四 嘎来丢
xub xil Liongx Yib Bol
[1]
| 此亲缘于柳依薄, |
kheet xil Bol Vib Liod
[2]
| 此戚缘于薄依罗。 |
ghob Liongx dios ghab niul | 阿柳是鼓藏头, |
ghob Bol dios ghab ghaob | 阿薄是活路头, |
nib jouf seeb nib nab | 他吃鼓藏祭父, |
nib jouf but nib mens | 他吃鼓藏祀母。 |
seeb diot feeb Aob Bongb
[3]
| 祭在乌绷地方, |
but diot khongd Neel Nris
[4]
| 祀在南尼处所。 |
bangb feeb jouf dax yeed | 村村人来跳, |
los vangl jouf dax zouk | 寨寨人来舞, |
dax liax gix Aob Bongb | 跳笙舞于乌绷, |
dax dongl niul Neel Nris | 跳鼓舞在南尼。 |
hvub gix ghob hvub ghangd | 笙鸣即唤客, |
hvub niul ghob hvub ghab | 鼓响即邀众。 |
dab weix feeb Yaf Xoub
[5]
| 音讯传琊修, |
dab dlouf khongd Yaf Vangl
[6]
| 消息达琊羊, |
ghab lail Diul
[7]
nangd nreex | 嘎来丢闻讯, |
daib Dlas Lat
[8]
nangd bat | 仔夏腊闻讯, |
gangl neel Aob Xoub
[9]
mil | 从乌修来去, |
gangl jus Aob Ghod
[10]
mil | 从乌果来去。 |
nib mil ab mil seeb | 他走不空走, |
nib mil ab mil lial | 他行不空行。 |
mol jub liax jouf mil | 骑红骏马去, |
eeb naox deid jouf mil | 坐滑亮鞍去, |
heeb dob diul jouf mil | 穿青布鞋去, |
dad niongx gheib jouf mil | 插锦鸡尾去, |
mos mangl jenb jouf mil | 戴金丝帽去, |
nongb dieed xid jouf mil | 挎带鞘剑去, |
khangb naid qud jouf mil | 持弯弓弩去。 |
nriangx Bil Hvab jouf mil | 沿排罕坡去, |
fat Bil Yof jouf mil | 越排鹞坡去, |
mil liax gix Aob Bongb | 去乌绷吹笙, |
mil zouk niul Neel Nris | 去南尼踩鼓。 |
mil hvouk hveib daix gix | 去笙堂找情人, |
mil hvouk seet dais niul | 去鼓场寻伴侣。 |
liax gix jeex bab naib | 吹了三天笙, |
zouk niul jas bab mangt | 踩了三夜鼓, |
dlaox daib peik zax nrab | 跟少女对歌, |
daos daib peik xid longs | 跟姑娘戏耍。 |
Xeed Niongx
[11]
daib Beex Xeed | 宪弄女扁宪, |
gangl feeb Bangx Ghob
[12]
mil | 从榜戈来去, |
gangl khongd Dangl Jus
[13]
mil | 从宕菊来去, |
mil liax gix Aob Bongb | 去乌绷舞笙, |
mil zouk niul Neel Nris | 去南尼踩鼓。 |
Xeed Niongx daib Beex Xeed | 宪弄女扁宪, |
doul douf dat laib said | 洁白的肌肤, |
dat laib nax jul dod | 像碓舂的米, |
dat laib nrieix mongl fud | 像细纹的银。 |
feeb nrieet feeb gix hvod | 人见人惊叹, |
dat naos zof gix zaid | 似青鸟鸣果; |
feeb nrieet feeb gix zenl | 人见人赞美, |
dat naos zof gix vol
[14]
| 似青鸟鸣食。 |
jouf nriangb ghab lail Diul | 有那嘎来丢, |
jouf nriangb daib Dlas Lat | 有那仔夏腊, |
jouf xid jeib lieel yeel | 看到直杉树, |
jouf nrieet wad vas vangx | 瞧见俏姑娘, |
diongb naib hvak daix zouk | 昼跟同堂跳, |
diongb mil hvak dais nriangb | 夜随同堂玩。 |
nriangb xongs yous Nriangx Jeib | 羊基七青年, |
nriangb xongs yous Nriangx Meed | 羊曼七后生, |
jouf xid ghab lail Diul | 嫉瞅嘎来丢, |
jouf nrieet daib Dlas Lat | 怒视仔夏腊: |
dail mob daib gongl dol | “这个远路客, |
dail mob daib gid fab | 这个远方仔, |
dieed louf bib sangx tid | 抢咱女友玩, |
dieed louf bib sangs nal | 夺咱女伴耍!” |
diot dib ghab lail Diul | 就打嘎来丢, |
diot tat daib Dlas Lat | 就骂仔夏腊。 |
dib diot gheeb daix gix | 打在笙堂边, |
tat diot fend dais niul | 骂在鼓场旁, |
vongs nib heeb dob diul | 踩他青布鞋, |
los nib mos mangl jenb | 落他金丝帽, |
gheit nib nongb dieed xid | 损他带鞘剑, |
dous nib khangb naid qud | 裂他弯弓弩。 |
jouf nriangb ghab lail Diul | 有那嘎来丢, |
jouf nriangb daib Dlas Lat | 有那仔夏腊, |
gid gux jib bol vangx | 外则羞脸面, |
gid diongb dieed bol hveib | 内则气心田, |
jouf qenx loul Bil Xax | 请理老毕厦, |
jouf ghangd ghot Mangd Dof | 喊寨老芒铎。 |
loul Bil Xax dax jus | 理老毕厦才来讲, |
ghot Mangd Dof dax jus | 寨老芒铎才来说, |
jus xongs yous Nriangx Jeib | 批评羊基七青年, |
jus xongs yous Nriangx Meed | 谴责羊曼七后生: |
nriangb dail xub Yaf Xoub | “客从琊修来, |
nriangb dail kheet Yaf Vangl | 宾由琊羊至, |
nib ghoud dax liax gix | 他也来吹笙, |
nib ghoud dax zouk niul | 他也来踩鼓, |
nib dax qab xub bid | 他来找伴侣, |
nib dax qab kheet sos | 他来结亲戚。 |
meeb dieed dib nib diot daix gix | 你们却打他在笙场, |
meeb dieed tat nib diot dais niul | 你们却骂他在鼓堂, |
niox nib bol hveib gheel jeex mongl | 使他心如遭蜂螫, |
niox nib bol xent gheel jeex geeb | 使他意似被虫咬。” |
yous Nriangx Jeib jouf jus | 羊基青年就讲, |
yous Nriangx Meed jouf jus | 羊曼后生就说: |
bib ab dib nib seeb | “我们不是无缘打, |
bib ab tat nib lial | 我们不是无故骂。 |
nib peeb bib dliongb xeif mol | 他劈我们的喂马槽, |
dat bib dlad veex vib | 打我们的岩边狗, |
wil bib gas khangd jangl | 捉我们的歪颈鸭, |
dib bib yongx ongd daod | 揍我们的塘边羊。” |
dieed nrieix dieed lol kheib | 拿银来当押, |
dieed liangl dieed lol vis | 拿钱来作抵。 |
lol kheib loul Bil Xax | 押给毕厦理老收, |
lol kheib ghot Mangd Dof | 抵给芒铎寨老拿。 |
loul Bil Xax mil xid | 毕厦理老才去看, |
ghot Mangd Dof mil nrieet | 芒铎寨老才去瞧, |
dliongb xeif mol not nriangb | 槽依然完好, |
dlad veex vib not nriangb | 狗依然自在, |
gas khangd jangl not nriangb | 鸭依然无恙, |
yongx ongd daod not nriangb | 羊依然安祥。 |
dieed nrieix dieed lol kheib | 拿银来当押, |
dieed liangl dieed lol vis | 拿钱来作抵。 |
lol kheib loul Bil Xax | 押给毕厦理老收, |
lol kheib ghot Mangd Dof | 抵给芒铎寨老拿。 |
loul Bil Xax mil xid | 毕厦理老才去看, |
ghot Mangd Dof mil nrieet | 芒铎寨老才去瞧, |
dliongb xeif mol not nriangb | 槽依然完好, |
dlad veex vib not nriangb | 狗依然自在, |
gas khangd jangl not nriangb | 鸭依然无恙, |
yongx ongd daod not nriangb | 羊依然安祥。 |
kheet dieed nrix dax vud | “客人拿牛来牧, |
kheet dieed niul dax dib | 嘉宾拿鼓来敲, [15] |
meeb dieed daod jeed feef gongl nrix | 你们却截岩堵牛路, |
yax vib lieid khangd niul | 搬石塞鼓洞。 |
meeb it laib ab dios | 你们做不对, |
meeb it had ab gheeb | 你们煮不香, |
meeb nongd dlangt ghab bil | 你们明手干暗事, |
meeb nongd nal ghab meid | 你们白齿撒黑谎。” |
nriangb xongs yous Nriangx Jeib | 羊基七青年, |
nriangb xongs yous Nriangx Meed | 羊曼七后生, |
jouf nenx Jax yab mil | 才吞《贾》不下, |
jouf ngangl lil yab liouf | 才吞理不了, |
jouf ab ghab yeed Jax | 才输在《贾》上, |
jouf gos ghab nangs lil | 才败在理中, |
jouf bub mangl leit dout | 才低头看脚, |
jouf los mis khob vib | 才垂首望地。 |
sob tiut dlad lol dib | 罚拉狗来杀, |
sob xouk joud lol haok | 罚提酒来喝, |
dib qut ghab lail Diul | 赔嘎来丢礼, |
haok qut daib Dlas Lat | 赔仔夏腊情, |
it vangx diot nib diangd | 复名誉好返, |
it jof diot nib tok | 正名声好回。 |
ghab lail Diul nenx not pangd nenx | 嘎来丢吃不香, |
daib Dlas Lat haok not pangd haok | 仔夏腊喝不甜。 |
not nrangx not ghouk hveib | 各的青草各喜爱, |
not seet not ghouk nrid | 各的情人各合心。 |
dieeb gix gheil leil gheib | 芦笙呜呜起, |
not aod not deik daib | “各要姑妈女”; |
dieeb gix gheil leil gheid | 芦笙嗡嗡唱, |
not aod not deik jid | “各娶表姑娘”。 [16] |
wil diangd mil Yaf Xoub | “我回去琊修, |
wil tok mil Yaf Vangl | 我转去琊羊, |
diangd mil bol xub bid | 回去就开亲, |
diangd mil bol kheet sos | 转去就结戚。” |
jouf dib bab dad loux | 打三鞭催骡, |
jouf mouf bab dad mol | 扬三鞭催马, |
lol weix feeb Veex Vib | 转来到野依, |
lol dlouf khongd Zeel Daot | 回来到仄道。 |
jas daib peik Fangb Aob
[17]
| 遇方乌姑娘, |
jas daib peik Fangb Dos
[18]
| 遇方堕姑娘, |
ab benb deil vangb wangb | 不懂得梳妆, |
fend nios jeex geeb kongb | 发乱如虾状, |
ab benb deil vangb mangl | 不在意洗理, |
jid nios jeex geeb ninl | 肤脏像蚂蟥。 |
diangd lol weix Bil Hvab | 转来到排罕, |
tok lol dlouf Bil Yof | 回来到排鹞, |
jouf mangd bab zas naox | 吹三声木叶, |
jouf deit bab zas xak | 唱三首飞歌。 |
niat vut nriangb diongb gil | “好牛在场坝, |
seet vut nriangb Feeb Yul
[19]
| 好伴在方尤。 |
daot yongs dliul diongb diongl | 直树在山深冲, |
seet los Vangl Aob Bil
[20]
| 好伴在羊乌排。 |
haok xongs dit aob seil | 喝七碗凉水, |
yab dangt dit aob jil | 不敌一碗茶水; |
haok xongs dit aob jil | 喝七碗茶水, |
yab dangt dit joud yangl | 不敌一碗酒水; |
haok xongs dit joud yangl | 喝七碗酒水, |
yab dangt dit wab mongl | 不敌一碗蜂蜜; |
neel xongs daot dob gil | 穿七尺市布, |
yab dangt daot dob daol | 不敌一尺土青布; |
neel xongs daot dob daol | 穿七尺土青布, |
yab dangt daot geeb diul | 不敌一尺丝绸; |
ghot xongs seet Fangb Neel
[21]
| 娶方南七女, |
yab dangt seet Feeb Yul | 不敌方尤一女; |
ghot xongs seet Fangb Aob | 娶方乌七妻, |
yab dangt seet Feeb Liub
[22]
| 不敌方溜一妻。” |
lol weix neel Aob Xoub | 转来到乌修, |
lol dlouk jus Aob Ghod | 回来到乌果, |
lol weix feeb Veex Dab
[23]
| 转来到野达, |
野达、排尼——丹寨县扬武乡羊排村(寨),本章《贾》主人公嘎来丢的故乡今貌(王启宏 摄)
lol dlouf khongd Bil Nris
[24]
| 回来到排尼。 |
weix ghab naib khangd lieel | 到了吉利日, |
dlouf ghab mangt khangd vut | 到了吉祥天, |
sob Sat Wax mil nais | 请沙瓦问亲, |
Sat Wax ab hangd nais | 沙瓦不肯去, |
ghob bol Sat Wax yib | 就踏他秧地; |
sob Diul Pangt mil nais | 请都旁做媒, |
Diul Pangt ab hangd nais | 都旁不肯去, |
ghob peeb Diul Pangt diees | 就劈他楼梯; |
sob Zangd Angt mil nais | 请掌昂做媒, |
Zangd Angt ab hangd nais | 掌昂不肯去, |
ghob dib Zangd Angt mol | 就打他马匹。 |
dail yous nongd eib ghad | “这汉子厉害, |
dail yous nongd eib nraf | 这汉子急煞, |
ab mil dat jeex seid | 不去恐闲话, |
dab hvub nib mil yad | 就答应去吧。” |
jouf nriangb Xangb Dad Ghad | 有个香打敢, |
jouf nriangbBad Naos Jub | 有个巴闹拘, [25] |
geeb nongb jouf dieed doul | 萤火虫照路, |
geeb vees jouf jangx xeeb | 蜘蛛来牵丝, |
jouf dax feeb Bangx Ghob | 才前来榜戈, |
jouf dax khongd Dangl Jus | 才前来宕菊, |
dax nais bak Xeed Niongx | 来禀告宪弄。 |
bak Xeed Niongx jouf jus | 宪弄就说道: |
peeb daot vangl it doul | “劈保寨树做柴薪, |
bol jid dax it kheet | 破胞兄弟做亲戚, [26] |
dat qab ghaob ab xeed | 恐耕作无收, |
dat dat ghongd ab gos | 恐生产无获。” |
Xangb Dad Ghad jouf jus | 香打敢就说, |
Bad Naos Jub jouf jus | 巴闹拘就说: |
ghab lail Diul niox hvub | “嘎来丢有言, |
daib Dlas Lat khad seid | 仔夏腊放话, |
daib Benx Jenx not bol‘ | 是本瑾开亲, |
vangt Ghaot Zeet not bol | 是郜则结戚, [27] |
nib bol diot dangl daix | 她开亲在前, |
nib bol diot fend nriut | 他结戚为先, |
bib jouf xongx nib lob | 咱才跟她脚, |
bib jouf daos nib gongl | 咱才循他路。’ |
qangb xub ghoud dios jil | 这门亲合适, |
dleil kheet ghoud dios peit | 这桩戚恰当。” |
jouf jangx jeex jox xub | 才说成门亲, |
jouf nais jas zol kheet | 才问成桩戚。 |
peeb daot vangl it doul | 劈寨树做柴, |
bol jid dax it kheet | 破兄弟为戚, |
bol xub ab bol seeb | 开亲不马虎, |
bol kheet ab bol lial | 结戚不随便。 |
mil ghouk loul ob dangl | 请双方理老, |
mil ghouk ghot ob peit | 邀双方寨老, |
ghouk loul xib Vangl Aob | 一方自羊乌, |
ghouk ghot xib Vangl Bil | 一方自羊排, |
xid xees diot dangl gongl | 来半路商量, |
xid xees diot daot xut | 到途中商议。 |
died bad gas lol meef | 杀公鸭来议, [28] |
ghab it Ongd Yaf Meef | 就叫瓮牙绵。 [29] |
jeed jul diot dangl dab | “案板放下边, |
seet dongs diot dangl wix | 菜刀搁上面, |
hangd jeed jul ghoud vuf | 若案板也应, |
hangd seet dongs ghoud bib | 若菜刀也允, |
bol xub ghob bol bid | 开亲就可以, |
bol kheet ghob bol sos | 结戚就能行。 |
hangd jeed jul ab vuf | 若案板不应, |
hangd seet dongs ab bib | 若菜刀不肯, |
bib bol ghob ab bid | 开亲就不宜, |
bib bol ghob ab sos | 结戚就不成, |
ghob khad niox bangl vangb | 就悄悄搁下, |
ghob khad niox bal vaf | 就默默散开, |
not beed aob jid dax | 照样是兄弟, |
not beed bil jid ad | 依旧是姐妹。” [30] |
jeed jul vuf jous deix | 案板果真应, |
seet dongs bib jous deix | 菜刀果真允, |
laib nongd bol xub bid | 开亲真可以, |
laib nongd bol kheet sos | 结戚真能成。 |
peeb daot vangl it doul | 寨树可劈柴, |
bol jid dax it kheet | 兄弟可联姻, |
ghob jeex xub Vangl Aob | 联姻在羊乌, |
ghob jas kheet Vangl Bil | 结戚在羊排。 |
ghob weix naib hangd dieed | 到了出嫁日, |
ghob dlouf mangt hangd songt | 到了迎娶天, |
khat daib Beex Xeed mil | 嫁扁谢出去。 |
nib mil ax mil seeb | 她嫁不空手, |
nib mil ax mil lial | 她去不空脚, |
ib qout deib ghab dlad | 褶裙围腰间, |
ib dleif qenb ghab dis | 围腰佩腹前, |
diul wul dat laib xab | 圆圆如水车, |
dos wos dat laib lat | 团团似满月。 |
mil ib laib guk naib | 带一把雨伞, |
mil ib laib daf mub | 提一袋衣裳, |
ib laix xil it nrieeb | 一个是新娘, |
ib dail xil it nrinl | 一个是伴娘, |
zab laix daib nail dieed | 五个舅舅陪, |
bab juf daot mens songt | 三十舅妈送。 |
苗族嫁女送亲图 (黄晓海 摄)
bib mil jox Bil Yangb | 若经排央去, |
bib mil jox Bil Qid | 若经排启去, |
deet ghaif ghab seib hvad | 恐祖宗羞愧, |
deet ghaif bongs nriongs diuk | 恐祖灵耻笑。 [31] |
lis gongl veex Liab Lil | 改走兰利岭, |
weex gongl ghab Aob Weex | 绕乌远溪去。 |
ngal mil qub zaid ghod | 下溪捡板栗, |
ghob ghab it Aob Ghod | 就叫乌果溪。 |
ngal mil dlout vob xongb | 下溪捞青苔, |
ghob ghab it Aob Xongb | 就叫乌匈溪。 |
gheet ghof xeet lial lial | 抬红肉过谷, |
ghab it gheeb Zeet Xeet | 就叫则谢谷。 [32] |
bus mil feeb Veex Dab | 走到了野达, |
songt dlouf khongd Bil Nris | 送到了排尼。 |
ib laix dax jangx lob | 一个来搀走, |
ib dail dax jangx bil | 一个来扶臂, |
ib laix seik guk naib | 一个来接伞, |
ib dail seik daf mub | 一个来接袋。 |
lob jouf mil daif doul | 脚才踩火烟, |
dout jouf mil daif zot | 踵才跨火把, |
jouf dieed mil nrangx jox | 引她去上桥, [33] |
jouf dieed mil jit diees | 导她去登梯, |
dieed mil nrangx jox liub | 上的是大桥, |
dieed mil jit diees feed | 登的是阔梯。 |
jouf yeel mil weix diongb | 才引到堂屋, |
jouf dieed mil dlouf niangs | 才登到内房。 |
lol nriangb jouf xongx meex | 坐下顺房梁, |
lol xud jouf dak dongt | 站立靠中柱, |
bud yil jouf zab dliab | 兄弟摆菜钵, |
wad vangl jouf zeet lous | 姑嫂摆饭篮, |
jouf liangb dail nriux nral | 掐鱼嘴祭祖, |
jouf liouk dail diub nraof | 掐鱼背祭神。 |
dieed ngeix mil niox dab | 拿饭来祭祖, |
dieed ghof mil jongt nriongs | 拿肴来敬神。 |
ghab seib ob dangl nenx | 请祖宗来享, |
bongs nriongs ob peit haok | 唤祖神来食, |
bod nib xub leit bil | 保开亲顺利, |
houk nib kheet leit wix | 佑结戚完满。 |
bod nib xub dax qangb | 保开亲发芽, |
houk nib kheet dous nriuf | 佑结戚生根。 |
bod nib xub qub liub | 保生儿满堂, |
houk nib kheet xeef mongl | 佑生丁兴旺。 |
bod nib xub jeex fib | 保开亲发财, |
houk nib kheet jas dlas | 佑结戚富贵。 |
lol nenx ngeix ghab mil | 成天同吃肉, |
lol haok joud ghab mangt | 整日共饮酒, |
nenx ngeix xid bus dlieeb | 勾肩劝吃肉, |
haok joud xid bus ghous | 抱颈劝饮酒。 |
nenx ngeix ax xut dit | 吃肉一碗接一碗, |
haok joud ax lod xuf | 喝酒一壶接一壶。 |
jouf sos xak liab lil | 酒歌像蝉鸣, |
jouf dib niul denl wub | 欢声如鼓响。 |
bol sod xongs xib feex | 次日天色明, |
bol sod xongs xif ob | 次日天放亮, |
gangf laib weil daox feex | 端只铜秤盘, |
gangf dieeb dliok dend jangl | 提根戥秤杆, |
lail hvid bus daix ngeix | 来到肴桌前, |
lail hvid bus diongf joud | 来到酒桌边。 |
dend Ghab Vax
[34]
jouf dliok | 拿祖传戥称, |
dliok Zad Ghot
[35]
jouf dliok | 用祖传秤称, |
xid bib ghaif xeix nrieeb | 赠银给新妇, |
xid bib ghaif xeix nrinl | 赠钱给伴娘。 [36] |
ib laix gheel benb bib | 一个懂礼送, |
ib dail gheel benb seik | 一个知礼接。 |
ib laix jus naif gheif | 送者说“仅些许”, |
ib dail jus meif ghongf | 接者答“太厚重”, |
ib laix jus yab not | 送者说“不多”, |
ib dail jus yab xous | 接者答“不少”。 |
bangl diangb jib bangl diof | 各应答有度, |
bangl dliangb jib bangl dlaof | 各行止有方, |
dat dlioux nangx dail nrix | 就像逢牛给把草, |
dat hab aob dail mol | 就像遇马送瓢汤。 |
nib xub ghob leit bil | 这样开亲才顺利, |
nib kheet ghob leit wix | 这样结戚才完满。 |
ob mil ghob diangd diub | 两天就回门, |
ob mangt ghob tok lous | 两夜就回礼。 |
ghob diangd dax Bangx Ghob | 就转来榜戈, |
ghob tok dax Dangl Jus | 就回到宕菊。 |
dieed ngeix mil niox dab | 拿饭来祭祖, |
dieed ghof mil jongt nriongs | 拿肴来敬神。 |
ghab seib ob dangl nenx | 敬给祖宗享, |
bongs nriongs ob peit haok | 献给祖神食, |
bod nib xub leit bil | 保开亲顺利, |
houk nib kheet leit wix | 佑结戚美满, |
bod nib xub dax qangb | 保开亲发芽, |
houk nib kheet dous nriuf | 佑结戚生根。 |
feex lieex lol wat doul | 三脚熏过火, |
weil diul lol wat nrint | 铁锅粘过烟, |
nenx vob jouf lias deil | 吃惯夫家菜, |
haok geed jouf lias lot | 喝惯夫家食, |
naix lol jouf dios ghongd | 客临摆酒席, |
yof lol jouf dios gux | 鹞来给蝗虫。 |
lob jouf lol qab ghaob | 抬脚同上坡, |
dout jouf lol mib gid | 跨步同劳作, |
gid aob xangb lieix jangl | 相伴去耕田, |
gid bil dab feex dlaib | 相随去种地, |
ib laix jouf gheet sod | 一个扛锄头, |
ib dail jouf beeb dib | 一个背腰箩。 |
mil qab ghaob ghob xeed | 耕作有收成, |
mil dat ghongd ghob gos | 狩猎有收获, |
ghab nrieex ghab nrongl geed | 年年粮满仓, |
ghab nriut ghab langs nax | 岁岁禾满架, [37] |
yis gheib sangd langl vangl | 养鸡跑满寨, |
yis beet sangd langl feeb | 养猪窜遍庄, |
ghob jeex fib bongl yongl | 生活美悠悠, |
ghob jas dlas bol yox | 日子乐融融。 |
nib ghob mil qub liub | 她去生了男, |
nib ghob mil xeef mongl | 她去育了女, |
daib jees bid dangl vangl | 生男住满寨, |
bal nial bid dangl feeb | 生女住满庄。 |
diees eid bol xub fud Veex Nriangb
[38]
| 从前开亲过野鞅, |
diees eid bol kheet fat Veex Bouf
[39]
| 从前结戚过野布, |
diees eid bol xub fud Bil Diul | 从前开亲过排调, |
diees eid bol kheet fat Dif Dis
[40]
| 从前结戚过迪地。 |
wix xux guk jud liul | 寒冬走亲糍粑霉, |
lat xongs hangt ngeix yenb | 盛夏走客腌肉臭。 |
bak nrat jox gongl dol | 阿爸嫌道远, |
mens nrat jox gid fab | 阿妈厌路遥。 |
jouf lol not feeb Yaf Xoub | 才来本地琊修, |
jouf lol not khongd Yaf Vangl | 才来本境琊羊, |
jouf lol bol xub bid | 才来分支开亲, |
jouf lol bol kheet sos | 才来破宗结戚。 |
ghab lail Diul jouf bol | 嘎来丢开亲, |
daib Dlas Lat jouf bol | 仔夏腊结戚, |
bol jeex gox diot feeb | 成地方范例, |
bol it bongs diot vangl | 做村寨榜样, |
jux seeb jouf lol dieed | 九千跟着学, |
yaf beet jouf lol gangs | 八百跟着做。 |
jouf nrieeb nib liax lob | 跟他的脚跟, |
jouf daos nib dout khout | 步他的后尘, |
nib xub ghoud leit bil | 就同样顺利, |
nib kheet ghoud leit wix | 就同样美满。 |
[1] Liongx Yib Bol(柳依薄):一说为Liox Vib Bol(罗依薄)。
[2] Bol Vib Liod(薄依罗):一说为Lol Yib Liod(洛依罗)。
[3] Aob Bongb(乌绷)、Neel Nris(南尼):苗语地名,在今都匀市坝固镇境。Aob Bongb亦说为Aob Bub(乌捕),Neel Nris亦说为Neel Lis(南利)或Neel Nrous(南柔)。
[4] Aob Bongb(乌绷)、Neel Nris(南尼):苗语地名,在今都匀市坝固镇境。Aob Bongb亦说为Aob Bub(乌捕),Neel Nris亦说为Neel Lis(南利)或Neel Nrous(南柔)。
[5] Yaf Xoub(琊修)、Yaf Vangl(琊羊):地名,意为八个寨子,其内涵原指苗族嘎闹支系距今至少25代的朵究祖公的八个儿子分迁定居的今丹寨县方胜、党早、干改、干河、展良、番瓮、翻杠、排佐八处村落,后泛指其后裔居住的地区,范围大致为今丹寨县境。“八寨”称谓也成了丹寨县的原名——“八寨厅”名的来由。
[6] Yaf Xoub(琊修)、Yaf Vangl(琊羊):地名,意为八个寨子,其内涵原指苗族嘎闹支系距今至少25代的朵究祖公的八个儿子分迁定居的今丹寨县方胜、党早、干改、干河、展良、番瓮、翻杠、排佐八处村落,后泛指其后裔居住的地区,范围大致为今丹寨县境。“八寨”称谓也成了丹寨县的原名——“八寨厅”名的来由。
[7] ghab lail Diul(嘎来丢)、Dlas Lat(夏腊):“丢”是丹寨县扬武乡羊排村马姓苗家距今第十七代祖公的苗语名。“嘎来”本义为长官,也用来尊称乡间富贵显赫的人,此处即是后一种含义。夏腊是对嘎来丢的代称(修辞手法),不是另外一人。
[8] ghab lail Diul(嘎来丢)、Dlas Lat(夏腊):“丢”是丹寨县扬武乡羊排村马姓苗家距今第十七代祖公的苗语名。“嘎来”本义为长官,也用来尊称乡间富贵显赫的人,此处即是后一种含义。夏腊是对嘎来丢的代称(修辞手法),不是另外一人。
[9] Aob Xoub(乌修)、Aob Ghod(乌果):地名,丹寨县扬武乡羊排村西南隅的两处溪河段名,此处代指羊排寨。
[10] Aob Xoub(乌修)、Aob Ghod(乌果):地名,丹寨县扬武乡羊排村西南隅的两处溪河段名,此处代指羊排寨。
[11] Xeed Niongx(宪弄):丹寨县扬武乡五一村彭余莫三姓苗家距今第十八代祖公。
[12] Bangx Ghob(榜戈)、Dangl Jus(宕菊):地名,今丹寨县扬武乡五一村羊乌寨的苗语古称。参见《村落篇》。
[13] Bangx Ghob(榜戈)、Dangl Jus(宕菊):地名,今丹寨县扬武乡五一村羊乌寨的苗语古称。参见《村落篇》。
[14] vol:zaid vol的省称。zaid vol是一种阔叶木本植物的果实名,细小若高粱米,成熟时为乌黑色,鸟雀喜食之。
[15] 拿牛来牧、拿鼓来敲:意为来寻找缔结姻缘的机会。
[16] 苗族每首芦笙曲都配有芦笙词,表现不同的主题。以上四句,叙述嘎来丢吹奏芦笙曲所表达的意思是“各要姑妈女”“各娶表姑娘”,表示他要回家乡去破兄弟为戚,兴分支开亲。
[17] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。
[18] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。
[19] Feeb Yul(方尤)、Feeb Liub(方溜):地名,对今丹寨县西部的泛称。
[20] Vangl Aob Bil(羊乌排):地名,对今丹寨县扬武乡五一村和羊排村的通称。
[21] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。
[22] Feeb Yul(方尤)、Feeb Liub(方溜):地名,对今丹寨县西部的泛称。
[23] Veex Dab(野达)、Bil Nris(排尼):地名,今丹寨县扬武乡羊排村(寨)的苗语古称。
[24] Veex Dab(野达)、Bil Nris(排尼):地名,今丹寨县扬武乡羊排村(寨)的苗语古称。
[25] 苗族请媒人去说亲一般只需一人,此处说为二人应属对偶修辞手法。香打敢(Xangb Dad Ghad)、巴闹拘(Bad Naos Jub)均为鸟名,应是媒人的绰号而非其实名。在其他苗族歌谣中也可见到用这两个名字代称媒人。“香打敢”即点水雀(naos xangb aob),“巴闹拘”即雄画眉鸟。巴闹拘,一说为“巴闹卓”(bad naos zof),后者是一种身上羽毛黑白相间,头顶为帽状黑毛的小鸟。
[26] 劈保寨树做柴薪/破亲兄弟做亲戚:这两种行为都违反苗族古代的风俗习惯。传说苗族婚姻原有“同宗不婚”的禁忌,因同宗后裔多相互比邻建寨而居,导致后来通婚往往路远困难,才来兴分宗支开亲。因分别迁徙定居羊乌寨和羊排寨的弄坚、农坚是同胞兄弟,他们的后代嘎来丢和扁宪若开亲通婚是犯忌的,故如此说。
[27] 本瑾开亲、郜则结戚:指洪水滔天之后兄妹结婚的传说,参见《洪水篇(下)》。
[28] 杀公鸭来议:苗族婚俗,过去苗人说媒成功后,有的双方还要杀鸡或杀鸭整只煮来看相,相吉者,婚事才能最终确定。例如双眼皆闭或双眼皆微睁为吉,一睁一闭为凶。
[29] 瓮牙绵(Ongd Yaf Meef):苗语池塘名,意为“议婚塘”,在今丹寨县扬武乡五一村境的河岸边。传说当年羊乌羊排两方长老在此商议分支开亲。
[30] 这一段是理老寨老杀鸭看相前的言语。
[31] 排央(Bil Yangb)、排启(Bil Qid):山坡的苗语名,山腰有羊乌、羊排之间的交通要道,先辈们曾经常走,山上还葬有众多祖坟。苗人相信灵魂不灭,故认为送亲若走此路会遇到祖先。
[32] 以上排央、排启等七个地名,均在丹寨县扬武乡五一村至羊排村之间的地带。其中“乌远”意为绕路溪,“乌果”意为板栗溪,“乌匈”意为青苔溪,“则谢”意为红崖。
[33] 苗族民间把联姻称为搭桥,此处的“上桥”喻登楼梯。黔东南苗族喜住二楼一底的木楼房,楼上的堂屋是家人活动与待客的主要场所,也是举行婚礼的地方。
[34] dend Ghab Vax、dliok Zad Ghot:直译义“甘雅的戥,者葛的秤”,甘雅者葛是羊乌羊排苗人的祖先的居住地,意为这是祖传下来的戥秤。
[35] dend Ghab Vax、dliok Zad Ghot:直译义“甘雅的戥,者葛的秤”,甘雅者葛是羊乌羊排苗人的祖先的居住地,意为这是祖传下来的戥秤。
[36] 苗族近现代传统婚礼程序中,包括新郎父母要送给新娘银手圈或银项圈等银饰品,送给伴娘银元或围腰布,此处所述赠银两是更古的习俗。
[37] 从前苗寨多建有禾架,采摘的糯稻、小米等捆成把挂在上面晾干与保存。今在一些边远村寨还可见到这种景象。
[38] Veex Nriangb(野鞅)、Veex Bouf(野布):苗语地名,在今丹寨县龙泉镇龙泉山南麓。
[39] Veex Nriangb(野鞅)、Veex Bouf(野布):苗语地名,在今丹寨县龙泉镇龙泉山南麓。
[40] Dif Dis(迪地):地名,今丹寨县排调镇排调村的古称。