二 分支开亲
xub xil ghab lox qid | 开亲礼箩启, |
kheet xil ghab dongd heib | 结戚礼桶连。 [1] |
xub xil bak Dlas Diox | 开亲源夏朵, |
kheet xil mens Boux Bit | 结戚始宝毕。 |
dail Xox bol dail Fid | 许和费开亲, |
dail Zangx bol dail Mid | 掌和迷结戚, |
dail Yul bol dail Zouf | 尤和奏开亲, |
dail Gif bol dail Vas | 格和雅结戚。 [2] |
meeb gheeb veex xongt jul | 他们在岭脚架碓, |
meeb fend diongl xongt dliongb | 他们在冲头架枧, |
bol it xub ghab gangx | 开亲配成对, |
bol it kheet ghab nriouf | 结戚连成双, |
bol xub jouf bol bid | 开亲就成亲, |
bol kheet jouf bol sos | 结戚就成戚。 |
nib bol diot dangl daix | 他开亲在前, |
nib bol diot dangl fend | 他结戚在先, |
jux seeb jouf lol bol | 九千跟着学, |
yaf beet jouf lol bol | 八百跟着做。 |
ghaot Ghob bol wouk Xul | 戈公连秀婆, |
ghaot Xud bol wouk Sail | 修公连筛婆, |
Liangb Lid bol Boux Mol | 良黎连宝莫, |
Douf Ghaol bol Boux Gheib | 杜郜连宝该, |
Boux Vob
[3]
bol Boux Liongl | 宝莴连宝隆, |
Boux Dend bol Boux Dok
[4]
| 宝邓连宝笃, |
Xad Val bol Boux Xid | 霞亚连宝喜, |
Jub Wab bol Nios Nid | 居弯连略你, |
ghob Ngangl bol ghob Gif | 阿昂连阿格, [5] |
Ob Nol bol Boux Fangf | 莴诺连宝房。 |
bol weix feeb Gud Meid
[6]
| 开亲到固魅, |
bol dlouf khongd Jeib Dlaos | 结戚到基苕, |
bol daos Jox Nriangb lol | 开亲到玖酿, |
bol daos Bil Ghangt lol | 结戚到排杠, |
bol dlouf Vangx Max Dlieex Gud | 开亲到养玛显固, |
bol weix Bil Xax Mangd Dof | 结戚到排伞芒夺, |
bol dlouf Lieix Yenx Ongd Dad | 开亲到里引瓮大, |
bol weix Bil Dab Zeex Daof
[7]
| 结戚到排搭者道。 |
daib Jeex Mol jouf bol | 小伙简莫也成亲, |
jit Ongd Xangb jouf bol | 小伙瓮香也结戚。 |
Jeex Mol bol Ghab Lob | 简莫成亲在干罗, |
Ongd Xangb bol Vangl Vib | 瓮香结戚于羊依。 |
Wangx Dit Was jouf bol | 往迪万成亲, |
Wangx Dit Liut jouf bol | 往迪琉结戚, [8] |
bol diot feeb Neel Lil | 成亲在南梨地方, |
bol diot khongt Gud Jent | 结戚在固晋处所。 [9] |
Qid Wul bol Boux Mol | 器吴娶宝嫫, |
bol diot feeb Vangl Mangl | 开亲在羊芒地方, |
bol diot khongd Dif Diob | 结戚在的刁处所。 [10] |
dail Goul bol dail Gat | 构家和噶家, |
bol diot feeb Dlangl Neel | 开亲在下朗地方, |
bol diot khongd Dlangl Jus | 结戚在上朗处所。 [11] |
dail Daif bol dail Lis | 岱家和励家, |
bol diot feeb Bil Seil | 开亲在毕谁地方, |
bol diot khongd Dlib Lis | 结戚在西励处所。 [12] |
kheet vut ab kheet bol | 姻好非姻孬, |
jox vib ab jox daot | 石桥非木桥, [13] |
seeb taob jeib ghod yul | 千桶礼食送嫁, |
beet dif gheid jeib dloub | 百桶礼食送亲。 [14] |
nib ngeix jouf gheeb wab | 送的鲜肉甜, |
nib xul jouf gheeb xind | 送的腌肉香, |
jouf dieed lol niox dab | 拿它来祭祖, |
jouf dieed lol jongt niongs | 用它来祀神。 |
ghab seib ob dangl nenx | 双方祖宗享, |
bongs niongs ob peit haok | 双方先人食, |
bod nib xub leit bil | 保开亲美满, |
houk nib kheet leit wix | 佑结戚幸福, |
bod nib xub jeex fib | 保开亲发财, |
houk nib kheet jas dlas | 佑结戚发富, |
bod nib xub qub liub | 保开亲多子, |
houk nib kheet xeef mongl | 佑结戚多孙。 |
ghaot Xongt ab daox Boux Wangs | 雄公不拉回宝望, |
ghaot Yangx ab daox Boux Fud | 养公不拉回宝芙, |
ghaot Liongx ab daox Boux Hangx | 柳公不拉回宝杭, |
ab daox nrinx ghob Sangl | 不拉回阿裳姑娘, |
ab daox dod ghob Xeix | 不拉回阿喜姑妈。 [15] |
ghob Nil nriees ad Dlial | 阿宜偷偷娶阿霞, |
nriees bus Aob Neeb mil | 偷娶去乌南; |
ghob Louf nriees ghob Xongl | 阿楼偷偷娶阿芎, |
nriees bus Aob Liab Lil | 娶去乌兰利, |
nriut dak nriut ab lol | 周年不归宁。 |
jil vib diot Neel Lil | 栽石在南利, |
haok aob boux bil seil | 饮山泉清冽, |
khab lieix juf ob qid | 开田十二坵, |
yis dangt juf ob liub | 收谷十二担。 |
nib bol ghoud jeex fib | 开亲也发财, |
nib bol ghoud jas dlas | 结戚也发富, |
nib bol ghoud qub liub | 开亲也多子, |
nib bol ghoud xeef mongl | 结戚也多孙。 |
ghot diot bud dib bud | 哥娶是哥妻, |
ghot diot yil dib yil | 弟娶是弟媳。 |
ab vud nrix ob dail | 勿牧两头牛, |
ab dib niul ob laib | 勿敲两个鼓, |
ab jit jud ob lox | 勿吃两箩粑。 [16] |
bud yil xid sad zad | 若男进错屋, |
wad vangl xid sad lous | 若女拿错篓, [17] |
wat jib wil aob
[18]
seed | 脏用清水洗, |
sad jib wil beet qut | 错拿猪赔礼, |
aob joud lol zeex mangl | 水酒来盖面, |
aob bas lol qut mis | 甜醪来修和, |
xub lol vut sax xid | 亲来好同看, |
kheet lol vut sax nrieet | 客来好同陪, |
benf dol vut xid ghangd | 还见相致意, |
benf vit vut xid nais | 近遇互寒暄。 |
ghob jeex gox diot feeb | 才成典故给地方, |
ghob jas bongs diot vangl | 才成范例给村寨, |
jux seeb jouf lol dieed | 九千才传承, |
yaf beet jouf lol gangs
[19]
| 八百才照办。 |
[1] 开亲礼箩启/结戚礼桶连:苗族婚俗中少不了糯米饭(或米)和猪肉这两样礼仪食品,尤其是婚礼中祭祀用的礼仪食品是放在米箩和食桶中,故如此说。
[2] 传说这八个人同是迁居在也溜岭送蒙坳的朵公(距今至少有二十五代)之子,为解决非血缘间通婚路程太远的难题,他们的家族后代便分支互相开亲,如此处所述。例如“许和费开亲”,说的就是主要居住在今丹寨县长青乡及扬武乡的许朵后代(用汉姓李等),跟主要居住在今扬武乡及龙泉镇的费朵后代(用汉姓马王彭余等)互相开亲。
[3] Boux Vob(宝莴):人名,一说为Doux Vob(斗莴)。
[4] Boux Dok(宝笃):人名,一说为Boux Dot(宝夺)。
[5] 以上九句记述的是兄弟或兄(弟)妹(姐)、姐妹之间的后代不得不打破血缘关系开亲的情况。
[6] Gud Meid(固魅):苗语地名,指今都匀市基场水族乡一带。
[7] Bil Dab(排搭)、Zeex Daof(者道):苗语地名,即今丹寨县龙泉镇金山村排呆寨、排呆小寨。参见《村落篇·二》注66。
[8] 往迪万、往迪琉:指同一人,居于今三都水族自治县交梨乡交梨村境。传说是个有武功的人,常背碗于身上与人比试,以不被碰破或摔破碗为荣,并留下与丹寨县扬武乡密告寨的力士切磋武艺的一段佳话。往迪万、往迪琉还有往迪发(Wangx Dit Fab)、往迪酉(Wangx Dit Yut)、往迪鲁(Wangx Dit Lius)等异说名,往迪酉一说为夏迪琉(Dlas Dit Liul)。参见《村落篇·二》。
[9] 南梨(Neel Lil)、固晋(Gud Jent):苗语地名,在今三都水族自治县交梨乡交梨村境。
[10] 羊芒(Vangl Mangl)、的刁(Dit Diob):苗语地名,分别在今三都县三合镇苗龙村和普安镇的刁村境。参见《村落篇·二》注18。
[11] 下朗(Dlangl Neel)、上朗(Dlangl Jus):苗语地名,在今丹寨县长青乡境。
[12] 毕谁(Bil Seil)、西励(Dlib Lis):苗语地名,在今丹寨县兴仁镇夭坝村境。
[13] 石桥非木桥:喻姻亲关系牢固永久。苗族民间喻称缔结婚姻关系为建桥、搭梯。
[14] 千桶礼食送嫁/百桶礼食送亲:这两句是形容送亲场面的隆重。苗族送亲时少不了送礼仪食品,其中就有装在一只木制礼食桶里的糯米饭、肉、鱼等食品,先用于祭祖后才能食之。参见《创世篇·祭公祀奶(十)》注5。
[15] 这五句反映的是苗族的一种婚俗:男女自由恋爱私订终生后,男方即于约定的某日夜里,到女方村寨把女子悄悄接来成婚(苗语称为xid nriees,直译意“偷婚”),于第三日再派人通消息给女家。女家如坚决不同意这门婚姻,会邀族人去男家把该女“拉”回(苗语称dliof或daox,实际上就是强要回来)。此外,外家叫已婚女子离婚回来也称为daox。
[16] 勿牧两头牛/勿敲两个鼓/勿吃两箩粑:喻勿朝三暮四,勿重婚。
[17] 进错屋、拿错篓:喻与他人发生不正当的性关系。
[18] aob(水):此处指aob joud(酒)。
[19] gangs:是gangf(拿,掌握)的变调读法。