二 韵母 Hveb Zend
i
ib 一
Ib laix qend dul,ib laix sad wil.
一个生火,一个洗锅。
bis(板子) bit(名字;睡)
dik(跳) dit(碗)
hvit(快) id(那)
lif(闪) nix(银子)
ngif(窄) ngit(看)
tid(制造) vik(藏)
wid(妻子,女人)
e
eb 河
Jox eb hlib dail nail,dail naix hlib dail bul.
鱼儿恋江河,人喜欢朋友。
bel(刺儿) bes(抱;孵)
jef(才) mes(盖)
qet(修理) ved(守)
des(跟随) det(树)
hlet(铁) nef(糯)
a
ak 背
Dail xed ak dail niangs ib hmangt,jul ves nongt das mongl.
老虎背强盗一晚上,累得要死。
ad(姐姐) dlab(骗)
gal(矮) jas(遇到)
maf(杀) naf(忙,辣)
o
ob 二
Wil maix ob dail ad.
我有两个姐姐。
dof(板凳) dot(斧头,得到)
lol(来) ngol(咳嗽)
nos(麻) not(多)
od(呕吐) ok(箭)
tok(罐)
u
ud 衣服
Seil wat,nangl hxangt pangb ud.
太冷了,多穿几件衣服。
buk duk(肚脐) dud(皮;字;纸;书)
dlub(白) muk(朽)
ut(弟弟)
ai
nail 鱼
Wil hsat hlib nongx nail dongk.
我最喜欢吃冻鱼。
aib(那) mail(买;卖)
mais daib(母子) taib(推刨)
waif(换)
ei
leib 猴子
Dol leib laix pab qab laix ghab jid vangs ghab nius xid nongx,ax dios wil gangb hmenb gangb daid.
猴子一个乱翻一个的身上找盐粒吃,不是捉跳蚤虱子。
deix(直) heik(舀)
hleik(割) hseid(话)
leit(到) leix(字)
neis(破)
en
jenl 栽
Sangs lul jenl det,sangs vangt dat hvent.
前人栽树,后人乘凉。
bend(涩) denl(拉)
dens(缎) dlenx(圆)
jenb(金) xenk(楔子)
xens(淡) yens(被)
ang
vangl 寨子
Bib vangl dios laib vangl hmub.
我们寨子是个苗寨。
gangs(钵) ghangf(酸腌汤)
hsangb(千) hxangt(超过)
sangs(辈)
ong
ongt 坛子
Laib nongd laib ongt vangd.
这个是酸菜坛子。
bongl(双) dlongb(炖)
dlongx(聋) longl(箱子)
nongs(雨) xongt(竖立)
yongt(挨饿)
ia
tiab 叉
Ghab tiab ud dub diot hangd deis?
衣叉放在哪里?
dial(哥哥) dias(追)
dliab(碟) liax(跛,瘸)
niad(愚蠢,哑巴)
io
diof 勺
Laib nongd laib diof,ax dios laib haib.
这是勺,不是瓢。
diob(螃蟹) dliof(拉)
dliok(秤;称) hliod(聪明)
lios(推)
iu
dius 筷子
Ed dius lol nongx gad.
要筷子来吃饭。
diut(六) diux(门)
dliub(毛) dliul(瞎)
dliuk(救) niuf(双)
ie
dieb 扫把
Dad dieb lol qib dab.
拿扫把来扫地。
diek(笑) Diel(汉族)
hlieb(大) lies(黄鳝)
niel(锣,鼓) niex niel(蹲)
tiet(拉,牵)
in
hlinb 项圈
Jil hlinb nongd hniongd ib jangb.
这只项圈重一斤。
dinl(席子) dins(稳)
nins(醒;记住)
iang
diangx 油
Wil hlib nongx diangx vob.
我喜欢吃菜油。
diangd(转) diangs(肥,胖)
liangb(掐) liangl(两)
niangb(嫂子,妻子) niangx(船;年)
iong
dliongb 槽
Laib nongd laib dliongb jed.
这是个粑槽。
diongb(中间) diongl(山谷)
diongs(鹌鹑) diongx(管子)
hniongb(忘记) niongs(爬行)
niongx(野鸡)
ee
(zend) ceef(政)策
(daod) deef(道)德
ao
baod gaod 报告
(xend)Maof(姓)毛
iee
diced(denb)电(灯)
Nieef(Eex)(聂)耳
iao
(ceeb)piaod(车)票
diaod(caf)调(查)
ui
(bud)duid(部)队
(Kaib)huid(开)会
ua
(yend)suaf(印)刷
(wenf)huad(文)化
uai
(weef)suaid(元)帅
Huaif(Huad)怀(化)
un
Kunb(Minf)昆(明)
hunb(yenb)婚(姻)
uang
Guangx(Zeb)广(州)
guangb(minf)光(明)
韵母小结
苗语中部方言有26个韵母,其中17个拼写苗语固有词,9个专拼汉语借词。
拼写苗语固有词的17个韵母是:
i e a o u ai
ei en ang ong
ia io iu ie in iang iong
专拼汉语借词的9个韵母是:
ee ao iee iao
ui ua uai un uang
其中,苗语独有、汉语没有的韵母有io、ee、iee三个;读音与汉语有所不同的韵母有ai、iu、ie、uai四个。
e有[ə]和[əu]两种读音:与声母b、p、m、hm,f、hf、w,j、q、x、hx、y,g、k、ng、v、hv相拼时读[ə];与声母d、t、n、hn、dl、hl、l,z、c、s、hs,gh、kh,h相拼时或自成音节时读[əu]。例如:
[ə] bed(哥哥) pet(雪花) mes(盖,盖子) hfed(线) wel(乳房,乳汁) jed(糍粑) qeb(捡) xed(虎) hxed(暖) yeb(邀) gek(硬) ngeb(杯子) ved(守) hveb(话,蕨)
[əu] det(树) teb(缸) nes(鸟) dles(紫) hlet(铁) zek(黑暗) ced(簸) set(官司) ghet(爷爷,公公) khet(裤子) hek(喝) eb(水,河) ed(要)
苗文韵母按口形可分为开口呼、齐齿呼、合口呼三类:
1、开口呼(10个)
e a o ai
ei en ang ong
ee ao
2、齐齿呼(10个)
i ia io iu ie in iang iong iee iao
3、合口呼(6个)
u ui ua uai un uang
有的地方没有韵母e,把e读作o或ao,例如把bed读作bod,把eb读作aob;有的地方没有韵母ie,把ie读作io例如把Diel读作Diol,把diek读作diok。