第三节 古歌
贵阳市布依族古歌很多,在传统的节日,婚嫁、立房等场合中都要演唱这些古歌,常见的篇名有《鸡叫歌》(weanl gais hanl)《挖蕨歌》(weanl mbedt* gudt*)《水淹歌》(weanl ramx damh)《干旱歌》(weanl reengx)《摸黑歌》(weanl waz labt)《洗脚歌》(weanl sois dinl)《婚宴歌》(weanl gueh yagt*)《盘根古歌》(weanl beanz)《歇场歌》(weanl yic* jeex)《猜花歌》(weanl ndaml wal)《赞美新娘歌》(weanl daaiz baex)《三朝歌》(weanl nyeez)《苦情歌》(weanl genl hamz)《竖房歌》(weanl qyol raanz)《选物歌》(weanl xaaux yiangh yaangz)《十二个太阳》(weanl xibnyih danglngonz)《造山河歌》(weanl xaaux suangl)《造江河歌》(weanl xaaux dahhaaic)《造谷歌》(weanl xaaux haux)《开天辟地歌》(weanl xaaux mbenl xaaux ndanl)《双对歌》(weanl guh)《婚宴歌》(weanl gueh yagt*)《生肖歌》(weanl xaaux bil)等等。由于篇幅所限,这里节选几首贵阳市布依族传统古歌以飨读者。
分烟歌
Weanl lix sinx bail xunz lo jius,  | 自古亲家兴唱歌,  | 
Gul nauz dauc mengz nyiel lo mangc.  | 我说给你听亲家。  | 
Gaangc nyiel ndoongl sof xiny sof yig,  | 听我说说心里话,  | 
Gaangc nyiel ndoongl nauz xings xos mengz,  | 我说真心话给你,  | 
Nyiel soongl wangh nauz xaiz xos mengz.  | 我俩给你说全话。  | 
Gaangc nyiel ndoongl nauz nix haec buangs,  | 听我说这些来玩,  | 
Nyiel soongl buangs nauz nix haec mengz,  | 听我俩说玩笑话,  | 
Nyiel soongl wangh nauz xaiz haec mangc.  | 我俩全说给你听。  | 
Yingl* laez xoh lang yingl laez beengx,  | 哪句话直哪句亲,  | 
Yingl* laez xoh ziz* gaangc xos laangz,  | 哪句直唱给伙伴,  | 
Yingl* laez biangz ziz* gaangc xos ndoongl.  | 哪句亲热送亲家。  | 
Yingl* laez zeeuh* ziz* gaangc gvas hrox*,  | 哪句直唱过山冲,  | 
Yingl* laez biangz ziz* gaangc gvas bol.  | 哪句亲热唱出山。  | 
Langl ndoongl gaangc bail saangl ruangz dos,  | 同亲家讲马蜂窝,  | 
Langl ndoongl jees bail saangl roongz deengl.  | 同亲家谈黄蜂窝。  | 
Saangl roongz dos ziz* ndanlrangl zax*,  | 马蜂窝像细筛子,  | 
Saangl roongz deengl ziz* ndanlrangl nal.  | 黄蜂窝像密筛子。  | 
Zuanq*gyus hams deeuz dah nix bail?  | 怎样跨过这条河?  | 
Zuanq*gyus byaaic saangl jeuz nix gvas?  | 如何走过这座桥?  | 
Zuanq*gyus haamc deeuz dah nix bail?  | 怎样奔过这条河?  | 
Zuanq*gyus byaaic yianz damz nix gvas?  | 如何迈过池塘边?  | 
Manq gaiz gaangc me manq gaiz denh,  | 慢慢想来慢慢说,  | 
Manq gaiz denh laangc weanl xos ndoongl,  | 慢想慢说给亲家,  | 
Manq gaiz denh laangc weanl xos mangc.  | 说慢想慢迎亲家。  | 
Gul nauz nix mengz nyiel lo jius,  | 我唱绐你听亲家,  | 
Yiuq nauz daaus engz nyiel lo mangc.  | 我再次说你听亲家。  | 
《布依族经典古歌》书影
种烟歌
Gul nauz daaus mengz nyiel lo jius,  | 我唱给你听亲家,  | 
Gul nauz daaus mengz nyiel lo mangc.  | 我说给你听亲家。  | 
Nauz wanl ianl xos laez dauc goons?  | 烟种先从哪里来?  | 
Nauz guans* ianl xos laez dauc ndux?  | 烟根最初哪里生?  | 
Nauz ndux ianl xos laez dauc goons?  | 烟源最早哪里来?  | 
Guans* ianl xos ndanlmbenl dauc ndux,  | 头根最初从天上来,  | 
Ndux ianl xos ndanlmbenl dauc goons,  | 烟源最早从天降。  | 
Wanz deel dauc lumc wenl zuangs* ras,  | 烟种像阵雨落下。  | 
wanz deel dauc ziz* laangh doh beangz,  | 烟种落下满大地,  | 
Wanz deel dauc ziz* nyiangl doh dongh.  | 烟种落下遍田坝。  | 
Siq buxguanl deel bux dinl qyas,  | 是官人的脚步快,  | 
Siq Buxhas siq bux dinl raiz.  | 是汉人的脚腿长。  | 
Deel bail ndaix wanl yiany mal diamc,  | 他们得烟种来种,  | 
Dieel bail ndaix wanl ianl mal duagt.  | 他们得烟种来撒。  | 
Guh ndeeul duagt jeexsanl jeexrux,  | 一对撒猴场鸡场,  | 
Guh ndeeul duagt jeexsanl Dungxguz
                [1]
            .  | 一对撒董古猴场。  | 
Guh ndeeul duagt jeexrux beangz al,  | 一对撒帮阿鸡场,  | 
Guh ndeeul hauc jeexnyianz gasdos,  | 一对落进戛多虎场,  | 
Guh ndeeul soy mal dangz beangz nix.  | 一对梭到这地方。  | 
唱古歌
整地
Nonz laez luamh nonz laez reengx?  | 哪天阴呀哪天晴?  | 
Nonz laez luamh ziz* xail rihbaangx,  | 阴天就犁陡坡地,  | 
Nonz laez reengx ziz* xail rih daagt.  | 晴天就犁地来晒。  | 
Ndoongl xail leeux lang daausmal raanz,  | 我犁完地就回家,  | 
Mal raanz zaagt* nais haux ndeeul genl,  | 回家忙煮点饭吃,  | 
Mal raanz zaagt* nais liangz ndeeul nanc*.  | 到家弄一点充饥。  | 
Dul bail xul Lungflij diz mbaagt,  | 我去龙里打锄头,  | 
Dul bail Has Lungflij diz liamz.  | 我去龙里打镰刀。  | 
Diz liamz hungl youq diz liamz naih,  | 打大镰刀小镰刀,  | 
Diz liamz hungl mal aul gol ais,  | 打大镰刀砍黑竹,  | 
Diz liamz nais mal fag gol haz.  | 打小镰刀割茅草。  | 
Nonz laez luamh me nonz laez reengx,  | 哪天阴哪天晴,  | 
Nonz laez reengx zix* aul xos daagt,  | 哪天晴就扒开晒,  | 
Ndael mbenl qyas ziz* siul mal byaul.  | 天气坏就收来烧。  | 
Yeenl zih* sianl youq yeenl zih* rih,  | 掏了园厢掏地厢,  | 
Yeenl zih* sianl mal deemc legbih,  | 掏园厢来种小豆,  | 
Yeenl zih yrih mal deemc wanl ianl,  | 掏地厢来种烟种,  | 
Ndoongl deemc leeux daausmal raanz.  | 种完了就转回家。  | 
Nauz hadt sadt youq nauz hadt gaex,  | 戌日早晨亥日晨,  | 
Nauz hadt sadt ziz* ul ngaaiz xaux*,  | 戌日早晨做饭早,  | 
Nauz hadt gaex ziz* gueh ngaaiz roomh.  | 亥日早晨饭也早。  | 
Langs dul bail ngonz rux,  | 我们酉日出去玩,  | 
Bail ndaix saaml hoobt rux yangx daaus,  | 玩三个酉日才回,  | 
Bail ndaix hac hoobtngonz yangx daaus,  | 玩五个对场才转,  | 
Bail ndaix beedt hoobtngonz yangx huif.  | 去了八个对场天。  | 
Doc gul ngoongh* raaih ianl gul laic,  | 等我看看我烟地,  | 
Doc gul gauc raaih ianl gul goons.  | 等我先看那块烟。  | 
Gol ianl dauc lumc mbael gemhgaih,  | 烟秧长得像浮萍,  | 
Gol ndeeul laih gol ndeeul zi mac.  | 一棵一棵追着长。  | 
Mal raanz zaagt* nais haux ndeeul genl,  | 回家快点把饭吃,  | 
Mal raanz zaagt* nais liangz ndeeul nanc.  | 到家吃点粮充饥。  | 
Ndoongl bail Xul Lungfliy diz mbaagt,  | 我去龙里打锄头,  | 
Ndoongl bail Has Lungliy diz jingl.  | 我去龙里打薅锄。  | 
Diz jingl hungl me diz jingl nais,  | 打大薅锄小薅锄,  | 
Diz jingl hungl mal ndaml gol ianl,  | 打大薅锄栽烟秧,  | 
Diz jingl nais mal sedt gol ianl.  | 打小薅锄插烟草。  | 
Ndoongl bail buangs* ndoongl bail wngonz gaex,  | 亲家我亥日去玩,  | 
Bail ndaix saaml hoobtgaex yangx daaus.  | 玩三个酉日才回,  | 
Bail ndaix guc hoobtngonz yangx daaus,  | 玩九个对场才转,  | 
Bail ndaix beedt hoobtngonz yangx huif.  | 去了八个对场天。  | 
Doc gul ngoongh* raaih ianl gul laic,  | 等我看看我烟地,  | 
Doc gul gauc raaih ianl gul goons.  | 等我先看那块烟。  | 
Zenl*nix dauc gol yiany ndil ndaml,  | 现在烟草正好栽,  | 
Zenl*nix dauc gol wonz ndil sedt.  | 这时烟秧正好插。  | 
Ndoongl bail ndaml soongl gol ul guh,  | 我去栽两棵成对,  | 
Ndoongl bail ndaml saaml gol ul guh.  | 我去栽三棵成行。  | 
Guh deeml guh banz xaiz xazbeangh,  | 对对行行齐整整,  | 
Dul ndaml leeux dul daausmal raanz.  | 我栽完了就回家。  | 
Mal raanz zaagt* nais haux ndeeul genl,  | 回家快点把饭吃,  | 
Mal raanz zaagt* nais liangz ndeeul nanc*.  | 到家弄一点充饥。  | 
Dul bail xul Qinyngaif diz mbaagt,  | 我去青岩打锄头,  | 
Dul bail ral Qinyngaif diz jingl.  | 我去青岩打薅锄。  | 
Diz jingl hungl me diz jingl nais,  | 大薅锄呀小薅锄,  | 
Diz jingl hungl mal ndaail gol yiany,  | 大薅锄来薅烟草,  | 
Diz jingl nais mal haoy gol ianl.  | 小薅锄来薅烟秧。  | 
Wenzlaail gaangc bail xul leh benh,  | 人家去城里挑粪,  | 
Gul yej gaangc bail xul leh benh.  | 我也去城里挑粪。  | 
Laail aul dauh benh max bail ul,  | 人家拿马粪去壅,  | 
Gul aul dauh benh max bail ul.  | 我也拿马粪去壅。  | 
Laail aul dauh benh mul bail jiuc,  | 人家挑猪粪去窖,  | 
Gul aul dauh benh mul bail jiuc.  | 我也挑猪粪去窖。  | 
Ngonz ndeeul jiuc ndaix soongl daaus benh,  | 一天窖了两次粪,  | 
Ngonz ndeeul jiuc ndaix saaml daaus benh.  | 一天窖了三回粪。  | 
Gol deel mac riz rumz bail saangl,  | 烟秧见风就长高,  | 
Dul bail doons nyiadt saangl deel doc.  | 我们把顶叶掐丢。  | 
Gol deel mac riz rumz bailgenz,  | 烟秧见风就上长,  | 
Dul bail doons nyiadt genz deel doc.  | 我们把烟尖掐掉。  | 
Dul bail buangs* dul bail ngonz sax,  | 我们午日出去玩,  | 
Bail ndaix saaml hoobt sax yangx daaus.  | 玩三个午日才回。  | 
Bail ndaix hac hoobtngonz yangx daaus,  | 玩五个对场才转,  | 
Bail ndaix beedt hoobtngonz yangx huif.  | 去八个对场天回。  | 
Doc gul ngoongh* raaih ianl gul laic,  | 等我看看我烟地,  | 
Doc gul gauc raaih wonz gul goons.  | 等我先看那块烟。  | 
Zenl*nix dauc gol yiany ndil aul,  | 现在烟叶正好收,  | 
Zenl*nix dauc gol wonz ndil goonz.  | 这时烟叶正好割。  | 
Nauz beangl laez beangl lix gaul gaadt,  | 哪地方有葛藤,  | 
Nauz baaih laez baaih lix gaul yeeul.  | 哪方向有青藤。  | 
Aul gaul yeeul mal biany gol yiany,  | 拿青藤来编烟叶,  | 
Aul gaulgaadt mal weedt gol ianl.  | 拿葛藤来编烟串。  | 
Zaag* sais* reeux xah sais gueh dol,  | 小串小串放成摞,  | 
Zaag* hungl reeux zaag hrungl gueh diabt.  | 大串大串放成堆。  | 
Zaag* ndeeul woic xos saangl xoonghdaangs,  | 一串挂在窗子上,  | 
Zaag* ndeeul langy xos saangl sancsaaux.  | 一串晾在竹竿上。  | 
Mizqyus nyums ul liangx dauc banl,  | 太少不够以两分,  | 
Mizqyus nyums ul jinz dauc haec.  | 太少不够以斤送。  | 
Nauz zenl*banh miz ndaix daauc zeez*,  | 刚才没有敬茶水,  | 
Qyams weanl zinnia* daauc zeez* zenl*banh.  | 现在以歌来替茶。  | 
Nauz zenlbanh miz ndaix banl ianl,  | 刚才没有分支烟,  | 
Mbos laez mbos miz xaml ndaaulndis,  | 哪口井底不沉星,  | 
Mbos laez mbos miz gec roonghndianl.  | 哪口井里不藏月。  | 
Jiangyjiuq dianl saauhnix lo lenh,  | 将就说这些算了,  | 
Jiangyjiuq dianl saauhnix lo ndoongl,  | 将就说这些亲家,  | 
Bail ziml* laail lo jius.  | 亲家懂多该你唱。  | 
Hingl ndoongl gaadt lang hingl ndoongl dinc,  | 我的歌短停断了,  | 
Hingl ndoongl gaadt sianl* senc lo diangz,  | 我的歌断甜歌接,  | 
Hingl ndoongl dinc sianl* xoih lo deangz,  | 我的歌短甜歌补,  | 
Hingl ndoongl dinc sianl* reangz lo mangc.  | 亲家我歌短亲家接唱。  | 
班光瑶 收集整理
布依歌会献唱
竖房歌
起房歌
Gul nauz dauc mengz nyiel raanz daais,  | 我来唱你听外家,  | 
Gul nauz daaus mengz nyiel longznax.  | 我再唱你听舅爷。  | 
Zenl*nix dauc raanz gul fafiiay,  | 这时候我们家发,  | 
Zenlnix daaus raanz gul faffuq.  | 现在我们家发富。  | 
Dul fafjiay raanz miz dangz zuq,  | 家发房屋不够住,  | 
Dul faffuq raanz miz dangz qyus.  | 家富房子不够用。  | 
Dul yangx gaangc mal qyol raanz mos,  | 才来讲起建新房,  | 
Dul yangx gaangc mal dos raanz hungl.  | 又来想起造大房。  | 
Qyol raanz hungl mal xac legsais,  | 修起房屋等小孩,  | 
Qyol raanz mos mal xac leglaanl.  | 建起新房给孙子。  | 
Waanl deeml waanl deel dauc ndaix qyus,  | 一辈一辈得居住,  | 
Ziuh* deeml ziuh* deel daaus ndaix zuq.  | 世世代代得安居。  | 
Bol genz mbaanx siq bol ndeeul jiangs,  | 我寨坡上较宽敞,  | 
Jeemh genz mbaanx siq Jeemh ndeeul rengz.  | 山垭口上光秃秃。  | 
Bol genz mbaanx yangs lix rinljeebt,  | 寨上坡那有石板,  | 
Jeemh genz mbaanx yangs lix rinl yeeul.  | 垭口那里有青石。  | 
Aul rinl deeuz mal dab yangs needt,  | 条石安砌才稳实,  | 
Aul rinl yeeul mal dab yangs luamc.  | 青石砌屋才平整。  | 
Siq xaanghrinl deel dab deenhraanz,  | 请来石匠砌屋基,  | 
Siq xaanghfaix deel dos banz raanz.  | 请木匠来拼造房。  | 
Raanz maic rinl deeml daux yangs manh,  | 石砌屋基才牢固,  | 
Raanz maic faix deeml zinnia* yangs needt.  | 木枋穿斗才扎实。  | 
Siq xiuhgoons deel laail yaangz xaaux,  | 从前古人造多样,  | 
Ziuh* buxlaaux deel laail yaangz xiny.  | 古时老人多样兴。  | 
Deel yangs xaaux banz wenz gungs jings,  | 他们造成地上人,  | 
Deel yangs xiny banz wenz xaaux mbaanx.  | 他们兴了人造寨。  | 
Deel yangs xaaux xibngih fah waanl,  | 他造十二把斧头,  | 
Deel yangs xaaux xibsaaml fah sius.  | 又造十三把凿子。  | 
Dul bail bol genz mbaanx dul ral,  | 我们去寨上坡找,  | 
Dul bail baangx genz raanz dul zuams*.  | 又去家后山上寻。  | 
Bol genz mbaanx deel ral menfcuangy,  | 寨上坡去找门枋,  | 
Jeemh genz mbaanx deel zuams* menthof.  | 到山坳去砍门框。  | 
Gol nix dauc laic hof siq xings,  | 看准这棵真合适,  | 
Guh nix daaus laic hof xings raaix.  | 找到两树真合格。  | 
Raanz gul aul jic wenz bail loonx,  | 我要几人去砍倒,  | 
Raanz gul singc jic wenz bail gead.  | 又请几人去抬来。  | 
Siq jic sanc jic dez mal doh,  | 有几根都全拿来,  | 
Siq jic gol jic gead mal leeux.  | 有几棵全部扛完。  | 
Siq diz boh mal siq diz bix,  | 是父亲啊是阿哥,  | 
Siq diz boh aul sel mal qyex*,  | 父亲要历书来看,  | 
Siq diz bix aul sel mal fanh.  | 阿哥拿皇历来看。  | 
Dez mal fanh ndaix ngonz ngih hac,  | 看中吉日二十五,  | 
Dez mal zac* ndaix ngonz ngih beedt,  | 推算好日二十八,  | 
Ngonz ngih hac deel ndil xux yiagt,  | 二十五日好请客,  | 
Ngonz ngih beedt deel ndil henc ruangz.  | 二十八日好上梁。  | 
唱礼俗歌
外家送梁
Zongc* nauz xinq me zongc* nauz sins*?  | 如何通知外婆家?  | 
Zong*cqyus nauz xinq dangz raanzdaais?  | 怎样带信到外家?  | 
Zong*cqyus nauz sins dangz lungznax?  | 怎样送信给舅爷?  | 
Dinl deeml dinl dis byaaic lizlaanz,  | 一脚一脚地走远,  | 
Qyaams deeml qyaams dis byaaic lizlaanz.  | 一步一步地走长。  | 
Zenl*dis byaaic mal dangz raanz daais,  | 那时走到外婆家,  | 
Zenl*dis zanj dangz raanz lungznax.  | 那时跨进舅家门。  | 
Lungz qyus baaih lamxleedt ziz* haanl,  | 大舅急忙就讲话,  | 
Nax qyus weangx* lamxlaanz ziz* haaus.  | 小舅在旁边发话。  | 
Ngonz mengz dauc gueh maz za bix?  | 哥你今天来干啥?  | 
Ngonz mengz daaus gueh maz za nuangx?  | 弟你今日何事来?  | 
Nuangx qyus baaih lamxjeedt ziz* haanl,  | 小弟急忙就回答,  | 
Bix xos weangx* lamxlaanz ziz* haaus.  | 哥有事就直说。  | 
Ngonz ngih beedt dul laic xingc hees,  | 二十八日要请客,  | 
Ngonz deel daaus dul laic dangc saul.  | 那天吉日要立柱。  | 
Bail genl lauc qyol raanz za bix,  | 请哥去吃竖房酒,  | 
Bail genl lauc qyol raanz za nuangx.  | 去吃竖房酒啊弟。  | 
Lungz qyus baaih lamxleedt ziz* haanl,  | 大舅急忙就回答,  | 
Nuangx qyus weangx* lamxlaanz ziz* haaus.  | 小舅也在旁边说。  | 
Mengz aul sinc yaangz maz ziz* haaus,  | 你要什么就发话,  | 
Mengz aul gueh yangz maz ziz* gaangc.  | 你要什么就直讲。  | 
Xaaml mengz songs sanc liangz ndeeul banl,  | 姑妈请你送棵梁,  | 
Xaaml mengz songs sanc ruangz ndeeul haec.  | 要你献梁给姑妈。  | 
Yungfyiq daaus Yungfyiq ndaix nauz,  | 小舅回答忙说容易,  | 
Yungfyiq daaus yungfyiq ndil gaangc.  | 大舅也答应好讲。  | 
Bol genz mbaanx dul lix gol ndeeul,  | 坡上我们有一棵,  | 
Gol deel xeeuh yizyaaiz dings byaail,  | 那棵直挺到顶巅,  | 
Goc dis mac yizyaaiz dings danc.  | 那树长得很挺拔。  | 
Gul zeeul* leeux ziz* daausmal raanz,  | 我看完就转回家,  | 
Mal riangz boh ndaelraanz sangyliangf.  | 回来和家父商量。  | 
Aul haec roih guynaiy ndaelraanz,  | 拿送给我家姑妈,  | 
Aul haec roih guynaiy ndaelmbaanx.  | 拿送给我家姑姑。  | 
Aul bail haec deel qyol raanz mos,  | 送去给她起新房,  | 
Aul bail haec deel dos raanz hungl.  | 拿去给她造大房。  | 
Xos langl mos siq wenz ndeeul zi,  | 往后姑妈成新人,  | 
Xaiz bailnac siq wenz ndeeul ndil.  | 以后就是一富人。  | 
Ngonz ngih sis mal ngonz ngih hac,  | 二十四日二十五,  | 
Ngonz ngih sis ziz* dez bail xac.  | 二十四日扛去等。  | 
Ngonz ngih hac ziz* dez dangz raanz,  | 二十五日扛到处,  | 
Ngonz ngih beedt ziz* dez dangzjaic gaec.  | 二十八就送到点。  | 
Mengz maic aul jeeul hungf ndeeul xos,  | 你要给大梁披红,  | 
Mengz maic woic jeeul ndingl xos zi.  | 要给大梁挂红彩。  | 
送餐具
Songs ruangs leeux sanc ruangz bail mo,  | 我们唱完送梁歌,  | 
Doc dul os zal* gvaz dauc deeml.  | 再来唱赠餐具歌。  | 
Doc dul os zal*ndaais dauc buc,  | 我们说一说花碗,  | 
Nauz siq naamh beangz mangc la ndingl,  | 说是这方有红土,  | 
Nauz siq naamh Baihsingl xaaux yaauz.  | 说是摆金好造窖;  | 
Nauz siq naamh beangz mangc la haaul,  | 说是这方有白土,  | 
Nauz siq naamh Rihzaauz xaaux yaauz.  | 说是惠水好造窖。  | 
Deel aul naamh rues xanc banz ndanl,  | 他 [3] 拿泥来捏成型,  | 
Deel aul naamh mal wanc banz goonc.  | 他拿泥来做成胎。  | 
Soongl baiz xians banz ranz zegjix,  | 两下转成圆箩箩,  | 
Jeeul mail nood baaihdic goh niangz,  | 路线刮下边成花纹,  | 
Jeeul bangz nood heenz zal* gueh luamc.  | 布条一抹碗玉滑。  | 
Ngonz laez luamh me ngonz laez reengx?  | 哪天晴呵哪天阴?  | 
Ngonz laez luamh zix aul xos laangs,  | 阴天就拿碗胚晾,  | 
Ngonz laez reengx ziz* aul xos daagt,  | 晴天拿碗胚来晒,  | 
Deel aul goil xiangylanf mal raabt.  | 他拿背箩装碗来挑。  | 
Ngonz deel raabt bailgenz yeeuh qya,  | 那天他挑了上去,  | 
Ngonz deel raabt baillac yeeuh qya.  | 那天他又挑下去。  | 
Nauz siq Has gaail zal* dangz mbaanx,  | 汉人到寨来卖碗,  | 
Dangz jaangl dongh deel yeeuh maiq tanf,  | 到田坝就喊卖坛,  | 
Dangz jaangl mbaanx deel nauz maiq wanj.  | 挑到寨里叫卖碗。  | 
Soongl fengz nood zihxaul* mal lac,  | 双手插进荷包里,  | 
Ndaix sis hac liangx nganz mal jees,  | 摸得白银四五两,  | 
Ndaix xadt beedt liangx nganz mal xex.  | 得七八两银来买。  | 
Ngonz mengz xex jic fus zal* raaiz,  | 今天买几副花碗,  | 
Ngonz mengz xex jic baaiz zalzings*?  | 再买多少排瓷碗?  | 
Zalzings* riux zalzings* gueh baaiz,  | 瓷碗与瓷碗作排,  | 
Zal* raaiz riux zal* raaiz gueh guh.  | 花碗与花碗共堆。  | 
Aul ndanl zal* xos haux buxnais,  | 拿碗给客人添饭,  | 
Ndanl zungl* nais xos lauc haec rauz,  | 酒杯盛酒敬客人,  | 
Gaauh zal* ndil xos xauz haec mangc.  | 好碗盛饭敬亲家。  | 
Gos1angl* sa goslangl* raanz daais,  | 多谢呵多谢外家,  | 
Saaml langl sis goslangl* lungz nax.  | 再三致谢舅爷们。  | 
Ngonz mengz dauc jic yiangh jic mbaaus,  | 你送礼品样样好,  | 
Ngonz mengz dauc jic guangh wuangcbaaus,  | 又送来几团鞭炮,  | 
Ngonz mengz dauc jic gaangl laucndangs.  | 送来几缸高度酒,  | 
Raabt gvas dongh gvas naz laail ranl,  | 挑过田坝多人见,  | 
Raabt gvas dongh gvas gaail laail rox.  | 挑过街头多人知。  | 
Boog* nix heac mengz nyaag* xeenz hungl,  | 这次让你费大钱,  | 
Boog* nix haec mengz fuiq xeenz nduams.  | 又让你花很多钱。  | 
Nyaag* xeenz hungl yij weiq legsais,  | 花了大钱为小孩,  | 
Nyaag* xeenz nduams yix weiq za nuangx.  | 费了大米为子孙。  | 
Dis dul zeangs* lianjmianq zeangs* banz,  | 为我争光得脸面,  | 
Dis dul zeangsz* nacndangl zeangs* ndaix.  | 为我争得脸和面。  | 
班光瑶 收集整理
鸡叫歌
Nauz nix zi mengz nyiel siml* yagt*,  | 让我说来客们听,  | 
Youq nauz daaus mengz nyiel jic yux.  | 我再唱给表哥听。  | 
Dul laic gaangc bail weanl linzlih*?  | 我们将唱什么歌?  | 
Dul laic gaangc bail jih* yaangzlaez?  | 我们要起啥歌头?  | 
Dul laic gaangc bail weanl linzlaangh*?  | 我们该唱哪类歌?  | 
Dul laic gaangc bail daangh yaangzlaez?  | 我们要唱哪段歌?  | 
唱古歌
Dul laic gaangc bail weanl gaishanl,  | 我们要唱鸡叫歌,  | 
Dul laic jis* bail gais hanl momh.  | 要唱就唱鸡鸣歌。  | 
Siq leaz xaaux duezgais rox hanl?  | 是谁造公鸡会鸣?  | 
Siq leaz xaaux duezmal rox raus?  | 是谁造狗会吠?  | 
Diqsenf xaaux duezgais rox hanl,  | 地神造了公鸡鸣,  | 
Duldih* xaaux duezmal rox raus.  | 土地神造狗会吠。  | 
Siq duezgais raanz leaz hanl zaoj?  | 哪家公鸡鸣叫早?  | 
Gais saangl lauz raanz leaz hanl roomh?  | 哪家楼上鸡早鸣?  | 
Roomh miz roomh ziz* hanl sauh ndux,  | 很早鸡叫头一遍,  | 
Roomh miz roomh ziz* xux sauh langl.  | 接着又叫第二遍。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazidt,  | 公鸡鸣叫第一遍,  | 
Genzmbenl jiangsnianh* fead mbosbih*,  | 天空晴朗蜻蜓飞,  | 
Lacmbenl deel yej jiangsmbungz* mbiangz*.  | 天下晴朗朦胧亮。  | 
Duezgais youq hanl sauh dazngih,  | 公鸡鸣叫第二遍,  | 
Wenz byaaic rosrih raaiz yizqyaaul*,  | 人走地边眼昏花,  | 
Saaul*raanz nix la ziz* raaiz jeeus*.  | 姑娘正在作美画。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazsaaml,  | 公鸡鸣叫第三遍,  | 
Saaml yaangz haux deel yej gungh jis*,  | 三样秧苗都有枝,  | 
Sis yaangz haux deel yej gungh mbael.  | 枝枝都有翠绿叶。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazsis,  | 公鸡鸣叫第四遍,  | 
Duez jinyjiy ndaelndongl senh* nyaaux*,  | 林中金鸡吵闹闹,  | 
Rogxeeul* haux ndaelndongl senh* nianh*,  | 林里画眉尽情叫,  | 
Wenz laic xos ndael dianh* senh* rianz*.  | 人在野外蜜语交。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazhac,  | 公鸡鸣叫第五遍,  | 
Ndaix faz saaul* duezbyac xaaiz beah  | 见雷电姑娘裁衣,  | 
Ndaix faz nax* duezdoongz xaaiz winc.  | 见彩虹姐妹裁裙。  | 
Duezgais youq hanl sauh dazrogt,  | 公鸡啼叫第六遍,  | 
Wanghngenz* dauc banz logt jees jais,  | 梦到水车在数蛋,  | 
Ndaix faz baanc* saaul* sais saanl xaul,  | 梦见姑娘绣荷包,  | 
Saanl xaul deel bail xac weanl meanh*,  | 绣了荷包等热闹,  | 
Saanl xaul deel bail xac weanl maiz.  | 绣好她等唱恋歌。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazxadt,  | 公鸣叫第七遍  | 
Gezhadt gead joil bail gonz nyiec,  | 早晨挑篮割青草,  | 
Ndaix nyiel byaaic lacsiec* dul gvas.  | 听见走过庭院声。  | 
Duezgais youq hanl sauh dazbeedt,  | 公鸡鸣叫第八遍,  | 
Xibbeedt roonghndianl roongh saaul* gavas,  | 下弦月亮照姑娘,  | 
Xoonghfaz roongh neeuh* ndanl ndaaulndis.  | 壁缝看见星星亮。  | 
Soongl siml* lix yaangzmaz ziz* dangs,  | 表哥有什么就说,  | 
Jianl siml* dangs bacnax* dul bail.  | 对歌约着姐妹去。  | 
Duezgais deel hanl sauh dazguc,  | 公鸡鸣叫第九遍,  | 
Renldeel* weac genzmbenl rox xians*,  | 那时天上云会转,  | 
Genzmbenl xians* mal dauc nailfeangz.  | 天上就会降白霜。  | 
Ziangz* genz dul laic xos nyiec max*,  | 朝门上边放马草,  | 
Ziangz* lac yis* laic geal nyiec waaiz.  | 下边朝门喂牛草。  | 
Sabhaaiz* songs bixnuangx dul bail,  | 靴鞋送我兄弟去,  | 
Dinlndoil duh nailfeangz miz ndaix.  | 赤脚踏霜路难行。  | 
Xeeuh haec xabt la deel miz xabt,  | 此时该遇而不遇,  | 
Bail xabt yagt* Hufnanf gaail mail,  | 去遇湖南卖线客,  | 
Soongl saaul* rox dangz xaiz nix ies.  | 此歌只知这一节。  | 
Xeeuh haec xabt la deel miz xabt,  | 此时该遇而不遇,  | 
Bail xabt yagt* Hufnanf gaail bangz,  | 遇着湖南卖布人,  | 
Soongl saaul* rox dangz xangz* nix ies.  | 姑娘只晓这一层。  | 
班光瑶 收集整理
挖蕨歌
Dul gaangc dauc mengz nyiel leeuxsaus*,  | 让我讲来大家听,  | 
Youq suans daaus mengz nyiel leeuxlaangz*.  | 再来唱给众人听。  | 
Laic miz gaangc youq laic miz jis*,  | 要想不讲不叙述,  | 
Siq jic buangl* jic dauc xaizxaiz.  | 各方歌手都在此。  | 
Weanl doonh* goons la dul mizqyus,  | 以前古歌我没有,  | 
Weanl doonh* ndux la dul miz rox.  | 要唱古歌我不会。  | 
Dul ziz* rox bil xaec ndeeul roz.  | 我们就知鼠年干旱,  | 
Bil jiafzij ndanlmbenl ziz* gany.  | 甲子那年大天干。  | 
Bil deel dauc ndanlmbenl senl* reengx,  | 那年一直大干旱,  | 
Bil deel daaus ndanlmbenl senl* roz.  | 那年还是大干旱。  | 
Deel reengx ric dinl mbaanx yej roz,  | 旱得寨脚溪水干,  | 
Ral aams ramx xos hoz mizlix.  | 一口水也难找到。  | 
Raaihnaz aans mbaadthaabt* dogt leg,  | 烂田裂口能落孩子,  | 
Naz dogtjac yej aul dogt maagt*.  | 秧田也只好撒豆。  | 
Zenldis* baxwenz leeux qyas gvas,  | 那时人们很难过,  | 
Zenldis* jongsrauz leeux qyas gvas.  | 那时人们很难熬。  | 
Zenldis* dauc genl maz mo mbenl?  | 天啊,人们要吃啥?  | 
Zenldis* daaus genl maz mo weac?  | 云啊,人们要喝啥?  | 
Miz dangz genl aul ndes* mal daamh*,  | 不够就拿酒糟泡,  | 
Miz dangz dauz* jeeuc* naamh xos genl.  | 用青苔拌黄泥吃。  | 
Miz dangz nanc* bail genl legbeeh*,  | 饥饿就去吃红子,  | 
Miz dangz lix bux leeh mbael sal*,  | 饥饿就吃构皮叶,  | 
Miz dangz genl yej genl byagtgaadt*,  | 饥饿就去吃青菜,  | 
Siq byagthaul* byagtsaadt* genl doh.  | 臭菜野菜都要吃。  | 
Byagtngaaih* genz mbaanx genl miz liel,  | 附近苦蒿也吃尽,  | 
Deel ziz* lumc duezxiez genl mbuabt*.  | 就像黄牛啃野草。  | 
Gead waagmbaagt* bail hauc byaailbol,  | 扛着锄头上坡去,  | 
Gudt* saangl bol duezwenz mbedt doh.  | 山上蕨菜人挖尽。  | 
Buxganx mbedt ziz* ndaix jic naams*,  | 勤人去挖得几挑,  | 
Buxjigt daaus ziz* ndaix yingh diangx*.  | 懒人去挖一小点。  | 
Bux reengz hungl ziz* ndaix laail naih,  | 力大的人挖得多,  | 
Bux reengz nais* ziz* aul xos riuc.  | 力小人只挖够篮。  | 
Dez mal goc* xos heenz dah sag,  | 挑到河边去搓洗,  | 
Dez mal qyungl* xos heenz damz sois*.  | 提来蹲在塘边洗。  | 
Dez mal xos ndanlluangc* deel sums*,  | 放在粑槽里捶碎,  | 
Dez mal xos ndanlruml* deel zogt*.  | 放在碓窝里舂烂。  | 
Ngonz deel daaus aul ramx xos daauz*,  | 舂碎放水缸淘洗,  | 
ngonz deel daaus aul redt* mal saauz.  | 再拿筲箕滤下来。  | 
xac deel daaus bangz gaais nangc nanc*,  | 等它干成块蒸嚼,  | 
xac deel daaus banz gaais rungl genl.  | 等它成块煮来吃。  | 
zenldis* dauc yangx* aul jiuq mingh,  | 那时拿来可救命,  | 
zenldis* daaus yangx* aul jiuq mingq.  | 那时拿来救生命。  | 
siq buxhungl ziz* genl yingh* gaais,  | 是大人就吃块把,  | 
siq legsais ziz* genl yingh diangx*.  | 是小孩就吃一点。  | 
Aul ramxxeengx* guns* zogt* guns* genl,  | 用冷水边冲边吃,  | 
Aul ramxmbos guns* lail guns* ndenx*.  | 用井水边泡边吞。  | 
Laangc* weanl daaus dul gaangc miz xaiz,  | 这首歌我唱不全,  | 
Dul ziz* rox dangz xaiz nix ies.  | 我只知道这样多。  | 
班光瑶 收集整理
水淹歌
Gul nauz dauh mengz nyiel leenxsaus*,  | 让我说来大家听,  | 
Youq nauz daans mengz nyiel leeuxlaangz*.  | 我又唱来大伙晓。  | 
Dul laic gaangc bail weanl linzlih*?  | 我们要唱的哪种歌?  | 
Dul laic gaangc bail qij demh* beangz.  | 我们要唱水淹歌。  | 
Dul laic gaangc bail weanl linzlaangh*?  | 我们要讲哪类歌?  | 
Dul laic gaangc bail dangh* demh* beangz.  | 我们要唱水淹歌。  | 
Soongl ziuh*goons la saaml ziuh*ndux,  | 在开始的三世前,  | 
Saaml ziuh*ndux la sis ziuh* roomh,  | 在远古的四世时,  | 
Deel labt wenl xos baaihlaez dauc?  | 乌云黑雨哪边来?  | 
Deel labt byac xos baaihlaez dangz?  | 雷鸣闪电哪边起?  | 
Deel labt xos jaue ndoil bianghzos*,  | 黑在山头遍野上,  | 
Deel labt xos jauc dah jeeuz luangz,  | 又黑在铜桥源头,  | 
Sis mianh beangz deel ye bems* leeux.  | 四面八方都黑暗。  | 
Deel siq xos ziuh* laez ramx demh*?  | 它是哪世被水淹?  | 
Deel siq xos bil laez ramxroongz?  | 它是哪年涨洪水?  | 
Ramxroongz daue legtal* legtwus*,  | 洪水来得汹又涌,  | 
Siq weiq gus* yaangzmaz banz nix?  | 它是为啥成这样?  | 
Siq duezngeag* deel rongz bail dah,  | 它是巨龙游下河,  | 
Siq duezweangz deel suaj bail haaic.  | 它是龙王游下海。  | 
Siq duezbyac deel saaml daaus beedt*,  | 雷鸣闪电吼不停,  | 
Weac genzmbenl deel beedt daaus dauc.  | 天上乌云黑不断。  | 
Ramxroongz dauc legtal* legtwus*.  | 洪水下来涌又汹,  | 
Ramx dauc lumc duezngeag* deeuz hoongl*.  | 水来像龙破山谷。  | 
Deel siq xos bil laez ramx demh*?  | 它是在哪年水淹?  | 
Deel siq xos ziuh* laez ramxroongz?  | 是在哪世涨洪水?  | 
Deel siq xos bil xaec ramx demh*,  | 是在子年被水淹,  | 
Deel siq xos bil xaec ramxroongz.  | 是在鼠年涨洪水。  | 
Deel siq xos bil xiz ramx seeus*,  | 到了龙年水才消,  | 
Xaec dangz xiz deel demh* bas bil.  | 鼠年龙年淹百年。  | 
Duez maz ndil ye demh* daail leeux,  | 万类生物都淹死,  | 
Dangz bil xiz siq ngonz ndeeul mos.  | 到了龙年水才消。  | 
Lungfwangf bians banz wenz biaoygoy,  | 龙王变成表哥来,  | 
Ngonz deel byaaic sil* suangl* bailgenz,  | 他从山弯走上来,  | 
Ngonz deel zenz* sil* rongz baillac.  | 又从沃野游下去。  | 
Bail beangz saaul* duezbyac riangz haaus,  | 他去与雷女说话,  | 
Bail beangz nax* duezdungz riangz gaangc.  | 去和彩虹姐妹讲。  | 
Saaul* duezbyac lamxleedt* ziz* haanl.  | 雷女喃喃就答话,  | 
Nax* duezdungz* lamxlaanz* ziz* haaus.  | 彩虹姊妹也在讲。  | 
Ngonznix danc siq ngonz ndeeul mos.  | 现在是个新天地,  | 
Mengz laic byaaic bail laez biaojgoy?  | 剩你表哥去哪里?  | 
Wangh* lungfwangf deel ziabt* la haanl,  | 龙王表哥接着讲,  | 
Wenz lungfwangf deel zaaml* la haaus.  | 龙王表哥紧答话。  | 
Deel ziz* qyus jeexxiz dah yeeul.  | 他住龙场青河边,  | 
Ngonznix daue siq ngonz ndeenl mos.  | 如今又是新一天。  | 
Ngonznix daaus siq ngeag* deeuz hoongc,  | 龙王开山谷引水,  | 
Ngonznix daue siq luangz deeuz mbos.  | 今日是蛟龙离井。  | 
Lix gal ramx ndeeul xos sil* langl,  | 有股洪水随后涌,  | 
Deel laic lail bail xaml* mbos ngeag*,  | 水流沉入龙王井,  | 
Deel bail mbaanx mbos ngeag* xaaux beangz,  | 去龙井寨 [4] 造时间  | 
Deel bail beangz mbos ngeag* xaaux mbaanx.  | 它去龙井处造寨。  | 
Ngonzdeel demh* dangz xul nanfmenf,  | 洪水淹到城南门,  | 
Ngonzdeel demh* dangz jauc dullhaaul.  | 洪水淹到城北门。  | 
Miz rox doc bausaaul gaiznyibt*.  | 他不让族人受苦,  | 
Deel miz weengh* leeux wenz sinssiue*.  | 也不让世人心焦。  | 
Ngonzdeel demh* dangz gungx* dul ziangz*,  | 洪水淹到朝门口,  | 
Ndingl* miz doe saangl*beangz gaiznyibt*,  | 决不让乡间受苦,  | 
Ndingl* miz haee saangl*beangz singssiue*.  | 也不让族人心焦。  | 
Mbaanx mbos ngeag* deel xaaux banz mbos.  | 去龙井寨造井泉,  | 
Xaaux gal ramx ndeeul xos leeux beangz.  | 造股泉水流世间。  | 
Mbaanx mbox ngeag* deel xaaux banz dah .  | 去龙井寨造成河,  | 
Xaaux gal dah ndeeul laail leeux beangz.  | 要让河流遍世间。  | 
Jie beangz jie hoonge* deel demh* doh.  | 多少地方全淹遍,  | 
Jie hoonge* jie luag* deel demh* leeux.  | 田园沃野都淹完。  | 
Demh* laail daue wuffaf leeuxsaus*,  | 淹了人间全无法,  | 
Demh* laail daaus wuffaf bail leeux.  | 淹了世间真无法。  | 
Demh* laail dauc ul haux miz banz,  | 淹了种稻种不成,  | 
Demh* laail daaus ul meenz miz ndaix.  | 淹了庄稼种不了。  | 
Duezngeag* langl duezbyac xaaux ndoongl,  | 雷电巨龙成亲家,  | 
Yangshaiz* xiny mal rooml* xoonghseeue*.  | 才兴消洞水流下,  | 
Ramx hungl waaic* sil* rianz* bail haaie.  | 大水顺洞流下海。  | 
Xaanx xoonghseenc* deel xos heenz rinl,  | 消洞造在岩石边,  | 
Wenl hungl dane ziz* sil* bail haaie.  | 大水顺洞流下海。  | 
Yangxhaiz* xaaux raaih hungl raaih nais*,  | 造成大块小块,  | 
Xaaux raaih hungl mal ul meeuz ndaais*,  | 大块做成稻花香,  | 
Xaaux raaih nais* mal ul meeuz haux.  | 小丘种出五谷粮。  | 
Yangzhaiz* daaus ul haux ndaix banz,  | 后来种稻种得起,  | 
Yangzhaiz* daaus ul meeuz ndaix zix*.  | 粮食五谷丰收矣。  | 
Bail xabt Has Hufnanf gaail mail,  | 遇着湖南卖线女,  | 
Saaul* ziz* rox dangz xaiz nix ies.  | 姑娘就只知到这里。  | 
Bail xabt Has Hufnanf gaail bangz,  | 遇着湖南卖布人,  | 
Saaul* ziz* rox dangz xangz* nix ies.  | 姑娘只知这一层。  | 
赵焜 班光瑶 收集整理
抹黑歌
Weanl lix sinx* bail ziml* lo jius,  | 有情的歌亲家想,  | 
Gul nauz daaus mengz nyiel lo mange*.  | 我唱来给亲戚听。  | 
Gaangc nyiel ndoongl* sof xiny sof qinf,  | 听我说句心里话,  | 
Gaangc nyiel mangc* nauz zings* xos mengz,  | 听我告诉你真话,  | 
Nyiel soongl jius nauz xaiz xos mengz.  | 听我说完全部话。  | 
Nyiel hinglweanl youq nyiel hinglhaaus,  | 听歌声又听话语,  | 
Nyiel hinglweanl ndoongl* dauc ndilmbaaus*,  | 听你歌声真优美,  | 
Nyiel hinglhaaus ndoongl* dauc ndiljaiz.  | 亲家话音很可爱。  | 
Hinglweanl dauc ndilngaaih* yangx* raiz*,  | 歌声欢乐才欢迎,  | 
Hinglweanl dauc ndiljaiz yangx* xux.  | 歌声可爱才接受。  | 
Mail doz* soh lang mail doz reeux*,  | 纺线要纺直和绞,  | 
Mail doz* soh xos saangl jinyqiaof,  | 直线挂在金桥上,  | 
Mail doz* reeux* xos genz lanfgany.  | 绞线放在栏杆上。  | 
Dul huif sins xos ndoongl* dangz mbaanx,  | 来我寨就告诉你,  | 
Dul huif sins xos mangc* dangz raanz.  | 到我家就讲你听。  | 
Ndoongl* nauz leeux ndoongl* nangh sadteel*,  | 亲家唱完坐靠背,  | 
Ndoongl* nauz leeux ndoongl* nangh sadtqyus.  | 你唱完了就休息。  | 
Langl ndoongl* gaangc bail weanl laez laangh*?  | 和你唱哪类宽歌?  | 
Langl ndoongl* gaangc bail weanl wazlabt*,  | 和你要唱抹黑歌,  | 
Langl ndoongl* suans bail weanl wazruamx*,  | 打算要唱黄昏歌。  | 
Mizqyus mbenl ziz* mizqyus weac,  | 没有天就没有云,  | 
Mizqyus weac ziz* mizqyus wenl.  | 没有云就没有雨。  | 
Cuf liaoj mbenl miz dauc wenlmans*,  | 除了天不下毛雨,  | 
Cuf liaoj weac miz gcanz* wenlmans*,  | 除了云不洒毛雨。  | 
Cuf liaoj mangc* miz ranh* baiz dinl.  | 除了亲家不陷泥,  | 
Cuf liaoj jius miz zenz* zinh* ruamx*.  | 除了亲家不摸黑。  | 
Cuf liaoj mbenl miz danc wenlras.  | 除了天不下阵雨,  | 
Cuf liaoj weae miz geanz* wenlras.  | 除了云不洒阵雨,  | 
Cuf liaoj mangc* miz suaj dianh ngenz*.  | 除了你才摸夜路,  | 
Cuf liaoj mengz miz zenz* xez ruamx*.  | 除了你不玩到黑。  | 
Weanl wazlanmbt* la weanl waz ruamx*,  | 摸黑歌摸黄昏歌,  | 
Weanl wazlabt* xos baaih jeemh mungh*,  | 摸黑歌从马桑关起,  | 
Weanl wazruamx* xos baaih jeemh suml.  | 摸黄昏歌起麻柳关。  | 
Wazlabt* jius ziz* diab* deg xuamx*,  | 摸黑你踩着荨麻,  | 
Wazruamx* jius ziz* diab deg suml*,  | 亲家摸黑踩麻柳,  | 
Aul miz ndaix ndanl dangl laez roongh.  | 没有哪盏灯照亮。  | 
Labt xos byoongh jaangl ronl yej naanz*.  | 黑在半路很困难,  | 
Labt xos byoongh jaangl mbaanx yej gonaz*,  | 黑在寨中也是愁,  | 
Labt xos jih* dinl ngcz* yej wangs,  | 黑在园埂脚更慌,  | 
Labt xos mianh xoonghziangz* yej zamx*,  | 黑在朝门外冰凉。  | 
Banzzonge* lix yingh* jos* zaanzdaans*,  | 若有块把燃木炭,  | 
Banzzonge* ndaix yingh* gaais zaanzfiz*,  | 假如有片把燃柴,  | 
Labt xos byoongh jaangl ronl miz naanz,  | 黑在半路不困难,  | 
Labt xos byoongh jaangl mbaanx miz gongz*,  | 黑在寨中也不愁,  | 
Labt xos jih* dinl ngez* miz wangs*,  | 黑在园埂脚不慌,  | 
Labt xos mianh xoonghziangz* miz zamx*.  | 黑在门外不冰凉。  | 
Gah guaiq boh me gah guaiq bix,  | 只怪父来只怪兄,  | 
Gah guaiq boh raanz dul miz lix,  | 只怪我父亲贫穷,  | 
Gah guaiq bix raanz dul mizqyus.  | 只怪我家哥贫困。  | 
Miz xeenz xex bol hungl bol nais*,  | 没钱买大山小坡,  | 
Miz xeenz xex bol hungl ndaml ais*,  | 没钱买坡种松油。  | 
Miz xeenz xex bol hungl ndaml lecnl*,  | 没钱买大山栽竹  | 
Miz xeenz xex liul* sais liul* siz*,  | 没钱买粽秆细稿,  | 
Miz xeenz xex liul* sais deemcfiz,  | 没钱买亮稿点火,  | 
Miz xeenz xex liul* jil deemcroongh.  | 无钱买松稿点亮。  | 
Ndoongl* bail byaaic lang ndoongl* bail buangs,  | 亲家来走又来玩,  | 
Ndoongl* bail byaaic miz liul* deemcroongh,  | 你来我无稿点亮,  | 
Ndoongl* bail buangs* miz maz deemc zaoq.  | 来玩我无啥照明。  | 
Ngonz ndoongl* byaaic dianhhamh* miz rel*,  | 你走夜路不习惯,  | 
Ngonz ndoongl* byaaic dianhngenz* miz ndaix.  | 你深夜走路不行。  | 
Miz xeenz xex bol hungl bol nais*,  | 没钱买大山小坡,  | 
Miz xeenz xex bol hungl ndaml ais*,  | 没钱买大山栽竹,  | 
Miz xeenz xex bol nais* ndaml siz*,  | 没钱买坡栽粽秆。  | 
Miz sanc soh me miz sane ndaaux*,  | 没有直竹和长竹,  | 
Mizlix sanc soh mal gueh saaux,  | 没有直竹来做竿,  | 
Mizlix sanc ndaanx* mal guch deh,  | 没有长竹做筷子,  | 
Mizlix sanc qyastfaz gueh liul*.  | 没有丑竹做亮稿。  | 
Nganz gaail mul lang nganz gaail gais,  | 卖猪和卖鸡的银,  | 
Nganz gaail mul miz lix jic saiy,  | 卖猪的银没几筛,  | 
Nganz gaail gais miz lix jic gol*,  | 卖鸡银没有几锭,  | 
Nganz gaail gais miz qyol* huayyinf.  | 卖鸡银子不成堆。  | 
Nganz gaail mul lang nganz gaail haans,  | 卖猪和卖鹅的银,  | 
Nganz gaail mul mizlix jic sany,  | 卖猪银没有几山,  | 
Nganz gaail haans miz lix jic gol*,  | 卖鹅银没有几锭,  | 
Nganz gaail haans miz qyol* huayyinf.  | 卖鹅银没有成堆。  | 
Miz xeenz dois* ndanlsingl* ndanldaux,  | 无钱造升子和斗,  | 
Miz xeenz dos* ndanlsingl* dauc yaoj,  | 无钱造升子舀米,  | 
Miz xeenz dos* ndanldaux* daue raaul.  | 无钱造斗来量谷。  | 
Miz xeenz dengs* gaanc foonx gaanc haaul,  | 无钱造黑白秆戥,  | 
Miz xeenz dengs* gaanc foonx dauc raaul,  | 没有黑秆戥来称,  | 
Miz xeenz dengs* gaanc haaul dauc riuc.  | 没有白秆戥来称。  | 
Miz xeenz zaauh* aaux ndingl aaux lux*,  | 无钱买红绸绿缎,  | 
Miz xeenz zaauh* aaux ndingl ndael xul,  | 无钱买城里红绸,  | 
Miz xeenz zaauh* aaux lux* Ndaclwus*.  | 无钱买惠水绸缎。  | 
Miz xeenz buangs* jeex genz jeex lac,  | 无钱赶上场下场,  | 
Miz xeenz buangs* dangz raanz laaux Say,  | 无钱游到老萨 [5] 家,  | 
Miz xeenz byangs* dangz raanz laojSeny.  | 无钱走到老孙家。  | 
Raanz laojSay miz gaail saydeny.  | 老萨家不卖纱灯,  | 
Raanz laojSeny miz gaail boylif.  | 老孙家不卖玻璃。  | 
Dangl looylif miz roongh bail jail  | 玻璃灯光亮不远,  | 
Dangl saydeny miz saiq lail ndaaux.  | 纱灯照亮更不行。  | 
Deel miz roongh wanghndoongl* zenz* mbaanx,  | 它不亮亲家串寨,  | 
Deel miz roongh wanghmange* zenz* raanz.  | 它不照亲戚串户。  | 
Deel miz roongh wanghndoongl* bail buangs*.  | 它不亮你去游玩,  | 
Deel miz roongh ndoongl* laangz* bail byaaic.  | 它不照你去走动。  | 
Miz xeenz buangs* jeex genz jeex lac,  | 无钱赶上场下场,  | 
Miz xeenz buangs* dangz raanz laauxSay,  | 无钱游到老萨家,  | 
Miz xeenz byaaic dangz raanz laojSuaiq.  | 无钱走到老帅家。  | 
Raanz laojSay me raanz laojSuaiq,  | 老萨家和老帅家,  | 
Raanz laojSay miz gaail duezwois*,  | 老萨家不卖奴隶,  | 
Raanz laojSuaiq miz gaail buxsaoc*.  | 老帅家不卖侍女。  | 
Ndoongl* bail byaaic lang ndoongl* bail buangs*,  | 亲家出门去游玩,  | 
Bail zabl* roih* jaoc nyaangz* ye yaaiz*,  | 遇着倒发女也谈,  | 
Bail zabl* roih* miz haaiz yej gaangc.  | 遇到赤脚女也讲。  | 
Weangz ziuhgoons* me weangz ziuhrulux*.  | 很早以前的皇帝,  | 
Weangz ziuhgoons* siq weangz Qianflungf.  | 从前有乾隆皇帝,  | 
Weangz ziuhgoons* siq weangz xianffongy.  | 早先有咸丰皇帝。  | 
Xeznix ziml* dangz weangz Jiayqing.  | 现在想到了嘉庆,  | 
Weangz Jiaqing siq weangz ndeeul qyas,  | 嘉庆是个恶皇帝,  | 
Ngonz deel xaaux ngih bas ndagt* rinl.  | 他造二百块石头。  | 
Qyol* dinl byaaic ndagt* lacz ye ndiangs*,  | 脚踏哪块都松动,  | 
Qyol* dinl diab* ndagt* laez ye ningl*.  | 脚踩哪块也摇动。  | 
Nyangslaez* haul ndoongl* laaih siq ramx,  | 见白处以为是水,  | 
Ranl wangzramx* ndoongl* laaih siq rinl.  | 水凼认为是石头。  | 
Guangs* baenax* qyol* dinl bail duh.  | 姐妹们抬脚去踩,  | 
Soongl dinl loms* baillac sizsaz*.  | 双脚陷进稀泥凼。  | 
Guangs* baenax* guch baaiz yeeuh haais,  | 姐妹们齐呼被害,  | 
Saauhduz* jiay guch baaiz yeeuh haiq.  | 伙伴们大喊受害。  | 
Siq dinl soix deel byaad* bail nyal.  | 左脚滑到草丛里,  | 
Dinl gvaz daausmal ral ronl byaaic.  | 右脚收回探路行。  | 
Naamh damh* jiuc haaiz maad qyas sag,  | 稀泥淹鞋袜难洗,  | 
Naamh damh* jiuc haaiznyiuz qyas sois.  | 泥淹草鞋洗不净。  | 
Mal cifkuiy wanghndoongl* dangz mbaanx,  | 到我寨亲家吃亏,  | 
Mal cifkuiy wanghndoongl* dangz raanz.  | 到我家亲家吃亏。  | 
Haec ndoongl* riuc bail damz laez sag?  | 亲家提去哪河洗?  | 
Haec ndoongl* riuc bail damz lacz sois?  | 亲家提去哪塘洗?  | 
Ngonz ndoongl* riuc sil bol bailgenz.  | 亲家提鞋沿坡上,  | 
Ngonz ndoongl* riuc sil byiangh baillac.  | 亲家提鞋顺坪下。  | 
Gaiy haec zabl* la deel miz zabl*.  | 该遇到的偏不遇,  | 
Zabl* sis hae wangzramx* gungh baaiz,  | 遇四五水凼成排,  | 
Zabl* sis hae wangzwaaiz* gungh doong.  | 四五牛滚凼成坝。  | 
Jiangyjinq go wangzramx* nix sag.  | 将就在这水凼洗,  | 
Jiangyjinq go wangzwaaiz* nix sois.  | 将就在牛滚凼洗。  | 
Mal clfkuiy wanghndoongl* dangz mbaanx,  | 你到我寨吃亏呀,  | 
Mal clfkuiy wanghndoongl* dangz raanz.  | 到我家来吃大亏。  | 
Byaaic jic log* jic lix duezgvaaul,  | 走几冲都有蜘蛛,  | 
Byaaic jic hoongc ndillaaul rauh jius,  | 走几山谷都害怕,  | 
Buangs* jic log* ndillaaul rauh mangc*.  | 游几冲都很害怕。  | 
Byaaic jic log* jic lix duczngeaz,  | 走过几冲都遇蛇,  | 
Buangs* jic hoongc jic feaz rauh jius,  | 游几山谷都荒芜,  | 
Buangs* jic log* jic feaz rauh jius,  | 走过几冲都荒凉。  | 
Nauz laangc* wcanl deel haif lix ndaaux*,  | 说这首歌它还长,  | 
Nauz laangc* gaangc deel haif lix raiz.  | 唱这首歌它很长,.  | 
Soongl ndoongl* rox dangz xaiz nix ies.  | 我俩已唱完了。  | 
Nauz weanl gvas lac mbaamx Mgojsos*.  | 唱歌走过那水寨 [6] ,  | 
Nyiel ndoongl* jis* bail ndaaux* naih laangz*,  | 听亲家你唱这些,  | 
Nyiel ndoongl* jis* bail naanz naih buc.  | 听亲家多唱来补。  | 
Nauz weanl gvas lac ziangz* Asbus.  | 唱歌走过阿布寨 [7] 。  | 
Nyiel ndoongl* huy bail ndaaux* naih laangz*,  | 听亲家你唱这些,  | 
Nyiel ndoongl* huy bail naanz naih buc.  | 愿听亲家唱久些。  | 
Jiangyjiuq dianl* saauhinx lo lenz*,  | 就唱这些聪明人,  | 
Jiangyjiuq lenh* saauhnix lo ndoongl*.  | 我就唱这些亲家,  | 
Bail ziml* laail lo jius.  | 亲家你多想多唱。  | 
Hingl ndoongl* gaadl* lang hingl ndoongl* dinc,  | 我歌声短我歌停,  | 
Hingl ndoongl* dinc sianl* senc* lo diangz  | 我歌短你甜歌续,  | 
Hingl ndoongl* daadl* sianl* senc* lo diangz  | 我歌停亲家你接。  | 
赵焜 班光瑶 收集整理
苦情歌
主:  | |
Gah ziml* dauc jouq lang ziml* daaus,  | 自己想来又想去,  | 
Gah ziml* sil* youq lang ziml* laif.  | 自己接下又再想。  | 
Miz laaul doc soongl saaml deeuz lij,  | 不怕相隔二三里,  | 
Miz laaul laeh* saauhnix deeuzbil,  | 不怕相隔这些年,  | 
Miz ndaix gaangc hingl jil* laez gvas.  | 没有讲一句气话。  | 
Miz laaul laeh* saauhnix deeuznaanz,  | 不怕相离这么久,  | 
Miz ndaix gaangc hingl bangz* laez gvas,  | 从不讲一句闲话,  | 
Miz ndaix jis* hingl baangz* laez doc.  | 也不说任何闲话。  | 
Dul xos mbaanx miz bungz yifmaf,  | 我们在寨里未遇姨妈,  | 
Dul xos niangs* miz bungz bacnax*.  | 在那时未遇姐妹。  | 
Naaih mengz bians banz baus raanz niangf,  | 以为你变成他人母,  | 
Naaih mengz bians banz niangf raanz deel.  | 以为你变成他人娘。  | 
Maaih bacnax* miz ndil neeuh* yians*,  | 姐妹不如原来好,  | 
Naaih diqxongy miz ndil neeuh* ndux.  | 兄弟不如从前亲。  | 
Naaih mengz bians banz dauh ndael yaauz*,  | 以为你变成窑灰,  | 
Naaih mengz bians banz yaauz* langl leeul*.  | 以为你变成火把。  | 
Naaih xaznuangx miz riul* neeuh* yians*,  | 弟妹不爽快如前,  | 
Naaih diqxongy miz riul* neeuh* ndux.  | 兄弟没有从前笑。  | 
Riul* neeuh* goons langl ndux ziz* ndil,  | 笑如从前那就好,  | 
Riul* neeuh* mauc langl xiz ziz* aangs.  | 笑如卯辰我高兴。  | 
Mengz siq baanc* nianfqiny mbael yiangl*,  | 你像香樟叶年轻,  | 
Ziuh* laez lix ziuh* laez yaangz yians*.  | 你哪时都是原样。  | 
Mengz siq baanc* nianfqiny mbael hol*,  | 你像蒜叶一样青,  | 
Ziuh* xoz lix ziuh* xoz yaangz yians*.  | 哪时都是年轻样。  | 
Bungz bacnax* ndanlxel ziz* aangs,  | 姐妹相逢就高兴,  | 
Bungz yifmaf ndanlxel ziz* rauc.  | 姨娘相遇心温暖。  | 
Yangx* haif xos zungl* lauc haec mengz,  | 我才敬你一杯酒,  | 
Yangx* haif daoq zungl* jiuj xos mengz.  | 我才倒杯酒给你。  | 
Maic* genl sa maic* genl yifmaf,  | 要喝呀要喝姨娘,  | 
Saaml langl sis maic* genl bacnax*.  | 一定要喝啊姐妹。  | 
客:  | |
Gaangc miz gaangc rauz siq gaais zings*,  | 讲不讲咱是真亲,  | 
Jis* miz jis* rauz siq gaais jaec.  | 说不说咱是近亲。  | 
Soongl bil goons youq saaml bil ndux,  | 两年前和三年前,  | 
Soongl bil ndux youq saaml bil roomh,  | 早先两三年以前,  | 
Rauz xos mbaanx youq langl xos niangs*,  | 我在本寨那地方,  | 
Rauz xos niangs* youq langl xos mbaanx.  | 我在家乡寨子里。  | 
Laic miz gaangc sagt*nduil doonh* goons,  | 若不讲可惜从前,  | 
Laic miz jis* sagt*ndoil doonh ndux.  | 可惜以前好时光。  | 
Sagt*ndoil ziuh* guehxamz qyus raanz,  | 可惜在家玩耍时,  | 
Sagt*ndoil ziuh* guehxamz qyus mbaanx.  | 可惜在寨时玩耍,  | 
Ziml* soongl feangx youq langl soongl baaih,  | 想起你我各两边,  | 
Ziml* soongl feangx youq langl soongl feangx.  | 又想双方都好玩  | 
Rauz xos mbaanx goslangl* bohmeeh,  | 咱在寨子全靠父母  | 
Rauz xos mbaanx goslangl* buxlaaux.  | 咱在家全靠老人。  | 
Goslangl* boh rauz siq ndaix haux  | 全靠父母我得到米,  | 
Goslangl* niangf rauz ziz* ndaix mongs*.  | 依靠父母亲得名誉。  | 
Langl buxlaaux fungyguangy begdel*,  | 跟老人很风光,  | 
Langl bohmeeh guangyyungf begdel*,  | 跟父母很荣耀,  | 
Langl buxlaaux ndil suaj begdel*,  | 跟老人很好玩,  | 
Langl bohmeeh ndil goq begdel*.  | 跟父母很好过。  | 
Miz guaiq siq yaangzmaz xos goons,  | 不怪以前什么事,  | 
Miz guaiq gaais yaangzmaz xos ndux.  | 不怪先前哪样事。  | 
Siq buxlaaux legnais* youq laail,  | 只怪老人孩子多,  | 
Siq bohmeeh bixnuangx youq laail,  | 只怪我们弟妹多。  | 
Dez miz leeux saauhlaez rauz xongy,  | 带不了多少孩子,  | 
Dez miz leeux saauhlaez bixnuangx.  | 带不了多少兄弟。  | 
Deel ziz* xuangs dul bail raanz hoc,  | 就把我嫁穷人家,  | 
Deel ziz* doc rauz bail raanz nyiabt*.  | 把我丢给苦人家。  | 
Ndaix raanz ndil raanz hoc yej dibt*,  | 富家穷家都得去,  | 
Ndaix raanz nyiabt* raanz hoc yej bail.  | 苦家穷家也要去。  | 
Miz ndaix zoq dinllail raanz daais,  | 不能坐娘家坎脚,  | 
Miz ndaix qyus dinllail lungznax*.  | 不能住舅家房子。  | 
Dul banz wangh* miz ruangh* mengz laangz*  | 我成不被牵挂人,  | 
Dul banz wangh* miz maiz bacnax*.  | 成不喜欢的姐妹。  | 
Miz ndaix byaaic dangz mengz yifmaf,  | 没有走到姨妈家,  | 
Miz ndaix qyaams dangz mengz bacnax*.  | 没有跨进姐妹家。  | 
Miz ndaix qyaams bacnzx* meeuc* jil*,  | 未进你家勿生气,  | 
Xaiz bailnac rauz ndil ziz* ies.  | 以后咱们好就行。  | 
Miz ndaix qyaams bacnax* meeuc* hamz*,  | 没有去你家别愁苦,  | 
Xaiz bailnac rauz nyongz* ziz* ies.  | 往后亲热就行了。  | 
Xeznix dauc youq xeznix daaus,  | 说现在又说现在,  | 
Xeznix sil* youq xeznix laif.  | 接下又来说现在。  | 
Mengz gvasjianl* banz laez yej qyaams,  | 你牵挂也得生活,  | 
Mengz gvasjianl* banz laez yej byaaic.  | 你牵挂也得走动。  | 
主:  | |
Nyiel mengz gaangc youq nyiel mengz jis*,  | 听你讲又听你说,  | 
Nyiel mengz jis* youq nyiel mengz tif.  | 听你说又听你讲。  | 
Nyiel mengz gaangc ndanlxel dul waaih,  | 听你讲我心情坏,  | 
Nyiel mengz jis* ndanlxel dul zamx*.  | 听你说我心冰冷。  | 
Ndanlxel waaih mal ndanlxel zamx*,  | 心情坏来心冰冷,  | 
Ndanlxel zamx* neeuh* gal haaiz baaih,  | 心冰冷像单只鞋,  | 
Ndanlxel waaih neeuh* gal haaiz roix.  | 心情坏如破烂鞋。  | 
Dul manq jis* manq gaangc mengz nyiel,  | 我慢慢讲给你听,  | 
Dul manq jis* manq nauz mengz rox.  | 我再慢慢告诉你。  | 
Soongl bil goons youq saaml bil ndux,  | 两年前呀三年前,  | 
Sagt* nduil ziuh* xos mbaanx gueh laangz*,  | 我在寨中是女郎,  | 
Sagt* Ndoil ziuh* xos raanz gueh laix*.  | 我在家里是姑娘。  | 
Sagt* Ndoil ziuh* goslangl* buxlaaux.  | 那时还全靠老人,  | 
Sagt* Ndoil ndux goslangl* bohmeeh.  | 从前还全靠父母。  | 
Goslangl* meeh genl miuz* ndaais* haux,  | 全靠母亲吃米饭,  | 
Goslangl* niangf genl ndaais* mbongs*.  | 跟着妈吃甜荞子。  | 
Langl buxlaaux fungyguangy jic bil,  | 跟老人风光几年,  | 
Langl bohmeeh guangyyungf jic bil.  | 跟父母光荣几年。  | 
Benjsiq gaangc siq hingl haaus zings*,  | 你说的话本是真,  | 
Benjsiq daaus siq hingl haaus minf.  | 你讲话句句明白。  | 
Rauz aul huaq mal jinq leeuxsaus*,  | 我用话来敬大家,  | 
Rauz aul huaq mal jinq bacnax*.  | 我用话来敬姐妹。  | 
Soongl bil goons wenz laail yaangz xaaux,  | 从前古人造多样,  | 
Ziuh* buxlaaux wenz laail yaangz xiny.  | 古代老人兴多样。  | 
Daangs wenz nduams* bail gueh nazhaux,  | 各人长大去种田,  | 
Daangs wenz nduams* bail xaaux nac raanz.  | 各人长大创家业。  | 
Deel ziz* doc mengz bail raanz ndil,  | 你家嫁你去富家,  | 
Deel ziz* has mengz bail raanz lix.  | 把你嫁到富人家。  | 
Yangx* haif weengh* bacnax* miz bungz,  | 所以姐妹不相遇,  | 
Yangx* haif weengh* saaubduz* miz byaaic.  | 丢开伙伴不走动。  | 
Dul aul sinclaez* riangz mengz sauh*?  | 我们怎能配上你?  | 
Dul aul daangh* laez riangz mengz ndaix?  | 我们哪能跟你比?  | 
Qyus beangz hungl mengz rox haaus laangh*,  | 大地方人话语广,  | 
Mengz ziz* rox weanl yagt* weanl qyail*.  | 你唱美妙歌待客,  | 
Mengz ziz* rox weanl bail weanl daaus,  | 你会拐来转去歌唱,  | 
Mengz rox haaus zongc* henc zongc* rongz,  | 你会说话分上下,  | 
Mengz rox haaus zongc* rongz zongc* gaangc.  | 你十分的会说话。  | 
Gah ziml* dauc youq lang ziml* daaus,  | 自己想来又想去,  | 
Gah ziml* sil* youq lang ziml* laif.  | 自己接着往下想。  | 
Yangx* doc dul bail beangz wengyyanf,  | 才丢我到翁岩 [8] 去,  | 
Yangx* haif weengh* dul bail wengyyanf.  | 才把我嫁去翁岩。  | 
Mbaanx wengyanf siq mbaanx ndeeul reengx,  | 翁岩是个干旱寨,  | 
Wengyyanf zaiq siq beangz ndeeul roz.  | 翁岩那里是旱地。  | 
Gah ziml* dauc ndilraaiz* yifmaf,  | 想来害羞呀姨妈,  | 
Gah ziml* dauc ndilraaiz* bacnax*.  | 实在害羞呀姐妹。  | 
Doc* naanz dauc jic ronl jic laangh*,  | 丢久路越变越远,  | 
Doc* naanz dauc jic daangh* jic lumz.  | 丢久处处样样忘。  | 
Aul maz gaangc xos mengz yifmaf,  | 对你讲什么姨娘,  | 
Aul maz jis* xos mengz bacnax*.  | 有啥与你说姐妹。  | 
Doc* naanz dauc jic daangh* jic nduil*,  | 丢久不唱段段空,  | 
Aul maz gaangc sagt* ndoil* doonh* goons,  | 可惜以前讲什么,  | 
Aul maz jis* sagt* ndoil* doonh* ndux.  | 可惜从前说的啥。  | 
Guanc siq huaq miz neeuh* yej ndil,  | 尽管讲话不如你,  | 
Guanc siq huaq miz lumc yej ndil,  | 尽管说话不像你,  | 
Jaiz ziz* xos zungl* lauc dul genl,  | 喜欢就斟一杯酒,  | 
Yangx* haif daoq zungl* jiuj dul genl.  | 就倒杯酒我们喝。  | 
Jeenlbuh* aaux mengz dez dauc xos,  | 你穿绸缎衣递酒来,  | 
Jeenlbuh* gaus dul yaaiz* mal nyamc*.  | 我伸破旧衣袖来接。  | 
客:  | |
Mengz miz lenh* dul benc ndil naih,  | 你不说我还好些,  | 
Mengz miz lenh* dul benc ndil laail.  | 你不讲还好得多。  | 
Rauz lenh* dauc ndilraaiz* leeuxsaus*,  | 我说会害羞大家,  | 
Rauz lenh* daaus ndilraaiz* leeuxlaangc*.  | 我讲更害羞大伙。  | 
Ziml* doonh* goons youq langl doonh* ndux,  | 像以前又想从前,  | 
Ziml* doonh* goons raanz rauz yaangz lix,  | 从前咱们家富有,  | 
Siq lungznax* raanz rauz deel youj.  | 咱们舅舅家富有。  | 
Youq nauz nix mengz nyiel yifmaf,  | 又说这些姨妈听,  | 
Youq nauz daaus mengz nyiel bacnax*.  | 再来讲给姐妹听。  | 
Dul siq baanc* deel wangh* duagsel*,  | 小时我是读书人,  | 
Dul siq baanc* deel wenz duagsel*.  | 那时是一书生。  | 
Xos raanz qyus ziz* guq bacnax*,  | 在家就照顾姐妹,  | 
Xeznix dauc siq roih* gueh mail,  | 现在我是纺线女,  | 
Xeznix daaus siq wenz gueh waais.  | 此时又是纺纱人。  | 
Rauz ziz* doc daangs baaih daangs bail,  | 咱们各方各自去,  | 
Rauz ziz* doc daangs weangx* daangs aais*.  | 咱们各自疏远了。  | 
Daangs baaih daangs bail guq nac raanz,  | 各人各去创家业,  | 
Soongl bil nix yinqqiq dul cay,  | 近年我们运气差,  | 
Xeznix daaus yinqqiq dul xal*.  | 现在我运气也差。  | 
Mal dangyjiay duezmul miz mac,  | 我当家来猪不长,  | 
Mal dangyjiay Duezmax miz ndil,  | 我当家来马不肥,  | 
Dul aul daangh* laez riangz mengz ndaix.  | 我哪些能赶上你。  | 
Youq nauz nix mengz nyiel yifmaf,  | 再说这些姨妈听,  | 
Myaec wangh* ndil ndaix haux jauc gagt*,  | 好人不收米骨头,  | 
Myaec wangh* qyas ndaix haux dalgail*.  | 歹人不收糠嘴米。  | 
Mengz guns* qyus ndaix lauc jeec* naais,  | 你累了有酒解困,  | 
Dul guns* qyus ndaix zeez* jeecraauc*.  | 我渴只有茶解渴。  | 
主:  | |
Youq nauz nix mengz nyiel yifmaf,  | 又说这些姨妈听,  | 
Sof liangfxiny mengz nyiel bacnax*。  | 说良心话姐妹听。  | 
nyiel mengz gaangc youq nyiel mengz jis*,  | 听你说又听你讲,  | 
Nyiel mengz jis* youq nyiel mengz tif.  | 听你说又听你提。  | 
Nyile mengz gaangc benj sinx* begdel*,  | 听你讲来是真情,  | 
Nyile mengz jis* benj sinx* begdel*,  | 听你说来是实意。  | 
Banz saais* haaus yaangzdeel aul maz?  | 讲那些话干什么?  | 
Banz saais* huaq yaangzdil* aul qyus?  | 说那样话干什么?  | 
Ziml* soongl baaih youq lang soongl weangx*,  | 想想你我两方面,  | 
Ziml* soongl weangx* youq lang soongl baaih.  | 再想你我双边情。  | 
Ziml* soongl baaih miz buxlaez jail,  | 你我不是远亲人,  | 
Ziml* soongl weangx* miz waiq laez ens.  | 你我都不是外人。  | 
Ziml* soongl baaih miz wenz laez lac,  | 你我不是下等人,  | 
Ziml* soongl baaih roxnac duezwenz.  | 两边都是认识人。  | 
Soongl bil goons youq saaml bil ndux,  | 两年前和三年前,  | 
Boh langl boh rauz byaaic ndeeul bail,  | 你我父亲一起走,  | 
Boh langl yef rauz byaaic ndeeul bail.  | 你我爷爷走一起。  | 
Siq ndael doc* mengz bail ronl ndaaux*?  | 是谁丢你去远处?  | 
Siq ndael weengs* mengz bail ronl jail?  | 是谁嫁你到远方?  | 
Wenzlaail xiny rauz naaih miz oc*,  | 古老兴我们无法,  | 
Wenzlaail doc rauz naaih miz ndaix.  | 古人传只有遵守。  | 
Manq gaiz* gaangc youq manq gaiz* jis*,  | 我慢想来我慢讲,  | 
Manq gaiz* jis* youq manq gaiz* gaangc.  | 我慢想来我慢说。  | 
Gongs* bacnax* rauz nangh yingh* zenq,  | 咱们姐妹坐一会,  | 
Gongs* bacnax* rauz qyaul* yingh* yis*.  | 咱们姐妹坐一时。  | 
Ngonz miz saic* nauz mingh dul ndil,  | 今天不说我命好,  | 
Daangs wenz lix daangs ras gaais ndil,  | 各人各自有好事,  | 
Daangs wenz daangs ras lix gaais hamz.  | 各人各有苦恼事。  | 
Laail miz rox nauz saaul* banzbaagt*,  | 别人不知说我疯,  | 
Ziml* aangsyaangz ziz* nauz yingh* zuangx*.  | 我是高兴唱一首。  | 
Laail miz rox naaih saaul* faffungy,  | 别人说我是发疯,  | 
Ndanlxel rungs* ziz* nauz yingh* zuangx*.  | 心情愉快唱一首。  | 
Rauz yangx* jis* yingh* yingl* haaus ruangh*,  | 我们唱句怀念幼时歌,  | 
Rauz yangx* jis* yingh* zuangx* haaus maiz.  | 我们唱首把来热闹。  | 
Yams* weanl gaij jiaoycouf rauz banz,  | 唱歌能解我们忧愁,  | 
Yams* weanl jeec* hoz xanz* rauz saans*.  | 唱歌能解我们闷气。  | 
Yams* weanl saans* hoz xanz* rauz doc,  | 唱歌能解我心胸窄,  | 
Yams* weanl* jeec* hoz xanz* rauz saans*.  | 唱歌解气我们欢心。  | 
Gongs* bacnax* ndanlxel ziz* aangs,  | 姐妹心里就高兴,  | 
Gongs* yifmaf ndanlxel ziz* rauc.  | 我么办心里暖烘烘。  | 
Ndanlmbenl gvaangs disl* ndanl xuangzsas*,  | 天体宽地下开阔,  | 
Ndanlmbenl gvaangs laslaz* lasleanx*.  | 天体宽阔无边涯。  | 
Bungz bacnax* ndanlxel rauz gvaangs,  | 遇姐妹我心里宽,  | 
Bungz yifmaf ndanlxel rauz rauc.  | 遇姨妈我心里暖。  | 
Dul youq jis* youq gaangc mengz nyiel,  | 我又讲来给你听,  | 
Dul youq jis* youq nauz mengz rox.  | 我又告诉你知道。  | 
Soongl bil goons goslangl* buxlaaux,  | 两年前全靠老人,  | 
Goongl bilndux goslangl* bohmeeh.  | 两年前全靠父母。  | 
Goongl bil goons bohmeeh dauc nail*,  | 前两年父母来叫,  | 
Goongl bil goons buxlaaux dauc raiz*.  | 两年前老人来喊。  | 
Rauz os rog ziz* maic gaanglliangc,  | 我们外出要撑伞,  | 
Rauz os rog sabhaaiz* xag ribt*.  | 我们出门穿鞋走。  | 
Ronl jaiznyibt* buxlaaux bail daangc,  | 艰苦路程老人挡,  | 
Miz sinssius* dangz ndaangl siq zings*.  | 我们自己不心焦。  | 
Daail banz ndos duezdiangz miz gvanc.  | 死变蜂骨泥也不管。  | 
Miz laaul naamh laic weanc yej ndil,  | 天翻地覆也不怕,  | 
Daanh laic byaaic jic bil mal goons,  | 只要能再玩几年,  | 
Daanh laic busngs* jic bil mal zi.  | 只要能再耍几春。  | 
Miz laaul naamh laicweanc yej nyongz*,  | 天翻地覆也高兴,  | 
Daanh ndaix byaaic jic ngonz mal goons.  | 只要能再走几天。  | 
Legngonz* buangs* dangz labt miz nauz,  | 每天玩到黑不说,  | 
Legngonz* beangs* dangz xauz miz gvanc.  | 玩到晚饭时不管。  | 
Dul xos mbaanx goslangl* yifmaf,  | 我在寨里全靠姨妈,  | 
Dul xos ruangs goslangl* bacnax*.  | 在家里全靠姐妹。  | 
Dul os rog dul lumc rogziul*.  | 我们在外像画眉,  | 
Dangz xeznix jigt riul* jigt haaus.  | 到现在懒说懒笑。  | 
Dul os rog dul lumc rogrianz*,  | 我们出门像百灵,  | 
Dangz xaiznix jigt nianq* jigt gaangc  | 到现在懒讲懒笑,  | 
Maz dianz sinx* duezwenz yifmaf.  | 用啥报答你恩情。  | 
Laaul yingh* sinc* mal lang yingh* ziuh*,  | 怕有某时有某事,  | 
Saaul* os rog miz buxlaez nail*,  | 姑娘出门没人理,  | 
Saaul* gvas gaail miz wenzlaez haaus.  | 姑娘过街无人识。  | 
Gah ziml* dauc ndilraaiz* leeuxsaus*,  | 想来害羞呀大家,  | 
Gah ziml* daaus ndilraaiz* bacnax*.  | 想来害羞呀姐妹。  | 
赵焜 班光瑶 收集整理
[1] fndungxguz,董古,以及下句的帮阿,地名,在贵阳市花溪区境内。
[2] 摆金:地名,在惠水县境内。
[3] 他,指碗匠。
[4] 龙井寨,地名,在贵阳市花溪区境内。
[5] 老萨,以及下句的老孙、老师,人名,不是定指,是布依族民歌中唱述的需要提及的人。
[6] 水寨,地名,在贵阳市花溪区境内。
[7] 阿布寨,地名,在贵阳市花溪区境内。
[8] 翁岩,地名,在贵阳市花溪区境内。