搜索
  登录

年歌(1)
所属图书:《苗岭古风:苗汉对照》 出版日期:2015-06-01文章字数:27372字

年歌(1)

Hxak Niangx(1)

Zongb naix yad dol bul,

听吧亲友们,

Zongb naix yad dol yil.

闻吧青年人。

Nes senk [1] niangb bix diongl,

米雀咱冲栖,

Xangs hxak niangb bix vangl.

歌师在咱村。

Bib ghet bub jax lil,

咱公懂古典,

Bib bak xangs bix lol,

咱父教我们,

Bat ob juf jox gongl.

百二十路歌。

Dail lul jus deix lul,

人老要离世,

Lul jit Ghab Liangx Vangl [2] .

去住嘎两央。

Wil yil ghab naix yil,

那时我年轻,

Wil ait hvib lax lal.

记性又不好。

Not hfat dlangs ax mongl,

糠多难舂细,

Not ghet des ax jul,

口传有遗漏,

Not sangs jus deix dal.

心记有遗忘。

Des niangx des dongd gol,

跟年节唱歌,

Des xux des ud nangl,

随气候更衣,

Des niangx ghangb nongd mongl.

跟着年节走。

Bib hek laib niangx yangl,

咱们喝年酒,

Bib dongf laib niangx lil,

咱要唱年歌,

Ax dongf jus deix dal.

不唱真要丢。

Bib dongf laib niangx lil,

咱讲那年理,

Laib niangx diek gil nil,

那年笑嘻嘻,

Laib niangx jef longl lol.

年姗姗走来。

Mangb denf bib dangx yangl,

客进咱酒堂,

Bib dangx niangs bet bol.

酒堂闹哄哄。

Liek maix denf dab del,

像踩黑泥浆,

Denf dab fangx lid nongl.

踩黄泥塞仓。

Mangb xangk bib niangx bil?

客可识咱年?

Ot mif bit gheix xil?

大年叫什么?

Nais khat ib diux lil.

问客个道理。

Mangb bangf jis ax bil?

客备好没有?

Bib bangf jis jangx jul,

咱的已备齐,

Bib ait bib diex mongl,

快快往前走,

Bib jit dens waix gol.

更上一层楼。

Bib hek laib niangx jud,

我们喝年酒,

Bib dongf laib niangx hseid,

要讲年的话,

Ax dongf bib ax hangd.

不讲不同意。

Dongf jas laib niangx hseid,

讲到年的话,

Laib niangx diek lial wend.

那年笑嘻嘻。

Bib denf mangb dangx jud,

咱进你酒堂,

Mangb dangx niangs bet pod.

酒堂闹哄哄。

Liek maix denf ghad sangd,

像踩黑浠泥,

Denf dab fangx lid zaid.

踩黄泥塞房。

Bib xangk mangb niangx bad,

咱识你大年,

Ot mif bit niangx ghaid.

大年为正月。

Bib denf mangb dangx yangl,

咱入你酒堂,

Liek maix denf dab del,

像踩黑泥浆,

Denf dab fangx lid nongl.

踩黄泥堵房。

Bib xangk mangb niangx jul,

咱认识你年,

Ot mif bit xux seil.

末季是冬天。

Wil xangk jil gib liod,

我识黄牛角,

Ax xangk jil gib dongd,

不识那节角,

Ot diangd lol ghongb hxed.

春来暖和和。

Wil xangk jil gib ninx,

我识水牛角,

Ax xangk jil gib niangx [3] .

不识那年角。

Liek yangs diel xid jangx,

造型咋个样,

Jef jas jil gib niangx!

才成只年角!

Wil diangd lot nais mangx,

回头问客人,

Mangb mongl not mangb sux,

走多你知晓,

Xangs lol ait laib nangx.

教咱做纪念。

Mongx vud jil gib liod,

你说黄牛角,

Liangs diot dliel khob hfud.

生在头顶上。

Ax xangk jil gib dongd,

不识那节角,

Mongl xuk dangl jangb ghongd.

去割半斤肉。

Dub diot dliel gib zaid,

挂在那屋角,

Jul bad jul dab hxid,

全家都观望,

Jef jangx jil gib dongd.

就识那节角。

Mongx vud jib gib ninx,

你说水牛角,

Liangs diot dliel ghab naix.

生在那耳边。

Ax xangk jil gib niangx,

不识那年角,

Liek yangs dangl jangb ngix.

去提半斤肉。

Dub diot dliel gib diux,

挂在门边上,

Hot lol dub diangb dax.

煮好端上桌。

Jul bad jul daib vux,

全家吃得欢,

Jef jas jil gib niangx.

就识那年角。

Dol jes jef bongx wangl,

源远才流长,

Dail mais jef dax niul.

都是娘生养。

Dail xid hsad hsat mongl?

哪个生细沙?

Dail xid hsad git nail?

哪个育鱼蛋?

Hsad laib niangx jit bil!

才生年上来!

Dail xid lol neif yangs?

哪个来打扮?

Laib niangx mongl jit jes.

年才姗姗上。

Hsangt deis dax cob xil?

什么风来吹?

Jef nas niangx ob lol.

才有二月来。

Qet nais mongx laib lil,

问客个道理,

Det nais gix ib ngol.

如树审金竹。

Khat dlas dax vangs gongl,

贵客清理路,

Vangs diot diux bib mongl.

定调咱们走。

Dol jes jef bongx wangl,

源远才流长,

Dail mais jef dax niul.

都是娘生来。

Eb hlieb hsad git nail,

河水育鱼蛋,

Hsub hsab hsad hsat mongl.

河滩生细沙。

Niux kab hsad ot lol,

犁铧催节来,

Hsad laib niangx jit bil.

年节才拢到。

Kab diel dad neif yangs,

犁头做模样,

Lol niul laib ot mais,

来生节脸庞,

Laib niangx wenl jit jes.

年节把路上。

Kak jent dax cob xil,

春风呼呼吹,

Jef nas niangx ob lol.

才生二月来。

Zab hlat mongl ib dangl,

五月去一边,

Diut hlat mongl ib dangl.

六月去一头。

Yangk ib hlat ghol liol,

剩下一个月,

Hlat nongd ait gheix xil?

这月做哪样?

Zab hlat mongl ib gid,

五月去一边,

Diut hlat mongl ib gid.

六月去一头。

Yangk ib hlat ghol liod,

剩下一个月,

Hlat nongd ait diel xid?

这月做哪样?

Eb dex nais niel qed,

响铜审铜鼓,

Nais mongx ob dail qad.

问你俩老表。

Dib gux baib wil hnangd,

摆古给我听,

Des mangx ghangb mongl hxid.

跟你后头行。

Zab hlat mongl ib dangl,

五月去一边,

Diut hlat mongl ib dangl.

六月去一头。

Yangk ib hlat ghol liol,

剩下一个月,

Hlat nongd hlat nongx dongdl [4]

这月拿过节,

Hek laib ot xux seil.

过节在冬季。

Zab hlat mongl ib gid,

五月去一边,

Diut hlat mongl ib gid.

六月去一头。

Yangk ib hlat ghol liod,

剩下一个月,

Hlat nongd hlat nongx dongd.

这月过节月。

Hek laib ot niangx ghaid,

过那正月节,

Ib hniut ghongb diangd zod.

年到此回头。

Ib bax ait diel xid?

一件做哪样?

Ob bax ait diel xid?

二件做哪样?

Bib bax ait ghail xid?

三件做哪样?

Nais mongx laib lil hnangd,

问客个道理,

Mangb sux mangb lol tad,

你们来解释,

Des mangx ghangb mongl yad.

咱跟后面追。

Ib hniut ghongb diangd ghangb,

年满转回头,

Ib bax qend ghaib gheb,

一件开农活,

Ib bax qend eb vob,

一件起染缸,

Ib bax qend jib niangb.

一件找媳妇。

Yangk ib bax ghol liod,

还剩下一件,

Bax nongd nongf nongx dongd.

这件要过年。

Des laix Hmub mongl nongd,

跟随苗家走,

Des laix daib mongl hxid.

同苗家去看。

Dail xid seix hlieb dliangl,

哪个力气大,

Dail xid dax qangb mongl.

哪个来要去。

Dail xid ghab hniub vut,

哪家人丁旺,

Dail xid gangb laib ot.

哪个来娶年。

Gangb ib niangx dluf hniut,

去了一整年,

Gangb ib xux dluf bait.

一个冬天过。

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Wenx Wenl ghab hniub vut,

紊文种子好,

Wenx Wenl gangb laib ot.

紊文娶那节。

Gangb ib niangx dluf hniut,

去一年到头,

Gangb ib xux dluf bait.

一个冬天过。

Wenx Wenl ghab hnid hliod,

紊文很聪明,

Wenx Wenl gangb laib dongd.

紊文娶那节。

Gangb ib niangx dluf diangd,

去了一年满,

Gangb ib niangx ait baid.

整整满一年。

Maib diel xid lix eb?

用啥来量水?

Maib diel xid lix hnaib?

拿啥量日子?

Maib diel xid lix dongdb?

什么量季节?

Gongl gongl daf seix bub,

别歌能理清,

Gongl nongd daf seix hniongb.

这歌早已忘。

Bul diangd kut xix gangb,

人拿篓套鱼,

Wil diangd lot senx mangb.

我以话问客。

Nais dot khat ninx tiab,

请教贵客们,

Mangb mongl not mangx bub,

去多你知晓,

Xangs mongl ait niangx hlib.

教咱把名扬。

Laib hlat jef lix hnaib,

月份量日子,

Laib dit jef lix eb.

碗才把水量。

Laib hnaib jef lix dongd,

太阳把季分,

Lix dongd zait lix hmub.

量季像量布。

Lix hsaid zait lix eb,

量米似量水,

Mongl lix hnaib daf hnaib,

去量那日子,

Mongl lix dongd daf dongd.

去量那季节。

Ib hlat bib juf hnaib,

一月三十天,

Jef jangx juf ob dongd .

造就十二月。

Niangx mongl not xus hlat?

年去多少月?

Niel mongl not xus hniut?

鼓走多少年?

Not xus niangx lol leit?

多少年回到?

Nais mongx laib lil hment,

问你个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx mongl juf ob hlat,

年去十二月,

Niel mongl juf ob hniut.

鼓走十二年。

Niangx mongl hlieb dail bat,

年去大头猪,

Niel mongl hlieb dail vangt.

鼓走大儿女。

Hlieb dail daib nangl sat,

儿女要成家,

Ob niangx pangd lol leit.

两年已过去。

Niel hveb dail xid des,

声鼓是谁追,

Niel vongx dail xid des,

龙鼓哪个随,

Dail xid gid qangt nais.

哪个高声问。

Nais mongl nangl mongl jes,

问上又问下,

Nais mongl bil mongl niangs,

问左又问右,

Bub diongb waix dliel deis.

何处最适中。

Gongl gongl wil hsent jas,

别歌我精通,

Gongl nongd wil zek wus.

这歌黑了天。

Jangx eb niel zek jes,

像水浑源头,

Ax bub mongl pit deis,

不知去哪边,

Dex hxub diel ait longs.

请贵客指路。

Niel vongx eb seil des,

龙鼓冷水追,

Nie hveb eb seil des,

声鼓冷水随,

Hob lul gid qangt nais.

雷公大声问。

Nais mongl nangl mongl jes,

问上又问下,

Neis mongl bil mongl niangs,

问左又问右,

Bub diongb waix dliel deis.

何处最适中。

Bub diongb wangx nangl dens,

皇家坪适中,

Wangx hxid khangd qut bis.

皇帝看地平。

Wangx nangl zaid xongt vus,

皇帝起楼房,

Qangb longx sul ghat vas.

楼枕密如筘。

Dot daix jef tid zaid,

有地才起房,

Dot bax jef hfaid jud,

有药才酿酒,

Dot qangt jef nongx dongd.

有季才过年。

Dail xid gid xangb diongx,

是谁扛竹片,

Ghok qangt nangl eb dax [5] .

拉季下游来。

Gongl gongl wil bub niox,

别歌我知晓,

Gongl nongd zek dab waix.

这歌黑天了。

Sail hvib zaid hsent mangx,

全指望你们,

Ngit dol khat dlob bax.

请客人指导。

Dlangd lul gid xangb diongx,

雄鹰扛竹片,

Ghok qangt nangl eb dax.

拉季下游来。

Niangb dal bongl qangt ot,

还有对季节,

Bongl bax dangd hniut ghot.

一对旧季节。

Diangb dad dad diut dlot,

长的有六拃,

Diangb laid laid def hset.

短的四指长。

Dail xid lol dangt qangt,

哪个来兴季,

Dib jangx bongl qangt ot,

兴起那对节,

Bongl bax dangd hniut ghot.

那对旧季节。

Nais mongx lil nais hment,

问客个道理,

Gux ninagb xil ghaid dot?

是否有古典?

Dlas Qed haib Dlas Dangt,

沙秋和沙当,

Dlas Tid haib Dlas Xongt [6]

沙天和沙送,

Ob laix lol dangt qangt,

他们兴季节,

Qend laib bil dent ent.

兴在云雾中。

Ghaib lob mongl dangt qangt,

用脚铸季节,

Khob hfud mongl dangt hlat.

用头铸月份。

Fangb waix vud wil ed,

天上说我要,

Fangb dab vud wil ed,

地下说我要,

Xit luf jens gheix xid.

哄抢些什么。

Xit maf ghail hsad dangd,

残杀就挨刀,

Xit gik ghail hsad hseid.

吵架就挨骂。

Yus bit yus gheix xid,

大汉叫啥名,

Nais mongx laib hseid hxed.

问你句好话。

Hvent waix dab hvid hvid,

天气好凉爽,

Niangb ax bub xangd ghongd.

住着好舒畅。

Niangb dail pik Nex Deid,

有个脑堆妹,

Pik Nes daib vut hfed.

匹闹女漂亮。

Dlub dlub nox hsol hsod,

生得白净净,

Zait laib bangx bel pud.

像鲜花一样。

Zait laib nix liangl ghaid,

似白银一般,

Liek laib nax jel dod.

如碓中新米。

Fangb waix vud wil ed,

天上说我要,

Fangb waix ait bil dad,

天上手臂长,

Fangb waix dot mongl ded.

得脑堆妹配。

Fangb dab ait bil laid,

地下手臂短,

Fangb dab hlait bil hvid.

空空把手甩。

Liek maix hlait ful gheid,

像剥松针皮,

Jib daib hlait dul diod,

像小孩剔柴,

Hlait ghab diangb lol zaid.

拿光杆回家。

Dax mongl jex laix zab,

出去九个五,

Diangd lol jus laix zab,

回来一个五,

Ax bub mongl nangl deis.

不知去何方。

Dax mongl jex laix jex,

出去九个九,

Diangd lol jus laix jex,

回来一个九,

Ax bub mongl deis niox.

不知去哪了。

Eb diangd lol dangs lix,

车水来灌田,

Bib diangd lol nais mangx.

咱话问你们。

Mangb mongl not mangb sux,

去多你知晓,

Bib mongl ait laib nangx.

教咱把名传。

Fangb waix gos dail xid?

天上死了谁?

Fangb waix gos Lil Bod,

天上死厘波,

Hxongb niox guf niel ghod.

停尸铜鼓背。

Dangx fangb dangx vangl niangd,

整个地方哭,

Khat niongx dab hol hod.

叫声震地呼。

Hsangt deis ait nenx jid,

谁是他孙子,

Hsangt deis jef ghenx jud,

谁才抬酒来,

Ghangt tok bais dax hvad.

抬酒来吊丧。

Dail xid ait nenx hxub,

谁是他亲戚,

Dail xid gheik liangx bab,

谁请来唢呐,

Gheik liongl lid dax cob.

请唢呐来吹。

Dail xid ait nenx daib,

哪个是他崽,

Dail xid jef ghenx jib,

哪个抬棺材,

Ghangt bis liangl nenx naib.

抬棺板去埋。

Gongl gongl daf seix bub,

别路歌我懂,

Gongl nongd daf seix hniongb.

这路歌我忘。

Bul diangd kut xix gangb,

人拿篓套鱼,

Wil diangd lot senx mangb.

我以话问客。

Mangb mongl not mangx bub,

去多你知晓,

Xangs lol ait nangx hlib.

教咱把名传。

Nongs mais ait nenx jid,

雨做他孙子,

Nongs mais jef ghenx jud,

雨才抬酒来,

Ghangt tok bais dax hvad.

抬酒来吊丧。

Gangb mongl ait nenx hxub,

蜜蜂是亲戚,

Gangb mongl gheik liangx bab,

蜜蜂嗡嗡叫,

Gheik liongl lid dax cob.

像是吹唢呐。

Dlangd lul ait nenx daib,

雄鹰做他崽,

Dlangd lul jef ghenx jib,

雄鹰抬棺材,

Ghangt bis liangl nenx nab.

抬棺板去埋。

Hsangt deis dinx hlieb dliangl?

哪个力气大?

Ves dangf ninx zab dail.

力似五头牛。

Ghangt qangt bus waix mongl,

抬着节上天,

Fangb waix jef ngit niel,

天上才踩鼓,

Hek laib ot xux seil.

在冬天过年。

Wil qet nais mongx dail,

借此问贵客,

Mangb bangf jis ax bil?

你们可备齐?

Bib ait bib dax mongl,

快些咱上去,

Bib jit dens waix gol.

更上一层叙。

Jit mais dinx hlieb dliangl,

记娘力气大,

Ves dangf ninx zab dail.

力似五头牛。

Ghangt qangt bus waix mongl,

抬着节上天,

Fangb waix jef ngit niel,

天上才踩鼓,

Hek laib ot xux seil.

过年在冬天。

Dail xid ghab hnid vut,

谁心灵手巧,

Dail xid mongl luf dot.

谁去抢得到。

Nongx niangx dliel hlat diut.

六月他过年。

Nenx nongx not xus hmangt?

他过多少夜?

Not xus hnaib lol leit?

多少天来到?

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gox niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Hob lul ghab hnid vut,

雷公心灵好,

Nongx niangx dliel hlat diut.

六月他过年。

Nenx nongx jex mongl hmangt,

他过九夜满,

Jex hnaib dinl dinl leit.

快要到九天。

Leit jex hnaib dinl dinl,

九天刚刚到,

Ngit vangx dliab jul nail.

盘中无鱼添。

Ngit vangx teb jul xul,

缸中无佳肴,

Ot diex lob venl venl.

年慌忙起身。

Niangx lol fat det et,

年来云雾端,

Fangb waix niel pit diet.

落在半空中。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Nongx niangx dliel det et?

过年在云端?

Maib diel xid tit bat?

拿哪样当猪?

Maib diel xid tit dit?

用啥子当碗?

Nais mongx lil nend hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol fangb det et,

年来到云端,

Fangb waix niel pit diet.

来在半空中。

Deb Sod haib Deb Hmangt [7]

启明和众星,

Ob laix lol hek hniut,

他们来过年,

Nongx niangx fangb det et.

过年在天空。

Maib hob fal tit bat,

云雾当猪杀,

Maib waix niel tit dit.

拿天空当碗。

Nenx nongx bib mongl hmangt,

它过了三夜,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Laib niangx dal was pet,

年翻个筋斗,

Niangx lol ghab ot det.

来到那树梢。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Nongx niangx ghab ot det?

过年在树梢?

Maib diel xid tit bat?

它拿何当猪?

Maib diel xid tit dit?

用什么当碗?

Nais mongx ib dail khat,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol ghab ot det,

年来那树梢,

Dlangd lul lol hek hniut.

雄鹰来过年。

Maib gheib ghol tit bat,

拿鸡鹅当猪,

Maib ghab jil tit dit.

用树丫当碗。

Nenx nongx bib mongl hmangt,

它过三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Laib niangx val vas tiet,

那年狠命逃,

Niangx lol diongb yangl det.

来到树干间。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Maib diel xid tit bat?

拿什么当猪?

Maib diel xid tit dit?

用哪样当碗?

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol ghab yangl det,

年来树干间,

Diob bil lol hek hniut.

啄木鸟过年。

Menb gangb dul tit bat,

拿柴虫当猪,

Menb ghab yangl tit dit.

将树干当碗。

Nenx nongx bib mongl mangt,

它过三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Nenx nongx nenx lios ot,

过完把年推,

Laib niangx dal was pet,

年翻个筋斗,

Baix lol ghab ghaib det.

落在树脚下。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Nongx niangx ghab ghab det?

过年在树脚?

Maib diel xid tit bat?

拿什么当猪?

Maib diel xid tit dit?

用哪样当碗?

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol ghab ghaib det,

年来树脚下,

Nangl zol lol hek hniut.

老鼠来过年。

Maib zend yel tit bat,

籽当猪,

Maib bex yel tit dit.

壳当碗。

Nenx nongx bib mongl hmangt,

它过三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Laib niangx val vas tiet,

那年狠命逃,

Niangx lol ghab but pangt.

来到山脚下。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Maib diel xid tit bat?

拿什么当猪?

Maib diel xid tit dit?

用哪样当碗?

Nais mongx lil nais hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol ghab but pangt,

年来山脚下,

Nes jub sul nes ceit,

画眉和眼罩,

Ob dail lol hek hniut,

相邀来过年,

Nongx niangx ghab but pangt.

过年山脚下。

Gangb nend xel tit bat,

毛毛虫当猪,

Maib ghab jil tit dit.

用树丫当碗。

Nenx nongx al dot not,

它过不多久,

Nenx nongx bib mongl mangt,

过了三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Laib niangx val vas tiet,

那年狠命跑,

Niangx lol hfud bok dliangt.

来到草坡上。

Dail xid lol hek hniut?

哪个来过年?

Maib diel xid tit bat?

拿哪样当猪?

Maib diel xid tit dit?

用什么当碗?

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Niangx lol hfud bok dliangt,

年来到草坡,

Niongx bongl lol hek hniut.

野鸡来过年。

Maib vob niul tit bat,

用野菜当猪,

Maib dab del tit dit.

拿泥土当碗。

Nenx nongx bib mongl hmangt,

它过三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit.

三天刚刚到。

Laib niangx val vas tiet,

那年狠命跑,

Baix lol eb yel yangt.

落在河流上。

Niangb dal diel naix jub,

还有一种人,

Nongx niangx dliel diub eb.

在水中过年。

Maib diel xid tit bat?

拿什么当猪?

Maib diel xid tit dit?

用哪样当碗?

Nais mongx lil nais ment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Mongx vud diel naix jub,

你说一种人,

Nangl pangb ud deix dlangb.

穿件直领衣。

Dail id dail hxab eb,

那个是水獭,

Nongx niangx dliel diub eb.

过年在水里。

Maib gangb nail tit bat,

用鱼虾当猪,

Maib vib liul tit dit.

拿石板当碗。

Nenx nongx bib mongl mangt,

过了三夜晚,

Bix hnaib dinl dinl leit,

三天刚刚到,

Laib niangx val vas tiet.

那年狠命跑。

Dail xid ghab hnind vut?

哪个心肠好?

Maix qib dab dangl khat,

人扫地等客,

Nenx qib dab dangl ot,

他扫地候节,

Dangl laib niangx lol leit.

待那年到来。

Daib xid ghab hnid hliod?

谁是聪明人?

Dail xid qib zaid fangd?

谁扫大房屋?

Qib dab nox diud yud,

收拾干净净,

Ot lol nenx laib zaid.

年把他家进。

Nais mongx laib lil hnangd,

问客个道理,

Mangb sux mangb lol tad,

请你来说明,

Dib gux baib wil hnangd.

摆古给我听。

Wangx nal ghab hnid vut,

皇娘心肠好,

Maix qib dab dangl khat.

人扫地等客。

Nenx qib dab dangl ot,

她扫地候节,

Dangl laib niangx lol leit.

等那年到来。

Fangb dab ghab hnid hliod,

地下人聪明,

Fangb dab qib zaid fangd.

他们扫大屋。

Qib dab nox diud yud,

收拾干净净,

Ot lol nenx laib zaid.

等节进他家。

Dail ghet gangl waix dax,

公从天上来,

Diot jus jil ghab naix.

仅戴只耳环。

“Mongx mongl dliel deis ghet?”

“你去哪里公?”

“Wil mongl dliel Dongs Hat,

“我去那东哈,

Dus niangx nal dus hniut.”

分祖年分岁。”

Niangb dail bit Ghox Ghob,

有个叫古咕,

Deik Zuk Jux Wangx daib [8] .

交往姑孩儿。

Ob dail jef dax hlib,

俩人都挂念,

Dus lil leit nenx fangb.

分理到地方。

Pud mod leit jex jangb,

炒米花九斤,

Liul jed leit jex dliongb,

打糍粑九槽,

Vil dongd leit nenx fangb.

拉年到他乡。

Niangx nes mongl Jes Jef,

苗年去就角,

Mongl Zangx Jenl Vis Vif.

到掌金衣一。

Nongx jul nail senb liak,

吃完小干鱼,

Niangx dlaib mangl ghol niof.

年生气变脸。

Lol Bil Vib Bib Jul,

来别衣别纠,

Dus xux ait dlob gongl,

分冬四条道,

Dus niangx ait dlob dial.

分年四条路。

Ob niangx mongl pit deis,

两年去哪边,

Ob niangx mongl pit deis,

两年去哪边,

Wil ax bil qet jas.

我还未想起。

Nais mongx dol khat dlas,

请问你贵客,

Hxub jix mal ghangt jes.

骑马坐轿郎。

Dib gux wil vut des,

摆古给咱听,

Des mangx mongl ait longs.

跟你去观光。

Lol Bil Vib Bil Jul,

来别衣别纠,

Dus xux ait dlob gongl,

分冬四条道,

Dus niangx ait dlob dial:

分年四条路:

Ib dial mongl fangb bil,

一条去高坡,

Ghet Dongs dliel fangb bil.

东公居高坡。

Liat Xos dliel Dlib Jangl,

亚学住西江,

Nenx daib jef nongx dongdl,

他们来过年,

Hek ot diot nenx dlangl.

过年在家乡。

Dail xid wil gangb ebt?

哪个捉河虫?

Dail xid nios vob bat?

谁来摘猪菜?

Wil dongd las laib cat,

抓季进鱼笱,

Fangb bil jef hek hniut,

高坡才过年,

Nongx niangx khangd gas hlat.

过年在中旬。

Wil nais mangx dol khat,

请问你贵客,

Mangb tib taid dail pet,

你洁如雪花,

Dlub dlub taid dail bait,

透明像冰凌,

Des mongx ghangb mongl ngit.

跟你去看吧。

Wid gud wil gangb ebt,

翠鸟捉河虫,

Wuk lul nios vob bat.

老太割猪菜。

Wil dongd las laib cat,

抓节进鱼笱,

Fangb bil jef hek hniut,

高坡才过年,

Nongx niangx hangd gas hlat.

过年在中旬。

Dail xid nios vob jex?

谁割水芹菜?

Dail xid wil gangb gux?

谁来捉蚂蚱?

Wil dongd las laib zex?

捉节装箩筐?

Fangb bil jef nongx niangx,

高坡才过年,

Fangb nangl jef jix vongx.

河边才骑龙。

Dib dail dlad hox liox,

杀个小狗崽,

Dib dail baif ghol naix.

杀个缺耳猫。

Dib dail ot bib max,

打哪节三掌,

Laib ot jef ax xangx,

哪节不舒服,

Gos dal nal wangx diux.

横倒门槛上。

Gongl gongl wil bub niox,

路路我知晓,

Gongl nongd xek dab waix.

这路黑了天。

Wil diangd dangl naix mangx,

回头问你们,

Nais dol khat dlob bax.

问亲朋好友。

Ak liol wil gangb gux,

乌鸦捉蚂蚱,

Wuk lul nios vob jex.

老太割芹菜。

Wil dongd las laib zex,

捉节装箩筐,

Fangb bil jef nongx niangx,

高坡才过年,

Fangb nangl jef jix vongx.

河边才骑龙。

Dib dail dlad hox liox,

杀个小狗崽,

Dib dail baif ghol naix.

杀个缺耳猫。

Diot laib ot bib max,

打那节三掌,

Laib ot jef ax xangx,

那节不舒服,

Gos dal nal wangx diux.

横倒门槛上。

Lol Bil Vib Bil Jel,

来别衣别纠,

Lol Nangl Ghob Xongx Ghal.

来南皋雄嘎。

Nangl Ghob Ghet Xax Nongl,

南皋霞农公,

Ghet Liangs Ghuk Xongx Ghal.

雄嘎亮各公。

Nenx daix jef nongx dongdl,

他们才过年,

Hek ot diot nenx dlangl.

过年在家乡。

Ib dial diot Vangl Diel,

一条去扬丢,

Diot Guf Gix ngal nangl.

从葛给下来。

Kax Eb dail Pangt Mal,

卡乌旁马公,

Dail Jix Qib ait lol.

纪期来过年。

Ib dial mongl Eb Bel,

一条去乌不,

Diot Jongf Leib mongl bil.

从穹累下去。

Dail Tit Jux Eb Jul,

乌纠替皎公,

Dail Ghet Dex Eb Bel,

乌不勾岛公,

Nenx daix jef dongx dongdl.

他们来过年。

Ib dial mongl Eb Max Eb Dlial,

一条去乌也乌下,

Mongl Zab Fab Lad Jel.

去渣花辣纠。

Dail Xongt Gheb naix lul,

那送勾老人,

Vas yus jit senx mongl.

能干上省城。

Jef dot laib niangx Diel,

得那汉年来,

Zenf diot eb ax lal.

甩到河不流。

Zenf diot Ghab Dux lul,

丢给家人,

Ghab Yat hxub laix dangl.

布依各一半。

Nenx daix jef nongx dongdl,

他们才过年,

Hek ot diot nenx dlangl.

过年在家乡。

Ib dial diot Vangx Niongl [9]

一条去养农,

Diot Dlob Bax ngal nangl.

从四排下来。

Dob Bax dail Ghet Nail,

四排的南公,

Ghet Nix maib xit sul.

和那个乜公。

Dail Ghet Qib Vangx Nangl,

养囊的溪公,

Job jib vangt dax nil.

让青年来陪。

Nenx daix jef nongx dongdl,

他们才过年,

Hek ot diot nenx dlangl.

过年在家乡。

Niangx lol mongl Vangl Diel,

年过扬丢寨,

Mongt Guf Gix lol nangl.

从葛给下来。

Dol lul vud ait deis?

老人说些啥?

Dol yil vud ait deis?

青年说些啥?

Wil ax bil qet jas,

我还没想开,

Diangd ghangb lol xit nais,

掉头来相问,

Nais ghab bul ait longs.

问亲友做玩。

Niangx lol mongl Vangl Diel,

年过扬丢寨,

Mongt Guf Gix lol nangl.

从葛给下来。

Lul vud dib longx dil,

老说钉木条,

Dil bib bangf niangx mongl,

把那年挡开,

Ax baib laib niangx lol.

不让年过来。

Hlat vuf teb jangx liul,

月催木桶坏,

Ot vuf bib deix lul.

年催人变老。

Yil vud vut nangs laib niangx lol,

青年说好运遇年来,

Bib vut des laib niangx mongl.

咱要跟年走。

Ax hek ot niangb diux nal,

不在家过年,

Hek ot jus deix bal.

过年人发愁。

Niangx lol fat Vangl Diel,

年从扬丢过,

Fat Guf Gix lol nangl.

从葛给下来。

Laib vangx nius cad val,

高山结冰凌,

Nius bait dliek caid jul.

冰雪满山坡。

Laib niangx jef angd niangl,

年才发脾气,

Laib niangx jef ax lol.

年不肯过来。

Hsangt deis dax hxib dul?

哪个来捡柴?

Hxent zot Vangx Zab Jil?

劈柴五丫山?

Jil gheib taid jil mal,

鸡腿当马腿,

Liongx laib niangx dlial dlial.

挑逗那个年。

Laib niangx diek gil nil,

年才笑眯眯,

Laib niangx jef longl lol.

姗姗走过来。

Wil nais mongx laib lil,

问客个道理,

Det nais gix ib ngol.

如树问竹节。

Khat dlas dax vangs gongl,

贵客理条路,

Vangs diot diux bib mongl,

定调咱们走,

Mongl ait nangx hlib hul.

去做个纪念。

Hnaib mais dax hxib dul,

太阳来拾柴,

Hxent zot Vangx Zab Jil.

劈柴五丫山。

Jil gheib taid jil mal,

鸡腿当马腿,

Liongx laib niangx dlial dlial.

挑逗那个年。

Laib niangx diek gil nil,

年才笑嘻嘻,

Laib niangx jef longl lol.

姗姗走过来。

Niangx hlieb taid dail bat?

年大像头猪?

Ghaid niangx hlieb taid dail pet?

还大像雪花?

Dangx fangb dangx vangl dangt,

村村寨寨迎,

Sul dangl ghab lait tait,

像迎官太爷,

Gux niangb xil ghaid dot?

是否有古典?

Niangx ax hlieb dail bat,

年不大像猪,

Seix ax hlieb dail pet.

也不像雪花。

Niangx lol jus laib met,

年来一个名,

Niangx gol jus laib bit.

年叫一个音。

Dangx fangb dangx vangl dangt,

村村寨寨迎,

Vangl hlieb khab vangl yut,

大寨邀小寨,

Dlib Jangl khab Khangd Bat [10] .

西江约控拜。

Ghangb vangl dib dail bat,

寨脚杀头猪,

Hfud vangl dib liod ghat.

寨头杀黄牛。

Dib gheib ghol cat cat,

杀鸡鹅来迎,

Dangl laib niangx lol leit.

等年节来到。

Mal lol mangs khud hsud,

马来安嚼子,

Mangs liangx dox fis hfud.

笼头套头上。

Niangx lol dios diel xid,

年来啥样子,

Nais mongx laib lil hnangd.

问客个道理。

Mangb sux mangb lol tad,

请你来解释,

Dib gux baib wil hnangd.

摆古给我听。

Mal lol mangs khud hsud,

马来安嚼子,

Mangs liangx dox fis hfud.

笼头套头上。

Niangx lol ax khud hsud,

年来无嚼子,

Ax liangx dox fis hfud.

没笼头套头。

Dail Diel hfab pot dud,

汉人造爆竹,

Bib bad mal lol zaid.

咱父买回家。

Jib daib ed lol bangd,

小孩拿去放,

Bet pid tid pad tiad,

噼里啪啦响,

Vut ghak seix jus nongd.

这样最好玩。

Diangs yangk gangx ninx bad,

还有对牯牛,

Xit diut ghab dlangx zaid.

打斗在堂屋。

Bet lix gib tiad tiad,

牛角嗒嗒响,

Liek yangs jens gheix xid.

指的是哪样。

Diangs dal gangx ninx diel,

还剩对水牯,

Xit diut ghab dlangx vangl.

打斗在庭院。

Bet lix gib tial tial,

牛角咚咚响,

Yus bit yus gheix xil.

那叫什么名。

Wil qet nais mongx dail,

借问你贵客,

Naix khat ib diux lil.

问客个道理。

Mongx vud gangx ninx bad,

你说对牯牛,

Xit diut ghab dlangx zaid,

打斗在堂屋,

Bet lix gib tiad tiad.

牛角嗒嗒响。

Dol id gangx dlox jed,

那是两粑槌,

Laix dliof laix dax tad.

一捶一个扯。

Mongx vud gangx ninx diel,

你说对水牯,

Xit diut ghab dlangx vangl,

打斗在庭院,

Bet lix gib tial tial.

牛角咚咚响。

Laib ib gangx dlox jel,

那是两粑槌,

Laix dliof ib laix denl.

个打一个拉。

Dail xid ait bad lul,

哪个是能人,

Dliof ob lob ninx diel,

来把牛脚拉,

Dliof niak jus deix lol.

把牛救出来。

Dail xid ait bad xed,

哪个耍虎威,

Dliof ob lob ninx bad,

拉那两牛脚,

Lob niak jus deix nongd.

俩牛才松开。

Nais mongx laib hseid hxed,

好话来问客,

Zait niangx ob diangd dongd.

像二月春风。

Hvent waix dab hvid hvid,

天气凉悠悠,

Niangb ax bub xangd ghongd.

坐起好舒服。

Diangx ninx ait bad xed,

牛油耍虎威,

Yux mix haib gad hniangd.

芝麻和苏子。

Dliof ob lob ninx bad,

拉咱牯牛脚,

Lob niak jus deix nongd.

两牛才松开。

Yux mix haib gad hniangdl,

芝麻和颖子,

Diangx ninx ait bad lul.

牛油是能人。

Tiet ob lob ninx diel,

拉咱水牯脚,

Lob niak jus deix lol.

水牯才松开。

Dail xid vut dliangb khangb,

谁的办法多,

Dail xid mongl hfab jab.

谁把它捏搓。

Ghangl taid diot laib wangb,

摆在簸箕上,

Mil taid ait ghab heib.

扁扁圆罗罗。

Bal sod ghangt hangb fangb,

抬去走亲友,

Mongl hxid Ghet Dliub Dliangb.

走访修香公。

Ghet Bod Nongl kib hnaib,

波农公悠闲,

Deit dad bil qib qib.

二老乐融融。

Gongl gongl bub niox hsab,

路路我知晓,

Gongl nongd ghongb lix wenb.

这路我不通。

Bul diangd kut xix gangb,

人拿篓捕鱼,

Wil diangd lot senx mangb.

我话问你们。

Mangb mongl not mangx bub,

走多你知晓,

Xangs wil ait nangx hlib.

说说暖我心。

Wid niul vut dliangb khangb,

妯娌办法多,

Wid niul mongl hfab jab.

妯娌来捏搓。

Ghangl taid diot laib wangb,

摆在簸箕上,

Mil taid ait ghab heib.

扁扁圆罗罗。

Bal sod ghangt hangb fangb,

抬去走亲友,

Mongl hxid Ghet Dliub Dliangb.

走访修香公。

Ghet Bod Nongl kib hnaib,

波农公悠闲,

Deit dad bil qib qib.

二老乐融融。

Nes dangx diot vud lul,

鸟儿钻深山,

Gib dangx diot zaid nal.

祭角藏神龛。

Cob nex ax hnangd yel,

木叶不听响,

Hveb gix ax hnangd dongl.

笙曲不悠扬。

Niangx taib bet deis lol,

年从哪里来,

Xux taib bet deis lol.

冬由何处到。

Wil qet nais mongx dail,

我借问贵客,

Nais khat ib diux lil.

问客个道理。

Bib ait bib diex mongl,

定调快走吧,

Bib ghait hnaib ax dangl.

有天无太阳。

Xux taib gid nangl lol,

冬因北风吹,

Niangx taib gid bil lol.

年以月份计。

Dliok eb niangx diot dangl,

年水称一头,

Dliok eb xux diot dangl.

冬水称一头。

Ngit eb niangx leit liangl,

看年水量足,

Ghaid eb xux leit liangl.

或冬水量足。

Wil qet nais mongx dail,

回头问客人,

Nais khat ib diux lil.

问客个道理。

Dliok eb niangx diot dangl,

年水称一头,

Dliok eb xux diot dangl.

冬水称一头。

Eb niangx dad leit liangl,

年水分量足,

Eb xux ax leit liangl,

冬水分量轻,

Eb xux jef diangd nangl.

冬水才不流。

Lol wix dliel Zat Gheik [11]

来到乍给岩,

Lol jangx lol xit nief.

来了就抱腰。

Dail xid vas not nenk,

谁的力气大,

Dail xid gos diut muf,

谁被摔六跤,

Gos diot hfaid diot gif.

摔六跤进沟。

Gongl gongl jas not nenk,

路路我知晓,

Gongl nongd jus bongt dink.

这路忘记了。

Vil hsod ghongs git jif,

拿锄挖山药,

Ghongs gongx liongl hot hek,

挖虎杖熬汤,

Mangb sux lol hvit dongf.

客人来接唱。

Eb niangx vas not nenk,

年水分量足,

Eb xux gos diut muf,

冬水摔六跤,

Gos diut hfaid diot gif.

摔六跤进沟。

Gongx liongl haib hxangt liangf,

山药和血藤,

Gongx liongl niangb but gif.

山药在沟边。

Hxid laib niangx vut ghak,

见年太好玩,

Laix max laix diek khaik,

相拍嘻嘻笑,

Wil jef ax at dliuk.

我才不想救。

Dongd lol ait bax yongb,

年来静悄悄,

Dongd lol jus jox hsub.

年来个名声。

Dongd lol dongd yux hxub,

年来年心焦,

Hxub jul ghab nangx ghaib.

草木齐慌了。

Dail xid ait naix hlieb,

哪个做大人,

Dail xid bit vangx hvib,

哪个睡高山,

Dail xid ait naix zongb.

哪个洗耳听。

Hnangd dail ot diex lob,

听那年走来,

Dongd lol ait bax yongb.

年来静悄悄。

Gongl gongl wil seix bub,

他歌我知晓,

Gongl nongd wil seix hniongb.

这歌忘记了。

Bul diangd kut xix gangb,

人拿篓捕鱼,

Wil diangd lot senx mangb.

我回头问客。

Nais dol khat ninx tiab,

问你贵客啦,

Mangb mongl not mangx bub,

去多你知道,

Xangs wil ait nangx hlib.

教去当珍宝。

Zend jangl ait naix hlieb,

木姜做大人,

Zend jangl bit vangx hvib.

木姜睡高山。

Zend jangl ait naix zongb,

木姜洗耳听,

Hnangd dail ot diex lob.

听那年走来。

Dail xid ait bil dad,

哪个手杆长,

Dail xid fal khangd sod,

哪个起得早,

Bes nenx daib ngangl dongd.

抱崽把年过。

Nais mongx laib lil hnangd,

问客个道理,

Mangb sux mangb lol tad,

请客来解释,

Dib gux baib wil hnangd.

说古给我听。

Jek Liangs ait bil dad,

胡颓手杆长,

Hnangd laib ot lol sod,

知年来得早,

Jek Liangs jef ngangl dongd.

胡颓才过年。

Dail xid ait naix hlieb,

哪个当大人,

Dail xid bit lix hfangb,

哪个睡荒田,

Dail xid bit vud lul,

哪个睡深山,

Dail xid mongt hfud dlial.

哪个抬头看。

Bongf eb xux diangd nangl,

冬水往下流,

Bongf eb niangx diangd bil.

春水往上流。

Maix fangb dangf dinl ninl,

他方静悄悄,

Bix fangb bet niel deil,

咱地鼓声响,

Bet gix hxongb hongl hongl.

芦笙响轰轰。

Dail xid gangl nangl lol,

谁从下游来,

Mab nangx diot jil bil,

手持一把草,

Liul qub hfat ful ful.

帕子手中扬。

Lol niox fangb diel xil,

来自啥地方,

Qet nais mongx laib lil.

借问客道理。

Dliangb Dab haib Ghad Nangl,

相达和戛囊,

Ob laix gangl nangl lol.

俩人下游来。

Mab nangx diot jil bil,

手持一把草,

Liul qub hfat ful ful.

帕子手中扬。

Lol niox fangb Liangl Ghel [12]

来到良高地,

Dlob bax niangs ghongl diongl.

惊动了四方。

Dail xid bet niel deil,

哪里鼓声响,

Bet gix hlieb ghenl vangl.

芦笙响震寨。

Wil nais mongx laib lil,

问客个道理,

Det nais gix ib ngol.

树问竹一节。

Khat dlas dax vangs gongl,

贵客找条路,

Vuk diot diux bib mongl,

定调咱们去,

Mongl ait nangx hlib hol.

去做个纪念。

Xongx Liongx haib Hxangl Liangl,

雄拢和向良,

Xongx Liongx nent nail niol.

雄拢钓花鱼。

Nent xongs niangx ngal nangl,

钓了七年整,

Nent ax gos nail niol.

钓不到花鱼。

Nend seix gos liul ngil,

钓得块瓦片,

Dot dex dlub lol leil.

和一块白铜。

Jus dail Ghet Ngil Ngangl,

有个岩昂公,

Pab lob hlieb max nongl,

脚板如穿枋。

Dib dex ghab but nongl,

在仓旁打铜,

Gux dib gux hfat bil.

抡锤似招手。

Ax dib jangx hlet seil,

打铁要趁热,

Xit xangs dex dib niangl.

定把铜打薄。

Ax dongx hveb yangt yel,

若声音不齐,

Dlab maix daib ait bul,

哄青年玩耍,

Tab lax ghab xit songl.

闲游菜园边。

Diangb gix dail xid tid,

芦笙哪个制,

Laib niel dail xid qed,

铜鼓哪个铸,

Bub dub dail xid zaid.

放在谁家里。

Nais mongx laib lil hnangd,

问客个道理,

Mangb sux mangb lol tad.

客懂客解释。

Dib gux baib wil hnangd,

摆古给我听,

Des mangx ghangb mongl hxid.

跟你后面行。

Diangb gix xangs Jux tid,

芦笙交公制,

Laib niel Xangs Niel [13] qed,

铜鼓略公铸,

Dub niox Xangs Niel zaid.

放在略公家。

Xil dot yus dax tid,

有人来造笙,

Ax dot yus dax hved,

无人来吹奏,

Zenf diot ghab max zaid.

挂在穿枋上。

Hsangt deis jef dax hved,

是谁来吹响,

But ghangx sangb gheid seid.

响商商虽虽。

Nais mongx laib lil hnangd,

问客个道理,

Mangb sux mangb lol tad,

客懂客解释,

Dib gux baib wil nangd.

摆古给咱听。

Zenf diot ghab max zaid,

挂在穿枋边,

Jent mais jef dax hved,

风儿来吹响,

But ghangx sangb gheid seid.

响商商虽虽。

Diangs dal jil hongb hongb,

有支响轰轰,

Maib gheil xid liub maib.

比喻些什么。

Diangs dal jil mol mol,

有支响莫莫,

Liek yangs jens gheix xil.

比喻些什么。

Diangs dal jil gheid seid [14]

有支响归虽,

Liek yangs jens gheix xid.

比喻些什么。

Diangs dal ib jil dongt,

还有支中柱,

Vel dib nenx vel qangt,

越敲它越震,

Vel cob nenx vel bet,

越吹它越响,

Maib diel xid gheik hsangt,

比喻些什么,

Jef jangx ib jil dongt.

才成那中柱。

Nais mongx laib lil hment,

问客个道理,

Gux niangb xil ghaid dot.

是否有古典。

Mongx vud jil hongb hongb,

你说支轰轰,

Liek yangs gangb diangd dongdb,

春虫做样板,

Jef jas jil hongb hongb.

制成支轰轰.。

Mongx vud jil mol mol,

你说支莫莫,

Mongl hxid gangb mongl zangl,

听那蜜蜂飞,

Jef jas jil mol mol.

制成支莫莫。

Diangs dal jil gheid seid,

你说支归虽,

Liek yangs ghab wid lind,

姑娘随笙转,

Jef jas jil gheid gheid.

才制支归虽。

Mongx vud ib jil dongt,

你说那中柱,

Hnangd dol hveb ghol kot,

听那鹅叫声,

Hol dib nenx vel qangt,

越敲它越震,

Hol cob nenx vel bet,

越吹它越响,

Jef jangx ib jil dongt.

才制成中柱。

Gix hxongb xent jul jul,

芦笙制齐了,

Bix fangb dangf dinl ninl.

咱地静悄悄。

Maix fangb bet niel deil,

他方鼓声响,

Bet gix hxongb hongl hongl.

芦笙响云霄。

Niangx hlieb jit lol bil,

大年上来了,

Niangx zab jit Diongl Mal [15] .

元宵到马田。

Zuk bix hnaib vangl wul,

三天寨脚跳,

Zuk bix hnaib vangl bil,

三天寨头跳,

Zuk bix hnaib dangl vangl,

三天寨边跳,

Leit jex hnaib dinl dinl.

九天刚刚到。

Ngit vangx teb jul xul,

吃完坛中鲊,

Ngit vangx dliab jul nail.

吃尽盘里鱼。

Ot was nais ax wenl,

年节团团转,

Zais was nais ninx diel.

像牛鼻难牵。

Bib ait bib zux zangl,

我们散了吧,

Bib tat was ax wenl.

快快散开吧。

Bib tat was xongx vangl,

各回各家乡,

Zait tat laib xangx genl.

像散场一样。

Leit niox fangb diel xil,

年来到何方,

Leit niox fangb Liangl Ghel.

来到良高地。

Dlob bax niangs ghongl diongl,

四方惊动啦,

Vut jox fangb Liangl Ghel.

良高好地方。

Zek jangx bib hniut dangl,

跳了三年半,

Bib laib xux fat seil.

三个冬天过。

Maf ax hxib ghongd liangl,

砍不怕断颈,

Zuk ax hxib dliangd bil.

跳不怕跌跤。

Des ghet niox hnaib nongl,

昨日跟公走,

Des wuk niox hxib nangl.

子时随太去。

Ghet nongd bit nix liangl,

此公真富有,

Bit diangs niangb dlax nangl.

名声传四方。

Dex khab nongd hmat lil,

来跟哥说理,

Jangs yangk laib niangx diel.

哥过了大年。

Gas hek eb ax mongl,

像鸭不进水,

Gas jit hxangb lix gol.

鸭上田坎叫。

Nes tiet hsenb ax lal,

妹纺纱不顺,

Nes jit ghab diux gol.

妹上门槛喊。

Dait xus eb niux yil,

线断口水接,

Dait not bob dox xal.

断多理不清。

Hlat cat ghax jib dul,

扯甩火塘烧,

Hangt bongt sox fangb dinl.

嗅气满屋熏。

Yangk laib ghangb niangx diel,

大年过去了,

Lios liex diot vud lul.

叫哥去砍柴。

Ghab nex det xad dlenl,

密林钻不通,

Khab genx dlongt vud dinl.

哥哭震山响。

Lios ninx diot hxed wel,

叫妹去纺纱,

Hsangb jox dak xad vil,

千根线难理,

Xenb genx dlongt zaid dinl.

哭声震屋宇。

Ghangb niangx mais ghuk nil,

年初娘聚妹,

Guf niangx mais tat nil.

年末娘驱妹。

Ax mongl maib ait mongl,

不走也要赶,

Ax mongl maib det ghail,

不去用棒催,

Maib ceib ninx muf nil.

拿牛鞭打妹。

Mais bes xit seix diangl,

娘养大家长,

Bak bes xit seix diangl,

父抱一起大,

Mangb xid deis lios nil.

为何把妹推。

Fangb lios wil jef lios,

嫁女有风俗,

Fangb dus wil jef dus.

分家有习惯。

Mongl yad yad dius nes,

去吧好姑娘,

Mongl wix gid zot nos.

去了再思想。

Zaid nal zaid mangs yangs,

娘家屋宇好,

Hved nangl zaid los zos,

丈夫屋偏倒,

Job wil xid deis bus.

叫妹咋住老。

Hlat niangx ib diangd lol,

一月刚过去,

Hlat niangx ob diangd lol,

二月又来到,

Hlat niangx bib diangd lol.

三月姗姗来。

Mais dok mais ax sail,

娘未织完布,

Mais jit ghab diux nongl.

忙把谷仓开。

Xuk dot hniub nax lol,

提得谷种来,

Hsangb hniub diot ax vongl.

千种等下种。

Nes ngit laib waix lal,

妹看天气好,

Nes ait gheb nongx mongl,

上山做活了,

Ait gheb baib maix ngangl.

收获人吃饱。

Dail xid ait dail lul,

哪位老人好,

Baib gheb juf liangl dangl.

十两半项圈。

Baib taid diot dail nil,

赠送给阿妹,

Tit mangb lix hlieb ngangl.

替代养老田。

Tit mangb nax ghab bil,

替代稻禾把,

Tit mangb diux hlieb niel.

替代房屋住。

Mangb ait jangx mangb mongl,

得了就走吧,

Ax dlab fangb lol nil.

不再让人陪。

Ib laix dlab dol lul,

一头哄老人,

Ib laix dlab dol yil.

一头哄青年。

Lot sux ob dangl vil,

能说两头吹,

Dlab maix daib jul dliangl.

哄人魂儿飞。

Mail lix hlieb lol dangl,

卖大田等着,

Zenf jox fangb dal nail,

抛家乡弃鱼,

Zenf laix naib dal bul.

弃娘抛朋友。

Ax hsent sos seix nil,

不想就陪着,

Hsent sos ob diex mongl,

想起快些走,

Zenf eb diot maix ngangl.

留水让人喝。

Zenf naib diot maix gol,

让娘给人喊,

Zenf fangb diot maix niel,

弃方让人住,

Hsent sos hvib deix bal.

想到好心酸。

Hnaib gheix xid jef khongt,

何时才有空,

Vangx gheix xid jef sait.

何岭林茂密。

Bob diel xid jef dliangt,

哪座山雄壮,

Dax bib nil jas vangt.

陪伴趁年轻。

Nongx vob bel jas ot,

吃刺薹趁嫩,

Niangx ghangb bel liangs gent.

明年薹生刺。

Niangx ghangb lul nios kheit,

来年人衰老,

Ax hlib dol sangs hmat.

休想再来玩。

Vangx ghab yangl jef sait,

高岭林茂密,

Jex bil jex vas not,

九九坡雄壮,

Wid Diel ait dok Yat [16] .

姑娘绣花忙。

Ax saib dail mais ait,

不恨娘来为,

Sax saib dail bad ait.

不恨爹来做。

Sax saib dail ghet ait,

更不恨爷爷,

Seix saib daib ghet khat.

唯恨那撮客。

Dax dlab lal dlab dat,

连哄又带骗,

Gangx xenb ghail gos hxut.

阿妹才倾心。

Niuf diot hnaib ghaix xil?

约在哪一天?

Dad niuf deix hnaib nangl.

约在那子日。

Mongl jit vangx hvib gol,

爬上高山喊,

Gol diot Vangx Ghab Yel [17] .

戛约岭去唱。

Hlat xongs deix hnaib nangl,

七月到子日,

Ghet Qenk nongx gangb nangl,

秦公过子节,

Bib ait bix sangs nil.

同辈来相伴。

Bib jit vangx hvib gol,

爬上高山唱,

Bib ait vangx ghab yangl.

在高岭上玩。

Xongt det wangx ghab diongl,

放树横山沟,

Dad ait jux hangb gongl,

当桥来走路,

Dad ait jox hmub vil.

做布条来拉。

Bib niuf jangx hnaib lol,

咱约好日子,

Niuf deix hnaib gangb nangl.

约在子午日。

Mais bad hxangb gangb nail,

父母去捞虾,

Dliat bix diub lol gol,

让咱们歌唱,

Hmat seix sangs gid mongl.

唱够了再散。

Vut seix hnaib nongd niel,

好也今天陪,

Yangf seix hnaib nongd niel.

孬也今天伴。

Zek waix ninb gid mongl,

天黑尽再散,

Mais jox hvib hangd bal.

弥补那心酸。

Sangs seix niangb nongd nil,

伙伴在此陪,

Dok seix dios nongd sail,

布在此织完,

Hxak seix jus nend gol.

歌到这结束。

Gheib vangt ax liangs jul,

嫩鸡不生距,

Daib vangt ax bub lil.

青年不懂理。

Jax hlieb gid lol yil,

歌师再来唱,

Dax tongb ghongd venl venl.

歌美声动听。

Maix niangb nongd dol lul,

歇脚吧老人,

Maix niangb nongd dol yil,

歇脚吧青年,

Niangx ghangb gid lol gol.

明年再来唱。

麻江县下司镇新华村汪文国传唱


[1] nes senk:小米雀。

[2] Ghab Liangx Vangl:嘎两央,传说人死后到天上居住的地方(寨子),也就是老祖宗集中居住的地方。

[3] gib dongd:节角,即节日的角;gib niangx:年角,即年节的角。这里已经把年节、节日拟人化,让人联想到年节、节日像黄牛、水牛一样长有角。

[4] Hlat nongd hlat nongx dongdl(这月拿过节):苗歌有严整的“押调”格律,歌唱中一旦遇到不押调的词,那么歌唱者就改变该词的声调,使整首歌或整段歌的押调格律能够贯彻下去,称“临时变调”。如dongd(节日)一词的声调是第3调(d),但在唱歌时听起来是第4调(l)的调值,于是我们记作dongdl,把“临时变调”的调号置于音节本调的右上角,表示这里有变调。本书都用这个办法处理歌唱中的临时变调问题。

[5] Ghok qangt nangl eb dax(拉季下游来):ghok qangt,用手“拉着或牵着季节”的意思。整句的意思是“拉着季节从下游走上来”。

[6] Dlas Qed(沙秋),Dlas Dangt(沙当),Dlas Tid(沙天),Dlas Xongt(沙送):dlas是“善于”的意思,qed,dangt,tid,xongt分别是“铸造”、“打造”、“建造”、“竖立”的意思,在这里即是人名也是神名,即善于“铸造”、“打造”、“建造”、“竖立”的四位能人。

[7] Deb Sod haib Deb Hmangt(启明和众星):早晨出现在东方最亮的星苗语称为Deb Sod(启明星),晚上出现在西方的最亮的星苗语称为Deb Hmangt(“长庚”,即金星)。

[8] Niangb dail bit Ghox Ghob,deik Zuk Jux Wangx daib(有个叫古咕,交往姑孩儿):Ghox Ghob(古咕)和Zuk Jux Wangx(妯交往)为人名,Ghox Ghob(古咕)是Zuk Jux Wangx(妯交往)的孩子。deik,即姑姑、姑母;Deik Zuk Jux Wangx,即妯交往姑姑。

[9] Vangx Niongl:养农,山岭名,位于凯里市舟溪镇境内。

[10] Dlib Jangl,Khangd Bat:雷山县的西江寨和控拜寨。

[11] Zat Gheik(乍给岩):为音译。zat,即岩、悬崖;gheik,即窄、狭窄。zat gheik指两边为悬崖峭壁、中间又有小径可让人通行的地方。

[12] Liangl Ghel:良高,凯里市舟溪镇政府所在地一带。

[13] Xangs Jux,Xangs Niel:交公、略公。xangs,即工匠、师傅;Jux,Niel为人名,Xangs Jux,Xangs Niel,即交师傅、略师傅。

[14] sangb gheid seid,mol mol,gheid seid:商商虽虽、莫莫、归虽(以及后面的hongb hongb“轰轰”),为象声词,是凯里市舟溪一带苗族对六管芦笙相关管的响声的叫法。

[15] Diongl Mal:马田,村寨名,即凯里市万潮镇马田村。

[16] Wid Diel ait dok Yat(姑娘绣花忙):这句的本意为“汉族姑娘织布依族的布”,在此意为“姑娘在闺房绣花、缝制新衣裳,心想也要像汉族姑娘和布依族姑娘那样打扮得漂漂亮亮的”。

[17] Vangx Ghab Yel:戛约岭,山岭名,在凯里市舟溪镇境内。

苗岭古风:苗汉对照