搜索
  登录

目录

逃荒歌
所属图书:《苗族民间文学经典作品选读:中部方言:苗、汉对照》 出版日期:2015-05-01文章字数:字

逃荒歌

Hxak Mongl Diel

1

Ib

Hniut yenx haib hniut mol,

在那寅年和卯年,

Hniut xenx haib hniut sail,

在那辰年和巳年,

Gangb nongx nax Zangt Niongl,

虫吃稻禾丈浓寨,

Nongx jox Nix vuk nangl,

顺方尼河吃下去,

Nongx jox Hvab jit bil.

沿巴拉河吃上来。

Ninx nongx dal xuk dail,

牛吃还剩棵把棵,

Gangb nongx sail kit jul.

虫吃总要吃精光。

Dal dol ghab ghok lial,

剩下稻茬光裸裸,

Mox yib qend dot dul.

脚叶可以用引火。

Nax hxub ax leit nongl,

没有稻谷收进仓,

Laix naib ax dot ngangl.

父母双亲饿得慌。

Dal nenk lix diub bil,

剩那几丘高坡田,

Jangs nenk nax gangb mongl [1] .

种上一点刚蒙稻。

Ninf dot juf jex bil,

摘得糯稻十九把,

Juf diut dek diex lol.

十六七把挑回来。

Dub diot guf lox bal,

把它放在阁楼上,

Git xit muf nongx jul.

黄豆雀来啄吃光。

Seix xob khub diot nal,

只得空壳给双亲,

Ax xob laib diot wil.

不得粒米来下锅。

Nal nongx bil leit niongl,

粮食没有吃多久,

Ghab bex teb dliangt dlinl.

米缸底儿光溜溜。

Dliangx khab jef jit bil,

我没办法上山坡,

Ghongs jongx hveb tit ghol.

挖蕨根来当米粮。

Ghongs lax ghongs not lol,

挖去挖来挖久了,

Ghongs ax hongb dot yel.

蕨根挖尽挖不得。

Bul naib laib hxut lal,

人家爹妈心眼亮,

Bul naib tub xuk liangl;

人家只借两把两;

Wil naib laib hxut dlongl,

我妈心眼不透亮,

Wil naib tub not liangl.

我妈借债借多两。

Not niangx not hniut lol,

等到年长日子久,

Bul daib qeb said pail,

富家子弟捡算盘,

Qeb zenk leix diot bil,

捡起笔捏在手上,

Linf jangx ghab hfat lul,

利息就像老糠多,

Hsongd jangx ghab hfat mongl.

本钱像细糠一样。

Niangx denx denf [2] bat bongl,

先抵押去猪一双,

Niangx ghangb denf zangt wul.

后拿坝田去抵账。

Denf lix hlieb diot bul,

大田抵押给别人,

Lix dab yib diot mongl.

连秧田也抵押去。

Leif wangx vob diot wil,

剩下菜园留给我,

Wil yis ax xangd nal.

没法赡养父母亲。

Diek hxek mongl diub vangl,

悄悄走到寨子上,

Yeb dot mail ghab bul,

邀得一群好朋友,

Xit hot Zangx Hxib [3] mongl.

相约逃荒去榕江。

2

Ob

Jox hvib nongt mongl diel,

打定主意去逃荒,

Diek hxek mongl ghangb jel,

悄悄来到碓脚旁,

Mongl khab dlox haib wil:

告别鼎罐和铁锅:

“Niangb yad dlox haib wil,

“别了鼎罐和铁锅,

Niangb yad songx haib dinl,

别了床架和睡席,

Pangb bongk wil ak mongl,

这床被子我背去,

Xuk hnaib wil ak lol.”

二天我再背回来。”

Geb lieb mongl ghangb zaid:

悄悄走到楼脚下:

“Niangb diot diux haib zaid,

“再见了啊我的家,

niangb diot ninx haib liod,

再见了啊我的牛,

Niangb diot zax haib hsod,

钉耙锄头再见吧,

Not hnaib liex nongf diangd.”

我去多天再回家。”

Hxib dat fangx ob dlial,

清早天刚蒙蒙亮,

Hot niaf nongx hangb mongl.

煮饭吃了就出发。

Bad hsongt wix jib dul,

爹爹送到火坑边,

Bad hot mongl yad dial:

爹爹和我把话别:

“Mongl yad mongl yad dial,

“去吧去吧我的儿,

Vangs khut [4] lol yis nal,

去找银钱养爹妈。

Yis vangt xex yib diangl.

养儿育女快长大。

Dot khut mongx hangb lol,

找得银钱再回来,

At dot zenx niangb diel.”

找不到钱莫回家。”

Mais ait jox hvib lal,

我的妈妈最慈爱,

Mais hsongt wix ghangb vangl.

妈妈送我出村寨。

Mais dlut nangx dongb lol,

妈妈扯来芭茅草,

Tut eb niux diub bil,

吐泡口水在手上,

Tut tat dol dliangb dul:

咒骂妖魔和鬼怪:

“Dliangb niangk mongl ob dangl,

“妖魔鬼怪退两边,

Xet des wil daib mongl.

不要缠着我的儿。

Mongl yad mongl yad dial,

去吧去吧我的儿,

Hlat diut nongx laib mol,

去到六月吃卯节,

Dot khut seix nongf lol,

找得银钱要回来,

Ax dot seix nongf lol,

找不到钱也回来,

Xet hsent mongx dliangb lul.

别信你爹说的话。

Vut yangf laix naib diangl,

好丑你是妈生下,

Lol ngit laix naib mangl,

回来看妈一眼吧,

Ngit hlat jangx hangb mongl.”

看妈一眼你再去。”

Hvab ait jox hvib lal,

我的妻子心眼好,

Hvab hsongt wix hxangb jangl.

妻子送我到田坝。

Hvab dlit jox dob lol,

撕下一块青布来,

Dliangx diot dliangx khab bil:

把它递到我手上:

“Neis khet mongx paib mongl,

“裤子破了你补呀,

Xenb dot dax paib yel.

妻子不能来补啦。

Dot khut seix nongf lol,

找得银钱要回来,

Ax dot seix nongf lol,

找不到钱也回来,

Vut yangf seix dinb bongl,

好丑也是夫妻俩,

Lol ngit niux ib mangl,

回来看妻一眼吧,

Ngit vangt jangx hangb mongl.”

看看孩子你再去。”

Pit gis dab hel hel,

当面答应说是哟,

Pit liuf baix eb mangl.

背面泪水滴眼角。

Dangf det baix eb jil,

就像雨水树枝淌,

Dangf nongs baix ghangb ngil,

就像雨水屋檐落,

Naf niangs jangx dliangb mongl.

心头辣痛像鬼戳。

3

Bib

Bab ghab daib ud khet neis,

小小一捆烂衣裤,

Laib ghab daib hfud hsangt dus,

小小一把破雨伞,

Lieb lieb gid jit jes.

走啊走啊向西走。

Mongl ib diex mongl sos,

一步一步向前走,

Mongl ob diex mongl sos.

两步两步向前行。

Mongl wix ghab lot dlongs,

走到一个山坳口,

Wad nangx mil qet ves.

扯把茅草暂歇息。

Nangx mil xil qet ves,

茅草只为我垫坐,

Nangx mil bil hot jangs,

茅草不会安慰我,

Bil khab dial ait deis.

不会安慰我如何。

Mongl ib diex mongl leit,

一步一步向前走,

Mongl ob diex mongl leit.

两步两步向前行。

Mongl wix khangd dlongs det,

走到一棵大树脚,

Dliangx bil wad xit jat [5]

伸手扯把细架草,

Wad nangx mil qet hxet.

扯把茅草坐一坐。

Nangx mil xil qet hxet,

茅草只为我垫坐,

Nangx mil bil khab xongt,

茅草不会安慰我,

Bil khab dial ib lot.

一句安慰话不说。

Mongl ib diex mongl sos,

一步一步向前走,

Mongl ob diex mongl sos,

两步两步向前行,

Mongl wix ghab lot dlongs.

走到一个大山坳。

Hfab mangl hxid qut mais,

回头看望妈家园,

Fangb nal dad nongt dlius;

妈妈家园悠悠远;

Hfab mangl hxid pit jes,

掉脸瞧瞧路前面,

Fangb Diel dad nongt sos.

汉人地方就要到。

Bub hnaib xil diangd leit sos,

谁知哪天转回来,

Hangb lol hxid qut mais!

转回来看妈家园!

Jit leit ib vix bil,

登上一层坡,

Hxat leit ib vix liul;

添上一层愁;

Jit leit ob vix bil,

登上两层坡,

Hxat leit ob vix liul.

添上两层愁。

Hxat ait deis seix hul,

无论怎么愁,

Hxat ait deis seix mongl.

再愁也要走。

Ngal ib diex mongl dab,

一步一步往下走,

Ngal ob diex mongl dab,

两步两步往下行,

Mongl leit dlangl zangx ghaib.

走到一个茅草坪。

Tad gad lol nongx hnaib,

饥肠辘辘解开饭,

Gad sail gek jangx vib,

饭早变硬像石头,

Nail sail hangt jangx nangb.

鱼儿发臭如死蛇。

Dail dial jat ax ghangb,

我吃不觉香,

Nangl nangl fangk niox hsab.

只好倒地下。

Mongl ib diex mongl leit,

一步一步向前走,

Mongl ob diex mongl leit,

两步两步向前行,

Mongl wix fangb Diel Yat [6] .

去到汉寨布依寨。

Diel tid zaid guk hsangt,

汉人盖房像把伞,

Ghab diux jenl det jent,

门前门后都栽树,

Jenl liax lios vik hvent.

栽种杨柳好乘凉。

Bib yex ghaib mongl ngit,

我们上街看一看,

Mongl vangs zaid dint bit.

去找旅店暂住下。

Dail Diel dail vut lot,

汉人个个嘴巴甜,

Gol dliangx khab mongl bit:

招呼我们去住店:

“Sangx zab mangx lol bit,

“一钱五你们来住,

Jex fenb mangx mongl hvit!”

九分你们快走开!”

Dail hlieb hot dail yut,

大的劝小的,

Dail bed hot dail ut:

哥哥劝弟弟:

“Sangx zab seix mongl bit,

“一钱五也住,

Jex fenb seix mongl bit.”

九分更要住。”

Bit wix ib dangl hmangt,

睡到了半夜,

Dail gheib ghol ghol ghat.

公鸡喔喔叫。

Dail hlieb gol dail yut,

大的喊小的,

Dail bed gol dail ut:

哥哥喊弟弟:

“Fal lol yad dol vangt,

“起来吧兄弟,

Fal lol kaib gad dint,

起来开店钱,

Kaib seix baib Diel Yat,

开钱给汉人,

Kaib seix bib mongl yet,

开钱我们走,

Jox gongb dail dol wat.”

路途还遥远。”

4

Dlob

Mongl ib diex mongl leit,

一步一步向前走,

Mongl ob diex mongl leit,

两步两步向前行,

Mongl sos dail Diel qut.

到了汉族的地方。

Ghenx eb ngangl gad hmangt,

挑水才能吃晚饭,

Qib dab ngangl gad dat.

扫地才得早饭吃。

Gad dliel hnaib nongl hmangt,

饭是昨天的剩饭,

Vob dliel hnaib nongl dat,

菜是昨天的剩菜,

Niox lob nangl yal yit.

老鼠脚印依稀见。

Nongx seix hxib bal lot,

吃也怕弄脏了嘴,

Ax nongx hxib dial sot.

不吃又怕身体瘦。

Hlib mais bangf jens xil?

想念妈妈的什么?

Hlib mais bangf eb xul,

想念妈妈的酸汤,

Vob tiob nongf niangb dol.

酸汤菜离我太远。

Des Diel hek eb jenl,

跟着汉人喝茶水,

Eb jenl dot ghangb xil.

茶水寡淡没味道。

Bib yangt mongl Guangx Dongb,

我们逃荒到广东,

Bib yangt mongl Guangx Xib,

我们逃荒到广西,

Des ghet Diel ghenx vib.

去跟汉人抬石头。

Ghangt not ghongl jox diub,

抬多抬久腰背驼,

Khet neis sul liangx hsob.

衣裤如同棕片破。

Bul xob liangl [7] bib ax xob,

我们银钱找不到,

Nangl nangl dot maix tiongb.

找不到钱仍挨饿。

5

Zab

Mongl jangx bib niongl hniut,

逃荒去了三年整,

Bib niangx khab diangd dut.

整整三年我回来。

Bul mongl bul dot khut,

别人去别人得钱,

Bul xob liangl diot hlat;

别人得钱给爹妈;

Wil mongl ax dot khut,

我去找不到银钱,

Ax xob liangl diot hlat.

不得银两给爹妈。

Hxib ax longl hxib dat,

羞愧不敢早上回,

Liex khab dangl hmangt hlongt,

等到半夜才回家,

Jas xex yil but tit.

门楼边遇年轻人。

Dlad diel xit kot vot,

大狗小狗汪汪叫,

Gid vangl [8] xit kot kit.

寨上人们嚷纷纷。

Dail bub hot dail xongt,

认识的人说是我,

Ax bub hot Diel Yat,

不认识说是汉人,

Diel hfab ngil lol leit.

是泥瓦匠来到了。

Nenx vongb nend wil hxat,

想到这里我悲伤,

Wil mongb hfud liul bongt!

想到这里痛心肠!


[1] nax gangb mongl:一种糯稻。

[2] denf:抵押。

[3] Zangx Hxib:即Fangb Hxib,榕江,在贵州省黔东南苗族侗族自治州。

[4] khut:银锞。

[5] xit jat:一种蕨类植物。

[6] fangb Diel Yat:汉族、布依族地区,泛指其他民族地区。

[7] liangl:银两。

[8] gid vangl:邻居。

苗族民间文学经典作品选读:中部方言:苗、汉对照