搜索
  登录

目录

天上人间
所属图书:《苗族民间文学经典作品选读:中部方言:苗、汉对照》 出版日期:2015-05-01文章字数:字

天上人间

Fangb Waix Fangb Dab

Hnangd dol lul hot,dliel lax,fangb waix fangb dab maix diangs xit hsenk,dol naix hlib mongl fangb waix ait vut ghak [1] ,mongl cat ghax leit. Dangl ghangb,jox diangs lod yangx,dol naix ghax mongl ax leit fangb waix yel. Maix diux dliangb xangs dongf ait nend:

听老人说,从前,天上人间有楼梯连接,人们想上天玩耍,很快就能去到。后来楼梯断了,人们就去不到天上了。有一个故事是这样摆的:

Dliel lax,fangb dab maix jus laib jangd niel,ax maix gix niel,zuk ax qix gix,zuk ax qix niel. Dol naix ib hniut dluf hfud ghangb [2] ,bub jus ait gheb,xangd ghongd lins niox. Xangf id,fangb waix maix yaf laib jangd niel,nongx niangx hek hniut,yaf hxongb gix seix cob dax,yaf laib niel seix dib dax,hsab nangl bet jes,jus deix nguf [3] bongt.

从前,人间只有一个鼓社,没有芦笙铜鼓,吹不起芦笙,跳不起铜鼓舞。人们一年到头,只知道干活,寂寞极了。那时候,天上有八个鼓社,过年过节,八排芦笙都吹起来,八面铜鼓都敲起来,响彻四方,实在热闹。

Maix ib hniut hlat diut,fangb waix nongx mol [4] ,fangb dab dol naix sail dax mongl ait khat,dliat jus bib dod niangb ved vangl.

有一年六月,天上过吃新节,人间的人们都去做客,只留下姑嫂三人守寨。

Maix ib hnaib,laib zaid nongd bangf ob jid ad dax mongl ghab vud nios vob bat,bongf ghab but gid maix ob dail det mangx yongs diob ob,dlenx jil vut guf [5] ,liek ob dail daib vangt det laix laib hsangt,niangb hangd aib yex fangb gol hxak. Dail ad hot dail niul hot:“Mongx hxid,ob dail daib vangt aib jus deix vut nios!”

有一天,这户人家的两姐妹上山打猪菜,见路边有两棵枫香树长得苗条,枝繁叶茂,像两个年轻人各打着一把伞在那里游方唱歌。姐姐对妹妹说:“你看,那两个年轻人真英俊!”

Dail niul seix hsent liek dail ad jus diel,ghax hot:“Dlab jus deix dios ob dail daib vangt nend,ghax hsat vut niox dail!” Vud yangk,ghax gol hxak dax:

妹妹的想法也像姐姐一样,就说:“假如真的是两个年轻人,那就最好不过了!”说完,就唱起歌来:

Nongf dios ib bongl det,

可惜是两棵枫香,

Dlab dios ib bongl vangt,

假如是两位哥郎,

Des mangb nil ib hxot,

能和你俩来游方,

Jox hvib seix liangl cat.

阿妹心情也舒畅。

Deid hxot nongd,maix ob gheis xed mid diot ob dail det mangx dangl ghangb hnangd yangx,leit hxib hmangt ghax hfend jangx ob dail daib vangt,dax daib pik zaid dangl hfud laib ghab daix yex fangb hfed jent seid ghax seid. Ob jid ad jus hnangd,bongx hvib dlial dlial,nongt dax mongl vongs vongs.

恰好这时,有两只大老虎躲在那两棵枫香树后面听见了,到晚上就变成两个年轻人,来姑娘家前面的游方场接连打口哨。两姐妹一听见,非常兴奋,就要出去。

Dail niangb hot:“Dol naix sail mongl fangb waix hxid zuk gix zuk niel mongl yangx,ait deis dail maix daib vangt dax nend? Mangb xet naf mongl!”

嫂子说:“人们都到天上看跳芦笙舞铜鼓舞去了,怎么还有年轻人来呢?你俩别忙去。”

Dail niul ax yib nenx zaid niangb bangf hveb,ghax dax mongl gid gux hxid. Nenx bongf ob dail daib vangt vut nios bongt wat,hmat hseid mens hveb genf yenf,gol hxak niul eb niul senl [6] ,ghax liek vit heib nes zeil,ax hlib diangd zaid yel.

妹妹不听嫂子的话,就去外面看。她见两个年轻人非常英俊,说话轻言细语,唱歌悦耳动听,就像黏胶粘麻雀,不想回家了。

Yangk ib hxot yangx,dail ad ax bongf dail niul diangd lol,seix dax mongl hxid. Nenx liek dail niul jus diel,jus bongf ob dail daib vangt vut nios bongt wat,hlib nongt das mongl.

过了一会儿,姐姐不见妹妹回来,也出去看。她像妹妹一样,一见两个年轻人非常英俊,喜欢得要死。

Ait nend,ob jid ad ghax jangb ob dail daib vangt xed yex fangb gol hxak,vel gol vel bongx hvib,leit dliel dol mongl dol hmangt seix dail ax hlib diangd zaid.

于是,两姐妹就跟两个虎青年游方唱歌,越唱越兴奋,直到深更半夜也还不想回家。

Dail niangb niangb diub zaid zenx dangl zenx dangl,seix ax bongf ob dail dod diangd lol,nenx hsent hot:“Hangd deis bangf daib vangt sux dlab nius naix not nongd? Wil hxid deis!” Fangx hlat diob ob,nenx buk ib xangb diux hxid,bongf ob dail daib vangt gid ghangb maix ob jox ghab daid liongx linf tob tob. Nenx dot ib dik,zangt hniub mais hlieb hlieb dad hxid. Hangs mais!Nongf dios ob jox ghab daid xed ghent waf ghent lus [7] !Nenx hxib kib qib ninl ninl,gal lial hvuk khob mongl niangs,lix diux vut vut yangx,jef gangl khangd zaid hlab ob dail dod:“Ob dail dod!Mangb diangd lol nas wil bes jib daib,wil nongt sad dit!”

嫂子在家等啊等啊,也不见两个姑姑回来。她心想:“哪里的年轻人会这样诓人呢?我去看看吧。”月亮亮堂堂的,她打开半边门,看见两个年轻人的后面有两条尾巴不停地摇晃。她得一跳,睁大眼睛再看。啊呀!原来是两条花不棱登的老虎尾巴!她怕得直发抖,赶快把头缩进里面,把门闩好,才从窗子大声喊两个姑姑:“两位姑姑,你俩回来替我抱抱孩子,我要洗碗。”

Ob dail daib vangt xed job hot:“Dab nenx hot,dangl ib hxot ob lol sad.”

两个虎青年教她俩说:“回答她说,等一会儿我俩来洗。”

Dail niul dad hveb gab lab dab hot:“Niangb!Mongx dliat niangb hangd mongx,dangl ib hxot ob lol sad!”

妹妹拖声拖气地回答:“嫂子,你放在那里,等一会儿我俩来洗。”

Yangk ib hxot,dail niangb dad hlab hot:“Ob dail dod!Mangb diangd lol nas wil pat dul,fub fal jef maix dul diod!”

过一会儿,嫂子又喊道:“两位姑姑,你俩回来替我劈柴,明天才有柴烧。”

Ob dail daib vangt xed dad job hot:“Dab nenx hot,dangl ib hxot ob lol pat.”

两个虎青年又教她俩说:“回答她说,等一会儿我俩来劈。”

Dail ad seix dad hveb gab lab dab hot:“Niangb!Mongx xet naf hvib,dangl ib hxot ob lol pat!”

姐姐又拖声拖气地回答:“嫂子,你莫心焦,等一会儿我俩来劈。”

Dad yangk ib hxot,dail niangb dad hlab hot:“Ob dail dod!Jib daib xud ghad yangx,mangb gal lial lol nas wil bes jib daib,wil nongt hsot qub ghad!”

又过了一会儿,嫂子又喊道:“两位姑姑,小孩拉屎了,你俩赶快回来替我抱抱孩子,我要洗尿片。”

Ob dail daib vangt xed dad job hot:“Dab nenx hot,dangl ib hxot ob lol hsot.”

两个虎青年又教她俩说:“回答她说,等一会儿我俩来洗。”

Ob jid ad dongx hveb zens dab hot:“Niangb!Dangl ib hxot ob lol hsot!”

姐妹俩齐声回答:“嫂子,你放在那里,等一会儿我俩来洗。”

Dail niangb hlab dias dad dias,ob dail dod seix ax diangd lol. Nenx naf hvib nongt das mongl,ghax jus liangb dail jib daib bangf ghab bab,dail jib daib dot ib dik,genx hsab zaid dlinf dax. Dail niangb dad hlab hot:“Ob dail dod!Ax bub ait deis,dail jib daib niangb ax niangb ghax mongb dax bongt wat,mangb diangd lol ngit deis!”

嫂子喊了一次又一次,两位姑姑也不回来。她急得要死,就一掐孩子的大腿,孩子得一跳,哭声响彻整个屋子。嫂子又喊道:“两位姑姑,不知为什么,孩子突然病得厉害,你俩回来看看吧!”

Ob dail daib vangt xed hot:“Mangb mongl ib laix ngit ghax niox,mongl dlial ghax diangd dax.”

两个虎青年说:“你俩去一个看就行了,快去快回。”

Dail ad hot dail niul hot:“Mongx dax sod hxangt wil,mongx diangd mongl ngit deis.”

姐姐对妹妹说:“你比我来得早,你回去看吧。”

Dail niul hxid dail ad ib mais,ax hlib diangd mongl. Dail ad hxid dail niul ax hangd diangd mongl,ghax hot:“Mongx niut mongl,ait nend wil ghax mongl.”

妹妹看姐姐一眼,不想回去。姐姐看妹妹不愿回去,就说:“你不愿回去,那么我回去。”

Dail ad jus bus leit zaid,dail niangb ghax dliof nenx saib laib khangd zaid,tut bil nais hot:“Mongx hxid ob dail aib dios naix ax dios?”

姐姐一进家,嫂子就拉她靠近窗子,指手问道:“你看那两个是人不是?”

Dail ad des dail niangb gid tut bil vut vut hxid,bongf ob dail daib vangt pit ghangb maix ob jox ghab daid ghent waf ghent lus,liongx linf mongl liongx linf lol. Ax hxid ax bub,jus hxid dot ib dik,faf hveb hlab hot:“Hangs mais mais!”

姐姐顺着嫂子手指的方向仔细看,只见两个年轻人后面有两条花不愣登的尾巴摇去摇来。不看不知道,一看吓一跳,脱口喊道:“啊呀妈!”

Ob dail daib vangt xed hnangd genx hveb “hangs mais mais”,ghax bub dail ad ax diangd dax yel,naf hvib dail niul seix zuk diangd mongl,gal lial lind ghod diot ghab dab,hfaid jangx ob gheis xed,tuk had diot dail niul xit luf dliut dlit ngix nongx. Nongx ax xangd,dail box jox dax laib zaid ob dangl ob pit duf nul:“Bub sod sod nongx mongx!Bub sod sod nongx mongx!”

两个虎青年听见惊叫“啊呀妈”,就知道姐姐不会转来了,担心妹妹也逃回去,赶快打滚在地下,变成两只大老虎,猛咬妹妹相争撕扯肉吃。吃不饱,两只老虎还跑来房子四周咆哮:“早知道就吃了你!早知道就吃了你!”

Ob dod niangb hxib gid bongt seix ax gaix xangt,lix diux jongt jongt,mid diot dliel laib ghab qangb gid niangs.

姑嫂俩怕得气也不敢出,把门闩得紧紧的,躲在最远的一个房间里。

Ob gheis [8] xed waix wul laib zaid duf nul ngos ngos,max diux dongl dongl,gat ghab hxongt zaid xol xol,ax maix ghab jit bus leit niangs,fangx waix yangx,jef zuk bus vud mongl.

两只大老虎围绕着房子嗷嗷咆哮,咚呀、咚呀地拍打着门,抓得墙壁沙沙作响,没有办法钻进屋里,天亮了才逃进树林里去。

Xangf id,fangb dab dol naix mongl fangb waix ait khat id,hnaib hnaib hek jud gol hxak,hxid ninx xit diut,hxid zuk gix zuk niel,ax bub xangf deis jef diangd lol. Xed dail niangb ghab but vangl,ob dod niangb ax gaix fangt gux,ax bub ait deis jef mongl leit fangb waix gol dol naix diangd lol.

那时候,人间到天上去做客的人们,天天喝酒唱歌,看牛打架,看跳芦笙舞铜鼓舞,不知道什么时候才回来。老虎还在寨边,姑嫂俩不敢外出,不知道怎样才去到天上把人们喊回来。

Deid hxot nongd,khangd zaid gid gux maix dail kak liax genx,ob dod niangb dongx hveb zel hlab hot:“Kak liax,xed def niul mongl yangx,dail nongt dax def ob haib,dlak mongx mongl fangb waix xangs dol naix gal lial diangd lol.”

恰好这时候,窗外有一只喜鹊叫,姑嫂俩齐声喊道:“喜鹊,老虎把妹妹咬死了,还要来咬我俩,请你到天上去告诉人们赶快回来吧。”

“Mangb dad laib gheix xid bod hfut wil nend?”

“你们拿什么感谢我呢?”

“Baib mongx ib jil hlinb ghax niox.”

“给你一只项圈就算了。”

“Jil hlinb ghax jil hlinb,dad lol yet!”

“项圈就项圈,拿来吧!”

Ob dod niangb dad jil hlinb mangs diot kak liax bangf ghab ghongd,kak liax ghax diek gib nib yangt dax mongl fangb waix mongl yangx. Xangf nongd kak liax dlub ib fes ghab ghongd,ghax dios mangs hlinb.

姑嫂俩把项圈戴在喜鹊的脖子上,喜鹊就笑嘻嘻地飞到天上去了。现在喜鹊脖子上白的一圈,就是戴的项圈。

Dail kak liax yangt leit fangb waix laib ghab dangx gix,dinx lob diot diangb gix hsat hlieb hsat dad bangf ghab guf,max ghab dak cat cat genx:“Liax liax!Liax liax!” Genx hsangd ghongd jul,dail xid seix ax zongb naix nenx. Ait nend,kak liax ghax xens hvib ghof nof diangd lol fangb dab xangs ob dod niangb:“Wil hmat hveb xad hnangd wat,dail xid seix ax zongb naix wil,mangb vangs dail hmat hveb vut hnangd nenk mongl gol.”

鹊飞到天上的芦笙场,停在最大最长的一支芦笙的梢部,拍打着翅膀叫道:“啦啦!啦啦!”叫得嗓子都沙哑了,谁也不理睬它。于是,喜鹊就灰心丧气地转回人间告诉姑嫂俩:“我说话太难听,谁也不理睬我,你俩另找一个说话好听一点的去喊。”

Deid hxot nongd,dail gangb lial lib niangb dail det vob yangl gid waix genx::“Lial lial lib lib!Lial lial lib lib!”

恰好这时候,一只蝉儿在香椿树上鸣唱:“啦啦哩哩!啦啦哩哩!”

Ob dod niangb hnangd dail gangb lial lib genx jus deix vut hnangd,ghangb hvib bongt wat,dongx hveb zel hlab hot:“Gangb lial lib,xed def niul mongl yangx,dail nongt dax def ob haib,dlak mongx mongl fangb waix xangs dol naix gal lial diangd lol.”

姑嫂俩听见蝉儿鸣唱实在动听,高兴极了,齐声喊道:“蝉儿,老虎把妹妹咬死了,还要来咬我俩,请你到天上去告诉人们赶快回来吧。”

Gangb lial lib yangt lol ghok diot khangd zaid hot:“Wil hniongd id wat,yangt ax leit fangb waix.”

蝉儿飞来停在窗子上说道:“我身体太重,飞不到天上。”

Ob dod niangb hot:“Dliux dliangb dux hfud nais lol ghax hfab yangx.”

姑嫂俩说:“把肫子肝肺掏出来就轻了。”

“Baif ait niangs nongx mongl ait deis ait nend?”

“猫偷吃了,怎么办呢?”

“Ax hxib,ob nas mongx dub vut vut niox.”

“不怕,我俩替你放好好的。”

Gangb lial lib genf dliangb dux hfud nais lol dad diot ob dod niangb dub vut,ghax yangt dax mongl fangb waix mongl yangx.

蝉儿把肫子肝肺抠出来交给姑嫂俩放好,就飞到天上去了。

Dail gangb lial lib yangt leit fangb waix laib ghab dangx gix,nangl nangl dinx lob diot diangb gix hsat hlieb hsat dad bangf ghab guf,max ghab dak tob tob genx dax:

蝉儿飞到天上的芦笙场,仍然停在最大最长的一支芦笙的梢部,拍打着翅膀鸣叫起来:

Lial lial lib lib!

啦啦哩哩!

Lial lial lib lib!

啦啦哩哩!

Xed def dol fangb dab,

虎吃人间人,

Dail leif dail jib niangb,

还剩下嫂子,

Sul dail ad hlieb haib,

还剩下大姐,

Hnaib hnaib mid ghab qangb,

天天躲在家,

Ax gaix mongl jit eb.

不敢去挑水。

Hvit nenk mongl fangb dab,

赶快回人间,

Mongl dliuk ob dod niangb.

去救姑嫂俩。

Dol naix jus hnangd,ax maix hvib nongx ngix hek jud,hxid gix hxid niel yel,kat qat kat dif [9] diangd lol. Dol naix not wat,ib pid lol leit fangb dab yangx,ib pid dail xit enk diot jox diangs,ib pid dailniangb diot fangb waix. Ax bub,jox diangs lod yangx,dol naix dliangd jox diangs lol dab,dail das nongf das,dail lik nongf lik,ib pid mik nais fif lot,ib pid dox diub dliul mais.

人们一听见,再没有心思吃肉喝酒、看跳芦笙舞铜鼓舞了,急急忙忙转回来。人太多了,一些人来到人间了,一些人还相挤在楼梯上,一些人还在天上。谁知,楼梯断了,人们从楼梯上跌下来,死的死,瘸的瘸,一些鼻子扁嘴巴缺,一些背脊驼眼睛瞎。

Qend xangf id dax,dol naix ghax mongl ax leit fangb waix yel. Ib pid naix dail niangb diot fangb waix,fangb dab dol naix laix deis seix hlib,jus maix khongt,ghax ed ob jil bil nil ghab ghangx hxid fangb waix,laix laix seix hsent hot:“Hnaib deis dad maix jox diangs jit leit fangb waix nend ghax hsat vut niox dail!”

从那时候起,人们就去不到天上了,一些人还在天上,人间的人们谁都想念他们,一有空,就用两只手撑着下巴看天上,人人都想:“哪一天又有楼梯爬到天上去,那就最好不过了。”


[1] ait vut ghak:同ait bul、ait longs、ait zangd,玩耍。

[2] ib hniut dluf hfud ghangb:一年到头。

[3] nguf:热闹。

[4] nongx mol:过吃新节。

[5] dlenx jil vut guf:枝叶茂盛、枝丫圆圆、树梢完好,常借喻人丁兴旺。

[6] niul eb niul senl:悦耳动听。

[7] ghent waf ghent lus:花不棱登。

[8] gheis:只、个,情状量词,表示硕大。表示硕大的情状量词还有mif、nal、tongf等。

[9] kat qat kat dif:急急忙忙、慌慌张张。

苗族民间文学经典作品选读:中部方言:苗、汉对照