搜索
   登录

嘎来丢
所属图书:《苗族贾理(第二版)(下)》 出版日期:2015-11-01 文章字数:21772字

四 嘎来丢

xub xil Liongx Yib Bol [1]
hxub xil Liongx Yib Bol

此亲缘于柳依薄,

kheet xil Bol Vib Liod [2]
khat xil Bol Vib Liod

此戚缘于薄依罗。

ghob Liongx dios ghab niul
ghob Liongx dios ghab niel

阿柳是鼓藏头,

ghob Bol dios ghab ghaob
ghob Bol dios ghab gheb

阿薄是活路头,

nib jouf seeb nib nab
nenx jef sangb nenx naib

他吃鼓藏祭父,

nib jouf but nib mens
nenx jef but nenx mais

他吃鼓藏祀母。

seeb diot feeb Aob Bongb [3]
sangb diot fangb Eb Bongb

祭在乌绷地方,

but diot khongd Neel Nris [4]
but diot khongd Nangl Nis

祀在南尼处所。

bangb feeb jouf dax yeed
bangb fangb jef dax yangd

村村人来跳,

los vangl jouf dax zouk
los vangl jef dax zuk

寨寨人来舞,

dax liax gix Aob Bongb
dax liax gix Eb Bongb

跳笙舞于乌绷,

dax dongl niul Neel Nris
dax dongl niel Nangl Nis

跳鼓舞在南尼。

hvub gix ghob hvub ghangd
hveb gix ghongb hveb ghangd

笙鸣即唤客,

hvub niul ghob hvub ghab
hveb niel ghongb hveb ghab

鼓响即邀众。

dab weix feeb Yaf Xoub [5]
dab wix fangb Yaf Xeb

音讯传琊修,

dab dlouf khongd Yaf Vangl [6]
dab dluf khongd Yaf Vangl

消息达琊羊,

ghab lail Diul [7] nangd nreex
ghab lail Diel hnangd nangx

嘎来丢闻讯,

daib Dlas Lat [8] nangd bat
daib Dlas Hlat hnangd bit

仔夏腊闻讯,

gangl neel Aob Xoub [9] mil
gangl nangl Eb Xeb mongl

从乌修来去,

gangl jus Aob Ghod [10] mil
gangl jes Eb Ghod mongl

从乌果来去。

nib mil ab mil seeb
nenx mongl ax mongl hsab

他走不空走,

nib mil ab mil lial
nenx mongl ax mongl lial

他行不空行。

mol jub liax jouf mil
mal jub liax jef mongl

骑红骏马去,

eeb naox deid jouf mil
enb nex deid jef mongl

坐滑亮鞍去,

heeb dob diul jouf mil
hab qub diel jef mongl

穿青布鞋去,

dad niongx gheib jouf mil
dad niongx gheib jef mongl

插锦鸡尾去,

mos mangl jenb jouf mil
mos mangl jenb jef mongl

戴金丝帽去,

nongb dieed xid jouf mil
hniongb dangd xid jef mongl

挎带鞘剑去,

khangb naid qud jouf mil
khangb hnaid qud jef mongl

持弯弓弩去。

nriangx Bil Hvab jouf mil
niangx Bil Hvab jef mongl

沿排罕坡去,

fat Bil Yof jouf mil
fat Bil Yof jef mongl

越排鹞坡去,

mil liax gix Aob Bongb
mongl liax gix Eb Bongb

去乌绷吹笙,

mil zouk niul Neel Nris
mongl zuk niel Nangl Nis

去南尼踩鼓。

mil hvouk hveib daix gix
mongl hvouk hvib daix gix

去笙堂找情人,

mil hvouk seet dais niul
mongl hvouk sat dais niel

去鼓场寻伴侣。

liax gix jeex bab naib
liax gix jangx bib hnaib

吹了三天笙,

zouk niul jas bab mangt
zuk niel jas bib hmangt

踩了三夜鼓,

dlaox daib peik zax nrab
dlex daib pik zax nab

跟少女对歌,

daos daib peik xid longs
des daib pik xit longs

跟姑娘戏耍。

Xeed Niongx [11] daib Beex Xeed
Xeed Niongx daib Bangx Xeed

宪弄女扁宪,

gangl feeb Bangx Ghob [12] mil
gangl fangb Bangx Ghob mongl

从榜戈来去,

gangl khongd Dangl Jus [13] mil
gangl khongd Dangl Jes mongl

从宕菊来去,

mil liax gix Aob Bongb
mongl liax gix Eb Bongb

去乌绷舞笙,

mil zouk niul Neel Nris
mongl zuk niel Nangl Nis

去南尼踩鼓。

Xeed Niongx daib Beex Xeed
Xeed Niongx daib Bangx Xeed

宪弄女扁宪,

doul douf dat laib said
dul duf dangf laib hsaid

洁白的肌肤,

dat laib nax jul dod
dangf laib nax jel dod

像碓舂的米,

dat laib nrieix mongl fud
dangf laib nix mongl hfed

像细纹的银。

feeb nrieet feeb gix hvod
fangb ngit fangb genx hvod

人见人惊叹,

dat naos zof gix zaid
dangf nes zof genx zend

似青鸟鸣果;

feeb nrieet feeb gix zenl
fangb ngit fangb genx zenl

人见人赞美,

dat naos zof gix vol [14]
dangf nes zof genx vol

似青鸟鸣食。

jouf nriangb ghab lail Diul
jef niangb ghab lail Diel

有那嘎来丢,

jouf nriangb daib Dlas Lat
jef niangb daib Dlas Hlat

有那仔夏腊,

jouf xid jeib lieel yeel
jef hxid jib lal yangl

看到直杉树,

jouf nrieet wad vas vangx
jef ngit wid vas vangx

瞧见俏姑娘,

diongb naib hvak daix zouk
diub hnaib hvak daix zuk

昼跟同堂跳,

diongb mil hvak dais nriangb
diub mongl hvak dais niangb

夜随同堂玩。

nriangb xongs yous Nriangx Jeib
niangb xongs yus Niangx Jib

羊基七青年,

nriangb xongs yous Nriangx Meed
niangb xongs yus Niangx Mad

羊曼七后生,

jouf xid ghab lail Diul
jef hxid ghab lail Diel

嫉瞅嘎来丢,

jouf nrieet daib Dlas Lat
jef ngit daib Dlas Hlat

怒视仔夏腊:

dail mob daib gongl dol
dail mongx daib gongl dol

“这个远路客,

dail mob daib gid fab
dail mongx daib gid fab

这个远方仔,

dieed louf bib sangx tid
dad luf bib sangx tind

抢咱女友玩,

dieed louf bib sangs nal
dad luf bib sangs nal

夺咱女伴耍!”

diot dib ghab lail Diul
diot dib ghab lail Diel

就打嘎来丢,

diot tat daib Dlas Lat
diot tat daib Dlas Hlat

就骂仔夏腊。

dib diot gheeb daix gix
dib diot ghangb daix gix

打在笙堂边,

tat diot fend dais niul
tat diot hfud dais niel

骂在鼓场旁,

vongs nib heeb dob diul
vongs nenx hab qub diel

踩他青布鞋,

los nib mos mangl jenb
los nenx mos mangl jenb

落他金丝帽,

gheit nib nongb dieed xid
gheit nenx hniongb dangd xid

损他带鞘剑,

dous nib khangb naid qud
dus nenx khangb hnaid qud

裂他弯弓弩。

jouf nriangb ghab lail Diul
jef niangb ghab lail Diel

有那嘎来丢,

jouf nriangb daib Dlas Lat
jef niangb daib Dlas Hlat

有那仔夏腊,

gid gux jib bol vangx
gid gux jib bal vangx

外则羞脸面,

gid diongb dieed bol hveib
gid diongb dad bal hvib

内则气心田,

jouf qenx loul Bil Xax
jef qenx lul Bil Xax

请理老毕厦,

jouf ghangd ghot Mangd Dof
jef ghangd ghot Mangd Dof

喊寨老芒铎。

loul Bil Xax dax jus
lul Bil Xax dax jus

理老毕厦才来讲,

ghot Mangd Dof dax jus
ghot Mangd Dof dax jus

寨老芒铎才来说,

jus xongs yous Nriangx Jeib
jus xongs yus Niangx Jib

批评羊基七青年,

jus xongs yous Nriangx Meed
jus xongs yus Niangx Mad

谴责羊曼七后生:

nriangb dail xub Yaf Xoub
niangb dail hxub Yaf Xeb

“客从琊修来,

nriangb dail kheet Yaf Vangl
niangb dail khat Yaf Vangl

宾由琊羊至,

nib ghoud dax liax gix
nenx ghed dax liax gix

他也来吹笙,

nib ghoud dax zouk niul
nenx ghed dax zuk niel

他也来踩鼓,

nib dax qab xub bid
nenx dax qab hxub bid

他来找伴侣,

nib dax qab kheet sos
nenx dax qab khat sos

他来结亲戚。

meeb dieed dib nib diot daix gix
mangb dad dib nenx diot daix gix

你们却打他在笙场,

meeb dieed tat nib diot dais niul
mangb dad tat nenx diot dais niel

你们却骂他在鼓堂,

niox nib bol hveib gheel jeex mongl
niox nenx bal hvib ghail jangx mongl

使他心如遭蜂螫,

niox nib bol xent gheel jeex geeb
niox nenx bol hxut ghail jangx gangb

使他意似被虫咬。”

yous Nriangx Jeib jouf jus
yus Niangx Jib jef jus

羊基青年就讲,

yous Nriangx Meed jouf jus
yus Niangx Mad jef jus

羊曼后生就说:

bib ab dib nib seeb
bib ax dib nenx hsab

“我们不是无缘打,

bib ab tat nib lial
bib ax tat nenx lial

我们不是无故骂。

nib peeb bib dliongb xeif mol
nenx pab bib dliongb xeif mal

他劈我们的喂马槽,

dat bib dlad veex vib
dat bib dlad vangx vib

打我们的岩边狗,

wil bib gas khangd jangl
wil bib gas khangd jangl

捉我们的歪颈鸭,

dib bib yongx ongd daod
dib bib yongx ongd ded

揍我们的塘边羊。”

dieed nrieix dieed lol kheib
dad nix dad lol kheib

拿银来当押,

dieed liangl dieed lol vis
dad liangl dad lol vis

拿钱来作抵。

lol kheib loul Bil Xax
lol kheib lul Bil Xax

押给毕厦理老收,

lol kheib ghot Mangd Dof
lol kheib ghot Mangd Dof

抵给芒铎寨老拿。

loul Bil Xax mil xid
lul Bil Xax mongl hxid

毕厦理老才去看,

ghot Mangd Dof mil nrieet
ghot Mangd Dof mongl ngit

芒铎寨老才去瞧,

dliongb xeif mol not nriangb
dliongb xeif mal nongf niangb

槽依然完好,

dlad veex vib not nriangb
dlad Vangx vib nongf niangb

狗依然自在,

gas khangd jangl not nriangb
gas khangd jangl nongf niangb

鸭依然无恙,

yongx ongd daod not nriangb
yongx ongd ded nongf niangb

羊依然安祥。

dieed nrieix dieed lol kheib
dad nix dad lol kheib

拿银来当押,

dieed liangl dieed lol vis
dad liangl dad lol vis

拿钱来作抵。

lol kheib loul Bil Xax
lol kheib lul Bil Xax

押给毕厦理老收,

lol kheib ghot Mangd Dof
lol kheib ghot Mangd Dof

抵给芒铎寨老拿。

loul Bil Xax mil xid
lul Bil Xax mongl hxid

毕厦理老才去看,

ghot Mangd Dof mil nrieet
ghot Mangd Dof mongl ngit

芒铎寨老才去瞧,

dliongb xeif mol not nriangb
dliongb xeif mal nongf niangb

槽依然完好,

dlad veex vib not nriangb
dlad Vangx vib nongf niangb

狗依然自在,

gas khangd jangl not nriangb
gas khangd jangl nongf niangb

鸭依然无恙,

yongx ongd daod not nriangb
yongx ongd ded nongf niangb

羊依然安祥。

kheet dieed nrix dax vud
khat dad ninx dax vud

“客人拿牛来牧,

kheet dieed niul dax dib
khat dad niel dax dib

嘉宾拿鼓来敲, [15]

meeb dieed daod jeed feef gongl nrix
mangb dad ded jangd fangf gongl ninx

你们却截岩堵牛路,

yax vib lieid khangd niul
yax vib lid khangd niel

搬石塞鼓洞。

meeb it laib ab dios
mangb ait laib ax dios

你们做不对,

meeb it had ab gheeb
mangb ait had ax ghangb

你们煮不香,

meeb nongd dlangt ghab bil
mangb nongd dlangt ghab bil

你们明手干暗事,

meeb nongd nal ghab meid
mangb nongd nal ghab hmid

你们白齿撒黑谎。”

nriangb xongs yous Nriangx Jeib
niangb xongs yus Niangx Jib

羊基七青年,

nriangb xongs yous Nriangx Meed
niangb xongs yus Niangx Mad

羊曼七后生,

jouf nenx Jax yab mil
jef nongx Jax vax mongl

才吞《贾》不下,

jouf ngangl lil yab liouf
jef ngangl lil vax liuf

才吞理不了,

jouf ab ghab yeed Jax
jef ab ghab yangd Jax

才输在《贾》上,

jouf gos ghab nangs lil
jef gos ghab nangs lil

才败在理中,

jouf bub mangl leit dout
jef bub mangl leit dut

才低头看脚,

jouf los mis khob vib
jef los mais khob vib

才垂首望地。

sob tiut dlad lol dib
sob tiet dlad lol dib

罚拉狗来杀,

sob xouk joud lol haok
sob xuk jud lol hek

罚提酒来喝,

dib qut ghab lail Diul
dib qet ghab lail Diel

赔嘎来丢礼,

haok qut daib Dlas Lat
hek qet daib Dlas Hlat

赔仔夏腊情,

it vangx diot nib diangd
ait vangx diot nenx diangd

复名誉好返,

it jof diot nib tok
ait jof diot nenx tak

正名声好回。

ghab lail Diul nenx not pangd nenx
ghab lail Diel nongx nongf pangd nongx

嘎来丢吃不香,

daib Dlas Lat haok not pangd haok
daib Dlas Hlat hek nongf pangd hek

仔夏腊喝不甜。

not nrangx not ghouk hveib
nongf nangx nongf ghuk hvib

各的青草各喜爱,

not seet not ghouk nrid
nongf sat nongf ghuk hnid

各的情人各合心。

dieeb gix gheil leil gheib
diangb gix gheil leil gheib

芦笙呜呜起,

not aod not deik daib
nongf ed nongf deik daib

“各要姑妈女”;

dieeb gix gheil leil gheid
diangb gix gheil leil gheid

芦笙嗡嗡唱,

not aod not deik jid
nongf ed nongf deik jid

“各娶表姑娘”。 [16]

wil diangd mil Yaf Xoub
wil diangd mongl Yaf Xeb

“我回去琊修,

wil tok mil Yaf Vangl
wil tak mongl Yaf Vangl

我转去琊羊,

diangd mil bol xub bid
diangd mongl bal hxub bid

回去就开亲,

diangd mil bol kheet sos
diangd mongl bal khat sos

转去就结戚。”

jouf dib bab dad loux
jef dib bib dad lux

打三鞭催骡,

jouf mouf bab dad mol
jef muf bib dad mal

扬三鞭催马,

lol weix feeb Veex Vib
lol wix fangb Vangx Vib

转来到野依,

lol dlouf khongd Zeel Daot
lol dluf khongd Zeel Det

回来到仄道。

jas daib peik Fangb Aob [17]
jas daib pik Fangb Eb

遇方乌姑娘,

jas daib peik Fangb Dos [18]
jas daib pik Fangb Dos

遇方堕姑娘,

ab benb deil vangb wangb
ax bub deil vangb wangb

不懂得梳妆,

fend nios jeex geeb kongb
hfud nios jangx gangb kongb

发乱如虾状,

ab benb deil vangb mangl
ax bub deil vangb mangl

不在意洗理,

jid nios jeex geeb ninl
jid nios jangx gangb ninl

肤脏像蚂蟥。

diangd lol weix Bil Hvab
diangd lol wix Bil Hvab

转来到排罕,

tok lol dlouf Bil Yof
tak lol dluf Bil Yof

回来到排鹞,

jouf mangd bab zas naox
jef mangd bib zas nex

吹三声木叶,

jouf deit bab zas xak
jef deit bib zas hxak

唱三首飞歌。

niat vut nriangb diongb gil
niat vut niangb diub genl

“好牛在场坝,

seet vut nriangb Feeb Yul [19]
sat vut niangb Fangb Yel

好伴在方尤。

daot yongs dliul diongb diongl
det yongs dliel diub diongl

直树在山深冲,

seet los Vangl Aob Bil [20]
sat los Vangl Eb Bil

好伴在羊乌排。

haok xongs dit aob seil
hek xongs dit eb seil

喝七碗凉水,

yab dangt dit aob jil
vax dangt dit eb jenl

不敌一碗茶水;

haok xongs dit aob jil
hek xongs dit eb jenl

喝七碗茶水,

yab dangt dit joud yangl
vax dangt dit jud yangl

不敌一碗酒水;

haok xongs dit joud yangl
hek xongs dit jud yangl

喝七碗酒水,

yab dangt dit wab mongl
vax dangt dit wab mongl

不敌一碗蜂蜜;

neel xongs daot dob gil
nangl xongs det dob genl

穿七尺市布,

yab dangt daot dob daol
vax dangt det dob del

不敌一尺土青布;

neel xongs daot dob daol
nangl xongs det dob del

穿七尺土青布,

yab dangt daot geeb diul
vax dangt det gangb diel

不敌一尺丝绸;

ghot xongs seet Fangb Neel [21]
ghot xongs sat Fangb Nangl

娶方南七女,

yab dangt seet Feeb Yul
vax dangt sat Fangb Yel

不敌方尤一女;

ghot xongs seet Fangb Aob
ghot xongs sat Fangb Eb

娶方乌七妻,

yab dangt seet Feeb Liub [22]
vax dangt sat Fangb Hliub

不敌方溜一妻。”

lol weix neel Aob Xoub
lol wix nangl Eb Xeb

转来到乌修,

lol dlouk jus Aob Ghod
lol dlouk jes Eb Ghod

回来到乌果,

lol weix feeb Veex Dab [23]
lol wix fangb Vangx Dab

转来到野达,

野达、排尼——丹寨县扬武乡羊排村(寨),本章《贾》主人公嘎来丢的故乡今貌(王启宏 摄)

lol dlouf khongd Bil Nris [24]
lol dluf khongd Bil Nis

回来到排尼。

weix ghab naib khangd lieel
wix ghab hnaib khangd lal

到了吉利日,

dlouf ghab mangt khangd vut
dluf ghab hmangt khangd vut

到了吉祥天,

sob Sat Wax mil nais
sob Sat Wax mongl nais

请沙瓦问亲,

Sat Wax ab hangd nais
Sat Wax ax hangd nais

沙瓦不肯去,

ghob bol Sat Wax yib
ghongb bal Sat Wax yib

就踏他秧地;

sob Diul Pangt mil nais
sob Diel Pangt mongl nais

请都旁做媒,

Diul Pangt ab hangd nais
Diel Pangt ax hangd nais

都旁不肯去,

ghob peeb Diul Pangt diees
ghongb pab Diel Pangt diangs

就劈他楼梯;

sob Zangd Angt mil nais
sob Zangd Angt mongl nais

请掌昂做媒,

Zangd Angt ab hangd nais
Zangd Angt ax hangd nais

掌昂不肯去,

ghob dib Zangd Angt mol
ghongb dib Zangd Angt mal

就打他马匹。

dail yous nongd eib ghad
dail yus nongd ib ghad

“这汉子厉害,

dail yous nongd eib nraf
dail yus nongd ib naf

这汉子急煞,

ab mil dat jeex seid
ax mongl dat jangx hseid

不去恐闲话,

dab hvub nib mil yad
dab hveb nenx mongl yad

就答应去吧。”

jouf nriangb Xangb Dad Ghad
jef niangb Xangb Dad Ghad

有个香打敢,

jouf nriangbBad Naos Jub
jef niangb Bad Nes Jub

有个巴闹拘, [25]

geeb nongb jouf dieed doul
gangb hnongb jef dad dul

萤火虫照路,

geeb vees jouf jangx xeeb
gangb vas jef jangx hxangb

蜘蛛来牵丝,

jouf dax feeb Bangx Ghob
jef dax fangb Bangx Ghob

才前来榜戈,

jouf dax khongd Dangl Jus
jef dax khongd Dangl Jes

才前来宕菊,

dax nais bak Xeed Niongx
dax nais bad Xeed Niongx

来禀告宪弄。

bak Xeed Niongx jouf jus
bad Xeed Niongx jef jus

宪弄就说道:

peeb daot vangl it doul
pab det vangl ait dul

“劈保寨树做柴薪,

bol jid dax it kheet
bal jid dax ait khat

破胞兄弟做亲戚, [26]

dat qab ghaob ab xeed
dat qab gheb ax hxangd

恐耕作无收,

dat dat ghongd ab gos
dat dat ghongd ax gos

恐生产无获。”

Xangb Dad Ghad jouf jus
Xangb Dad Ghad jef jus

香打敢就说,

Bad Naos Jub jouf jus
Bad Nes Jub jef jus

巴闹拘就说:

ghab lail Diul niox hvub
ghab lail Diel niox hveb

“嘎来丢有言,

daib Dlas Lat khad seid
daib Dlas Hlat khad hseid

仔夏腊放话,

daib Benx Jenx not bol‘
daib Benx Jenx nongf bol

是本瑾开亲,

vangt Ghaot Zeet not bol
vangt Ghet Zeet nongf bal

是郜则结戚, [27]

nib bol diot dangl daix
nenx bal diot dangl denx

她开亲在前,

nib bol diot fend nriut
nenx bal diot hfud hniut

他结戚为先,

bib jouf xongx nib lob
bib jef xongx nenx lob

咱才跟她脚,

bib jouf daos nib gongl
bib jef des nenx gongl

咱才循他路。’

qangb xub ghoud dios jil
qangb hxub ghed dios jil

这门亲合适,

dleil kheet ghoud dios peit
dleil khat ghed dios pit

这桩戚恰当。”

jouf jangx jeex jox xub
jef jangx jangx jox hxub

才说成门亲,

jouf nais jas zol kheet
jef nais jas zol khat

才问成桩戚。

peeb daot vangl it doul
pab det vangl ait dul

劈寨树做柴,

bol jid dax it kheet
bal jid dax ait khat

破兄弟为戚,

bol xub ab bol seeb
bal hxub ax bal hsab

开亲不马虎,

bol kheet ab bol lial
bal khat ax bal lial

结戚不随便。

mil ghouk loul ob dangl
mongl ghuk lul ob dangl

请双方理老,

mil ghouk ghot ob peit
mongl ghuk ghot ob pit

邀双方寨老,

ghouk loul xib Vangl Aob
ghuk lul xib Vangl Eb

一方自羊乌,

ghouk ghot xib Vangl Bil
ghuk ghot xib Vangl Bil

一方自羊排,

xid xees diot dangl gongl
xit xangs diot dangl gongl

来半路商量,

xid xees diot daot xut
xit xangs diot det xet

到途中商议。

died bad gas lol meef
died bad gas lol hmat

杀公鸭来议, [28]

ghab it Ongd Yaf Meef
ghab ait Ongd Yaf Hmat

就叫瓮牙绵。 [29]

jeed jul diot dangl dab
jeed jel diot dangl dab

“案板放下边,

seet dongs diot dangl wix
sat dongs diot dangl waix

菜刀搁上面,

hangd jeed jul ghoud vuf
hangd jeed jel ghed vuf

若案板也应,

hangd seet dongs ghoud bib
hangd sat dongs ghed baib

若菜刀也允,

bol xub ghob bol bid
bal hxub ghongb bal bid

开亲就可以,

bol kheet ghob bol sos
bal khat ghongb bal sos

结戚就能行。

hangd jeed jul ab vuf
hangd jeed jel ax vuf

若案板不应,

hangd seet dongs ab bib
hangd sat dongs ax baib

若菜刀不肯,

bib bol ghob ab bid
bib bal ghongb ax bid

开亲就不宜,

bib bol ghob ab sos
bib bal ghongb ax sos

结戚就不成,

ghob khad niox bangl vangb
ghongb khad niox bangl vangb

就悄悄搁下,

ghob khad niox bal vaf
ghongb khad niox bal vaf

就默默散开,

not beed aob jid dax
nongf bangd eb jid dax

照样是兄弟,

not beed bil jid ad
nongf bangd bil jid ad

依旧是姐妹。” [30]

jeed jul vuf jous deix
jeed jel vuf jus deix

案板果真应,

seet dongs bib jous deix
sat dongs baib jus deix

菜刀果真允,

laib nongd bol xub bid
laib nongd bal hxub bid

开亲真可以,

laib nongd bol kheet sos
laib nongd bal khat sos

结戚真能成。

peeb daot vangl it doul
pab det vangl ait dul

寨树可劈柴,

bol jid dax it kheet
bal jid dax ait khat

兄弟可联姻,

ghob jeex xub Vangl Aob
ghongb jangx hxub Vangl Eb

联姻在羊乌,

ghob jas kheet Vangl Bil
ghongb jas khat Vangl Bil

结戚在羊排。

ghob weix naib hangd dieed
ghongb wix hnaib hangd dad

到了出嫁日,

ghob dlouf mangt hangd songt
ghongb dluf hmangt hangd hsongt

到了迎娶天,

khat daib Beex Xeed mil
khat daib Bangx Xeed mongl

嫁扁谢出去。

nib mil ax mil seeb
nenx mongl ax mongl hsab

她嫁不空手,

nib mil ax mil lial
nenx mongl ax mongl lial

她去不空脚,

ib qout deib ghab dlad
ib qut deib ghab dlad

褶裙围腰间,

ib dleif qenb ghab dis
ib dleif qub ghab dis

围腰佩腹前,

diul wul dat laib xab
diul wul dangf laib hxab

圆圆如水车,

dos wos dat laib lat
dos wos dangf laib hlat

团团似满月。

mil ib laib guk naib
mongl ib laib guk hnaib

带一把雨伞,

mil ib laib daf mub
mongl ib laib daif hmub

提一袋衣裳,

ib laix xil it nrieeb
ib laix xil ait niangb

一个是新娘,

ib dail xil it nrinl
ib dail xil ait ninl

一个是伴娘,

zab laix daib nail dieed
zab laix daib nenl dad

五个舅舅陪,

bab juf daot mens songt
bib juf det mais hsongt

三十舅妈送。

苗族嫁女送亲图 (黄晓海 摄)

bib mil jox Bil Yangb
bib mongl jox Bil Yangb

若经排央去,

bib mil jox Bil Qid
bib mongl jox Bil Qid

若经排启去,

deet ghaif ghab seib hvad
dangt ghaif ghab hseib hvad

恐祖宗羞愧,

deet ghaif bongs nriongs diuk
dangt ghaif bod niongs diek

恐祖灵耻笑。 [31]

lis gongl veex Liab Lil
lins gongl Vangx Liab Lil

改走兰利岭,

weex gongl ghab Aob Weex
wax gongl ghab Eb Wax

绕乌远溪去。

ngal mil qub zaid ghod
ngal mongl qeb zend ghod

下溪捡板栗,

ghob ghab it Aob Ghod
ghongb ghab ait Eb Ghod

就叫乌果溪。

ngal mil dlout vob xongb
ngal mongl dlut vob xongb

下溪捞青苔,

ghob ghab it Aob Xongb
ghongb ghab ait Eb Xongb

就叫乌匈溪。

gheet ghof xeet lial lial
ghangt ghof hxangt lial lial

抬红肉过谷,

ghab it gheeb Zeet Xeet
ghab ait ghangb Zangt Hxangt

就叫则谢谷。 [32]

bus mil feeb Veex Dab
bus mongl fangb Vangx Dab

走到了野达,

songt dlouf khongd Bil Nris
hsongt dluf khongd Bil Nis

送到了排尼。

ib laix dax jangx lob
ib laix dax jangx lob

一个来搀走,

ib dail dax jangx bil
ib dail dax jangx bil

一个来扶臂,

ib laix seik guk naib
ib laix seik guk hnaib

一个来接伞,

ib dail seik daf mub
ib dail seik daif hmub

一个来接袋。

lob jouf mil daif doul
lob jef mongl denf dul

脚才踩火烟,

dout jouf mil daif zot
dut jef mongl denf zot

踵才跨火把,

jouf dieed mil nrangx jox
jef dad mongl nangx jux

引她去上桥, [33]

jouf dieed mil jit diees
jef dad mongl jit diangs

导她去登梯,

dieed mil nrangx jox liub
dad mongl nangx jux hlieb

上的是大桥,

dieed mil jit diees feed
dad mongl jit diangs fangd

登的是阔梯。

jouf yeel mil weix diongb
jef yangl mongl wix diongb

才引到堂屋,

jouf dieed mil dlouf niangs
jef dad mongl dluf niangs

才登到内房。

lol nriangb jouf xongx meex
lol niangb jef xongx max

坐下顺房梁,

lol xud jouf dak dongt
lol hxud jef dak dongt

站立靠中柱,

bud yil jouf zab dliab
bed yil jef zab dliab

兄弟摆菜钵,

wad vangl jouf zeet lous
wid vangl jef zangt lus

姑嫂摆饭篮,

jouf liangb dail nriux nral
jef liangb dail niux nail

掐鱼嘴祭祖,

jouf liouk dail diub nraof
jef liuk dail diub nef

掐鱼背祭神。

dieed ngeix mil niox dab
dad ngix mongl niox dab

拿饭来祭祖,

dieed ghof mil jongt nriongs
dad ghof mongl jongt niongs

拿肴来敬神。

ghab seib ob dangl nenx
ghab hseib ob dangl nongx

请祖宗来享,

bongs nriongs ob peit haok
bod niongs ob pit hek

唤祖神来食,

bod nib xub leit bil
bod nenx hxub leit bil

保开亲顺利,

houk nib kheet leit wix
hek nenx khat leit waix

佑结戚完满。

bod nib xub dax qangb
bod nenx hxub dax qangb

保开亲发芽,

houk nib kheet dous nriuf
hek nenx khat dus niuf

佑结戚生根。

bod nib xub qub liub
bod nenx hxub qub hlieb

保生儿满堂,

houk nib kheet xeef mongl
hek nenx khat xangf mongl

佑生丁兴旺。

bod nib xub jeex fib
bod nenx hxub jangx hfib

保开亲发财,

houk nib kheet jas dlas
hek nenx khat jas dlas

佑结戚富贵。

lol nenx ngeix ghab mil
lol nongx ngix ghab mongl

成天同吃肉,

lol haok joud ghab mangt
lol hek jud ghab hmangt

整日共饮酒,

nenx ngeix xid bus dlieeb
nongx ngix xit bes dlangb

勾肩劝吃肉,

haok joud xid bus ghous
hek jud xit bes ghous

抱颈劝饮酒。

nenx ngeix ax xut dit
nongx ngix ax xet dit

吃肉一碗接一碗,

haok joud ax lod xuf
hek jud ax lod xef

喝酒一壶接一壶。

jouf sos xak liab lil
jef sos hxak lial lib

酒歌像蝉鸣,

jouf dib niul denl wub
jef dib niel denl wub

欢声如鼓响。

bol sod xongs xib feex
bal sod xongs hxib fangx

次日天色明,

bol sod xongs xif ob
bal sod xongs xif ob

次日天放亮,

gangf laib weil daox feex
gangf laib wil dex fangx

端只铜秤盘,

gangf dieeb dliok dend jangl
gangf diangb dliok dend jangl

提根戥秤杆,

lail hvid bus daix ngeix
lal hvid bus daix ngix

来到肴桌前,

lail hvid bus diongf joud
lal hvid bus diongf jud

来到酒桌边。

dend Ghab Vax [34] jouf dliok
dend Ghab Vax jef dliok

拿祖传戥称,

dliok Zad Ghot [35] jouf dliok
dliok Zaid Ghot jef dliok

用祖传秤称,

xid bib ghaif xeix nrieeb
xit baib ghaif xix niangb

赠银给新妇,

xid bib ghaif xeix nrinl
xit baib ghaif xix ninl

赠钱给伴娘。 [36]

ib laix gheel benb bib
ib laix ghail bub baib

一个懂礼送,

ib dail gheel benb seik
ib dail gheel bub hsangk

一个知礼接。

ib laix jus naif gheif
ib laix jus naif gheif

送者说“仅些许”,

ib dail jus meif ghongf
ib dail jus mif ghongf

接者答“太厚重”,

ib laix jus yab not
ib laix jus vax not

送者说“不多”,

ib dail jus yab xous
ib dail jus vax xus

接者答“不少”。

bangl diangb jib bangl diof
bangl diangb jib bangl diof

各应答有度,

bangl dliangb jib bangl dlaof
bangl dliangb jib bangl dlef

各行止有方,

dat dlioux nangx dail nrix
dangf dliex nangx dail ninx

就像逢牛给把草,

dat hab aob dail mol
dangf hab eb dail mal

就像遇马送瓢汤。

nib xub ghob leit bil
nenx hxub ghongb leit bil

这样开亲才顺利,

nib kheet ghob leit wix
nenx khat ghongb leit waix

这样结戚才完满。

ob mil ghob diangd diub
ob mongl ghongb diangd diub

两天就回门,

ob mangt ghob tok lous
ob hmangt ghongb tak lus

两夜就回礼。

ghob diangd dax Bangx Ghob
ghongb diangd dax Bangx Ghob

就转来榜戈,

ghob tok dax Dangl Jus
ghongb tak dax Dangl Jes

就回到宕菊。

dieed ngeix mil niox dab
dad ngix mongl niox dab

拿饭来祭祖,

dieed ghof mil jongt nriongs
dad ghof mongl jongt niongs

拿肴来敬神。

ghab seib ob dangl nenx
ghab hseib ob dangl nongx

敬给祖宗享,

bongs nriongs ob peit haok
bod niongs ob pit hek

献给祖神食,

bod nib xub leit bil
bod nenx hxub leit bil

保开亲顺利,

houk nib kheet leit wix
hek nenx khat leit waix

佑结戚美满,

bod nib xub dax qangb
bod nenx hxub dax qangb

保开亲发芽,

houk nib kheet dous nriuf
hek nenx khat dus niuf

佑结戚生根。

feex lieex lol wat doul
fux liux lol wat dul

三脚熏过火,

weil diul lol wat nrint
wil diel lol wat hniut

铁锅粘过烟,

nenx vob jouf lias deil
nongx vob jef lias deil

吃惯夫家菜,

haok geed jouf lias lot
hek gad jef lias lot

喝惯夫家食,

naix lol jouf dios ghongd
naix lol jef dios ghongd

客临摆酒席,

yof lol jouf dios gux
yof lol jef dios gux

鹞来给蝗虫。

lob jouf lol qab ghaob
lob jef lol qab gheb

抬脚同上坡,

dout jouf lol mib gid
dut jef lol mib gid

跨步同劳作,

gid aob xangb lieix jangl
gid eb hxangb lix jangl

相伴去耕田,

gid bil dab feex dlaib
gid bil dab fangx dlaib

相随去种地,

ib laix jouf gheet sod
ib laix jef ghangt hsod

一个扛锄头,

ib dail jouf beeb dib
ib dail jef bab dib

一个背腰箩。

mil qab ghaob ghob xeed
mongl qab gheb ghongb hxangd

耕作有收成,

mil dat ghongd ghob gos
mongl dat ghongd ghongb gos

狩猎有收获,

ghab nrieex ghab nrongl geed
ghab niangx ghab nongl gad

年年粮满仓,

ghab nriut ghab langs nax
ghab hniut ghab langs nax

岁岁禾满架, [37]

yis gheib sangd langl vangl
yis gheib hsangd langl vangl

养鸡跑满寨,

yis beet sangd langl feeb
yis bat hsangd langl fangb

养猪窜遍庄,

ghob jeex fib bongl yongl
ghongb jangx hfib bongl yongl

生活美悠悠,

ghob jas dlas bol yox
ghongb jas dlas bol yox

日子乐融融。

nib ghob mil qub liub
nenx ghongb mongl qub hlieb

她去生了男,

nib ghob mil xeef mongl
nenx ghongb mongl xangf mongl

她去育了女,

daib jees bid dangl vangl
daib jangs baid dangl vangl

生男住满寨,

bal nial bid dangl feeb
bal nial baid dangl fangb

生女住满庄。

diees eid bol xub fud Veex Nriangb [38]
dias id bal hxub hfed Vangx Niangb

从前开亲过野鞅,

diees eid bol kheet fat Veex Bouf [39]
dias id bal khat fat Vangx Buf

从前结戚过野布,

diees eid bol xub fud Bil Diul
dias id bal hxub hfed Bil Diel

从前开亲过排调,

diees eid bol kheet fat Dif Dis [40]
dias id bal khat fat Dif Dis

从前结戚过迪地。

wix xux guk jud liul
waix xux gek jed liul

寒冬走亲糍粑霉,

lat xongs hangt ngeix yenb
hlat xongs hangt ngix yenb

盛夏走客腌肉臭。

bak nrat jox gongl dol
bad niat jox gongl dol

阿爸嫌道远,

mens nrat jox gid fab
mais niat jox gid fab

阿妈厌路遥。

jouf lol not feeb Yaf Xoub
jef lol nongf fangb Yaf Xeb

才来本地琊修,

jouf lol not khongd Yaf Vangl
jef lol nongf khongd Yaf Vangl

才来本境琊羊,

jouf lol bol xub bid
jef lol bal hxub bid

才来分支开亲,

jouf lol bol kheet sos
jef lol bal khat sos

才来破宗结戚。

ghab lail Diul jouf bol
ghab lail Diel jef bal

嘎来丢开亲,

daib Dlas Lat jouf bol
daib Dlas Hlat jef bal

仔夏腊结戚,

bol jeex gox diot feeb
bal jangx gux diot fangb

成地方范例,

bol it bongs diot vangl
bal ait bongs diot vangl

做村寨榜样,

jux seeb jouf lol dieed
jex hsangb jef lol dad

九千跟着学,

yaf beet jouf lol gangs
yaf bat jef lol gangs

八百跟着做。

jouf nrieeb nib liax lob
jef hniangb nenx liax lob

跟他的脚跟,

jouf daos nib dout khout
jef des nenx dut khut

步他的后尘,

nib xub ghoud leit bil
nenx hxub ghed leit bil

就同样顺利,

nib kheet ghoud leit wix
nenx khat ghed leit waix

就同样美满。


[1] Liongx Yib Bol(柳依薄):一说为Liox Vib Bol(罗依薄)。

[2] Bol Vib Liod(薄依罗):一说为Lol Yib Liod(洛依罗)。

[3] Aob Bongb(乌绷)、Neel Nris(南尼):苗语地名,在今都匀市坝固镇境。Aob Bongb亦说为Aob Bub(乌捕),Neel Nris亦说为Neel Lis(南利)或Neel Nrous(南柔)。

[4] Aob Bongb(乌绷)、Neel Nris(南尼):苗语地名,在今都匀市坝固镇境。Aob Bongb亦说为Aob Bub(乌捕),Neel Nris亦说为Neel Lis(南利)或Neel Nrous(南柔)。

[5] Yaf Xoub(琊修)、Yaf Vangl(琊羊):地名,意为八个寨子,其内涵原指苗族嘎闹支系距今至少25代的朵究祖公的八个儿子分迁定居的今丹寨县方胜、党早、干改、干河、展良、番瓮、翻杠、排佐八处村落,后泛指其后裔居住的地区,范围大致为今丹寨县境。“八寨”称谓也成了丹寨县的原名——“八寨厅”名的来由。

[6] Yaf Xoub(琊修)、Yaf Vangl(琊羊):地名,意为八个寨子,其内涵原指苗族嘎闹支系距今至少25代的朵究祖公的八个儿子分迁定居的今丹寨县方胜、党早、干改、干河、展良、番瓮、翻杠、排佐八处村落,后泛指其后裔居住的地区,范围大致为今丹寨县境。“八寨”称谓也成了丹寨县的原名——“八寨厅”名的来由。

[7] ghab lail Diul(嘎来丢)、Dlas Lat(夏腊):“丢”是丹寨县扬武乡羊排村马姓苗家距今第十七代祖公的苗语名。“嘎来”本义为长官,也用来尊称乡间富贵显赫的人,此处即是后一种含义。夏腊是对嘎来丢的代称(修辞手法),不是另外一人。

[8] ghab lail Diul(嘎来丢)、Dlas Lat(夏腊):“丢”是丹寨县扬武乡羊排村马姓苗家距今第十七代祖公的苗语名。“嘎来”本义为长官,也用来尊称乡间富贵显赫的人,此处即是后一种含义。夏腊是对嘎来丢的代称(修辞手法),不是另外一人。

[9] Aob Xoub(乌修)、Aob Ghod(乌果):地名,丹寨县扬武乡羊排村西南隅的两处溪河段名,此处代指羊排寨。

[10] Aob Xoub(乌修)、Aob Ghod(乌果):地名,丹寨县扬武乡羊排村西南隅的两处溪河段名,此处代指羊排寨。

[11] Xeed Niongx(宪弄):丹寨县扬武乡五一村彭余莫三姓苗家距今第十八代祖公。

[12] Bangx Ghob(榜戈)、Dangl Jus(宕菊):地名,今丹寨县扬武乡五一村羊乌寨的苗语古称。参见《村落篇》。

[13] Bangx Ghob(榜戈)、Dangl Jus(宕菊):地名,今丹寨县扬武乡五一村羊乌寨的苗语古称。参见《村落篇》。

[14] vol:zaid vol的省称。zaid vol是一种阔叶木本植物的果实名,细小若高粱米,成熟时为乌黑色,鸟雀喜食之。

[15] 拿牛来牧、拿鼓来敲:意为来寻找缔结姻缘的机会。

[16] 苗族每首芦笙曲都配有芦笙词,表现不同的主题。以上四句,叙述嘎来丢吹奏芦笙曲所表达的意思是“各要姑妈女”“各娶表姑娘”,表示他要回家乡去破兄弟为戚,兴分支开亲。

[17] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。

[18] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。

[19] Feeb Yul(方尤)、Feeb Liub(方溜):地名,对今丹寨县西部的泛称。

[20] Vangl Aob Bil(羊乌排):地名,对今丹寨县扬武乡五一村和羊排村的通称。

[21] Fangb Aob(方乌)、Fangb Dos(方堕)、Fangb Neel(方南):地名,对今都匀市坝固镇和三都水族自治县普安镇与丹寨县比邻的地区的泛称。

[22] Feeb Yul(方尤)、Feeb Liub(方溜):地名,对今丹寨县西部的泛称。

[23] Veex Dab(野达)、Bil Nris(排尼):地名,今丹寨县扬武乡羊排村(寨)的苗语古称。

[24] Veex Dab(野达)、Bil Nris(排尼):地名,今丹寨县扬武乡羊排村(寨)的苗语古称。

[25] 苗族请媒人去说亲一般只需一人,此处说为二人应属对偶修辞手法。香打敢(Xangb Dad Ghad)、巴闹拘(Bad Naos Jub)均为鸟名,应是媒人的绰号而非其实名。在其他苗族歌谣中也可见到用这两个名字代称媒人。“香打敢”即点水雀(naos xangb aob),“巴闹拘”即雄画眉鸟。巴闹拘,一说为“巴闹卓”(bad naos zof),后者是一种身上羽毛黑白相间,头顶为帽状黑毛的小鸟。

[26] 劈保寨树做柴薪/破亲兄弟做亲戚:这两种行为都违反苗族古代的风俗习惯。传说苗族婚姻原有“同宗不婚”的禁忌,因同宗后裔多相互比邻建寨而居,导致后来通婚往往路远困难,才来兴分宗支开亲。因分别迁徙定居羊乌寨和羊排寨的弄坚、农坚是同胞兄弟,他们的后代嘎来丢和扁宪若开亲通婚是犯忌的,故如此说。

[27] 本瑾开亲、郜则结戚:指洪水滔天之后兄妹结婚的传说,参见《洪水篇(下)》。

[28] 杀公鸭来议:苗族婚俗,过去苗人说媒成功后,有的双方还要杀鸡或杀鸭整只煮来看相,相吉者,婚事才能最终确定。例如双眼皆闭或双眼皆微睁为吉,一睁一闭为凶。

[29] 瓮牙绵(Ongd Yaf Meef):苗语池塘名,意为“议婚塘”,在今丹寨县扬武乡五一村境的河岸边。传说当年羊乌羊排两方长老在此商议分支开亲。

[30] 这一段是理老寨老杀鸭看相前的言语。

[31] 排央(Bil Yangb)、排启(Bil Qid):山坡的苗语名,山腰有羊乌、羊排之间的交通要道,先辈们曾经常走,山上还葬有众多祖坟。苗人相信灵魂不灭,故认为送亲若走此路会遇到祖先。

[32] 以上排央、排启等七个地名,均在丹寨县扬武乡五一村至羊排村之间的地带。其中“乌远”意为绕路溪,“乌果”意为板栗溪,“乌匈”意为青苔溪,“则谢”意为红崖。

[33] 苗族民间把联姻称为搭桥,此处的“上桥”喻登楼梯。黔东南苗族喜住二楼一底的木楼房,楼上的堂屋是家人活动与待客的主要场所,也是举行婚礼的地方。

[34] dend Ghab Vax、dliok Zad Ghot:直译义“甘雅的戥,者葛的秤”,甘雅者葛是羊乌羊排苗人的祖先的居住地,意为这是祖传下来的戥秤。

[35] dend Ghab Vax、dliok Zad Ghot:直译义“甘雅的戥,者葛的秤”,甘雅者葛是羊乌羊排苗人的祖先的居住地,意为这是祖传下来的戥秤。

[36] 苗族近现代传统婚礼程序中,包括新郎父母要送给新娘银手圈或银项圈等银饰品,送给伴娘银元或围腰布,此处所述赠银两是更古的习俗。

[37] 从前苗寨多建有禾架,采摘的糯稻、小米等捆成把挂在上面晾干与保存。今在一些边远村寨还可见到这种景象。

[38] Veex Nriangb(野鞅)、Veex Bouf(野布):苗语地名,在今丹寨县龙泉镇龙泉山南麓。

[39] Veex Nriangb(野鞅)、Veex Bouf(野布):苗语地名,在今丹寨县龙泉镇龙泉山南麓。

[40] Dif Dis(迪地):地名,今丹寨县排调镇排调村的古称。

苗族贾理(第二版)(下)