搜索
   登录

制人造侣
所属图书:《苗族贾理(第二版)(上)》 出版日期:2015-11-01 文章字数:10458字

六 制人造侣

jouf nriangb yaf saif wix
jef niangb yaf saif waix

有八个天神,

jouf nriangb yaf saif dab
jef niangb yaf saif dab

有八个地神,

nib hvub jouf lol ghoud
nenx hveb jef lol ghed

他们来议论,

nib seid jouf lol xees
nenx hseid jef lol xangs

他们来商量:

bib nongd xous jid dax
bib nongd xus jid dax

“我们少兄弟,

bib nongd xous jid ad
bib nongd xus jid ad

我们少姐妹,

naix [1] diangl ab bid feeb
naix diangl ax baid fangb

人生不盈地,

daot diangl ab bid vud
det diangl ax baid vud

树长不满坡,

lol xid xees qud naix
lol xit xangs qud naix

来商量制人,

lol xid xees dangt bul
lol xit xangs dangt bul

来商量造侣。”

aod daot meex lol qud
ed det mangx lol qud

用枫树来造,

aod daot dod lol qud
ed det dod lol qud

用朵树 [2] 来造,

qud qud ghoud ab jeex
qud qud ghed ax jangx

造也造不成,

yux yux ghoud ab douf
yux yux ghed ax duf

制也制不就。

qud jeex daib yongs lob
qud jangx daib yongs lob

造成长腿崽,

qud jeex vangt yongs bil
qud jangx vangt yongs bil

制成长膊孩,

ob laix khot jouf bat
ob laix khot jef bit

睡靠双人扶,

ob laix xongt jouf fol
ob laix xongt jef fal

起靠俩人拉,

nib qud ab jeex naix
nenx qud ax jangx naix

他们不成人,

nib yux ab jeex bul
nenx yux ax jangx bul

他们不成侣。

daot meex mil daot meex
det mangx mongl det mangx

让枫树回去,

daot dod mil daot dod
det dod mongl det dod

让朵树回去,

daot meex mil gheeb vangl
det mangx mongl ghangb vangl

去生在寨脚,

daot dod mil ghot tit
det dod mongl ghot tit

去长在村旁,

mil xab gheeb vangl liub
mongl xab ghangb vangl hlieb

去遮蔽寨子,

mil diul fend vangl dad
mongl dil hfud vangl dad

去挡护村庄。

daot meex jouf lol jus
det mangx jef lol jus

枫树才来说,

daot dod jouf lol jus
det dod jef lol jus

朵树才来讲:

sob bib mil xab xub
sob bib mongl xab hxub

“叫我们庇人,

sob bib mil diul vangl
sob bib mongl dil vangl

叫我们护寨,

naib gheeb diangl ib juf
hnaib ghangb diangl ib juf

今后诞生十二群,

naib gheeb dangt ob dol
hnaib ghangb dangt ob dol

今后繁衍十二伙,

bak gos ab niox diongx [3]
bad gos ax niox diongx

父逝不离筒,

mens gos ab niox niul [4]
mais gos ax niox niel

母亡不离鼓,

aod bib xongx diongx dad
ed bib xongx diongx dad

要我们依筒,

aod bib bens niul liub
ed bib bens niel hlieb

要我们傍鼓, [5]

gid lol dlak ngeix nenx
gid lol dlak ngix nongx

再来讨肉吃,

gid lol dlak joud haok
gid lol dlak jud hek

再来讨酒喝。”

aod daot jeib lol qud
ed det jib lol qud

要杉树来造,

aod daot gheid lol yux
ed det gheid lol yux

要松树来制,

qud qud ghoud ab jeex
qud qud ghed ax jangx

造也造不成,

yux yux ghoud ab douf
yux yux ghed ax duf

制也制不就,

ghoud jeex daib yongs lob
ghed jangx daib yongs lob

也成长腿崽,

ghoud jeex jid yongs bil
ghed jangx jid yongs bil

也成长膊人,

ghoud aod khot jouf bat
ghed ed khot jef bit

也要扶才睡,

ghoud aod xongt jouf fol
ghed ed xongt jef fal

也要拉才起。

daot jeib mil daot jeib
det jib mongl det jib

让杉树回去,

daot gheid mil daot gheid
det gheid mongl det gheid

让松树回去,

daot jeib mil ghab diongl
det jib mongl ghab diongl

杉树去山冲,

daot gheid mil ghab wangs
det gheid mongl ghab wangs

松树去山麓。

naib gheeb hangd jeex naix
hnaib ghangb hangd jangx naix

今后人诞生,

naib gheeb hangd jas bul
hnaib ghangb hangd jas bul

将来人繁衍,

aod nib lol tid nrongl
ed nenx lol tid nongl

要它来造房,

aod nib lol xongt zad
ed nenx lol xongt zaid

用它来立屋,

tid nrongl xab jul daib
tid nongl xab jul daib

造房儿女住,

tid zad xab jous jid
tid zaid xab jus jid

立屋子孙居。

aod nrieix dieed lol qud
ed nix dad lol qud

要银子来造,

aod jenb dieed lol qud
ed jenb dad lol qud

要金子来造,

qud qud ghoud ab jeex
qud qud ghed ax jangx

造也造不成,

yux yux ghoud ab douf
yux yux ghed ax duf

制也制不就。

qud jeex daib dloub mangl
qud jangx daib dlub mangl

造成白脸崽,

yux jeex jid feex mis
yux jangx jid fangx mais

制成黄面孩,

qud jeex daib guk lob
qud jangx daib gek lob

造成僵腿崽,

yux jeex jid guk bil
yux jangx jid gek bil

制成僵膊孩,

ob laix khot jouf bat
ob laix khot jef bit

睡靠双人扶,

ob laix xongt jouf fol
ob laix xongt jef fal

起靠双人拉。

nrieix qud ab jeex naix
nix qud ax jangx naix

银造不成人,

jenb qud ab jeex bul
jenb qud ax jangx bul

金造不成侣,

Dins Lax jouf lol sat
Dins Lax jef lol hsait

定拉才来剁,

Dins Send jouf lol sat
Dins Send jef lol hsait

定圣才来砍。

nit bab bil mil wix
hnit bib bil mongl waix

撒三把去天,

mil jeex seeb daob seeb
mongl jangx hsangb tub hsenb

去成千星星,

mil jas beet daot mangt
mongl jas bat det hmangt

去成百星宿,

daob seeb zouk niox mangt
tub hsenb zuk niox hmangt

千星游黑夜,

daot mangt zouk niox naib
det hmangt zuk niox hnaib

百宿行白天。

nit bab bil mil dab
hnit bib bil mongl dab

撒三把去地,

mil dliongk diot gox vib
mongl dliongk diot gox vib

去钻入岩石,

mil liees diot ghab zeet
mongl las diot ghab zat

去进入岩层,

mil jeex deel vib xid
mongl jangx dail vib xid

去成了矿石,

mil jas deel vib ghangx
mongl jas dail vib ghangx

去成了矿藏。

naib seeb hangd jeex naix
hnaib hsaib hangd jangx naix

今后人诞生,

naib seeb hangd jas bul
hnaib hsaib hangd jas bul

将来人繁衍,

dail dous vut xax deid
dail deis vut xax deid

谁好命发现,

dail dous vut nrees jas
dail deis vut nangs jas

谁幸运遇着,

gid aod lol it fib
gid ed lol ait hfib

要它来发财,

gid aod lol it dlas
gid ed lol ait dlas

得它来发富。

aod jeeb wab lol qud
ed jangb wab lol qud

用蜂蜡来造,

aod jeeb mongl lol qud
ed jangb mongl lol qud

用蜂蜡来制,

qud qud ghoud ab jeex
qud qud ghed ax jangx

造也造不成,

yux yux ghoud ab douf
yux yux ghed ax duf

制也制不就。

qud jeex daib lieif mangl
qud jangx daib lif mangl

造成泛光崽,

yux jeex jid lieif mis
yux jangx jid lif mais

制成晃亮孩,

diongb mul dieed jeex naix
diub mongl dad jangx naix

夜里成人样,

diongb naib dieed yeex mil
diub hnaib dad yangx mongl

白天熔化光。 [6]

jeeb wab mil jeeb wab
jangb wab mongl jangb wab

让蜂蜡打转,

jeeb mongl mil jeeb mongl
jangb mongl mongl jangb mongl

让蜂蜡回去,

jeeb wab mil veex vib
jangb wab mongl vangx vib

蜂蜡去岩边,

jeeb mongl mil vis zeet
jangb mongl mongl vis zat

蜂蜡去崖壁。 [7]

naib seeb hangd jeex naix
hnaib hsaib hangd jangx naix

今后人诞生,

naib seeb hangd jas bul
hnaib hsaib hangd jas bul

将来人繁衍,

aod lol diot xeix nenx
ed lol diot xix nongx

要来巫觋吃,

aod lol diot xangs haok
ed lol diot xangs hek

要来巫师呑 [8]

xeix nenx ghob kib jid
xix nongx ghongb kib jid

巫吃身就抖,

xangs haok ghob lieif dis
xangs hek ghongb lif dis

觋呑体就摇 [9]

ghob nenx ghob benb dlieeb
ghongb nongx ghongb bub dliangb

吃了能察鬼,

ghob haok ghob xangk diangs
ghongb hek ghongb xangk diangs

呑了能识邪,

ghob daod ghab gib dlieeb
ghongb ded ghab gib dliangb

就能祈鬼神,

ghob xib fend dangl diangs
ghongb hxib hfud dangl diangs

就能禳邪煞,

jeex dail xeix jeeb wab
jangx dail xix jangb wab

就成呑蜡觋,

jeex dail xangs jeeb mongl
jangx dail xangs jangb mongl

就成蒙面巫。

aod diangx nrix lol qud
ed diangx ninx lol qud

要水牛油造,

aod diangx liod lol qud
ed diangx liod lol qud

要黄牛油造,

qud qud ghoud ab jeex
qud qud ghed ax jangx

造也造不成,

yux yux ghoud ab douf
yux yux ghed ax duf

制也制不就。

qud jeex daib lieif mangl
qud jangx daib lif mangl

造成泛光崽,

yux jeex jid lieif mis
yux jangx jid lif mais

制成晃亮孩,

diongb mul dieed jeex naix
diub mongl dad jangx naix

夜里成人样,

diongb naib dieed yeex mil
diub hnaib dad yangx mongl

白天熔化光。

sob mil ghok beeb nrix
sob mongl ghok bab ninx

叫倚水牛腿,

sob mil ghok beeb liod
sob mongl ghok bab liod

命倚黄牛腿,

diangx nrix jouf lol jus
diangx ninx jef lol jus

水牛油才讲,

diangx liod jouf lol jus
diangx liod jef lol jus

黄牛油才说:

aod bib lol qud naix
ed bib lol qud naix

“要我们造人,

aod bib lol dangt bul
ed bib lol dangt bul

要我们制侣,

dieed sob mil ghok beeb nrix
dad sob mongl ghok bab ninx

却叫去倚水牛腿,

dieed sob mil ghok beeb liod
dad sob mongl ghok bab liod

却命去倚黄牛腿!

naib gheeb diangl ib juf
hnaib ghangb diangl ib juf

今后诞生十二群,

naib dous dangt ob dol
hnaib deis dangt ob dol

将来繁衍十二伙,

hangd xil nriangb sat laix
hangd xil niangb sat laix

或有个别人,

hangd xil jas sat dail
hangd xil jas sat dail

或有个别汉,

it hveib xil ab lieel
ait hvib xil ax lal

或许心不好,

it nrid xil ab vut
ait hnid xil ax vut

或许意不良,

it hveib xil ab deix
ait hvib xil ax deix

或许心不诚,

it nrid xil ab deis
ait hnid xil ax deis

或许意不信,

xil dlak deil hvangb nenx
xil dlak deil hvangb nongx

或曾借吃的,

xil los deil seik neel
xil los deil seik nangl

或曾借穿的,

nenx jeex nib ghob fid
nongx jangx nenx ghongb hfaid

吃过就翻脸,

neel jul nib ghob dlis
nangl jul nenx ghongb dlis

穿过就赖账,

xid vaf aob jeex seid
xit vaf eb jangx hseid

争水闹口舌,

xid vaf bil dous diangs
xit vaf bil dus diangs

争山打冤家,

aod bib lol pad weil [10]
ed bib lol pid wil

要咱来烧锅,

aod bib lol juf taib [11]
ed bib lol juf taib

要咱来汆汤,

lol it bob dieed jul
lol ait bob dad jel

来做支碓的墩,

lol it dongs dieed dliongb
lol ait dongs dad dliongb

来做支枧的架, [12]

gid lol dieed deil weix
gid lol dad deil weix

再来助微力,

gid lol gangs [13] deil weik
gid lol gangs deil weik

再来做效劳,

gid lol dlak ngeix nenx
gid lol dlak ngix nongx

再来讨肉吃,

gid lol dlak joud haok
gid lol dlak jud hek

再来讨酒喝。”

aod nax gheib lol qud
ed nax gheib lol qud

要山药来造,

aod wouk jouf lol yux
ed wes juf lol yux

要白芨来制,

dieed qud ghob jeex naix
dad qud ghongb jangx naix

拿造就成人,

dieed dangt ghob jas bul
dad dangt ghongb jas bul

拿制就成侣。

aod bab liangx [14] lol xab
ed bib liangx lol xab

要锦被来盖,

aod bab ghol [15] lol mus
ed bib ghol lol mus

要棉被来蒙,

bab naib mil khab xid
bib hnaib mongl khab hxid

三天揭开看,

bab mangt lol bouk nrieet
bib hmangt lol buk ngit

三夜掀开瞧,

xid ghob diuk wid wid
hxid ghongb diek wid wid

看到笑微微,

nrieet ghob diuk wat wat
ngit ghongb diek wat wat

瞧见笑眯眯。

qud jeex bak ghaot [16] Qud
qud jangx bad ghet Qud

造成了楚公,

dangt jeex mens wouk [17] Dangt
dangt jangx mais wuk Dangt

制成了党奶, [18]

qud jeex bak ghaot Qid
qud jangx bad ghet Qend

创成了启公,

liuk jeex mens wouk Liuk
liuk jangx mais wuk Liuk

塑成了柳奶。 [19]

qud jeex ib gangx wouk
qud jangx ib gangx wuk

造成一对奶,

dangt jeex ib nriouf ghaot
dangt jangx ib niuf ghet

制成一对公。

ghaot Qud aod wouk Dangt
ghet Qud ed wuk Dangt

楚公娶党奶,

ghaot Qid aod wouk Liuk
ghet Qend ed wuk Liuk

启公娶柳奶,

ghaot Qud mil Veex Qud
ghet Qud mongl Vangx Qud

楚公去也楚岭,

wouk Dangt mil Bil Dangt
wuk Dangt mongl Bil Dangt

党奶去排党坡,

ghaot Qid mil Veex Qid
ghet Qend mongl Vangx Qend

启公去也启岭,

wouk Liuk mil Bil Liuk
wuk Liuk mongl Bil Liuk

柳奶去排柳坡。 [20]

jus dail bak ghaot Qud
jus dail bad ghet Qud

且说那楚公,

jus dail mens wouk Dangt
jus dail mais wuk Dangt

且说那党奶,

mil nriangb diot Veex Qud
mongl niangb diot Vangx Qud

去住也楚岭,

mil xud diot Bil Dangt
mongl hxet diot Bil Dangt

去居排党坡,

dieed vib jouf mil jil
dad vib jef mongl jenl

拿石头去栽,

dieed daot jouf mil lof
dad det jef mongl lof

拿树子去插, [21]

dieed vongx mil vud jid
dad vongx mongl vud jid

请龙去镇水,

dieed eek mil vud vib
dad eek mongl vud vib

请蛟去镇山,

mil daod veex jil nrongl
mongl ded vangx jenl nongl

去劈岭建房,

mil gheik bil jangs langs
mongl gheik bil jangs langs

去削坡立仓。

mil nriul daib ghoud dieeb
mongl niel daib ghed dab

去生子也多,

mil dot vangt ghoud not
mongl dot vangt ghed not

去育孩也众:

nriul Yax Jix [22] Dongs Nrongl
niel Yax Jix Dongs Nongl

生雅纪、栋农,

dot Niul Saob Nrongl Vib
dot Niel Saob Nongl Vib

育努筲、农依,

nriul Songd Diongx Songd Fent [23]
niel Hsongd Diongx Hsongd Fent

生松董、松奋,

dot Ghoub Daox Ghoub Genb [24]
dot Gheb Dex Gheb Genb

育戈道、戈更,

nriul Dlas Denx Dlas Gul
niel Dlas Denx Dlas Gul

生夏顿、夏古,

dot Xangb Liangx Xangb Mangs
dot Xangb Liangx Xangb Mangs

育相两、相芒。 [25]

nriul dot juf ob laix
niel dot juf ob laix

生了十二子,

nas dot juf ob dail
nas dot juf ob dail

育了十二孩,

dongl dongd gheeb Veex Qud
dongl dongd ghangb Vangx Qud

住满也楚岭,

dal dat fend Bil Dangt
dal dat hfud Bil Dangt

栖满排党坡,

nrongl geed dat gub gib
nongl gad dangf gub gib

谷仓多如田里螺蛳,

lob nrongl dat lob xab
lob nongl dangf lob hxab

仓柱密似水碾轮齿, [26]

nriangb jeex fib bongl yongl
niangb jangx hfib bongl yongl

景象真兴旺,

lol jas dlas bol yox
lol jas dlas bol yox

态势真繁荣。


[1] naix(人):当时尚未产生人类,此处说之“人”,是个借用词,应理解为人格化的神仙。

[2] 朵(dod)树:乔木名,参见《序贾篇》注19。

[3] diongx(筒):木筒,指木鼓。《贾》中因大量运用对偶、对仗的修辞手段,故用此词与“鼓”相对。

[4] niul(鼓):指木鼓。苗族祭祀祖先特别是“吃鼓藏”,要用木鼓,鼓身多用楠、枫、杉木凿通而成。

[5] 要我们依筒/要我们傍鼓:这两句是说用枫树来制木鼓。

[6] 夜里成人样/白天熔化光:指蜂蜡造的人白天在太阳暴晒下熔化成蜡液。

[7] 野蜂常在岩头峭壁处巢居,酿制存留下蜂蜜蜂蜡,故有此说。

[8] 苗族民间有一种巫师称为xangs ghab nens(音“相嘎嫩”,俗称蒙面巫师),其做巫事时,要用围腰巾包住头面部,用摘糯稻穗束之,并用一至二把摘糯稻、一碗或一升白米、一对竹卦作为法物。开始巫事时要先喷几口酒在法物上,并点燃蜂蜡,吸其烟或呑灭之。

[9] 上述巫师做巫事过程中,会出现脚抖、甚至手舞足蹈的“入神”状态。

[10] pad weil(烧锅)、juf taib(汆汤):专指举行“烧油锅”、把手伸进热汤里捞斧头的“神判”断案活动,这是过去苗族民间用以判断双方是非曲直解决疑难纠纷的一种方式。

[11] pad weil(烧锅)、juf taib(汆汤):专指举行“烧油锅”、把手伸进热汤里捞斧头的“神判”断案活动,这是过去苗族民间用以判断双方是非曲直解决疑难纠纷的一种方式。

[12] 支碓的墩、支枧的架:比喻做维护地方秩序的支柱力量。过去苗族农家多用木碓加工食物,碓杆上安有横木,横木两头架在一对“U”形的木墩支架上。山区农民常架枧槽引水灌溉,枧槽多用“H”形支架支撑。

[13] gangs:即gangf(握、掌握)的变调读音。

[14] bab liangx:织锦被面的棉被。bab ghol:泛指棉被。苗俗:婴孩降生后,其父母一般都为其制备一两床小锦被或小棉被。此处喻用树叶花草当被子盖之。

[15] bab liangx:织锦被面的棉被。bab ghol:泛指棉被。苗俗:婴孩降生后,其父母一般都为其制备一两床小锦被或小棉被。此处喻用树叶花草当被子盖之。

[16] bak ghaot:bak即父亲,ghaot即祖父。《贾》中多见在某一人名前冠以bak ghaot,并非确指,而是对先人的一种独特尊称,表示此人在语境中是一位已经成年的男性先人,但不一定是年老的人。

[17] mens wouk:mens即母亲,wouk即祖母。亦是一种独特尊称,表示此人在语境中是一位已经成年的女性先人,但不一定是年老的人。

[18] 楚公(ghaot Qud)、党奶(wouk Dangt):《贾》中传说的人、神共祖,其所生的十二个孩子中,十个是神,两个是人。“楚”(Qud)意为“弯(挽)造”,“党”(Dangt)意为“制造”。

[19] 启公(ghaot Qid)、柳奶(wouk Liuk):《贾》中传说的开拓田塘之神,苗族民间新开田塘时要祭之,或田中庄稼生长不好时亦祭之。“启”(Qid)意为“创造”,“柳”(Liuk)意为“塑造”。

[20] 也楚岭、排党坡、也启岭、排柳坡:因楚公、党奶、启公、柳奶之名而得名的地名。“也”(Veex)意为“岭”,“排”(Bil)意为“坡”。也楚岭、排党坡,实指同一个地方,也启岭、排柳坡亦如此。现在黔东南苗族地区,仍有不少以人名命名的苗语地名,这些人一般都是当年第一个迁徙来该地定居者,故从人名地名可以考查出苗族的历史踪迹。

[21] 栽石、插树:喻定居。苗俗:过去苗民每迁到一处安家建寨定居,要在寨边栽上枫或楠或杉或松等树,作为保寨树。栽立石头,表示议事(此处为议建寨;其他如议榔)已决的一种象征或凭证,汉语俗称“埋岩”。有的以立石为界,表示该地内为立石者所有。

[22] Yax Jix(雅纪):有的诵为Nriangx Jix(仰纪)。

[23] Songd Fent(松奋):有的诵为Songd Gent(松耿)。

[24] Ghoub Genb(戈更):有的诵为Ghoub Tiut(戈突)。

[25] 传说楚公党奶的这十二个孩子中,除了相两、相芒成为人祖,以农事维生外,其余十个成为神,各有神功奇术,当巫觋或匠人。流传于丹寨县甲劳、南皋及凯里市舟溪一带的《贾》,亦同述是十二个孩子,但名字有的不同,如称Hmib Dab(眯达)、Zed Lix(者里)等等。

[26] 仓柱密似水碾轮齿:苗族农家从前喜单建小粮仓,专用于贮存稻谷黍麦等粮食。仓多集中建于村寨之畔,且底层留空不装修,露出仓柱脚,以利通风防潮防鼠防火。苗族农家多在溪河岸边建造水碾,用水力冲击水车而转动“水伞”(木制齿轮圆盘),带动石碾轮加工稻谷。“水伞”上安装有密集的木齿轮。

苗族贾理(第二版)(上)