十六 扁董与夏伙
bil Jax diot Beex Dongx
[1]
| 这《贾》说扁董, |
bil lil diot Dlas Hod
[2]
| 这理说夏伙。 |
nriangb dail ghob Beex Dongx | 有女名扁董, |
nriangb dail ghob Dlas Hod | 有男名夏伙, |
ib laix mil lod nrangx | 一个去割草, |
ib dail mil nios vob | 一个去讨菜, |
ib laix hal hat bil | 一个上方呼, |
ib dail hal hat dos | 一个下方应, |
xid deid diot Jil Veex | 相遇在棘野, |
xid jas diot Jis Niul | 相会在集奴, |
diot ghab zeex vud liod | 遇在放牛坡, |
diot ghab zeet liangl niul | 会在藏鼓崖。 |
daot gix dios daot diuk | 水竹喜欢金竹, [3] |
bal nial dios daib jees | 姑娘喜欢小伙, |
dios dat ghoub dlob liangl | 美如四两银项圈, |
dios dat mol dlob eeb | 恰似金鞍配骏马, |
xid nriees bus Bil Beex | 喜念 [4] 去排扁, |
xid nriees bus Zeet Dloub | 成婚去仄收。 |
vangb vangb sax mil lieix | 相伴去种田, |
veef veef sax mil las | 相随去种地, |
mil jeex bab nrieex ngal | 去成了三年, |
mil jas bab nriut jit | 去有了三秋, |
bab nrieex bab nrongl geed | 三年三仓粮, |
bab nriut bab langs nax | 三秋三架谷 [5] , |
黔东南苗族村寨边的晾禾架 (周志军 摄)
mil jeex fib bongl yongl | 生活渐滋润, |
mik jas dlas bol yox | 家境渐富足。 |
Ghab Lieex beel bib nriul | 只差未怀孕, [6] |
Ghab Deit beel bib nas | 只惜未生育, [7] |
hangd Ghab Lieex bib nriul | 若嘎里赐生, |
hangd Ghab Deit bib nas | 若嘎对赐育, |
nriangb qub dail bal nial | 或生下一女, |
nriangb xeef dail daib jees | 或育下一男, |
nriangb eek mil heeb xub | 背起去走亲, |
nriangb eek mil daos kheet | 背着去走客, |
xub benf jib xub bod | 亲戚见了赞, |
kheet benf jib kheet kub | 客人见了吻。 |
nriangb dail ghob Beex Dongx | 且说这扁董, |
dangl daix dieed it soux | 开始很贤惠, |
dangl gheeb dieed it naob | 后来却变孬, |
mil vud hal hat dos | 上坡懒洋洋, |
lol zad ghal jat dis | 回家气鼓鼓, |
ghaot wouk nais dail nrieeb | 公婆来慰问, |
dieed angt nriux jul jul | 撅着嘴不应, |
feeb guf hvid eek doul | 转背对火塘, |
feeb mangl hvid dongs diongb | 翻脸朝板壁。 |
had nenx ib had feek | 饭半吃半撂, |
bil nris ib bil pad | 纱边纺边烧, |
neis xangt ab neis bil | 衣破手不破, |
jouk diot ghoud nriangb neel | 应补好又穿, |
nib ghob neis ghob feek | 她见破就甩, |
nib ghob neis ghob deif | 她见破则丢, |
ghouk dot dox qenb bol | 堆成了烂布, |
ghouk dot dod qenb neis | 积成了垃圾。 |
riangb dail ghob Dlas Hod | 且说这夏伙, |
ad leib jouf nriangl vongl | 公猴气于崖, |
ad yous jouf menb gangb | 汉子气于胸, |
ouf menb deil ib qenb | 才气得肚痛, |
ouf nriangl deil ib ghongd | 才气得颈胀, |
ouf dib ab leis lioul | 就揍不择拳, |
ouf tat ab leis laib | 就骂不择语, |
ouf dib xil lioux jid | 就揍在身上, |
ieed liangl xil lioux dlieeb | 衣撕到脖颈, |
ouf dib xil lioux deib | 就打在裙腰, |
ieed liangl xil bud jod | 裙撕到膝盖, |
ouf bix aob xib vongx | 打得红水冒, |
ouf los aob xib xeed | 揍得鲜血流。 |
nriangb dail ghob Beex Dongx | 且说这扁董, |
jouf mil feeb Khongd Wab | 就跑去孔洼, |
jouf mil feeb Khongd Dlaos | 就跑去孔邵, |
beik diot ghaot Dongx xid | 揭给董公看, |
beik diot ghaot Dongx nrieet | 解给董公瞧。 |
ghaot Dongx jouf lol jus | 董公便怒道: |
jub nrix diot mob vud | “交牛给你养, |
jub niul diot mob dib | 交鼓给你敲, |
mob nrix ab soux vud | 你牛不会养, |
mob niul ab soux dib | 你鼓不会敲。 |
nrieix ab nriangb dangb linb | 银无坩埚炼, |
daib ab nriangb mens xees | 女无母亲教。 [8] |
mil ghab ob dangl loul | 喊两边理老, |
mil gol ob peit ghot | 叫双方理老, |
dieed Jax dieed lol bid | 拿《贾》来论辩, |
dieed lil dieed lol sos | 拿理来评说。” |
mil ghab Xongx Jit Jil | 去请熊基其, [9] |
mil gol Diul Feeb Dliangb | 去叫丢番商, [10] |
dax tiob vob diot dlieel | 来吃菜养神, |
dax jud geed diot vus | 来吃饭养力, |
dax dint nrieix ib seix | 来定银一钱, |
dax dint nrieix zab fenb | 来定银五分。 |
dint nrieix dat dint dend | 定银如定戥, |
dint lil dat dint dliok | 定理似定秤, |
dat dint dend Gab Vax | 如甘雅的戥, |
dat dint dliok Zad Ghot | 似者葛的秤。 [11] |
ib seix diot jil deix | 右手拿一钱, |
zab fen diot jil jil | 左手握五分, |
jil deix jouf jub dlad | 右耳听狗吠, |
jil jil jouf ment ngeix | 左耳听兽哼, [12] |
jouf beeb dat beeb bod | 记牢似长瘤, |
jouf mangs dat mangs bul | 记住如中刺, |
xib lix ghoud yab dal | 跌倒也不掉, |
gos baf ghoud yab nongb | 致死也不丢。 |
nriangb dail ghob Dlas Hod | 且说那夏伙, |
mil ghab Jeib Longl Neel | 去请基龙南, [13] |
mil gol Ok Wangx Liub | 去叫俄往溜, [14] |
dax tiob vob diot dlieel | 来吃菜养神, |
dax jud geed diot vus | 来吃饭养力, |
dax dint nrieix ib seix | 来定银一钱, |
dax dint nrieix zab fenb | 来定银五分。 |
dint nrieix dat dint dend | 定银如定戥, |
dint lil dat dint dliok | 定理似定秤, |
dat dint dend Ghab Vax | 如甘雅的戥, |
dat dint dliok Zad Ghot | 似者葛的秤 |
ib seix diot jil deix | 右手拿一钱, |
zab fenb diot jil jil | 左手握五分, |
jil deix jouf jub dlad | 右耳听狗吠, |
jil jil jouf ment ngeix | 左耳听兽哼, |
jouf beeb dat beeb bod | 记牢似长瘤, |
jouf mangs dat mangs bul | 记住如中刺, |
xib lix ghoud yab dal | 跌倒也不掉, |
gos baf ghoud yab nongb | 致死也不丢。 |
jouf daod weix naib lieel | 才订在吉日, |
jouf kheik dlouf mangt vut | 才定在吉夜, |
jouf daod mil dangl gongl | 才订在半路, |
jouf kheik mil daot xut | 才定在中途, |
dieed Jax dieed lol bid | 拿《贾》来论 |
dieed lil dieed lol sos | 拿理来评说。 |
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
bib nongd geed need dax dliouk dlox | “咱是芝麻救粑棰, [15] |
aob seil dax dliouk yeit | 冷水救粘膏, [16] |
dax dliouk nrix diongb deil | 来解牛斗角, |
dax dliouk dlad gheeb vus | 来解狗撕咬。 |
bib nongd dieed aob dax fouk doul | 咱是拿水来灭火, |
ab dieed doul pad aob | 不是拿火来烧水。” [17] |
Jeib Longl Neel jouf jus | 基龙南说道, |
Ok Wangx Liub jouf jus | 俄往溜说道: |
bib nongd bid loul naix | “咱是辩理者, |
bib nongd dios ghot dlieeb | 咱是判案人, |
it ghab bob dieed jul | 要做支碓的架, |
it ghab dongs dieed dliongb | 做支枧的木, |
nrix nriangb mil vib ful | 见牛斗去拉鼻串, |
mol nriangb mil daok was | 见马斗去拉缰绳, |
dlox jangl ab mees jangl | 不让粑棰偏, |
jul wax ab mees wax | 不让碓嘴歪。” [18] |
苗族贾师在调解民事纠纷 (李秀能 摄)
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
wil beef ghob Beex Dongx | “我的这扁董, |
sat xil liangb ghaib dot | 是否爱掐草? |
sat xil fat bil dot | 是否爱招手? |
xit jid xit dax dot | 是否与兄玩? |
xit bud xit yil dot | 是否与弟乱? |
bul naox deid ghoud ghongs | 是否见土茯苓也挖, |
bul liub khob ghoud ghongs | 见刺老包也掘, |
jas dius nrangx jous had | 遇蔸草就吃, |
jas bul lioul jouk yeif | 遇刺泡就吞? [19] |
nib it laib ab dios | 是否她做得不对, |
nib it had ab gheeb | 她煮的不香, |
mob bad leib jouf nriangl vongl | 你才公猴气于崖, |
bad yous jouf menb gangb | 汉子气于胸, |
jouf menb deil ib qenb | 才气得肚痛, |
jouf ngangl deil ib ghongd | 才气得颈胀, |
jouf dib ab leis lioul | 就揍不择拳, |
jouf tat ab leis laib | 就骂不择语, |
jouf dib xil lioux jid | 就揍在身上, |
dieed liangl xil lioux dlieeb | 衣撕到脖颈, |
jouf dib xil lioux deib | 就打在裙腰, |
dieed liangl xil bud jod | 裙撕到膝盖, |
jouf bix aob xib vongx | 打得红水冒, |
jouf lios aob xib xeed | 揍得鲜血流。 |
mob dout wil nrieix ib seix | 你下一钱银, |
dout wil nrieix zab fenb | 你下银五分, [20] |
dot nrieix wil kheik songd | 得银我刻骨, [21] |
dot wad wil jub daib | 得妇我教崽, |
wil jub daib mil yous | 我训女相夫, |
wil xees mok nenx neel | 我驯猫逮鼠, |
wil xib gib ngeix mol | 我割马鹿角, |
wil daod meid neeb aob | 我撬水蛇牙。 |
wil bil seik mob nrieix | 我手接你银, |
wil guf eek mob niul | 我背背你鼓, |
pangb sob ghoud dail nrix | 蓑衣也是牛, |
peit dit ghoud laib niul | 破碗也是鼓, [22] |
xid sab loul leit guf | 看钢着到梢, |
nrieet seet vas weix diub | 瞧刀利到背!” [23] |
jouf nriangb Jeib Longl Neel | 且说基龙南, |
jouf nriangb Ok Wangx Liub | 且说俄往溜, |
ghoud nriangl nriangb nriangl nrinf | 就吞吞吐吐, |
ghoud dliangl dliangb dliangl dlinf | 就支支吾吾。 [24] |
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
wil beef ghob Beex Dongx | “我的这扁董, |
sat xil lail xeeb dot | 是否移升米, |
sat xil lail dit dot | 是否移碗粮, [25] |
nenx geed ab douf ghaob yib | 才存粮不接季, |
diod doul ab douf ghaob daot | 存柴不到秋? |
nib it laib ab dios | 是否她做得不对, |
nib it had ab gheeb | 她煮的不香? |
mob douf wil nrieix ib seix | 你下一钱银, |
douf wil nrieix zab fenb | 你下银五分, |
dot nrieix wil kheik songd | 得银我刻骨, |
dot wad wil jub daib | 得妇我教崽, |
wil jub daib mil yous | 我训崽相夫, |
wil xees mok nenx neel | 我驯猫逮鼠, |
wil xib gib ngeix mol | 我割马鹿角, |
wil daod meid neeb aob | 我撬水蛇牙。 |
wil bil seik mob seix | 我手接你银, |
wil guf eek mob niul | 我背背你鼓, |
pangb sob ghoud dail nrix | 蓑衣也是牛, |
peit dit ghoud laib niul | 破碗也是鼓, |
xid sab lol leit guf | 看钢着到梢, |
nrieet seet vas weix diub | 瞧刀利到背!” |
jouf nriangb Jeib Longl Neel | 且说基龙南, |
jouf nriangb Ok Wangx Liub | 且说俄往溜, |
ghoud nriangl nriangb nriangl nrinf | 就吞吞吐吐, |
ghoud dliangl dliangb dlangl dlinf | 就支支吾吾。 |
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
wil beef ghob Beex Dongx | “我的这扁董, |
xil dlaox bud yil nriangb | 或到寨人家, |
xil nriees bud yil gheib | 就偷寨人鸡? |
xil dlaox wad vangl xud | 或到妯娌处, |
xil nriees wad vangl fud | 就偷妯娌线? |
nib it laib ab dios | 是否她做的不对, |
nib it had ab gheeb | 她煮的不香, |
bad leib jouf nriangl vongl | 你才公猴气于崖, |
bad yous jouf menb gangb | 汉子气于胸, |
jouf dib ab leis lioul | 就揍不择拳, |
jouf tat ab leis laib | 就骂不择语, |
jouf bix aob xib vongx | 打得红水冒, |
jouf los aob xib xeed | 揍得鲜血流。 |
mob douf wil nrieix ib seix | 你下一钱银, |
douf wil nrieix zab fenb | 你下银五分, |
dot nrieix wil kheik songd | 得银我刻骨, |
dot wad wil jub daib | 得妇我教崽, |
wil jub daib mil yous | 我训崽相夫, |
wil xees mok nenx neel | 我驯猫逮鼠。 |
wil bil seik mob nrieix | 我手接你银, |
wil guf eek mob niul | 我背背你鼓, |
pangb sob ghoud dail nrix | 蓑衣也是牛, |
peit dit ghoud laib niul | 破碗也是鼓, |
xid sab loul leit guf | 看钢着到梢, |
nrieet seet vas weix diub | 瞧刀利到背!” |
Jeib Longl Neel jouf jus | 基龙南说道, |
Ok Wangx Liub jouf jus | 俄往溜说道: |
liub mob Jax jus deix | “你《贾》确实大, |
liub mob lil jus deix | 你理确实雄。 |
mob gheik Jax dat gheik kheeb | 你论贾理如夹葫芦颈, |
gheik lil dat gheik xuf | 你辩贾理似勒葫芦脖, |
dat gheik doul lob gheib | 如夹柴把小若鸡腿, |
dat gheik zot lob dlad | 似勒柴捆细如狗脚。 |
gheik zeex ob heik naos | 夹坪咱就来捕鸟, |
gheik dlongs ob bangd ngeix | 夹坳咱就来猎兽。 |
mob beef ghob Beex Dongx | 你的这扁董, |
dangl daix dieed it soux | 开始很贤惠, |
dangl gheeb dieed it naob | 后来却变孬, |
mil vud hal hat dos | 上坡懒洋洋, |
lol zad ghal jat dis | 回家气鼓鼓, |
had nenx ib had feek | 饭半吃半撂, |
bil nris ib bil pad | 纱边纺边烧, |
neis xangt ab neis bil | 衣破手不破, |
jouk diot ghoud nriangb neel | 应补好又穿, |
nib ghob neis ghob feek | 她见破就甩, |
nib ghob neis ghob deif | 她见破则丢, |
ghouk dot dox qenb bol | 堆成了烂布, |
ghouk dot dod qub neis | 积成了垃圾。 |
nrieix ab nriangb dangb linb | 银无坩埚炼, |
daib ab nriangb mens xees | 女无母亲教。 |
sos ghaob ghoud ab xeed | 种不成庄稼, |
sos mub ghoud ab daol | 缝不成衣穿。 |
bad leib jouf nriangl vongl | 才公猴气于崖, |
bad yous jouf menb gangb | 汉子气于胸, |
jouf dib ab leis lioul | 才揍不择拳, |
jouf tat ab leis laib | 才骂不择语, |
jouf bix aob xib vongx | 打得红水冒, |
jouf los aob xib xeed | 揍得鲜血流。 |
ghouk loul ab ghouk seeb | 邀理老不白邀集, |
ghouk loul fat weel nral | 邀理老得戽鱼塘。 [26] |
naib sad ghob ngangl naib | 太阳错就吞太阳, |
lat sad ghob ngangl lat | 月亮错就吞月亮。” |
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
bib beef ghob Beex Dongx | “我们家扁董, |
gid daix nib dieed soux | 先前咋贤惠, |
dangl gheeb nib dieed naob | 后来咋变孬? |
dieed hvud xeit jouf liees mob nongb | 刀磨利才入你鞘, |
daib jub soux jouf lol mob zad | 人教好才来你家。 |
mob dib ab houf feeb | 你打不合地方理, |
mob tat ab houf vangl | 你骂不符村寨规, |
mob gid gux dib dlad | 你在门外就打狗, |
mob gid diongb tat mok | 你在屋里就骂猫, |
nib diot nriangb yab xud | 她才在不成, |
nib diot nriangb yab dix | 她才受不了。 |
mob dib aob nral diot zouk | 你击水鱼才跑, |
mob meex bil naos diot yeet | 你拍掌鸟才飞。 |
jouf jeex nrix jangt mil aob | 才成水牛犟下水, |
jouf jas liod jangt mil bil | 才有黄牛犟上坡。 |
xat
[27]
weix niongx dloub zad | 来到白雉巢, |
ab dot niongx dloub dad | 未得白雉翎; |
ab dot ib beel xangt | 不赔一套花衣裙, |
ghoud dot ib daot dad | 亦偿半截银雀尾。 |
hangd bib zob dlieeb bol | 比如咱祭鬼, |
hangd bib tieet niangk neis | 比如咱禳邪, |
ghoud nriangb aod gongx dongb | 得要根芭茅, |
ghoud nriangb aod nriouf nous | 得要对竹卦, |
toub dlieeb diot lieel diux | 才清除鬼祟, |
tieet diangs diot lieel zad | 方禳净邪煞。” |
Jeib Longl Neel jouf jus | 基龙南说道, |
Ok Wangx Liub jouf jus | 俄往溜说道: |
mob beef ghob Beex Dongx | “你家的扁董, |
geeb nongb ab dieed doul | 无萤火虫照路, |
geeb vees ab jangx xeeb | 无蜘蛛牵丝, |
ab nriangb xangb dad ghad | 无点水雀做媒, |
ab nriangb bad naos zof | 无雄青鸟为妁, |
ab nriangb gheib diot bil | 无鸡做嫁礼, |
ab nriangb gas diot lob | 无鸭作嫁物, |
ab nriangb daib nail dieed | 无舅舅送嫁, |
ab nriangb daot mens songt | 无舅妈送亲, |
gheed not dieik mob guf vib | 蛙各从你岩头跃来, |
naos not yeet mob jil daot | 鸟各从你枝头飞入。” [28] |
Xongx Jit Jil jouf jus | 熊基其说道, |
Diul Feeb Dliangb jouf jus | 丢番商说道: |
mob hveib not dios nrid | “你心各愿连彼心, |
mob tok not dios vil | 你坛各愿配坛箩, |
daot diouk dios daot gix | 金竹各喜欢水竹, |
daib jees dios bal nial | 小伙各喜欢姑娘, |
dios ghab zeex vud liod | 各喜欢在放牛坡, |
dios ghab zeet liangl niul | 各相爱在藏鼓崖。 |
dios dat ghoub dlob liangl | 美如四两银项圈, |
dios dat mol dlob eeb | 恰似金鞍配骏马, |
diot nriees bus mob diux | 自娶进你门, |
diot nriees bus mob zad | 自迎进你屋。 |
mob dib aob nral jouf zouk | 你击水鱼才跑, |
mob meex bil naos jouf yeet | 你拍掌鸟才飞。” |
jouf nriangb Jeib Longl Neel | 有那基龙南, |
jouf nriangb Ok Wangx Liub | 有那俄往溜, |
nenx Jax jouf ab mil | 才吞《贾》不了, |
ngangl lil jouf ab liouf | 才吞理不去, |
jouf jax jeex xongs liangl | 讲成银七两, |
jouf meef jeex zab seix | 评成银五钱, |
jouf niox Beex Dongx mil | 才休扁董去, |
jouf lieel Dlas Hod diangs | 才结夏伙案, |
laib beex not mil dous | 花儿各去开, |
laib zaid not mil zait | 果儿各去结。 |
jouf jeex ib god Jax | 也成一段《贾》, |
jouf jas ib bil hxuf | 也成一个理。 |
[1] Beex Dongx(扁董):传说是今三都水族自治县人。
[2] Dlas Hod(夏伙):亦读为Dlas Haob(夏蒿),传说是今都匀市人。
[3] dios:dios hveib(喜欢、中意)的省称。口语中不能省称。
[4] “喜念”(xid nriees):苗族婚姻习俗称谓,专指男女自由恋爱、不用媒妁、自主结婚的婚姻形式。
[5] 三架谷:挂满三排晾禾架的摘糯谷。
[6] Ghab Lieex beel bib nriul、Ghab Deit beel bib nas:beel是ab beel(尚未)的省称。这两句直译意为嘎里嘎对尚未赐予生育,指未怀孕生子。苗族民间信仰认为,嘎里嘎对是司人丁、寿命之神。
[7] Ghab Lieex beel bib nriul、Ghab Deit beel bib nas:beel是ab beel(尚未)的省称。这两句直译意为嘎里嘎对尚未赐予生育,指未怀孕生子。苗族民间信仰认为,嘎里嘎对是司人丁、寿命之神。
[8] 这两句是说,如不请理老去明辨是非,别人会耻笑扁董是有娘生无娘教的人。
[9] Xongx Jit Jil(熊基其)、Diul Feeb Dliangb(丢番商):女方请来的两个理老的名字。古时苗族民间的重大纠纷,一般都由理老进行调解、辩论、评判解决。据《村落篇》记述,俄往溜是今丹寨县扬武乡排莫寨人。
[10] Xongx Jit Jil(熊基其)、Diul Feeb Dliangb(丢番商):女方请来的两个理老的名字。古时苗族民间的重大纠纷,一般都由理老进行调解、辩论、评判解决。据《村落篇》记述,俄往溜是今丹寨县扬武乡排莫寨人。
[11] 如甘雅的戥/似者葛的秤:甘雅、者葛是传承《贾》的这个苗族支系迁徙定居的一个地名。这两句是说完全按照祖先制订的规约来处理纠纷案件。
[12] 右耳听狗吠/左耳听兽哼:喻认真听取当事人的陈述。
[13] Jeib Longl Neel(基龙南)、Ok Wangx Liub(俄往溜):男方请来的两个理老的名字。
[14] Jeib Longl Neel(基龙南)、Ok Wangx Liub(俄往溜):男方请来的两个理老的名字。
[15] 芝麻救粑棰:苗人打糍粑时,为避免糍粑粘住粑棰,便不时将磕好的芝麻面抹在粑棰上。
[16] 冷水救粘膏:苗人为捕鸟而用桐油或粘树皮制作粘膏时,需越捶打黏性才越好,捶打时木棒要不时过一下冷水,敷粘膏前手也要先湿水,才不被粘住。
[17] 这段话是表示要以与人为善、息事宁人的态度来处理这件纠纷。
[18] 这段话是表示要以不偏不倚、公平合理的态度来处理这件纠纷。
[19] 是否爱掐草……遇刺泡就吞:这八句是指是否有婚外情行为。
[20] 你下一钱银/你下银五分:即拿出一钱五分银作定钱,如查无此事,就归女方收下作为赔礼钱;如确有此事,女方要倒赔同样数量的银给男方。
[21] 刻骨:裁决后刻骨片为凭证。
[22] 蓑衣也是牛/破碗也是鼓:比喻对方只要抓到一点证据出来,己方就承认真有此过错。
[23] 看钢着到梢/瞧刀利到背:比喻公正处罚决不留情。从前苗人打制的各种刀具,是在铁胚中开槽放入好钢片,再煅打而成。好的刀具,钢放得深,刀磨秃到接近刀背仍然锋利。
[24] 就吞吞吐吐/就支支吾吾:无话反驳对方。意味对方无所指方面的过错。
[25] 移升米、移碗粮:不时背着家人把一升升米、一碗碗粮悄悄送给他人。
[26] 邀理老得戽鱼塘:喻要酬谢一餐饭食。这是从前请理老去说理的礼俗。
[27] xat:xat dlias(难得、有幸)的省称。口语中不能省称。
[28] 这段话表示是无媒无聘的婚姻,言外之意是离婚无需给女方赔偿。有关典故参见《婚姻篇》各处。其中萤火虫、蜘蛛、点水雀、雄青鸟为媒妁的典故源于苗族古代神话传说。