一 六子争名
Jax jul Jax dieed nriangb | 《贾》完《贾》又续, |
lat jous lat dieed jit | 月终月复始。 |
jit Jax jit gongx seid | 续《贾》阐道理, |
jit lil jit daot diangs | 续理断纠纷。 |
jit Jax diot yeeb neel | 《贾》续于水淹, |
jit lil diot gos daot | 理续于树没。 |
yeeb neel nees vongx fub | 水淹缘龙雷, |
gos daot nees dous diangs | 树没缘纷争。 |
ghob fub deib ghob vongx | 有那雷和龙, |
ghob xud deib ghob lad | 那虎穿山甲, |
ghob neeb deib ghob Veeb | 那蛇和那央, |
diut laix lol zeex mangl | 六个已诞生, |
diut dail lol jis mis | 六位已出世。 |
lol nriangb jeex ib dongd | 生长有时日, |
lol liees jeex ib dongb | 存活有一段, |
ghob bid bab juf naib | 满了三十天, |
ghob leit bab juf mangt | 到了三十日, |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就来说: |
bib diangl ab dot mens | “咱生不见母, |
bib dangt ab xob nab | 咱诞不见父, |
laix ab jub bib nreex | 母未给起名, |
dail ab diot bib bat | 父未给立字。 |
bib not jub bib nreex | 咱自起名吧, |
bib not diot bib bat | 咱各立字吧。 |
meeb it bud aod daix | 你们当哥先起, |
wil it yil aod gheeb | 吾当弟后立。” |
ghob fub jouf lol nais | 那雷就发问: |
wil bat laix yeed yil | “我起啥名弟, |
wil bat dail gheel Veeb | 我立啥字央?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
mob bat Xox Vox Fub | “你叫‘鲜峨夫’。” [1] |
ghob fub jouf lol jus | 那雷就嚷道: |
wil xob dail nreex lieel | “我得了美名, |
wil dot ghab bat vut | 我有了佳字!” |
ghob xangx bil weix naib | 向太阳拍掌, |
ghob diuk dias jas lat | 朝月亮欢笑, |
ghob meex bab meex bil | 手舞了三回, |
ghob daif bab daif lob | 足蹈了三次。 |
ghob vongx jouf lol nais | 那龙就来问: |
wil nreex laix yeed yil | “我起啥名弟, |
wil bat dail gheel yil | 我立啥字弟?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
mob bat Ghol Dlol Vongx | “你叫‘果乐勇’。” [2] |
ghob vongx ghoud lol jus | 那龙也嚷道: |
wil xob dail nreex lieel | “我得了美名, |
wil dot laib bat vut | 我有了佳字!” |
ghoud xangx bil weix naib | 也向太阳拍掌, |
ghoud diuk dias jas lat | 也朝月亮欢笑, |
ghoud meex bab meex bil | 也手舞了三回, |
ghoud daif bab daif lob | 也足蹈了三次。 |
ghob xud jouf lol nais | 那虎就来问: |
wil nreex laix yeed yil | “我起啥名弟? |
wil bat dail gheed yil | 我立啥字弟?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
mob bat Vol Nriees Xud | “你叫‘俄聂秀’。” [3] |
ghob xud ghoud lol jus | 那虎也嚷道: |
wil xob dail nreex lieel | “我得了美名, |
wil dot laib bat vut | 我有了佳字!” |
ghoud xangx bil weix naib | 也对太阳拍掌, |
ghoud diuk dias jas lat | 也朝月亮欢笑, |
ghoud meex bab meex bil | 也手舞了三回, |
ghoud daif bab daif lob | 也足蹈了三次。 |
ghob lad jouf lol nais | 穿山甲也问: |
wil nreex laix yeed yil | “我起啥名弟, |
wil bat dail gheel yil | 我立啥字弟?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
mob bat Ghangl Diangf Lad | “你叫‘刚荡腊’。” [4] |
ghob lad ghoud lol jus | 穿山甲嚷道: |
wil xob dail nreex lieel | “我得了美名, |
wil dot laib bat vut | 我有了佳字!” |
ghoud xangx bil weix naib | 也向太阳拍掌, |
ghoud diuk dias jas lat | 也朝月亮欢笑, |
ghoud meex bab meex bil | 也手舞了三回, |
ghoud daif bab daif lob | 也足蹈了三次。 |
ghob neeb jouf lol nais | 那蛇也来问: |
wil nreex laix yed yil | “我起啥名弟, |
wil bat dail gheel yil | 我立啥字弟?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
mob bat Lol Dongs Neeb | “你叫‘洛栋挪’。” [5] |
ghob neeb ghoud lol jus | 那蛇也嚷道: |
wil xob dail nreex lieel | “我得了美名, |
wil dot laib bat vut | 我有了佳字!” |
ghob gheet ghangx weix naib | 向太阳抬头, |
ghob nraif dad jas lat | 朝月亮摆尾, |
ghob gheet ghangx bab gheet | 头抬了三回, |
ghob nraif dad bab nraif | 尾摆了三次。 |
zab laix jouf lol jus | 五个就来说: |
bib nid xob nreex lieel | “咱已得美名, |
bib nid dot bat vut | 咱已有佳字。 |
mob jub mob nreex yeed | 你起你啥名, |
mob diot mob bat gheel | 你立你啥字?” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就答道: |
nreex lieel meeb dot mil | “美名你们得完, |
bat vut meeb aod jul | 佳字你们要尽, |
yangf ghab dail nreex bol | 剩下些丑名, |
bat neis jouf weix wil | 陋字才到我, |
aod ab aod niox hol | 要不要算啦! |
dlos eid mens jax henl | 生时母吩咐: |
mob it daib ghad vil | ‘你做小满崽, |
mob it jid douf jous | 你做老幺孩, |
lol ghongb nab ghab diux | 来顶父门户, |
lol dieed mens ghab zad | 来承母家室, |
lol nenx lieix meif naib | 来耕太阳 [6] 田, |
lol haok ongd meif lat | 来耘月亮 [7] 塘。’ |
wil ghob bat ghob Veeb | 我就起名央, |
wil neel xangt ghongb dlieeb | 我穿长袍装 [8] , |
wil mil it wangx liub | 去做大酋领, |
it ghab lail feed feeb | 当王管地方。” |
Veeb mob not soux diaob | “央呀你真刁! |
yil mob not soux dlab | 弟呀你真诈! |
nreex liub mob not aod | 大名留己要, |
bat lieel mob not dot | 佳字归己享!” |
ghob fub ghoud lol jus | 雷也来嚷嚷, |
ghob vongx ghoud lol jus | 龙也来嚷嚷, |
ghob xud ghoud lol jus | 虎也来嚷嚷, |
ghob lad ghoud lol jus | 穿山甲嚷嚷, |
ghob neeb ghoud lol jus | 蛇也来嚷嚷, |
xid louf bat ghob Veeb | 相争要名“央”。 |
Veeb jouf jus ghob fub | 央就对雷说: |
mob aod bat ghob Veed | “你想要名‘央’, |
mob it vangx wil xid | 亮本事来看, |
mob it xud wil xeib | 显威风来瞧, |
hangd bub wil dlioux liud | 若惊我魂落, |
hangd los wil nrees nraif | 若吓我命丧, |
jouf khad diot mob aod | 就留名你要, |
joub deif diot mob vib | 就让字你享。” |
fub gix diaf liaf bil | 雷飞天狂吼, |
fub lieif diaf liaf dos | 雷掠地放光, |
wix nriongx vut doux bix | 天响差点垮, |
feeb qeet vut doux bangb | 地震差点崩。 |
it mob liouf vut xid | “耍得刚好看, |
it mob liouf vut nrieet | 玩得正好瞧, |
ab bud wil dlioux liud | 不惊我魂落, |
ab los wil nriees nraif | 不吓我命丧, |
ab khad bat mob aod | 名不留你要, |
ab deif bat mob vib | 字不让你享。” |
Veeb jouf jus ghob vongx | 央就对龙说: |
mob it vangx wil xid | “亮本事来看, |
mob it xud wil xeib | 显威风来瞧, |
hangd bub wil dlioux liud | 若惊我魂落, |
hangd los wil nrees nraif | 若吓我命丧, |
jouf khad diot mob aod | 就留名你要, |
jouf deif diot mob vib | 就让字你享。” |
ghob vongx ghaol daol bil | 龙朝上飞腾, |
ghob vongx ghaol daol dos | 龙向下翻滚, |
ghob vongx bad kad neel | 往南舞长躯, |
ghob vongx bat gat jus | 向北挥巨爪, |
it bongx liub dat nrongl | 掀波大如仓, |
it bongl hvib dat zad | 弄涛高若房。 |
mob ab bad kad bol daix nrongl | “别舞坏仓基, |
mob ab bat gat bol dais zad | 别挥坏屋坪, |
niox daix vut tid nrongl | 留基好建仓, |
niox dais vut tid zad | 留坪好建房。 |
it mob liouf vut xid | 玩的刚好看, |
it mob liouf vut nrieet | 耍得正好瞧, |
ab bub wil dlioux liud | 不惊我魂落, |
ab los wil nrees nraif | 不吓我命丧, |
ab khad bat mob aod | 名不留你要, |
ab deif bat mob vib | 字不让你享。” |
Veeb jouf jus ghob xud | 央就对虎说: |
it vangx diot wil xid | “亮本事来看, |
it xud diot wil xeib | 显威风来瞧, |
hangd bub wil dlioux liud | 若惊我魂落, |
hangd los wil nrees nraif | 若吓我命丧, |
jouf khad bat mob aod | 留名给你要, |
jouf deif bat mob vib | 让字给你享。” |
ghob xud ghol zol bil | 虎呼呼窜上, |
ghob xud ghol zol dos | 虎呼呼跳下, |
dieik gout ghab yenk dongb | 跳过茅草梢, |
dieik fat ghab qangb foul | 跃过桦树丫, |
gix hongl hongl sangx bil | 窜上吼轰轰, |
nrongl hongs hongs sangx dos | 跳下哼霍霍。 |
it ghoud liouf vut xid | “玩也刚好看, |
it ghoud liouf vut nrieet | 耍也正好瞧, |
ab bub wil dlioux liud | 不惊我魂落, |
ab los wil nrees nraif | 不吓我命丧, |
ab khad bat mob aod | 名不留你要, |
ab deif bat mob vib | 字不让你享。” |
Veeb jouf jus ghob lad | 央叫穿山甲: |
it vangx wil xid yad | “亮本事我看呀, |
it xud wil xeib yad | 显威风我瞧呀。 |
hangd bub wil dlioux liud | 若惊我魂落, |
hangd los wil nrees nraif | 若吓我命丧, |
khad bat diot mob aod | 好留名你要, |
deif bat diot mob vib | 好让字你享。” |
ghob lad ghangf diangf bil | 穿山甲朝上蹦蹦, |
ghob lad ghangf diangf dos | 穿山甲向下跳跳, |
dieik gout dius vob hvid
[9]
| 跳过棵蒿菜, |
dieik fat dius vob dot
[10]
| 跃过株野菜, |
ghongs jeex laib khangd dab | 挖成个土洞, |
gat jas laib khout nil | 刨出个浅穴。 |
mob nongd daib nrieel dlieel | “你这力弱崽, |
mob nongd jid yut vus | 你这气微孩, |
xut zenb wil nreex lieel | 勿争我美名, |
xut louf wil bat vut | 勿抢我佳字, |
xut zenb nab ghab nrongl | 勿争父房产, |
xut louf mens ghab zad | 勿抢母家财, |
zenb dat jous dlieel seeb | 争恐空费力, |
louf dat jous vus lial | 抢恐白绝气。” |
jouf nriangb dail ghob neeb | 就剩那蛇啦, |
mens Boux Naox lol jub | 宝瑙妈妈来教导, |
mens Boux Weel lol xees | 宝月妈妈来劝说: |
mob dios daib nrieel dlieel | “你是力弱崽, |
mob dios jid yut vus | 你是气微孩, |
mob lob ab nriangb lob | 你手没有手, |
mob bil ab nriangb bil | 你脚没有脚, |
mob aod nreex nriut
[11]
niox | 你要原名吧, |
mob aod bat ghot niox | 你要旧字吧, |
ab zenb dat jeex seid | 勿争启闲言, |
ab louf dat jeex diangs | 勿抢惹纠纷。” |
mens Boux Naox jux jus | 宝瑙妈妈又说道, |
mens Boux Weel jux xees | 宝月妈妈又叮嘱: |
ghob fub deib ghob vongx | “雷儿和龙儿, |
ghob xud deib ghob lad | 虎和穿山甲, |
naib gheeb nib qub liub | 日后他们生子, |
diees gheeb nib xeef mongl | 将来他们添孙, |
nib nriul daib ghab qenb | 生子靠腹中怀胎, |
nib nas vangt ghab dis | 添孙靠肚内怀孕。 |
mob lol dieed nab nreex | 你来延续母传统, |
mob lol gangf mens bat | 你来继承娘方式, |
mob jouf lol nriul songd | 你仍是生蛋, |
mob jouf lol nas git | 你仍是产卵。” |
ghob neeb jouf lol jus | 蛇儿回答道: |
nab sob wil nriul songd | “娘叫我生蛋, |
mens sob wil nas git | 妈叫我产卵, |
wil nongd daib nrieel dlieel | 我是力弱崽, |
wil nongd jid yut vus | 我是气微孩, |
mix jub xil dax deid | 若别个来遇, |
daib not xil dax jas | 若他者来见, |
dax deid wil songd ghaib | 遇上我的蛋, |
dax jas wil songd git | 见了我的卵, |
dax aod mil dlongb nenx | 要了去煨吃, |
dax aod mil hot haok | 拿了去煮吞, |
wil ghob jeex mongb ghod jil | 我就成藤缠死的树, |
wil ghob jas daot ghol guf | 我就成断掉梢的木, |
ghob jul wil ghab niub | 就会断我种, |
ghob dait wil ghab xongd | 就会绝我嗣, |
ab nriangb daib dieed neel | 无崽来养老, |
ab nriangb vangt gangs
[12]
jus | 无娃来送终。” |
nib nab jouf lol ghoud | 他妈又开导, |
nib mens jouf lol xees | 他娘又解释: |
git gheib nenx jouf gheeb | “鸡蛋吃才甜, |
git gas haok jouf dliout | 鸭蛋吞才香; |
git neeb nenx ab gheeb | 蛇蛋吃不甜, |
git gheed
[13]
haok ab dliout | 蛙卵吞不香, |
ghob nenx ghob songd longl | 吃了就难受, |
ghob haok ghob xad ment | 吞下就作呕; |
git gheib jouf vut xid | 鸡蛋才好看, |
git gas jouf vut nrieet | 鸭蛋才美观, |
git neeb ab vut xid | 蛇蛋不好看, |
git gheed ab vut nrieet | 蛙卵不美观, |
ghob xid ghob gul liul | 越看越害腻, |
ghob nrieet ghob xeid geit | 越瞧越厌恶, |
not laix heeb mil dol | 见者急走远, |
not dail zouk mil fab | 遇者忙避开; |
git gheib jouf git gangt | 鸡蛋壳硬脆, |
git neeb not git naot | 蛇蛋壳绵软, |
diox ghoud diox ab zangl | 敲也敲不破, |
mouf ghoud mouf ab dous | 摔也摔不裂。 |
mob ghob ab jul niub | 你就不会断种, |
mob ghob ab dait xongd | 你就不会绝嗣, |
daib ghob nriangb dieed neel | 有崽为你养老, |
vangt ghob nriangb gangs jus | 有娃给你送终。” |
ghob neeb ghob dieef hveib | 蛇这才安心, |
ghob neeb ghob dieef xent | 蛇这才乐意, |
ghob neeb jouf nriul songd | 蛇这才生蛋, |
ghob neeb jouf nas git | 蛇这才产卵, |
jouf dieed nib nab nreex | 延续妈传统, |
jouf gangf nib mens bat | 继承娘方式, |
ab mil zenb Veeb nreex | 未去争央名, |
ab mil louf Veeb bat | 未去抢央字。 |
ghob fub ghoud lol jus | 那雷也来说, |
ghob vongx ghoud lol jus | 那龙也来说, |
ghob xud ghoud lol jus | 那虎也来说, |
ghob lad ghoud lol jus | 穿山甲也说: |
it vangx bib xid Veeb | “亮本事咱看央, |
it xud bib xeib Veeb | 显威风咱瞧央。 |
hangd bub bib dlioux liud | 若惊咱魂落, |
hangd los bib nrees nraif | 若吓咱命丧, |
mob nreex mob not aod | 你名你各要, |
mob bat mob not vib | 你字你各享。” |
ghob Veeb jouf jus hos | 央就应声“行! |
niox wil mil had bil jux tongd
[14]
| 待我去号定莽山, |
niox wil mil had wangs xongs ghot
[15]
| 待我去号定茂谷。” |
ghob Veeb jouf soux hveib | 阿央心聪明, |
ghob Veeb jouf vas xent | 阿央脑灵活, |
yis ib dail beet liub | 养一头肥猪, |
it ib gangs joud bas | 酿一坛醪酒, |
jouf lol ghangd dlob laix | 才来叫四位, |
jouf lol gol dlob dail | 才来唤四兄: |
wil beet bab dad
[16]
diangx | “我猪膘三指, |
wil joud xongs daot
[17]
aob | 我醪深七拳, |
dax bib gid mil nenx | 来咱扛去吃, |
dax bib gheet mil haok | 来咱抬去喝, |
wil gid it vangx meeb xid | 我好亮本事你们看, |
wil gid it xud meeb xeib | 我好显威风你们瞧。” |
laix laix ghoud gheeb hveib | 个个都高兴, |
dail dail ghoud gangt xent | 个个皆麻利, |
gid bus bil joux tongd | 扛去那莽山, |
gheet bus wangs xongs ghot | 抬去那茂谷, |
gid ngeix mil hot nenx | 扛肉去煮吃, |
gheet joud mil zeet haok | 抬酒去斟喝。 |
gid mil weix dangl gongl | 扛肉到半路, |
gheet mil dlouf daot xut | 抬酒到中途, |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就说道: |
dieed nongb xangb
[18]
nrieix xenk | “忘了银酒筒, |
dieed nongb xuf
[19]
jenb xenk | 忘了金酒提, |
meeb gheet mil gid daix | 你们抬肉先走, |
meeb gheet mil dangl fend | 你们抬酒先行, |
wil diangd mil aod xangb nrieix | 我转去拿银酒筒, |
tok mil aod xuf jenb | 返要金酒提, |
dib joud bib vut nenx | 好打酒咱吃, |
dangt bas bib vut haok | 好舀醪咱喝。” |
lol nais dail Lol Dab
[20]
| 却转去询问洛达, |
lol nais dail Lol Vongl
[21]
| 却返回请求洛荣: |
mob dlaox wil pad bil | “你帮我烧山, |
mob dlaox wil meek wangs | 你帮我燎谷, |
pad laib bil joux tongd | 烧的那莽山, |
meek laib wangs xongs ghot | 燎的那茂谷。” |
Lol Dab jouf lol xees | 洛达才开言, |
Lol Vongl jouf lol xees | 洛荣才告诉: |
wil liub dail dlox dlaib | “我威在黑鼎 [22] , |
wil not dail tok dlaos | 我力在乌罐 [23] , |
wil liub ghab lot | 我威在口水 [24] , |
wil not ghab naok | 我力在浓痰 [25] 。 |
wil nongd daib doud lob | 我行慢吞吞, |
wil nongd vangt doud bil | 我走慢悠悠, |
dat kib wil jid dail | 烧山会烧身, |
dat niouk wil lieix dis | 燎谷会丢命。” |
mil qab Lol Diees Xit
[26]
| 去寻洛典席: |
mob dlaox wil pad bil | “请帮我烧山, |
mob dlaox wil meek wangs | 请帮我燎谷, |
pad laib bil joux tongd | 烧的那莽山, |
meek laib wangs xongs ghot | 燎的那茂谷。” |
Lol Diees Xit jouf jus | 洛典席就说: |
wil pad ab pad seeb | “烧山不白烧, |
wil meek ab meek lial | 引火不空引, |
nrangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央答应说: |
wil daod nral beel diot | “我拿鲫鱼开, |
wil daod bif eib
[27]
diot | 我拿鲾诶付。 |
nral beel nriangb diongb lieix | 鲫鱼在田里, |
bif eib nriangb diongb ongd | 鲾诶在塘中, |
mob gid mil wil nenx | 你尽管捉吃, |
mob gid mil vouk haok | 你随意捕吞。” |
nral beel jouf lol jus | 鲫鱼就申说, |
bif eib jouf lol jus | 鲾诶就诉道: |
sax liouf diangl zeex mangl | “同成为生灵, |
sax liouf dangt jis mis | 同成为生命, |
dieed dieed wil it nrix ghaob dlieel | 却拿我做牛工价, |
dieed dieed wil it mol ghaob vus | 却拿我当马工钱! |
nenx wil tak geed fol | 吃我当早饭, |
haok wil tak geed mangt | 吞我当晚餐。” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央来解说: |
aob niul not pangd niul | “水且浑一浑, |
seid nongf not pangd nongf | 话且说一说。 |
ab zaox xil ab jeex | 不讲事不成, |
ab jus xil ab dios | 不谈功不毕。 |
nib dax qab mob nenx | 它来寻你吃, |
nib dax vangs mob haok | 它来找你吞, |
nib dax weix aob xeib | 它来到清水, |
mob ghob dliongk aob niul | 你就藏浑水, |
nib dax weix aob niul | 它来到浑水, |
mob ghob dliongk khangd langf | 你就钻烂泥, |
nib ghob dax vangb ab deix | 它就找不到, |
nib ghob dax vouk ab gos | 它就寻不着, |
jouf xob jous laib nreex | 不过享空名, |
jouf dot jous laib bat | 不过得空愿。” |
Lol Diees Xib
[28]
jouf hangd | 洛典西才肯, |
Lol Diees Xit jouf hos | 洛典席才应, |
kheib doul ghab guf dad | 捆火种于尾, |
vis zot ghab guf gheeb | 绑燃料于梢, |
xob liob ghob mil bil | 忽忽朝上窜, |
xongl liongl ghob mil dos | 刷刷往下梭, |
pad laib bil joux tongd | 点火烧莽山, |
meek laib wangs xongs ghot | 燃火燎茂谷, |
houl houl gheel houl houl | 大火呼呼响, |
hous hous gheel hous hous | 烈焰轰轰鸣。 |
ghob Veeb gangf xangb nrieix | 央拿银滤筒, |
ghob Veeb gangf xuf jenb | 央拿金酒提, |
mil weix bil joux tongd | 走到了莽山, |
mil leit wangs xongs ghot | 去到了茂谷, |
jouf mil yis joud nenx | 劝众喝酒水, |
jouf mil neif bas haok | 灌众饮醪汁, |
苗族酒具——酒坛、竹编滤酒筒和长葫芦酒提 (王启征 摄)
nenx nenx gheel ab ngeix | 喝得身歪偏, |
haok haok gheel gos joud | 饮得醉矇胧。 |
ghob fub jouf lol jus | 那雷就说道, |
ghob vongx jouf lol jus | 那龙就说道, |
ghob xud jouf lol jus | 那虎就说道, |
ghob lad jouf lol jus | 穿山甲说道: |
it vangx bib xid Veeb | “亮本事来央, |
it xud bib xeib Veeb | 显威风来央, |
vut bub bib dlioux liud | 好惊咱魂落, |
vut los bib nrees nraif | 好吓咱命丧, |
vut khad nreex mob aod | 好留名你要, |
vut deif bat mob vib | 好让字你享。” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央就答道: |
bib pangd nenx bib ngeix | “咱尽管吃肉, |
bib pangd haok bib joud | 咱尽管喝酒。 |
nenx xangd wil gid it | 吃饱我再耍, |
haok gout wil gid it | 喝够我再玩。” |
dail gheel gix dat nid | “什么如此吼, |
dail gheel nrongl dat nid | 什么如此响? |
but dat nrix dliangd bil | 响如牛滚坡, |
but dat doul pad feeb | 响如野火发!” |
dios aob xoub ghab diongl | “是流水泻崖, |
dios ak xaf bil kib | 是乌鸦扑山。 |
not laix not dieef hveib | 大家请镇静, |
not dail not dieef xent | 诸位请安心。 |
nenx ngeix ab not hvub | 吃肉别多嘴, |
haok joud ab not seid | 喝酒别多舌, |
ab feeb nrax ment jit | 别竖耳听风, |
ab diees mis nrieet hob | 别偏脸观雾。” |
pad bil leit xongs xib | 烧了七时辰, |
meek wangs leit xongs xif | 燃了七时刻, |
aob lol leit liax lob | 大水到脚跟, |
doul lol leit veex mangl | 烈火到眉头。 |
laib nongd dios it vangx meeb xid | “这就是亮本事你们看, |
gongl nongd dios it xud meeb xeib | 这就是显威风你们瞧! |
ghob pad meeb yeex jid | 烧你们肉熔, |
ghob kib meeb niouk dis | 燎你们身灭! |
niox nreex wil vut aod | 留名我好要, |
deif bat wil vut vib | 遗字我好享。” |
ghob fub deib ghob vongx | 那雷和那龙, |
ghob xud deib ghob lad | 虎和穿山甲, |
sax ghangd hvub Veeb nangd | 齐对央叫唤: |
ab pad bib jeex bol | “别烧我们躯, |
ab niouk bib jas neis | 别毁我们身。 |
niox ghab xeed yad Veeb | 快留情呀央, |
dliouk ghab nrees yad Veeb | 快救命呀央!” |
ghob Veeb jouf lol nais | 阿央就问道: |
meeb aod nreex ab aod | “你们还要争名吗, |
meeb aod bat ab aod | 你们还要抢字吗? |
zenb nreex wil ghob pad | 还争我就烧, |
louf bat wil ghob niouk | 还抢我就灭!” |
ghob fub ghoud lol jus | 那雷也说道, |
ghob vongx ghoud lol jus | 那龙也说道, |
ghob xud ghoud lol jus | 那虎也说道, |
ghob lad ghoud lol jus | 穿山甲也道: |
dongl ab weix henk Veeb | “不敢提了央, |
seet ab dlouf henk Veeb | 不敢想了央! |
nreex lieel khad mob aod | 美名留你要, |
bat vut deif mob vib | 佳字留你得, |
nab nrongl ghoud mob aod | 爸房屋也留你要, |
mens zad ghoud mob vib | 妈财产也留你得。 |
bib keeb dlaib ghoud ab deid xenk | 咱睡想也想不起了, |
dlieeb bent ghoud ab jas xenk | 咱做梦也梦不到了!” |
ghob Veeb jouf sob fub | 阿央指点雷: |
mob jit daot louk lieeb | “你攀脱皮树, |
mob jit daot louk lint | 你爬剐皮木, |
jit mil feeb wix nrox | 上到九天去, |
jit bus khongd daot aot | 进入云霄里。” |
daot louk lieeb jouf jus | 脱皮树就说: |
wil songt ab songt seeb | “我送不空送, |
wil songt ab songt lial | 我引不白引, |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
ib nrieex bib mob ib daix oud | “一年送你一件衣, |
ib nriut bib mob ib laif xangt | 一岁送你一身裳。” [29] |
songt fub mil wix niul | 才送雷上天, |
songt fub mil daot aot | 才送雷入云。 |
Veeb xees daot lieix lios | 阿央叫柳树, |
songt vongx mil gid dab | 送龙去地下, |
langf vongx mil jid liat | 沉龙入深潭。 |
daot lieix lios jouf jus | 柳树就说道: |
wil songt ab songt seeb | “我送不空送, |
wil songt ab songt lial | 我引不白引, |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
bib mob bab nrieex bab diux dad | “三年送你三条尾, [30] |
bib mob bab nriut bab had nriees | 三岁送你三口须。” [31] |
jouf songt vongx mil dab | 才送龙入地, |
jouf langf vongx mil jid | 才沉龙入潭。 |
vongx mil bus jid aob | 龙就住水下, |
vongx mil bus jid liat | 龙就居深潭。 |
Veeb jouf xees ghob xud | 阿央告诉虎: |
mob nongd daib gangt lob | “你是快捷崽, |
mob nongd jid gangt bil | 你是敏捷孩, |
xid khangd hvab zouk doul | ‘焰稀处避火, |
nrieet khangd nial zouk nongs | 势疏处避雨’, |
doul hvab mob mil dod | 火弱处你就窜去, |
doul nial mob mil dliongk | 焰稀处你就钻出。” |
xud dod doul hvab mil | 虎就跳过火, |
xud dieik doul nial mil | 虎就窜过焰, |
lieex gos nib jid dail | 火燎着它身, |
kib gos nib lieix dis | 焰烧焦它毛。 |
kib wil jid henk Veeb | “烧我身啦央, |
pad wil dis henk Veeb | 燎我毛啦央! |
kib ghab jid dod god | 烧成了花斑, |
pad ghab dis nios waf | 燎成了花纹。 |
bol vangx xangb xenk Veeb | 损我相貌啦央, |
bol jol yif xenk Veeb | 坏我仪容啦央!” |
ghob Veeb jouf lol jus | 阿央把话答: |
liouf dib mob vangx xangb | “正巧打扮你相貌, |
liouf diot mob jol yif | 恰好美化你仪容, |
ghob jeex xud dod god | 你就成花虎, |
ghob jas dliangk nios waf
[32]
| 你就作花猫。 |
mob mil nriangb veex vud | 你去居山岭, |
mob mil xud veex daot | 你去宿山林, |
xangt gangx vib lol doul | 身擦石岩就冒火, |
xangt gangx zeet lol aob | 体磨高崖就涌泉。 |
mib jub hangd dax deid | 别个来碰见, |
daib not hangd dax jas | 别人来遇着, |
dax deid ghob bub dlioux | 碰见就惊魂, |
dax jas ghob los nrees | 遇着就丧魄, |
laix benf ghob laix xeib | 个个见都怕, |
dail jas ghob dail zouk | 人人遇都逃。” |
Veeb jouf jus ghob lad | 央说穿山甲: |
mob nongd daib vas ghongs | “你是善挖洞崽, |
mob nongd jid vas gif | 你是善掘穴孩, |
mob dliongk khangd nax mil | 你去钻山药洞, |
mob dliongk khangd feib mil | 你去钻葛根穴。” |
kib ghab gheeb henk Veeb | “烧我臀部啦央, |
niouk ghab dad henk Veeb | 毁我尾巴啦央! |
bol vangx xangb xenk Veeb | 损我相貌啦央, |
bol jol yif xenk Veeb | 坏我仪容啦央!” |
liouf dib mob vangx xangb | “正巧打扮你相貌, |
liouf diot mob jol yif | 恰好美化你仪容。 |
ghob jeex lad ghol gheeb | 就成秃尾穿山甲, |
ghob jas ghongs ghol dind | 就做短尾钻山兽。” |
nib ghob mil dieef xeeb | 它就去无声, |
nib ghob mil dieef mut | 它就去无息。 [33] |
ghob neeb mil gheeb vib | 蛇去钻石底, |
ghob neeb mil gheeb jeed | 蛇去藏岩下。 |
nib ghoud mil dieef xeeb | 它也去无声, |
nib ghoud mil dieef mut | 它也去无息。 |
xud mil weix veex vud | 虎去到箐山, |
xud mil dlouf veex daot | 虎去到林坡, |
nib mil ab niox hveib | 它还不甘心, |
nib mil ab liangl nrid | 它还不满意, |
ghaob ghaob nriangb sos seid | 时时发怨言, |
gid gid nriangb sos diangs | 刻刻想生事。 |
geeb lieet
[34]
nangd xud nrongl | 蚊听虎生怒, |
dax xees ghob Veeb jul | 来告诉央知, |
jouf jeex dail dlieeb dieel | 纠纷才又启, |
jouf jas dail diangs dat | 祸事才又发。 |
ghob Veeb menb
[35]
ib ghongd | 央就生了气, |
ghob Veeb nriangl
[36]
ib qenb | 央就发了怒, |
gangf ghab lieex mil lax | 挥镰就去砍, |
gangf seet ghat mil maf | 舞刀就去伐, |
dax lax gheeb veex vud | 砍那山中树, |
dax maf gheeb veex zaok | 伐那箐中木。 |
dax lax ghob dax ghangd | 边砍边大吼, |
dax maf ghob dax gol | 边伐边大呼: |
dieeb nongd dieeb lieex jangl | “这只是镰刀, |
dieeb nongd dieeb seet ghat | 这仅是柴刀, |
ib lax sos ib dail | 一挥倒一棵, |
ib maf gos ib dius | 一砍倒一丛; |
hangd aod seet vongx dax | 若带巨刀来, |
hangd gangf seet dongs dax | 若拿巨斧来, |
ib lax lieel bab veex | 一刀倒三岭, |
ib maf jul bab wangs | 一斧倒三湾, |
khangd xad jeex khangd lieel | 林山变秃岭, |
khangd dob jeex khangd nil | 深箐变光坡, |
mob yend ghoud ab dangx | 你就躲不了, |
mob zouk ghoud ab faf | 你就逃不脱, |
jas mob ghob ghongx meid | 遇到就拔牙, |
deid mob ghob dlout nriees | 见着就扯须, |
wil mob lol louk doud | 捉你来剥皮, |
daok mob lol louk gent | 逮你来剐足, |
louk doud pib oud neel | 剥皮缝衣穿, |
louk ngeix lol dlongb nenx | 剐肉来煨吃, |
nenx jul mob ngeix lil | 吃尽你输理的肉, |
haok jul mob ghof xeet | 喝光你肉熬的汤!” |
xud nangd nraf weix hveib | 虎听辣到心, |
xud ment seil weix nrid | 虎闻冷到肠, |
nib lob kib diol diol | 四肢就发抖, |
nib jid gut dinf dinf | 身体就颤栗, |
qenx dail lol geeb yud | 请蚊子理老, |
qenx dail ghot geeb lieet | 求孑孓理老: |
mob mil dlaox wil daod seid | “请去帮我消仇隙, |
mob mil daos wil qut diangs | 请去为我息纠纷, |
mees dlieeb vut ab dieel | 让仇气勿萌, |
mees diangs vut ab dat | 让纠纷勿发。” |
lol geeb yud jouf jus | 蚊子理老就讲, |
ghot geeb lieet jouf jus | 孑孓理老就说: |
wil dlaox mob xib dlieeb | “我帮你消仇, |
wil dlaox mob daod diangs | 我替你息怨, |
wil xib ab xib seeb | 我消不白消, |
wil daod ab daod lial | 我息不空息, |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
ghob xud jouf lol jus | 虎就答应说: |
wil mil nenx daix dol dlad | “我去吃别家狗, |
wil mil geik daib not beet | 我去咬别个猪, |
nenx daix dol beef nrix | 吃别家水牯, |
geik daib not beef liod | 咬别个黄牛, |
wil nenx ngeix xuk songd | 我吃肉嚼骨, |
mob ghob nenx aob xub | 你就吃血水, |
mob ghob haok aob xeed | 你就喝血浆。” |
quf ghob lieel diangs Veeb | 这才消了央仇, |
daod ghob lieel diangs xud | 这才息了虎怨。 |
nib dlieeb ghob ab dieel | 它们的纠纷不发, |
nib diangs ghob ab dat | 它们的仇气不萌。 |
vongx ngal mil gid dos | 龙下到地下, |
vongx dangx mil jid aob | 龙沉到深潭, |
nib ghoud ab liangl hveib | 它也不甘心, |
nib ghoud ab niox nrid | 它也不满意, |
ghaob ghaob nriangb sos seid | 时时发怨言, |
gid gid nriangb sos diangs | 刻刻想生事。 |
nral nriol nangd vongx lieeb | 河鱼闻龙怨, |
nral nriol dax xees Veeb | 鱼来告诉央。 |
ghob Veeb menb ib ghongd | 央就生了气, |
ghob Veeb nriangl ib qenb | 央就发了怒, |
gangf laib hab jeib mil | 拿只杉瓢去, |
gangf jil dif gheid mil | 提只松桶去, |
mil heik gheeb weel vongx | 去舀那龙潭, |
mil fat fend weel eek | 去戽那蛟滩。 |
mil heik ghob mil ghangd | 边舀边大吼, |
mil fat ghob mil gol | 边戽边大呼: |
laib nongd not hab jeib | “这仅是杉瓢, |
laib nongd not dif gheid | 这仅是松桶, |
ib hab ib dangl vongl | 一瓢只舀去一成水, |
ib dif ib dangl zeet | 一桶只戽落一成潭; |
hangd aod hab daox dax | 若拿铜瓢来, |
hangd gangf dif laot dax | 若提铁桶到, |
ib hab ghob kheeb bab dangl vongl | 一瓢就舀掉三成水, |
ib dif ghob lot bab dangl zeet | 一桶就戽落三成潭! |
khangd dob jeex khangd nil | 深滩变浅滩, |
khangd aob jeex khangd kheeb | 水潭成干潭! |
mob yend ghob ab dangx | 你就躲不了, |
mob veik ghob ab liouf | 你就藏不住。 |
wil mob lol diox gib | 捉你来敲角, |
wil mob lol dlout nriees | 逮你来拔须, |
wil mob lol daox xend | 捉你来抽筋, |
wil mob lol louk lint | 逮你来剥皮, |
aod ngeix lol dlongb nenx | 拿你肉炖吃, |
aod ghof lol hot haok | 拿你肌煮呑, |
nenx jul mob ngeix lil | 吃光你输理的肉, |
haok jul mob ghof xeet | 喝光你肉炖的汤!” |
vongx nangd nraf weix hveib | 龙听辣到心, |
vongx ment seil weix nrid | 龙闻冷到肠, |
nib lob kib diol diol | 四肢就发抖, |
nib jid gut dinf dinf | 身体就颤栗, |
qenx dail lol nral xeib | 请青鱼理老, |
qenx dail ghot nral nios | 请花鱼理老, |
mob mil dlaox wil daod seid | “请去帮我消仇隙, |
mob mil daos wil qut diangs | 请去为我息纠纷。 |
daod ab bib dlieeb dieel | 让仇气勿萌, |
qut ab bib diangs dat | 让纠纷勿发。” |
lol nral xeib jouf jus | 青鱼理老讲, |
ghot nral nios jouf jus | 花鱼理老说: |
wil dlaox mob xib dlieeb | “我帮你消仇, |
wil daos mob daod diangs | 我替你息怨, |
wil xib ab xib seeb | 我消不白消, |
wil daod ab daod lial | 我息不空息, |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
ghob vougx jouf lol jus | 龙就答应说: |
wil daod aob mob nriangb | “我送河你居, |
wil niox weel mob xud | 我送滩你住。” |
ghob dax daod diangs vongx | 就来消龙央之怨, |
ghob dax qut diangs Veeb | 就来息龙央之争。 |
daod lieel ghob kheik diongx
[37]
| 断结就刻筒, |
qut lieel ghob kheik nous
[38]
| 议定就刻竹, |
dlieeb mil dieex
[39]
ghangb dangb | 仇隙化烟消, |
diangs mil dieef ghail daif | 纠纷作云散。 |
[1] Xox Vox Fub(鲜峨夫):雷之全名,意为“威武的雷”。
[2] Ghol Dlol Vongx(果乐勇):龙之全名,意为“魁伟的龙”。
[3] Vol Nriees Xud(俄聂秀):虎的全名,意为“美髯的虎”。
[4] Ghangl Diangf Lad(刚荡腊):穿山甲之全名,意为“一蹦一窜的穿山甲”。
[5] Lol Dongs Neeb(洛栋挪):蛇的全名,意为“大柱式的蛇”。
[6] 太阳、月亮:隐喻父母。
[7] 太阳、月亮:隐喻父母。
[8] xangt ghongb dlieeb(长袍装):指官服。传说古代只有皇帝、大官才穿长袍服,平民百姓只能穿短衣。
[9] vob hvid(蒿菜):当地汉语又称“旱菜”,有两种,长于野地草中,全株高约一百厘米,当作猪菜。
[10] vob dot:野菜名,长于野地,全株高约六十厘米,有白、紫二种,秆细如筷,当作猪菜。
[11] nriut:fend nriut 的省称,意为“原先”、“原来”。
[12] gangs:gangf 的变调读音,此处意为“抚养”、“扶养”、“赡养”。
[13] git gheed(蛙卵):此处是虚说,实指蛇蛋。
[14] bil jux tongd、wangs xongs ghot:比喻林木非常茂盛的山岭、山谷。一说为bil jux tangd、wangs xongs nriut,参见《巫事篇·扫寨》。
[15] bil jux tongd、wangs xongs ghot:比喻林木非常茂盛的山岭、山谷。一说为bil jux tangd、wangs xongs nriut,参见《巫事篇·扫寨》。
[16] dad:音“打”,苗语中的厚度单位,一指粗的厚度(约一厘米)为一“打”。
[17] daot:音“导”,苗语中的长度单位,四指握拳的指背宽度(约四厘米)为一“导”。
[18] xangb:竹编筒状酒具,用于过滤醪酒,此处xangb nrieix(银滤酒筒)是一种褒称,民间并无银制者。
[19] xuf:用长颈葫芦制成的舀酒具。此处xuf jenb(金葫芦酒提子)是褒称,民间并无金制者。
[20] Lol Dab(洛达):neeb dab(一种体态小的毒蛇)的拟人名。
[21] Lol Vongl(洛荣):neeb jil vongl(蟒蛇)的拟人名。
[22] 黑鼎、乌罐:喻毒蛇的毒囊。
[23] 黑鼎、乌罐:喻毒蛇的毒囊。
[24] 口水、浓痰:喻毒蛇喷吐的毒汁。
[25] 口水、浓痰:喻毒蛇喷吐的毒汁。
[26] Lol Diees Xit(洛典席):neeb xit(乌梢蛇)的拟人名。
[27] bif eib(鲾诶):一种小鱼名。此处是虚说,实亦指鲫鱼。
[28] Lol Diees Xib(洛典西):亦指乌梢蛇的拟人名。
[29] 一件衣、一身裳:比喻该树木每年都长出一层新树皮的现象。
[30] 尾:喻柳树新长之枝条。
[31] 须(胡须):喻柳树新发之根须。
[32] dliangk nios waf:毛色花斑的野猫。此处实亦指虎。
[33] 去无声、去无息:表示穿山甲已心平气和,不再与央相争。下文说蛇“去无声、去无息”也是如此。
[34] geeb lieet:geeb yud(蚊子)的一种,生长在山野中。
[35] menb:menb hveib(生气)的省称,口语中不能省称,否则语义改变。
[36] nriangl:angt nriangl(生气)的省称。口语中不能省称。
[37] kheik diongx(刻筒)、kheik nous(刻竹片):古代苗族民间,请理老处理好纠纷后,取一节竹筒刻上符号,破为二片,给双方各执为凭。
[38] kheik diongx(刻筒)、kheik nous(刻竹片):古代苗族民间,请理老处理好纠纷后,取一节竹筒刻上符号,破为二片,给双方各执为凭。
[39] dieex:即dieef(沉寂,静寂)的变调读音。