheet kub
khat bongf jib khat kub

客人见了吻。

nriangb dail ghob Beex Dongx
niangb dail ghob Bangx Dongx

且说这扁董,

dangl daix dieed it soux
dangl denx dad ait sux

开始很贤惠,

dangl gheeb dieed it naob
dangl ghangb dad ait neb

后来却变孬,

mil vud hal hat dos
mongl vud hal hat dos

上坡懒洋洋,

lol zad ghal jat dis
lol zaid ghal jat dis

回家气鼓鼓,

ghaot wouk nais dail nrieeb
ghet wuk nais dail niangb

公婆来慰问,

dieed angt nriux jul jul
dad angt niux jul jul

撅着嘴不应,

feeb guf hvid eek doul
hfab guf hvid ak dul

转背对火塘,

feeb mangl hvid dongs diongb
hfab mangl hvid dongs diongb

翻脸朝板壁。

had nenx ib had feek
had nongx ib had fangk

饭半吃半撂,

bil nris ib bil pad
bil nis ib bil pid

纱边纺边烧,

neis xangt ab neis bil
neis hxangt ax neis bil

衣破手不破,

jouk diot ghoud nriangb neel
juk diot ghed niangb nangl

应补好又穿,

nib ghob neis ghob feek
nenx ghongb neis ghongb fangk

她见破就甩,

nib ghob neis ghob deif
nenx ghongb neis ghongb deif

她见破则丢,

ghouk dot dox qenb bol
ghuk dot dox qub bal

堆成了烂布,

ghouk dot dod qenb neis
ghuk dot dod qub neis

积成了垃圾。

riangb dail ghob Dlas Hod
iangb dail ghob Dlas Hod

且说这夏伙,

ad leib jouf nriangl vongl
ad leib jef niangl vongl

公猴气于崖,

ad yous jouf menb gangb
ad yus jef mongb gangb

汉子气于胸,

ouf menb deil ib qenb
f mongb deil ib qub

才气得肚痛,

ouf nriangl deil ib ghongd
f niangl deil ib ghongd

才气得颈胀,

ouf dib ab leis lioul
f dib ax leis liul

就揍不择拳,

ouf tat ab leis laib
f tat ax leis laib

就骂不择语,

ouf dib xil lioux jid
f dib xil liux jid

就揍在身上,

ieed liangl xil lioux dlieeb
ad liangl xil liux ghongd

衣撕到脖颈,

ouf dib xil lioux deib
f dib xil liux deib

就打在裙腰,

ieed liangl xil bud jod
ad liangl xil bud jod

裙撕到膝盖,

ouf bix aob xib vongx
f baix eb hxib vongx

打得红水冒,

ouf los aob xib xeed
f los eb hxib hxangd

揍得鲜血流。

nriangb dail ghob Beex Dongx
niangb dail ghob Bangx Dongx

且说这扁董,

jouf mil feeb Khongd Wab
jef mongl fangb Khongd Wab

就跑去孔洼,

jouf mil feeb Khongd Dlaos
jef mongl fangb Khongd Dles

就跑去孔邵,

beik diot ghaot Dongx xid
bik diot ghet Dongx hxid

揭给董公看,

beik diot ghaot Dongx nrieet
bik diot ghet Dongx ngit

解给董公瞧。

ghaot Dongx jouf lol jus
ghet Dongx jef lol jus

董公便怒道:

jub nrix diot mob vud
job ninx diot mongx ved

“交牛给你养,

jub niul diot mob dib
job niel diot mongx dib

交鼓给你敲,

mob nrix ab soux vud
mongx ninx ax sux ved

你牛不会养,

mob niul ab soux dib
mongx niel ax sux dib

你鼓不会敲。

nrieix ab nriangb dangb linb
nix ax niangb dangb liub

银无坩埚炼,

daib ab nriangb mens xees
daib ax niangb mais xangs

女无母亲教。 [8]

mil ghab ob dangl loul
mongl ghab ob dangl lul

喊两边理老,

mil gol ob peit ghot
mongl gol ob pit ghot

叫双方理老,

dieed Jax dieed lol bid
dad Jax dad lol baid

拿《贾》来论辩,

dieed lil dieed lol sos
dad lil dad lol sos

拿理来评说。”

mil ghab Xongx Jit Jil
mongl ghab Xongx Jit Jil

去请熊基其, [9]

mil gol Diul Feeb Dliangb
mongl gol Diel Fangb Dliangb

去叫丢番商, [10]

dax tiob vob diot dlieel
dax tiob vob diot dliangl

来吃菜养神,

dax jud geed diot vus
dax jud gad diot ves

来吃饭养力,

dax dint nrieix ib seix
dax dint nix ib sangx

来定银一钱,

dax dint nrieix zab fenb
dax dint nix zab hfenb

来定银五分。

dint nrieix dat dint dend
dint nix dangf dint dend

定银如定戥,

dint lil dat dint dliok
dint lil dangf dint dliok

定理似定秤,

dat dint dend Gab Vax
dangf dint dend Gab Vax

如甘雅的戥,

dat dint dliok Zad Ghot
dangf dint dliok Zaid Ghot

似者葛的秤。 [11]

ib seix diot jil deix
ib sangx diot jil deix

右手拿一钱,

zab fen diot jil jil
zab fen diot jil jangl

左手握五分,

jil deix jouf jub dlad
jil deix jef job dlad

右耳听狗吠,

jil jil jouf ment ngeix
jil jangl jef hmut ngax

左耳听兽哼, [12]

jouf beeb dat beeb bod
jef bab dangf bab bod

记牢似长瘤,

jouf mangs dat mangs bul
jef mangs dangf mangs bel

记住如中刺,

xib lix ghoud yab dal
hxib lix ghed vax dal

跌倒也不掉,

gos baf ghoud yab nongb
gos baf ghed vax hniongb

致死也不丢。

nriangb dail ghob Dlas Hod
niangb dail ghob Dlas Hod

且说那夏伙,

mil ghab Jeib Longl Neel
mongl ghab Jib Longl Nangl

去请基龙南, [13]

mil gol Ok Wangx Liub
mongl gol Ok Wangx Liub

去叫俄往溜, [14]

dax tiob vob diot dlieel
dax tiob vob diot dliangl

来吃菜养神,

dax jud geed diot vus
dax jud gad diot ves

来吃饭养力,

dax dint nrieix ib seix
dax dint nix ib sangx

来定银一钱,

dax dint nrieix zab fenb
dax dint nix zab hfenb

来定银五分。

dint nrieix dat dint dend
dint nix dangf dint dend

定银如定戥,

dint lil dat dint dliok
dint lil dangf dint dliok

定理似定秤,

dat dint dend Ghab Vax
dangf dint dend Ghab Vax

如甘雅的戥,

dat dint dliok Zad Ghot
dangf dint dliok Zaid Ghot

似者葛的秤

ib seix diot jil deix
ib sangx diot jil deix

右手拿一钱,

zab fenb diot jil jil
zab hfenb diot jil jangl

左手握五分,

jil deix jouf jub dlad
jil deix jef job dlad

右耳听狗吠,

jil jil jouf ment ngeix
jil jangl jef hmut ngax

左耳听兽哼,

jouf beeb dat beeb bod
jef bab dangf bab bod

记牢似长瘤,

jouf mangs dat mangs bul
jef mangs dangf mangs bel

记住如中刺,

xib lix ghoud yab dal
hxib lix ghed vax dal

跌倒也不掉,

gos baf ghoud yab nongb
gos baf ghed vax hniongb

致死也不丢。

jouf daod weix naib lieel
jef ded wix hnaib lal

才订在吉日,

jouf kheik dlouf mangt vut
jef kheik dluf hmangt vut

才定在吉夜,

jouf daod mil dangl gongl
jef ded mongl dangl gongl

才订在半路,

jouf kheik mil daot xut
jef kheik mongl det xet

才定在中途,

dieed Jax dieed lol bid
dad Jax dad lol baid

拿《贾》来论

dieed lil dieed lol sos
dad lil dad lol sos

拿理来评说。

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

bib nongd geed need dax dliouk dlox
bib nongd gad nangd dax dliuk dlox

“咱是芝麻救粑棰, [15]

aob seil dax dliouk yeit
eb seil dax dliuk yit

冷水救粘膏, [16]

dax dliouk nrix diongb deil
dax dliuk ninx diub deil

来解牛斗角,

dax dliouk dlad gheeb vus
dax dliuk dlad ghangb ves

来解狗撕咬。

bib nongd dieed aob dax fouk doul
bib nongd dad eb dax hfek dul

咱是拿水来灭火,

ab dieed doul pad aob
ax dad dul pid eb

不是拿火来烧水。” [17]

Jeib Longl Neel jouf jus
Jib Longl Nangl jef jus

基龙南说道,

Ok Wangx Liub jouf jus
Ok Wangx Liub jef jus

俄往溜说道:

bib nongd bid loul naix
bib nongd baid lul naix

“咱是辩理者,

bib nongd dios ghot dlieeb
bib nongd dios ghot dliangb

咱是判案人,

it ghab bob dieed jul
ait ghab bob dad jel

要做支碓的架,

it ghab dongs dieed dliongb
ait ghab dongs dad dliongb

做支枧的木,

nrix nriangb mil vib ful
ninx niangb mongl vib ful

见牛斗去拉鼻串,

mol nriangb mil daok was
mal niangb mongl dek was

见马斗去拉缰绳,

dlox jangl ab mees jangl
dlox jangl ax mangs jangl

不让粑棰偏,

jul wax ab mees wax
jel wix ab mangs wix

不让碓嘴歪。” [18]

苗族贾师在调解民事纠纷 (李秀能 摄)

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

wil beef ghob Beex Dongx
wil bangf ghob Bangx Dongx

“我的这扁董,

sat xil liangb ghaib dot
sat xil liangb ghaib dot

是否爱掐草?

sat xil fat bil dot
sat xil hfat bil dot

是否爱招手?

xit jid xit dax dot
xit jid xit dax dot

是否与兄玩?

xit bud xit yil dot
xit bed xit yil dot

是否与弟乱?

bul naox deid ghoud ghongs
bel nex deid ghed ghongs

是否见土茯苓也挖,

bul liub khob ghoud ghongs
bel hlieb khob ghed ghongs

见刺老包也掘,

jas dius nrangx jous had
jas dius nangx jus had

遇蔸草就吃,

jas bul lioul jouk yeif
jas bel liul juk yif

遇刺泡就吞? [19]

nib it laib ab dios
nenx ait laib ax dios

是否她做得不对,

nib it had ab gheeb
nenx ait had ax ghangb

她煮的不香,

mob bad leib jouf nriangl vongl
mongx bad leib jef niangl vongl

你才公猴气于崖,

bad yous jouf menb gangb
bad yus jef mongb gangb

汉子气于胸,

jouf menb deil ib qenb
jef mongb deil ib qub

才气得肚痛,

jouf ngangl deil ib ghongd
jef ngangl deil ib ghongd

才气得颈胀,

jouf dib ab leis lioul
jef dib ax leis liul

就揍不择拳,

jouf tat ab leis laib
jef tat ax leis laib

就骂不择语,

jouf dib xil lioux jid
jef dib xil liux jid

就揍在身上,

dieed liangl xil lioux dlieeb
dad liangl xil liux ghongd

衣撕到脖颈,

jouf dib xil lioux deib
jef dib xil liux deib

就打在裙腰,

dieed liangl xil bud jod
dad liangl xil bud jod

裙撕到膝盖,

jouf bix aob xib vongx
jef baix eb hxib vongx

打得红水冒,

jouf lios aob xib xeed
jef lios eb hxib hxangd

揍得鲜血流。

mob dout wil nrieix ib seix
mongx dut wil nix ib sangx

你下一钱银,

dout wil nrieix zab fenb
dut wil nix zab hfenb

你下银五分, [20]

dot nrieix wil kheik songd
dot nix wil kheik hsongd

得银我刻骨, [21]

dot wad wil jub daib
dot wid wil job daib

得妇我教崽,

wil jub daib mil yous
wil job daib mongl yus

我训女相夫,

wil xees mok nenx neel
wil xangs mob nongx nangl

我驯猫逮鼠,

wil xib gib ngeix mol
wil hxib gib ngax mal

我割马鹿角,

wil daod meid neeb aob
wil ded hmid nangb eb

我撬水蛇牙。

wil bil seik mob nrieix
wil bil hsangk mongx nix

我手接你银,

wil guf eek mob niul
wil guf ak mongx niel

我背背你鼓,

pangb sob ghoud dail nrix
pangb hsob ghed dail ninx

蓑衣也是牛,

peit dit ghoud laib niul
pit dit ghed laib niel

破碗也是鼓, [22]

xid sab loul leit guf
hxid hsab lul leit guf

看钢着到梢,

nrieet seet vas weix diub
ngit sat vas wix diub

瞧刀利到背!” [23]

jouf nriangb Jeib Longl Neel
jef niangb Jib Longl Nangl

且说基龙南,

jouf nriangb Ok Wangx Liub
jef niangb Ok Wangx Liub

且说俄往溜,

ghoud nriangl nriangb nriangl nrinf
ghed niangl niangb niangl ninf

就吞吞吐吐,

ghoud dliangl dliangb dliangl dlinf
ghed dliangl dliangb dliangl dlinf

就支支吾吾。 [24]

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

wil beef ghob Beex Dongx
wil bangf ghob Bangx Dongx

“我的这扁董,

sat xil lail xeeb dot
sat xil lal hxenb dot

是否移升米,

sat xil lail dit dot
sat xil lal dit dot

是否移碗粮, [25]

nenx geed ab douf ghaob yib
nongx gad ax duf gheb yib

才存粮不接季,

diod doul ab douf ghaob daot
diod dul ax duf gheb det

存柴不到秋?

nib it laib ab dios
nenx ait laib ax dios

是否她做得不对,

nib it had ab gheeb
nenx ait had ax ghangb

她煮的不香?

mob douf wil nrieix ib seix
mongx duf wil nix ib sangx

你下一钱银,

douf wil nrieix zab fenb
duf wil nix zab hfenb

你下银五分,

dot nrieix wil kheik songd
dot nix wil kheik hsongd

得银我刻骨,

dot wad wil jub daib
dot wid wil job daib

得妇我教崽,

wil jub daib mil yous
wil job daib mongl yus

我训崽相夫,

wil xees mok nenx neel
wil xangs mob nongx nangl

我驯猫逮鼠,

wil xib gib ngeix mol
wil hxib gib ngax mal

我割马鹿角,

wil daod meid neeb aob
wil ded hmid nangb eb

我撬水蛇牙。

wil bil seik mob seix
wil bil hsangk mongx seix

我手接你银,

wil guf eek mob niul
wil guf ak mongx niel

我背背你鼓,

pangb sob ghoud dail nrix
pangb hsob ghed dail ninx

蓑衣也是牛,

peit dit ghoud laib niul
pit dit ghed laib niel

破碗也是鼓,

xid sab lol leit guf
hxid hsab lol leit guf

看钢着到梢,

nrieet seet vas weix diub
ngit sat vas wix diub

瞧刀利到背!”

jouf nriangb Jeib Longl Neel
jef niangb Jib Longl Nangl

且说基龙南,

jouf nriangb Ok Wangx Liub
jef niangb Ok Wangx Liub

且说俄往溜,

ghoud nriangl nriangb nriangl nrinf
ghed niangl niangb niangl ninf

就吞吞吐吐,

ghoud dliangl dliangb dlangl dlinf
ghed dliangl dliangb dlangl dlinf

就支支吾吾。

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

wil beef ghob Beex Dongx
wil bangf ghob Bangx Dongx

“我的这扁董,

xil dlaox bud yil nriangb
xil dlex bed yil niangb

或到寨人家,

xil nriees bud yil gheib
xil niangs bed yil gheib

就偷寨人鸡?

xil dlaox wad vangl xud
xil dlex wid vangl hxet

或到妯娌处,

xil nriees wad vangl fud
xil niangs wid vangl hfed

就偷妯娌线?

nib it laib ab dios
nenx ait laib ax dios

是否她做的不对,

nib it had ab gheeb
nenx ait had ax ghangb

她煮的不香,

bad leib jouf nriangl vongl
bad leib jef niangl vongl

你才公猴气于崖,

bad yous jouf menb gangb
bad yus jef mongb gangb

汉子气于胸,

jouf dib ab leis lioul
jef dib ax leis liul

就揍不择拳,

jouf tat ab leis laib
jef tat ax leis laib

就骂不择语,

jouf bix aob xib vongx
jef baix eb hxib vongx

打得红水冒,

jouf los aob xib xeed
jef los eb hxib hxangd

揍得鲜血流。

mob douf wil nrieix ib seix
mongx duf wil nix ib sangx

你下一钱银,

douf wil nrieix zab fenb
duf wil nix zab hfenb

你下银五分,

dot nrieix wil kheik songd
dot nix wil kheik hsongd

得银我刻骨,

dot wad wil jub daib
dot wid wil job daib

得妇我教崽,

wil jub daib mil yous
wil job daib mongl yus

我训崽相夫,

wil xees mok nenx neel
wil xangs mob nongx nangl

我驯猫逮鼠。

wil bil seik mob nrieix
wil bil hsangk mongx nix

我手接你银,

wil guf eek mob niul
wil guf ak mongx niel

我背背你鼓,

pangb sob ghoud dail nrix
pangb hsob ghed dail ninx

蓑衣也是牛,

peit dit ghoud laib niul
pit dit ghed laib niel

破碗也是鼓,

xid sab loul leit guf
hxid hsab lul leit guf

看钢着到梢,

nrieet seet vas weix diub
ngit sat vas wix diub

瞧刀利到背!”

Jeib Longl Neel jouf jus
Jib Longl Nangl jef jus

基龙南说道,

Ok Wangx Liub jouf jus
Ok Wangx Liub jef jus

俄往溜说道:

liub mob Jax jus deix
hlieb mongx Jax jus deix

“你《贾》确实大,

liub mob lil jus deix
hlieb mongx lil jus deix

你理确实雄。

mob gheik Jax dat gheik kheeb
mongx gheik Jax dangf gheik khangb

你论贾理如夹葫芦颈,

gheik lil dat gheik xuf
gheik lil dangf gheik xef

你辩贾理似勒葫芦脖,

dat gheik doul lob gheib
dangf gheik dul lob gheib

如夹柴把小若鸡腿,

dat gheik zot lob dlad
dangf gheik zot lob dlad

似勒柴捆细如狗脚。

gheik zeex ob heik naos
gheik zangx ob heik nes

夹坪咱就来捕鸟,

gheik dlongs ob bangd ngeix
gheik dlongs ob bangd ngax

夹坳咱就来猎兽。

mob beef ghob Beex Dongx
mongx bangf ghob Bangx Dongx

你的这扁董,

dangl daix dieed it soux
dangl denx dad ait sux

开始很贤惠,

dangl gheeb dieed it naob
dangl ghangb dad ait neb

后来却变孬,

mil vud hal hat dos
mongl vud hal hat dos

上坡懒洋洋,

lol zad ghal jat dis
lol zaid ghal jat dis

回家气鼓鼓,

had nenx ib had feek
had nongx ib had fangk

饭半吃半撂,

bil nris ib bil pad
bil nis ib bil pid

纱边纺边烧,

neis xangt ab neis bil
neis hxangt ax neis bil

衣破手不破,

jouk diot ghoud nriangb neel
juk diot ghed niangb nangl

应补好又穿,

nib ghob neis ghob feek
nenx ghongb neis ghongb fangk

她见破就甩,

nib ghob neis ghob deif
nenx ghongb neis ghongb deif

她见破则丢,

ghouk dot dox qenb bol
ghuk dot dox qub bal

堆成了烂布,

ghouk dot dod qub neis
ghuk dot dod qenb neis

积成了垃圾。

nrieix ab nriangb dangb linb
nix ax niangb dangb liub

银无坩埚炼,

daib ab nriangb mens xees
daib ax niangb mais xangs

女无母亲教。

sos ghaob ghoud ab xeed
sos gheb ghed ax hxangd

种不成庄稼,

sos mub ghoud ab daol
sos hmub ghed ax del

缝不成衣穿。

bad leib jouf nriangl vongl
bad leib jef niangl vongl

才公猴气于崖,

bad yous jouf menb gangb
bad yus jef mongb gangb

汉子气于胸,

jouf dib ab leis lioul
jef dib ax leis liul

才揍不择拳,

jouf tat ab leis laib
jef tat ax leis laib

才骂不择语,

jouf bix aob xib vongx
jef baix eb hxib vongx

打得红水冒,

jouf los aob xib xeed
jef los eb hxib hxangd

揍得鲜血流。

ghouk loul ab ghouk seeb
ghuk lul ax ghuk hsab

邀理老不白邀集,

ghouk loul fat weel nral
ghuk lul hfat wangl nail

邀理老得戽鱼塘。 [26]

naib sad ghob ngangl naib
hnaib hsad ghongb ngangl hnaib

太阳错就吞太阳,

lat sad ghob ngangl lat
hlat hsad ghongb ngangl hlat

月亮错就吞月亮。”

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

bib beef ghob Beex Dongx
bib bangf ghob Bangx Dongx

“我们家扁董,

gid daix nib dieed soux
gid denx nenx dad sux

先前咋贤惠,

dangl gheeb nib dieed naob
dangl ghangb nenx dad neb

后来咋变孬?

dieed hvud xeit jouf liees mob nongb
dangd hved xit jef las mongx hniongb

刀磨利才入你鞘,

daib jub soux jouf lol mob zad
daib job sux jef lol mongx zaid

人教好才来你家。

mob dib ab houf feeb
mongx dib ax hof fangb

你打不合地方理,

mob tat ab houf vangl
mongx tat ax hof vangl

你骂不符村寨规,

mob gid gux dib dlad
mongx gid gux dib dlad

你在门外就打狗,

mob gid diongb tat mok
mongx gid diongb tat mob

你在屋里就骂猫,

nib diot nriangb yab xud
nenx diot niangb vax hxet

她才在不成,

nib diot nriangb yab dix
nenx diot niangb vax dix

她才受不了。

mob dib aob nral diot zouk
mongx dib eb nail diot zuk

你击水鱼才跑,

mob meex bil naos diot yeet
mongx max bil nes diot yangt

你拍掌鸟才飞。

jouf jeex nrix jangt mil aob
jef jangx ninx jangt mongl eb

才成水牛犟下水,

jouf jas liod jangt mil bil
jef jas liod jangt mongl bil

才有黄牛犟上坡。

xat [27] weix niongx dloub zad
hxat wix niongx dlub zaid

来到白雉巢,

ab dot niongx dloub dad
ax dot niongx dlub dad

未得白雉翎;

ab dot ib beel xangt
ax dot ib bal hxangt

不赔一套花衣裙,

ghoud dot ib daot dad
ghed dot ib det dad

亦偿半截银雀尾。

hangd bib zob dlieeb bol
hangd bib zob dliangb bal

比如咱祭鬼,

hangd bib tieet niangk neis
hangd bib tiangt niangk neis

比如咱禳邪,

ghoud nriangb aod gongx dongb
ghed niangb ed gongx dongb

得要根芭茅,

ghoud nriangb aod nriouf nous
ghed niangb ed niuf nus

得要对竹卦,

toub dlieeb diot lieel diux
taib dliangb diot lal diux

才清除鬼祟,

tieet diangs diot lieel zad
tiangt diangs diot lal zaid

方禳净邪煞。”

Jeib Longl Neel jouf jus
Jib Longl Nangl jef jus

基龙南说道,

Ok Wangx Liub jouf jus
Ok Wangx Liub jef jus

俄往溜说道:

mob beef ghob Beex Dongx
mongx bangf ghob Bangx Dongx

“你家的扁董,

geeb nongb ab dieed doul
gangb hnongb ax dad dul

无萤火虫照路,

geeb vees ab jangx xeeb
gangb vas ax jangx hxangb

无蜘蛛牵丝,

ab nriangb xangb dad ghad
ax niangb hxangb dad ghad

无点水雀做媒,

ab nriangb bad naos zof
ax niangb bad nes zof

无雄青鸟为妁,

ab nriangb gheib diot bil
ax niangb gheib diot bil

无鸡做嫁礼,

ab nriangb gas diot lob
ax niangb gas diot lob

无鸭作嫁物,

ab nriangb daib nail dieed
ax niangb daib nenl dad

无舅舅送嫁,

ab nriangb daot mens songt
ax niangb det mais hsongt

无舅妈送亲,

gheed not dieik mob guf vib
ghangd nongf dik mongx guf vib

蛙各从你岩头跃来,

naos not yeet mob jil daot
nes nongf yangt mongx jil det

鸟各从你枝头飞入。” [28]

Xongx Jit Jil jouf jus
Xongx Jit Jil jef jus

熊基其说道,

Diul Feeb Dliangb jouf jus
Diel Fangb Dliangb jef jus

丢番商说道:

mob hveib not dios nrid
mongx hvib nongf dios hnid

“你心各愿连彼心,

mob tok not dios vil
mongx tok nongf dios vil

你坛各愿配坛箩,

daot diouk dios daot gix
det diuk dios det gix

金竹各喜欢水竹,

daib jees dios bal nial
daib jangs dios bal nial

小伙各喜欢姑娘,

dios ghab zeex vud liod
dios ghab zangx ved liod

各喜欢在放牛坡,

dios ghab zeet liangl niul
dios ghab zat liangl niel

各相爱在藏鼓崖。

dios dat ghoub dlob liangl
dios dangf gheb dlob liangl

美如四两银项圈,

dios dat mol dlob eeb
dios dangf mal dlob enb

恰似金鞍配骏马,

diot nriees bus mob diux
diot niangs bus mongx diux

自娶进你门,

diot nriees bus mob zad
diot niangs bus mongx zaid

自迎进你屋。

mob dib aob nral jouf zouk
mongx dib eb nail jef zuk

你击水鱼才跑,

mob meex bil naos jouf yeet
mongx max bil nes jef yangt

你拍掌鸟才飞。”

jouf nriangb Jeib Longl Neel
jef niangb Jib Longl Nangl

有那基龙南,

jouf nriangb Ok Wangx Liub
jef niangb Ok Wangx Liub

有那俄往溜,

nenx Jax jouf ab mil
nongx Jax jef ax mongl

才吞《贾》不了,

ngangl lil jouf ab liouf
ngangl lil jef ax liuf

才吞理不去,

jouf jax jeex xongs liangl
jef jax jangx xongs liangl

讲成银七两,

jouf meef jeex zab seix
jef hmat jangx zab sangx

评成银五钱,

jouf niox Beex Dongx mil
jef niox Bangx Dongx mongl

才休扁董去,

jouf lieel Dlas Hod diangs
jef lal Dlas Hod diangs

才结夏伙案,

laib beex not mil dous
laib bangx nongf mongl dus

花儿各去开,

laib zaid not mil zait
laib zend nongf mongl zait

果儿各去结。

jouf jeex ib god Jax
jef jangx ib ged Jax

也成一段《贾》,

jouf jas ib bil hxuf
jef jas ib bil hxuf

也成一个理。


[1] Beex Dongx(扁董):传说是今三都水族自治县人。

[2] Dlas Hod(夏伙):亦读为Dlas Haob(夏蒿),传说是今都匀市人。

[3] dios:dios hveib(喜欢、中意)的省称。口语中不能省称。

[4] “喜念”(xid nriees):苗族婚姻习俗称谓,专指男女自由恋爱、不用媒妁、自主结婚的婚姻形式。

[5] 三架谷:挂满三排晾禾架的摘糯谷。

[6] Ghab Lieex beel bib nriul、Ghab Deit beel bib nas:beel是ab beel(尚未)的省称。这两句直译意为嘎里嘎对尚未赐予生育,指未怀孕生子。苗族民间信仰认为,嘎里嘎对是司人丁、寿命之神。

[7] Ghab Lieex beel bib nriul、Ghab Deit beel bib nas:beel是ab beel(尚未)的省称。这两句直译意为嘎里嘎对尚未赐予生育,指未怀孕生子。苗族民间信仰认为,嘎里嘎对是司人丁、寿命之神。

[8] 这两句是说,如不请理老去明辨是非,别人会耻笑扁董是有娘生无娘教的人。

[9] Xongx Jit Jil(熊基其)、Diul Feeb Dliangb(丢番商):女方请来的两个理老的名字。古时苗族民间的重大纠纷,一般都由理老进行调解、辩论、评判解决。据《村落篇》记述,俄往溜是今丹寨县扬武乡排莫寨人。

[10] Xongx Jit Jil(熊基其)、Diul Feeb Dliangb(丢番商):女方请来的两个理老的名字。古时苗族民间的重大纠纷,一般都由理老进行调解、辩论、评判解决。据《村落篇》记述,俄往溜是今丹寨县扬武乡排莫寨人。

[11] 如甘雅的戥/似者葛的秤:甘雅、者葛是传承《贾》的这个苗族支系迁徙定居的一个地名。这两句是说完全按照祖先制订的规约来处理纠纷案件。

[12] 右耳听狗吠/左耳听兽哼:喻认真听取当事人的陈述。

[13] Jeib Longl Neel(基龙南)、Ok Wangx Liub(俄往溜):男方请来的两个理老的名字。

[14] Jeib Longl Neel(基龙南)、Ok Wangx Liub(俄往溜):男方请来的两个理老的名字。

[15] 芝麻救粑棰:苗人打糍粑时,为避免糍粑粘住粑棰,便不时将磕好的芝麻面抹在粑棰上。

[16] 冷水救粘膏:苗人为捕鸟而用桐油或粘树皮制作粘膏时,需越捶打黏性才越好,捶打时木棒要不时过一下冷水,敷粘膏前手也要先湿水,才不被粘住。

[17] 这段话是表示要以与人为善、息事宁人的态度来处理这件纠纷。

[18] 这段话是表示要以不偏不倚、公平合理的态度来处理这件纠纷。

[19] 是否爱掐草……遇刺泡就吞:这八句是指是否有婚外情行为。

[20] 你下一钱银/你下银五分:即拿出一钱五分银作定钱,如查无此事,就归女方收下作为赔礼钱;如确有此事,女方要倒赔同样数量的银给男方。

[21] 刻骨:裁决后刻骨片为凭证。

[22] 蓑衣也是牛/破碗也是鼓:比喻对方只要抓到一点证据出来,己方就承认真有此过错。

[23] 看钢着到梢/瞧刀利到背:比喻公正处罚决不留情。从前苗人打制的各种刀具,是在铁胚中开槽放入好钢片,再煅打而成。好的刀具,钢放得深,刀磨秃到接近刀背仍然锋利。

[24] 就吞吞吐吐/就支支吾吾:无话反驳对方。意味对方无所指方面的过错。

[25] 移升米、移碗粮:不时背着家人把一升升米、一碗碗粮悄悄送给他人。

[26] 邀理老得戽鱼塘:喻要酬谢一餐饭食。这是从前请理老去说理的礼俗。

[27] xat:xat dlias(难得、有幸)的省称。口语中不能省称。

[28] 这段话表示是无媒无聘的婚姻,言外之意是离婚无需给女方赔偿。有关典故参见《婚姻篇》各处。其中萤火虫、蜘蛛、点水雀、雄青鸟为媒妁的典故源于苗族古代神话传说。

苗族贾理(第二版)(下)