第八部 闹婚歌
Bilgvas deg sais qyaix, | 官府原是布依人, |
Xiez maix dingl miz dingl, | 叫你离婚你不离, |
Bilneex deg sais has, | 现在官府是汉人, |
Deg buxnah buxyaaux sais singl, | 正值异乡人争官, |
Jiml lungc xix nauz deengc, | 你才想告离婚, |
Reengc miz ndaix xix jul, | 离不了你再求, |
Gul yeeuh maix ruangh eeux, | 我喊阿妹忧愁人, |
Reengc miz ndaix xix sol, | 你理争不过要输, |
Gul yeeuh wenz maix ruangh. | 我叫阿妹忧伤人。 |
Nac nuangx dangxbah dingl, | 阿妹别慌着离, |
Nac jiml dangxbah os, | 劝你以后再去说, |
Dangxbah dos xaaus luangz, | 你别硬着性子讲, |
Dangxbah weangl xaausbas, | 你别硬着头皮闹, |
Jis masngaanx dangz gol, | 桂圆好吃树难攀, |
Saaul jodthoz dangznangh. | 阿妹气得欲上吊, |
Ingl dangs ramxdal dauc, | 坐在椅子上眼泪流, |
Goodtjauc ramxdal xus, | 低头泪水流, |
Baaissez ramxdah sos, | 泪如滩头水奔流, |
Baaissez lauc os bingz, | 泪如酒从瓶口喷, |
Mengz yieh xeengl aul wenz baanxsaauh mizndaix, | 你争要同龄人难办, |
Xeengs aul wenz baanxsaauh mizbanz, | 你难圆同龄人梦, |
Buxlaez banzlumc maix, | 哪个像阿妹那样, |
Buxlaez banzlumc mengz, | 谁也不像你这样, |
Genz yieh reeuz boh nuangx gvaail, | 都说阿妹父亲善言, |
Lac yieh reeuz boh nuangx gvaail, | 说是阿妹父亲都能讲, |
Sies mengz qyus jaanglgaail, | 怎么给你街上逛, |
Sies mengz qyus bassaus sonh fiz, | 为何在人家灶口传火, |
Ndaangl riml hiz riml haanh, | 满身污垢味难闻, |
Xianl guc naanh mengz rox, | 受苦受难你知道, |
Faanh guc hoc mengz ranl, | 千穷万穷你晓得, |
Ras ndanl feax yieh mbeas, | 给人洗刷也无聊, |
Banz gaais maz xix nyaaux? | 为啥原因要起闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 什么原因引起闹? |
Gvaanl miz ndil xix nyaaux, | 夫妻不和是要闹, |
Jaauc miz banz xix nyah, | 感情不好就要闹, |
Suc mauxrinl
[1]
miz hah, |
|
Wenz weangzmux
[2]
miz hah. | 县城官府不阻拦。 |
Dingl gvaanl banz maz hoc? | 为啥离婚这么难? |
Bux rox dingl xix ngaaih, | 有理人就离得快, |
Jacngonz os xix dingl, | 阿妹早起就去讲, |
Xez ringz ndingl xix os, | 到了午时就能离, |
Jaangl xezsax xix os. | 正午时阿妹离清楚。 |
Dingl gvaanl mizdingl xaux, | 阿妹想离不早讲, |
Meanhneex haux dosxoongz, | 这时秧苗正发, |
Meanhneex roongl dosrah, | 根深叶茂的时候, |
Feax ndaix gah mal gaaul, | 人家已经送嫁妆钱, |
Saaul lungc xuex hax os, | 现在阿妹才想离, |
Dingl miz os raanzqyaangl, | 你想和他离不行, |
Jaangl miz gvas raanznah, | 你理争不过他家, |
Dingl raanzmaanz banz saih, | 你想离婚打官司, |
Dingl raanzyaaux banz saih. | 阿妹离婚打官司。 |
Baais gaais rog jimhgvis ndael ndongl, | 像是林里阳雀声, |
Baais gaais nyal dabdongz rihlaus, | 像那丢荒的草地, |
Miec gaais bux lix bausyah nauz miz xianz, | 不让有公婆的人嫌弃, |
Haaus maz nauz nuangx buxdoh gah qyus liangl, | 闲话阿妹你独居, |
Bail laez xianz mea ruangh? | 阿妹如何才是好? |
Beangz laez ruec mea ruangh? | 阿妹何方寻幸福? |
Isnauz nuangx hax dingl, | 阿妹如是想离婚, |
Isnauz jiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Mal beal nauz mengz neenh, | 你仔细听我说, |
Mal rauz xuex mengz neenh. | 你静着听我讲。 |
Gus boh nuangx hax gaail, | 阿妹父亲嫁你时, |
Bux genl raabt genl hoonc yieh nyaangz, | 三亲六戚都来帮, |
Bux genl xeenz genl xaangz yieh lix, | 邻里乡亲也来看, |
Bux genl fanl yieh ndangs, | 更有帮腔说话人, |
Meanhneex saaul osmbagt, | 阿妹现在闹离婚, |
Buxlaez yag mengz os? | 哪位帮你腔? |
Beeh mengz xos sanhlaez banz xonz laangs, | 你送多少银没用, |
Beeh mengz suans dengclaez yieh miz banz, | 你想办法也不行, |
Hod laail leeux soic gonh. | 你再争首饰全赔进。 |
Leeux soic gonh yuxgvaail, | 阿妹首饰全赔光, |
Leeux maad haaiz mengz gvaih, | 做出鞋祙也赔尽, |
Meeh gvaih haec nuangx miz jiclaail, | 阿妹母亲陪嫁不算多, |
Meeh sies nuangx dez bail gaail baizdoh, | 到阿妹手中拿去卖, |
Sies gvaail dez bail maaih baizdoh. | 被你全卖掉。 |
Is yux nyaaux hax dingl, | 阿妹如是想离婚, |
Is yuxjiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Mal bix daans haec mengz gaaicnyiel, | 你仔细听阿哥说, |
Mal beal nauz mengz neenh. | 你安静听我讲。 |
Sams geac ngonz banz lauc, | 操办酒席那时候, |
Sams geac ngonz banz xaz, | 要办酒席那几天, |
Ral aaul laez yieh waangs, | 找到哪位都来帮, |
Duldaangs riml bohlungz, | 窗下坐满伯父们, |
Bianghgenz riml bohmeeh, | 火边围坐父辈们, |
Meanhneex saaul banzdagt, | 现在阿妹已出事, |
Meanhneex saaul banzdaauc, | 阿妹遇到烦恼事, |
Buxlaez qyus laclail yieh xuex, | 大家处处在议论, |
Bux lacsiec yieh nauz, | 在哪都说妹的事, |
Deems xonz gaangc maixruangh, | 随时探听阿妹事, |
Mizxix nuangx gah xanh, | 阿妹要以理去争, |
Xanh miz gvas xix bail, | 争不过就回婆家, |
Dalmbail seemx raanznah
[4]
, | 暂时回到婆家住, |
Is yux nyaaux hax dingl, | 阿妹如是想离婚, |
Is yuxjiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Ragreemx nauz haec gul, | 你就悄悄告诉我, |
Sul mizrox gul jaaus, | 我教你一个办法, |
Daausneex nuangx mal dangz, | 阿妹这次回娘家, |
Faanllangl mengz bail naaus, | 你回婆家要多住, |
Feax guehsag sosgenz, | 别人上游洗衣物, |
Mengz aulramx soslac, | 你在下边把水挑, |
Feax ras nac xos benz, | 别人洗脸是用盆, |
Mengz ras dinl xos ngoomh, | 你拿大碗当脚盆, |
Feax runs roomh guehhoongl, | 人家早起来干活, |
Nuangx ninz ndoongl nac yah, | 婆婆说阿妹睡懒觉, |
Feax runs roomh genl ngaaiz, | 人家早起在吃饭, |
Nuangx ninzndoongl nacyah. | 婆婆说阿妹睡大觉。 |
Is yux nyaaux hax dingl, | 阿妹若是想离婚, |
Is yuxjiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Ragreemx nauz haec gul, | 你就悄悄告诉我, |
Sul mizrox gul jaaus, | 我教你一个办法, |
Daausneex nuangx mal dangz, | 阿妹这次回娘家, |
Faanllangl mengz bail naaus, | 你回婆家要多住, |
Haux soongl soomx saaml soomx xix haaul, | 米越舂越白净, |
Saaul xix rungl dangzreeb dangzgas, | 阿妹糠谷一起煮, |
Baus jings yah ndoil ngaaiz, | 公婆早饭吃不成, |
Raanzqyaix raaiz sel xuangs, | 婆家就会写休书, |
Buxluangs buxmbaanx raaizsel xeel, | 全寨联名写状纸, |
Ngonzdeel mengz ndaix os. | 你指望判决那一天。 |
Is yuxnyaaux hax dingl, | 阿妹若是想离婚, |
Is yuxjiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Ragreemx nauzhaec gul, | 你就悄悄告诉我, |
Sul mizrox gul jaaus, | 我教你一个办法, |
Daausneex nuangx mal dangz, | 阿妹这次回娘家, |
Faanllangl mengz bail naaus, | 你回婆家要多住, |
Ndiangssas nuangx dez dinl, | 阿妹舂碓不用力, |
Raucninz ingl gal doih. | 装作瞌睡靠碓桠。 |
Raabt ramx boih saul jaangl, | 挑水有意碰柱子, |
Qyaix xaz baamz xuangs bianh, | 婆家说不贤惠把你休, |
Qyaangl xaz qvax xuangs bianh. | 说你不知礼就休得快。 |
Is yuxjiml hax deemh, | 阿妹想要把婚离, |
Ragreemx nauzhaec gul, | 你就悄悄告诉我, |
Sul mizrox gul jaaus, | 我教你一个办法, |
Daausneex nuangx mal dangz, | 阿妹这次回娘家, |
Faanllangl mengz bail naaus, | 你回婆家要多住, |
Daausdangz was saadt guex, | 故意打妹姑, |
Ndoodt daz sueh duezaaul, | 甩手提打弟弟头, |
Ngonz deel saaul ndaix os, | 阿妹指望得判决, |
Ngonzdeel nuangx ndaix os. | 阿妹盼望那一天。 |
Dingl gvaanl banz maz hoc? | 阿妹离婚这么难? |
Bux rox dingl xix bianh, | 能说会讲就好离, |
Ndiangssas saaul deeuh ndongx, | 阿妹舂谷簸箕飞, |
Aul ramx nuangx deeuh mbangs
[5]
, | 挑水竹筒“会走路”, |
Dangs daz daadt jaanglraanz, | 凳子摆放堂中坐, |
Qyaix xaz baamz xuangs bianh, | 婆家说不贤惠把你休, |
Qyaangl xaz qvax xuangs bianh. | 说你不知礼就休得快。 |
Dingl gvaanl banz maz hoc? | 阿妹离婚这么难? |
Bux rox dingl xix ngaaih, | 能说会讲就好离, |
Lox gvaanl bail ndaail waais, | 你诓夫去薅棉花, |
Deg gol waais deel beez, | 阿妹有意薅坏苗, |
Reez daaml jingl guanc ranh, | 握着薅锄随意薅, |
Bangsbangl faix guanc ranh, | 棍棒到处打, |
Golwaais deel miz beez, | 棉苗没被薅坏, |
Mengz xix lox deel bail genl dumh
[6]
, | 你哄他去摘萢吃, |
Dumh xos bas xix waanl, | 萢含在嘴里香甜, |
Maix dingl gvaanl xix os, | 阿妹嫌夫离成婚, |
Saaul maanx jaauc xix os, | 阿妹耍赖婚能离, |
Banz dengclaez xix nyaaux? | 为啥事要闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 啥事引起要怄气? |
Ndiabt mizndil xix nyaaux, | 感情不和就想离, |
Jiz mizndaix xix nyah, | 心里不服就怄气, |
Legsagt nyaaux baaizsal, | 骰子扰得纸牌乱, |
Aail jaanglxaz nyaaux baanh, | 洒药拌糟糟发酵, |
Daanh benlmax nyaaux yianz, | 马尾作弦二胡响, |
Saanl feangz xix nyaaux xah, | 草帘需用绳子线, |
Ramxdah nyaaux ganglgas, | 犹如河水冲瓷罐, |
Suc jaangl beangz nyaaux saih. | 地方官府怕官司。 |
Byagtwaih nyaaux byagtanl, | 折耳根搅乱香芹味, |
Ndanl degtxeenz nyaaux bix, | 赌钱是戏弄阿哥, |
Menz bailyux nyaaux gul, | 玩耍戏弄我的心, |
Nyaaux meeh mixaul damz, | 母子之争不为田, |
Nyaaux boh mizaul naz, | 父子之争不为地, |
Nyaaux aul bux dungxhal lumc ruangh, | 争要像阿妹相配, |
Nyaaux aul baz xauhndil lumc ruangh. | 盼像阿妹如意人。 |
Banz dengclaez xix nyaaux? | 为啥事要闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 啥事引起要怄气? |
Ndiabt mizndil xix nyaaux, | 感情不和就想闹, |
Jiz mizndaix xix nyah, | 心里不服就气火, |
Eens gueh roongz daadtbyal, | 燕子筑巢在悬岩, |
Al gueh roongz eens waaih, | 乌鸦飞来毁燕窝, |
Eens dogtnaais xaaux eeux, | 燕子无再重筑, |
Eens dogtnaais xaaux raanz, | 它无心建窝, |
Loodt eeux bail xoh baanz, | 误了一年又一年, |
Loodt raanz bail xoh daangs, | 误了一茬又一茬, |
Bohmeeh suans ndianlngih mizndil, | 父母算定二月不吉利, |
Bil daaml bil hax nyaaux, | 阿妹婚后年年闹, |
Ndanlbaaih nyaaux rasrumz, | 如风箱吹出阵阵风, |
Weac genzmbenl nyaaux ndaadt, | 像天上浮云遮阳光, |
Ndaadt bail nyaaux ndongl bauz, | 苦竹没享阳光照, |
Nograuz dauc baangxdah, | 芦苇生在河岸边, |
Nah ndaelramx nyaaux byal, | 水獭下河鱼儿乱, |
Al genzjauc nyaaux gais, | 乌鸦扰鸡不安宁, |
Sais jaangl fuj nyaaux ndaaix, | 州府老爷烦官司, |
Byaljaaic nyaaux diec wongz, | 鱼儿搅浑潭中水, |
Dangz beangz lac nyaaux saih, | 打官司是天下事, |
Banz dengclaez xix nyaaux? | 为啥事要闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 啥事引起要怄气? |
Ndiabt mizndil xix nyaaux, | 感情不和就想闹, |
Jiz mizndaix xix nyah, | 心里不服就气火, |
Ndiangssas nyaaux baizdinl, | 舂碓脚费劲, |
Genlringz nyaaux guhdeh, | 吃饭没有筷不行, |
Guhdeh ses xonzgaangc, | 手拿筷子盼句话, |
Ramx basdaangx
[7]
nyaaux naz, | 塘口放水搅浑田, |
Haz ndaelbol nyaaux dieh, | 茅草只盼速成片, |
Xieh baangxric nyaaux bil, | 野芭蕉盼长蕉芯, |
Liz byaailgol nyaaux jis, | 梨子压弯梨树丫, |
Bix ngihsis hac nyaaux raanz, | 二十四五阿哥盼安家, |
Daausneex rauz nyaaux meeh, | 我这次要闹着阿妈, |
Miz nyaaux boh aul damz genl byal, | 不与家父争养鱼, |
Miz nyaaux meeh aul naz waaildah, | 不与阿妈争良田, |
Nyaaux aul masliz diangz, | 只想得到甜梨子, |
Nyaaux yuxgvaail xamhxeeuh, | 为与阿妹同生活, |
Daail riangz yux xamhxeeuh. | 死活与阿妹这辈子。 |
Banz dengclaez xix nyaaux? | 为啥事要闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 啥事引起要怄气? |
Ndiabt mizndil xix nyaaux, | 感情不和就想闹, |
Jiz mizndaix xix nyah, | 心里不服就气火, |
Jiangz saaml gal nyaaux linx, | 三脚缺支撑无用, |
Hinc xadt hogt nyaaux jeeul, | 没有线穿不成裙子, |
Bix ndaangl ndeeul nyaaux meeh. | 孤身阿哥闹阿妈。 |
Nyaaux boh miz aul damz, | 闹着阿爸不为地, |
Nyaaux meeh miz aul naz, | 闹着阿妈不为田, |
Nyaaux aul bux dungxhal lumc ruangh, | 争要像阿妹相配, |
Nyaaux aul baz jizndaix lumc ruangh. | 盼像阿妹如意人。 |
Banz dengclaez xix nyaaux? | 为啥事要闹? |
Xaaux dengclaez xix nyah? | 啥事引起要怄气? |
Ndiabt mizndil xix nyaaux, | 感情不和就想闹, |
Jiz mizndaix xix nyah, | 心里不服就气火, |
Gonh xos jeenl nyaaux jeenl, | 手戴镯子亮晃晃, |
Liad dogt dungx nyaaux ndaangl, | 腹腔出血身体伤, |
Xeenz xos headt nyaaux headt, | 钱袋搁在腰难受, |
Logt saangl nyaaux ramx xus, | 水流过急冲水车, |
Ramx gveeucluh nyaaux ruez, | 漩涡搅乱船航行, |
Ludt jaanglfeaz nyaaux daus, | 织布纱筒逼梭走, |
Bangz dauh nyaaux bangz biul, | 灰布白布相比色, |
Bix ndaangl ndeeul nyaaux meeh, | 孤身阿哥闹阿妈, |
Nyaaux boh miz aul damz, | 闹着阿爸不为地, |
Nyaaux meeh miz aul naz, | 闹着阿妈不为田, |
Nyaaux aul baz xauhndil lumc ruangh, | 争要像阿妹美貌, |
Nyaaux aul baz jizndaix lumc ruangh. | 盼像阿妹如意人。 |
Raanzqyaix jangl, | 婆家把你关, |
Raanzqyaangl jaangs, | 婆家把你罚, |
Jaangs xos lac lauz lianz, | 关放楼脚惩罚你, |
Jangl xianlnyianz faanhsis, | 关妹关得几时日, |
Jangl faanh ngih banznac, | 越关阿妹越传名, |
Jangl faanhhac banzdal, | 越关阿妹名远扬, |
Nuangx xix jaauc mizhal waaih xaangh, | 夫妻不配扬妹名, |
Bix xix baz mizdauc waaih xaangh. | 哥不安家名声传。 |
Baais gaais bux udt galraiz reeux, | 犹如加工纱针子, |
Baais gaais bux gveeuc galraiz goz, | 如不注意就扭弯, |
Dinl byoomlroz fead bih, | 腿如蜻蜓一般廋, |
Nuangx yieh ganhhis riangz duezjaauc, | 夫妻不和阿妹忧, |
Faanh naaux riangz duzgvaanl, | 感情暗淡忧心事, |
Laaus raanz riangz duezmbaaus, | 为意中人误青春, |
Wenl dauc mons fizfumz, | 阴天雨濛濛, |
Ramx jaangl ronl banzdingh. | 路上积水凼。 |
Rox dais mingh mengz dauc, | 看来你命运注定, |
Rox dais mingh bix dauc, | 天意注定我的命, |
Jauc xamh soiz lix rood, | 共枕情人梦难圆, |
Goodt yuxjis mizxeel, | 眼看阿妹远离去, |
Mbeel fengz daic yeeuh mingh, | 两手空空呼天命, |
Raanzqyaix jangl, | 婆家把你关, |
Raanzqyaangl jaangs, | 婆家把你罚, |
Jaangs xos laclauz laanz, | 关放楼脚惩罚你, |
Jangl xos gaz faixrag, | 枷锁套在手, |
Jeens faixboil guehlaanz, | 坚硬青 |
Maix dingl gvaanl miz os, | 阿妹离婚离不了, |
Saaul maanx jaauc miz os. | 阿妹婚事难以离。 |
Genzmbenl ndaaulndis boongh sazbaanz, | 天上星星在闪烁, |
Gauldaanl laamx sazbas, | 首乌牵藤随意爬, |
Bix yieh deg sahbas sahlinx feax ndoil, | 阿哥白被人非议, |
Mizndaix gungh ndanl soiz laez roix, | 你我没有共枕生活, |
Mizndaix gungh ndanl doix laez genl, | 更没有同桌吃饭, |
Jiml deg nauz jazjeh, | 你也被指责, |
Rauz deg nauz jazjeh. | 我也受谩骂。 |
Buxses henc yizyauz, | 媒人常到家里来, |
Degnauz raanzmengz laangs, | 你家凭空来指责, |
Baus jings yah mizndaix gueh baex yieh ndangl, | 公婆怕媳妇跑乱吼, |
Laaisnauz bix bail yux waanh fad, | 枉说阿哥玩表换情物, |
Laaisnauz bix bail yux waanh ganl, | 你我情物换在手, |
Mizranl nac yieh hams, | 人走到哪也要问, |
Hams raanz bail xoh raanz, | 问了这家问那家, |
Nauz saaul xaaux raanz genl miz waangs, | 说阿妹安家没休闲, |
Nuangx miz waangs daauslangl, | 阿妹没空回娘家, |
Lumz anl bixnuangx ngaaih, | 亲友恩情都淡薄, |
Byagtgaadt ngaad lac liz, | 梨树下菜籽已发芽, |
Mizsil ngaad lacliangc, | 红伞花边丝线飘, |
Gvaanl xiangx yieh mboxmiz, | 和睦丈夫难寻找, |
Lix gvaanl diz gvaanl ndois, | 动手动脚有其人, |
Lix gvaanl jangl gvaanl jaangs, | 虐待夫人也是有, |
Oons jangl nuangx oons aangs, | 越关阿妹越有理, |
Oons jaangs nuangx oons mbongl, | 阿妹越关理更强, |
Xohneex raanzqyaix xoml laucnoh, | 今后你婆家理要亏, |
Xohneex raanzqyaangl xoml laucnoh. | 你婆家理亏赔损失。 |
Feax mizrox bail yux dungxxamh daanz, | 别人认为常来往, |
Laais nauz daanl naz dungxamh mbos, | 认为收割在一起, |
Leglaaiz haux xamh mbos daangs daanl, | 其实田里各在各, |
Xaanz daangs ndanl xeeus mianh. | 门前凉台各相思。 |
Bux neenh bux mizranl, | 互相见不着面, |
Xonz gaangc dogt dais mbenl dais ndanl nuz langl, | 闲言乱语从天降, |
Xonz gaangc dogt dais aais dais ngaanx mal jal, | 雅长百安人乱说, |
Rauz xix xeengl mizgvas, | 我怎样说也争不过, |
Byac bas bux luangsgenz, | 雷劈上院烂舌人, |
Jaanlnauz gul riangz mengz xamhnangh, | 枉说你我不相往来, |
Byac bas bux luangsjaangl, | 雷轰中院烂舌人, |
Jaanlnauz gvaangl riangz mengz xamhnangh. | 乱说我与你往来。 |
[1]
mauxrinl:上。
[2] weangzmux:王母,今望谟县城所在地。
[3] 上方:坐在火塘边,传火的位置为“下方”,对面则为“上方”。
[4] raanznah:这里指已出嫁的姑娘的婆家。
[5] mbangs:竹筒,一种盛水容器,当水桶用。
[6] dumh:萢,一种草莓。
[7] 在田埂上留一个缺口,供进水或排水,这个缺口就是basdaangx。