二 铸日造月
dot feeb dieed lol liees | 有了地方居, |
dot vangl dieed lol sos | 有了村寨住, |
laib naib ab beel nriul | 尚未生太阳, |
laib lat ab beel nas | 尚未诞月亮, |
dlaib wix dab gil xis | 天地黑漆漆, |
zaok jeex diongb mil nriongs | 像半夜三更。 |
jouf nriangb yaf saif wix | 有八个天神, |
jouf nriangb yaf saif dab | 有八个地神, |
xid xees lol yux naib | 来商量铸日, |
xid xees lol dangt lat | 来商量造月, |
yux naib vut feex feeb | 铸日照地方, |
dangt lat vut feex vangl | 造月亮村寨。 |
gheeb veex bil it jit | 山谷当风箱, |
vib vongx diongl it tait | 岩石当炭火, |
nriux tongd nrongl hvul hvut | 风箱呼呼鼓, |
aob sab lal gil yit | 矿液哗哗流。 |
yux jul zab wangs vib | 炼完五沟矿, |
yux jul zab wangs seet | 冶完五沟石, |
jouf dot ib wangs jenb | 得一沟金液, |
jouf dot ib wangs laot | 得一沟铁水。 |
aob jenb linb weel vib | 金液注岩洼, |
linb jeex laib mangl naib | 铸成了太阳; |
aob laot linb weel zeet | 铁水注石凼, |
linb jeex laib mangl lat | 铸成了月亮。 |
linb jeex xongs nriouf lat | 铸成七双月, [1] |
jux gangx naib bil aot | 造成日九双。 [2] |
mil aod aob nriangk zeet | 去找来岩露, |
aob nriux vib lol cot | 去要来山泉, |
seed naib laib mangl liangt | 洗日亮晃晃, |
sab lat dloub hvol hvot | 刷月白生生。 |
dliangd bod jeex daob seeb | 飞液成星宿, |
gud geid jeex saib ghaib | 溅滓成星辰, |
jeex ib wees yaf seeb laib | 一万八千颗, |
dieik mil wix bongb diongb | 跳去半空中, |
xid nangx hvab not hvab | 有的地方稀, |
xid nangx deeb not deeb | 有的地方密。 |
ghob yux ghob jeex naib | 铸成了太阳, |
ghob dangt ghob jas lat | 造成了月亮。 |
yux jeex juf ob laib naib | 太阳十二个, |
dangt jeex juf ob laib lat | 月亮十二颗, |
linb jeex juf ob laib niul | 似十二个鼓, |
dangt jeex juf ob laib geef | 像十二个盆。 |
jouf nriangb bak Dins Lax | 有定拉爸爸, [3] |
jouf nriangb mens Dins Send | 有定圣妈妈, [4] |
jouf nriangb yaf saif wix | 有八个天神, |
jouf nriangb yaf saif dab | 有八个地神, |
xid xees lol xongt naib | 来商量撑日, |
xid xees lol xongt lat | 来商议撑月, |
xongt naib mil wix niul | 撑日去天宇, |
xongt lat mil daot aot | 撑月去云霄。 |
dieed bangd dieed mil beeb | 拿大锤去捶, |
dieed sab dieed mil xeit | 拿巨钉去钉, |
beeb dangx ghab juf dinb | 钉进几十钉, |
ghob dix ghab juf naib | 撑住几十天, |
beeb dangx ghab juf xeit | 钉进几十楔, |
ghob dix ghab juf lat | 撑住几十月。 |
xongt naib leit wix niul | 撑日上了天, |
xongt lat leit daot aot | 撑月入了云。 |
juf ob naib gid bil | 十二日照山, |
juf ob lat gid aob | 十二月照水, |
veeb ghob jus deix veeb | 晒得不得了, |
kib ghob jus deix kib | 热得了不得。 |
diongb bil dat pad tait | 山热如炭燃, |
bil kib zail xeed laot | 山烫似红铁, |
diongb aob dat pad doul | 水热似火燎, |
aob bent jeex gheeb weil | 水沸胜开锅。 |
it ab jeex ghaob ngangl | 种不成庄稼, |
nent ab jeex mub nieel | 缝不成衣穿, |
it ghaob mil diongb mil | 做活靠半夜, |
mil gid mil sod mangt | 劳作靠深更。 |
kib yeex Lol Yangx daib | 热熔洛养子, |
kib yeex Lol Yangf
[5]
vangt | 热化洛扬孩, |
yeex daib mil dak zeet | 熔子巴岩上, |
bad veex vongl ghangl liangt | 贴岩煳焦焦。 |
Lol Yangx jouf menb hveib | 洛养才痛心, |
Lol Yangf jouf angt xent | 洛扬才气坏, |
qud naid lol bangd naib | 制弓来射日, |
xongb sab lol dangt lat | 造箭来射月。 |
vangb khangb daot vax bil | 野梨木做弓, |
fab xeeb lieet xongx jil | 家麻线做弦, |
xongb sab dot jeex zal | 又制一捆箭, |
jit daot mil wix niul | 攀树上云天。 |
jit mil guf daot yul | 爬水冬瓜梢, |
mil bangd jux gangx naib | 去射九双日, |
jit mil guf daot ak | 登马桑树顶, |
mil bangd xongs nriouf lat | 去射七双月。 [6] |
naib dangx diot weel vongx | 日落进龙潭, |
lat liouf diot weel eek | 月沉在蛟滩。 |
jouf yangf ib gangx naib | 剩一双日月, |
jouf yangf ib nriouf lat | 余月日一双, |
mil yend diot gheeb bil | 去躲进山脚, |
mil xuk diot gheeb zeet | 去藏入岩穴。 |
wix dab dlaib gil xis | 天地黑漆漆, |
zaok jeex diongb mil nriongs | 漆黑像子夜, |
daib jees xid sad diux | 男人进错门, |
bal nial xid sad qut | 女人上错铺, |
dail mens ab xangk daib | 妈妈不识子, |
dail bak ab xangk vangt | 爸爸不识儿。 [7] |
geeb nongb jouf dieed doul | 唯有萤火虫, |
gangf zot feex diongb mul | 持火照黑夜, |
it ab jeex ghaob ngangl | 种不成庄稼, |
nent ab jeex mub neel | 缝不成衣穿。 |
jouf nriangb yaf saif wix | 才有八天神, |
jouf nriangb yaf saif dab | 才有八地神, |
jouf nriangb bak Dins Lax | 有定拉爸爸, |
jouf nriangb mens Dins Send | 有定圣妈妈, |
xid xees lol daox naib | 来商量拉日, |
xid xees lol dliof lat | 来商议牵月: |
daox jous ib gangx naib | 日只拉一双, |
dliof jous ib nriouf lat | 月只牵一对, [8] |
daox naib lol wix niul | 拉日回天宇, |
dliof lat lol daot aot | 牵月返云霄, |
feex feeb vut lol nriangb | 照亮地方好生活, |
feex vangl vut lol liees | 照亮村寨好起居。 |
dliof ghoud dait xeeb xongx | 拉断了麻绳, |
mouf ghoud weet ceib gix | 打折了竹鞭, |
laib naib ghoud ab lail | 太阳也不动, |
laib lat ghoud ab diux | 月亮也不走。 |
sob nrix mil daox naib | 叫水牛拉日, |
nrix jus not ghenx keeb | 牛说只拉犁, |
sob liod mil dliof lat | 叫黄牛牵月, |
liod jus not gheet kak | 牛说只牵耙。 |
sob lius mil daox naib | 叫鸡去拉日, |
sob gheib mil dliof lat | 叫鸡去牵月, |
lius jus ab nriangb oud neel | 鸡说无衣饰, |
gheib jus ab dot xangt mangs | 鸡说无裳穿。 |
jouf nriangb bak Dins Lax | 那定拉爸爸, |
jouf nriangb mens Dius Send | 那定圣妈妈, |
aod naox dongb it oud | 要芭茅做衣, |
aod zaid lioul tout xangt | 拿草莓染服, |
dieed beex liox diot bees | 杜鹃花饰脸, |
dieed zaid wab diot mis | 樱桃果点睛, |
bul xongb lol diot lot | 紫木刺作喙, |
bul xangt lol diot gent | 花椒刺作爪, |
doud neeb lol diot dlot | 蛇皮饰脚纹。 |
gheib ghob dot oud neel | 鸡有了衣穿, |
lius ghob dot xangt mangs | 鸡有了服饰, |
ghob nangl ghob tob jid | 身上光鲜鲜, |
ghob mangs ghob xok dis | 胸前红艳艳, |
dib lal nib vangx xangb | 扮俊它相貌, |
diot mees nib jol yif | 靓丽它容颜。 |
nriangb dail Dins Lax jid | 定拉的儿子, |
jit dail daot vax vud | 爬上野梨树, |
jeik vees jeik kangb keid | 锯木做梳子, |
tieik diot ghab dlieex fend | 梳插在头顶, |
diot jof nib dax ghangd | 得冠方来喊。 |
gheib ghat ghoub ghoux ghoub | 公鸡叫咯咯, |
naib dangt ghab nriux vib | 日露脸岩旁, |
ghab wul wangs feex dliub | 山湾明亮亮; |
gheib ghat ghab diux diul | 公鸡叫喔喔, |
naib dangt ghab nriux bil | 日现身坳上, |
ghab wul wangs feex jul | 山湾亮光光。 |
Jox Naib
[9]
jouf lol ghoud | 觉奈又说道, |
Dlas Lat
[10]
jouf lol jus | 夏腊又说道: |
wil ab dot hveib xongx | “我还没有妻, |
wil ab dot seet ghot | 我尚无伴侣。 |
xob hveib xongx jouf lol | 得妻才游天, |
dot seet ghot jouf lol | 得伴才巡宇。” |
mil aod Boux Dit Nil
[11]
| 去要宝嫡妮, |
mil aod Boul Dit Saif
[12]
| 去要包嫡莎, |
it Jox Naib hveib xongx | 做觉奈妻子, |
it Dlas Lat seet yangs | 做夏腊伴侣。 |
xob hveib nib ghob hangd | 有妻它才肯, |
dot seet nib ghob hos | 得偶它才愿, |
gheib ghat nib ghob diux | 鸡鸣它起身, |
lius ghangd nib ghob lol | 鸡叫它出行, |
gheib ghat zab diut zas | 鸡啼五六遍, |
nib dangt ghab lot dlongs | 它爬到坳上, |
feex feeb vut lol xud | 照亮了大地, |
feex vangl vut lol nriangb | 照亮了村庄。 |
[1] 铸成七双月/造成日九双:此二句是一句话分拆为二的特殊句式,意为铸成七(九)双日月。“七”、“九”亦是虚说,下文的六双才是实指。前后虽然明显矛盾,但贾师在诵唱到此时坚持七双月、九双日的说法,说是不能更改《贾》中的原话。《贾》中还出现同一个人其名字前后不同的矛盾,贾师也宁愿解释而不更改世代传承下来的原话。本书译文也遵循此风格。
[2] 铸成七双月/造成日九双:此二句是一句话分拆为二的特殊句式,意为铸成七(九)双日月。“七”、“九”亦是虚说,下文的六双才是实指。前后虽然明显矛盾,但贾师在诵唱到此时坚持七双月、九双日的说法,说是不能更改《贾》中的原话。《贾》中还出现同一个人其名字前后不同的矛盾,贾师也宁愿解释而不更改世代传承下来的原话。本书译文也遵循此风格。
[3] 定拉爸爸、定圣妈妈:此处的“爸爸”、“妈妈”并非实指,也不表示实际性别,只是一种尊称,有如汉语“父母官”中的“父母”之意。《贾》中类似称谓见于许多处。
[4] 定拉爸爸、定圣妈妈:此处的“爸爸”、“妈妈”并非实指,也不表示实际性别,只是一种尊称,有如汉语“父母官”中的“父母”之意。《贾》中类似称谓见于许多处。
[5] Lol Yangf(洛扬):即Lol Yangx(洛养),系一人双名。
[6] 传说水冬瓜树和马桑树原来长得高入云天,被洛养踩在树梢射日月后,才成了今天矮小的模样。这两种树含水能力特强,伐后暴晒一年半载也干不透,故彼时才剩它们未被烈日晒死。“九双日”“七双月”属于修辞手法,形容前文的六双日月。
[7] 以上四句暗指过着群婚生活。
[8] 日只拉一双/月只牵一对:这是《贾》对偶句式的特殊表述方式,表示“只拉一双日月(一个太阳一个月亮)”的意思,而非“只拉日月各一双”的意思。
[9] Jox Naib(觉奈):太阳的拟人名。Jox 意为“桥”,苗族取名常用之;Naib 意为“太阳”。
[10] Dlas Lat(夏腊):月亮的拟人名。Dlas 意为“富”,苗族取名常用之;Lat意为“月亮”。此处的“夏腊”只是作为对仗用语而已,实仍指上句之“觉奈”一人。
[11] Boux Dit Nil(宝嫡妮)、Boul Dit Saif(包嫡莎):太阳妻子名,系一人双名。
[12] Boux Dit Nil(宝嫡妮)、Boul Dit Saif(包嫡莎):太阳妻子名,系一人双名。