格冷家民众夫役繁重 [1]
Gib Dleub Jox Lib Vus Hmaob Shat Hniangd
Shib Trub Zyuk Laol nghwl draos dib, | 史处自老 [2] 选地盘, |
Draos draot ghab Ndrangl Hxut Zhot ghab ndrangl fangd, | 选中胡佐 [3] 宽坝子, |
Draos draot ghab ndrangl Hxut Zhot ghab ndrangl diex, | 选得胡佐平坝地。 |
Dib diex ghab dib dub, | 地平土肥沃, |
Shib Trub Zyuk Laol draik drod lit sib lol shub ngax. | 史处自老转回家中来。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol ndyuf, | 史处自老开始想办法, |
Ndyuf jax hnub at jax rangx, | 想了九天九个样, |
Ndyuf jax hmot dut ghab dies at jax zhangt, | 想了九夜有九种, |
Ndyuf jax rangx jax zhangt lol hib tieb, | 把九样九种办法聚拢来, |
Ndyuf jax rangx jax zhangt lol shit ndros. | 将九样九种办法想一起。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol hik: | 史处自老把话说: |
Gud niex nciek liel shit kaot bib dab nrus ghad shit? | 我那雪白银子拿来做啥事? |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol deuf, | 史处自老便拿出, |
Deuf gub niex nciek liel shit jox zhut, | 拿出雪白金银来修建, |
Zhut daot Ndrangl Hxuk Zhot ghab ndrangl fangd. | 修得胡佐平坝宽坝子。 |
Zhut daot Ndrangl Hxuk Zhot ghab diex ghab ndrangl dub. | 修得胡佐平坝平展展。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol cok, | 史处自老会修建, |
Cok ngax drub ngax vas draot ndraif diex, | 修建高楼瓦房在坝中, |
Cok ngax vas ndlux ndlangl ndlangl draot ndraif ndrangl. | 修建高楼瓦房在平地。 |
Ghab lit dret max mub zak, | 屋檐修建需木匠, |
Gaos chot lib vus jik lib gaos baf, | 众人围绕齐动手, |
Shib lit ywb max mud khaib, | 搬运民工如蜂往来飞, |
Gaos chot lib vus jik lib gaos khaib. | 众人围绕齐忙碌。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol nghaf, | 史处自老又指派, |
Nghaf lib vus lit zhiex shit jox taod, | 指派众民去开垦, |
Taod Shib Trub Zyuk Laol ves liex ves zib, | 垦出史处自老田块齐整整, |
Taod draot Ndrangl Hxut Zhot ghab ndrangl hangd. | 开垦在胡佐宽坝子。 |
Taod Shib Trub Zyuk Laol ves liex ves shit jal, | 开出史处自老田块齐相连, |
Taod draot Ndrangl Hxut Zhot ghab ndrangl dub. | 开垦在胡佐平坝里。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol nghaf, | 史处自老又指派, |
Nghaf lib vus lit zhiex lit maol shib jox zhot, | 指派众民前去放, |
Zhot Dlix Hxut Zhot ndlyul jik bik yol shib jox yus, | 放胡佐河水哗哗前去育, |
Yus Shib Trub Zyuk Laol ves liex ves shit jal draot ndraif diex, | 养育史处自老整齐梯田在坝中, |
Yus ves liex ves shib zib draot ndraif ndrangl. | 养育整齐梯田在平地。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol nghaf, | 史处自老又指派, |
Nghaf lib vus lit zhiex nghwl jos yub. | 指派众民百姓种秧苗。 |
Ndlix ndlaos zeux jox ghab zat shied git ndal, | 糯谷高粱成熟黄艳艳, |
Ndlix rieb shied gib rieb. | 粘谷成熟金灿灿。 |
Shib Trub Zyuk Laol ndyuf shit nghok, | 史处自老想法多, |
Shib Trub Zyuk Laol sieb shit zaok, | 史处自老心不够, |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol deuf, | 史处自老便拿出, |
Deuf niex nciek liel shit jox gaok, | 拿出雪白银子去迎娶, |
Gaok Caik Sieb Zhyud Ngaox Nos lol yus zhangd. | 迎娶菜色主诰诺 [4] 来传代。 |
Caik Sieb Zhyud Ngaox Nos shit yus zhangd, | 菜色主诰诺不传代, |
Caik Sieb Zhyud Ngaox Nos shit yus dub, | 菜色主诰诺没育儿, |
Shib Trub Zyuk Laol shit yus zhangd. | 史处自老没后代。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol deuf, | 史处自老又拿出, |
Deuf niex gub nciek liel shit jox gaok, | 拿出雪白银子去迎娶, |
Gaok Shab Ndraos Jox Ngaox Vaos lol yus zhangd, | 迎娶沙蹈爵诰敖 [5] 来传代, |
Ngaox Shab Ndraos Jox Ngaox Vaos shit yus zhangd. | 沙蹈爵诰敖女子未传代。 |
Ndux daob ndux tet met, | 天狠天也弱, |
Shib Trub Zyuk Laol draik ndyuf drod, | 史处自老回想心事多, |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol hik: | 史处自老说: |
Niex gub nciek liel shit kaot bib dab nrus ghad shit? | 雪白金银能做啥? |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol deuf, | 史处自老又拿出, |
Deuf niex gub nciek liel shit jox gaok, | 拿出雪白金银去邀请, |
Gaok Vaos dax lak Vaos dib, | 邀请敖从敖地来, |
Gaok Shab dax lak Shab qeut. | 邀请沙从沙地到。 |
Vaos lol Vaos pat veb, | 敖来敖劈石, |
Shab dax Shab pat zat. | 沙来沙开山。 |
Pat veb pat zat leuf qeut dyus? | 开山劈石到何处? |
Pat veb pat zat leuf Ndrangl lit Mub Dib. | 开山劈石到木地 [6] 宽坝子。 |
Zaos veb zaos zat nzhaos dlib dleul, | 凿石凿岩声声响, |
Zaos veb zaos zat nzhaos at zox. | 凿石雕岩出线条。 |
Shib Trub Zyuk Laol zeux lol nghaf, | 史处自老又吆赶, |
Nghaf niux aob niux dyul shib jox hxaid, | 吆赶水牛前去运, |
Hxaid jangb veb jangb zat leuf qeut dyus? | 运那石块岩块到何处? |
Hxaid leuf ndrangl Lit Mub Dib. | 运到木地平坝子。 |
Niux ghat dyul ghaof shit sheud, | 水牛远得倒地爬不起, |
Lib vus lit zhiex ndleuf, | 众民举鞭抽, |
Ndleuf niux aob ghat dyul mis dlad ghaol, | 抽打水牛背, |
Ndleuf niux aob ghat dyul dlad lit nkaot. | 打得水牛直弯。 |
Niux aob niux ghat dyul hxaid, | 水牛运石块石柱, |
Hxaid Shib Trub Zyuk Laol njib veb njib jangt hxaid shit sheud, | 石块石柱压得水牛起不来, |
Niux aob niux ghat dyul aob zieb aob mas shit nghwl ndlos, | 水牛眼泪鼻涕往下掉, |
Niux aob niux ghat dyul aob zieb aob mas shit nghwl baob. | 水牛眼泪鼻涕往下落。 |
Hxaid jangb veb jangb zat leuf jox draot, | 运那石块岩块到, |
Draot ndrangl dib Hxut Zhot ghab ndrangl diex, | 到胡佐平坝地, |
Zhangt Shib Trub Zyuk Laol mis njib zat, | 修建史处自老的牌坊, |
Zhangt Shib Trub Zyuk Laol mis njib veb, | 立起史处自老的石柱子, |
Zhangt Shib Trub Zyuk Laol mis njib veb njib zat draot, | 立起史处自老的石柱岩柱子, |
Draot ndrangl dib Hxuk Zhot ghab ndrangl fangd. | 在那胡佐宽坝子。 |
Lib vus hmaob shat ndlak ndlix liex rieb ndraif diex, | 众民百姓将稻谷晒平地, |
Ndlak ndlix ndlaos zeux jox ghat zat rieb ndraif ndrangl. | 把糯谷高粱晒坝子。 |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex qib, | 史处自老众民扫, |
Qib ndlix chieb ndlix ndlaos zeux jox ghat zat draot ndraif jol, | 扫稻谷糯米高粱入臼中, |
Ngaox Shab Ndraos Jox Ngaox Vaos shit dlaox, | 诰沙蹈爵诰敖使力舂, |
Shit dlaox zeux jox dab bib lob, | 舂得身影左右摇, |
Shit dlaox zeux jox dab bib lob lit ndlix nzhieb, | 舂得稻谷颗粒出, |
Shit dlaox zeux jox dab bib las, | 舂得身影直摇晃, |
Shit dlaox zeux jox dab bib lob lit ndlix liex. | 舂得身影摇晃出米粒。 |
Tried ndlix liex ndlix nzhieb shit jox traot, | 舂得的白米细米给, |
Traot Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex naox. | 给史处自老众民吃。 |
Lib vus lit zhiex mis naox mis at shit? | 众民吃了以后去做啥? |
Mis naox lak mis dlat, | 吃了去到, |
Dlat hangd Ndik Nal ghab hangd dob, | 到那地纳 [7] 深谷弯, |
Naf draot hangd Ndik Nal pangb dlix pangb bis dix, | 远眺地纳弯对面, |
Hmaob Baol Dib bid ndrangb rol. | 卯抱地 [8] 寨中间。 |
Lib vus lit zhiex jik mas gyud, | 众民来扛, |
Gyud Shib Trub Zyuk Laol mis jangb tud, | 扛史处自老家的黄松木, |
Gyud Shib Trub Zyuk Laol mis jangb ndaot. | 扛史处自老家的大木头。 |
Gyud jangb tud jangb ndaot nghwl ndus dlix, | 扛着松木树根到河边, |
Gyud jangb tud jangb ndaot dif, | 扛着松木树根来渡, |
Dif Dlix Git Jaix bib dif nad. | 渡过格简 [9] 河到这边。 |
Gyud njit Dox Ndik Nas dox njit ndlub, | 扛爬地纳山梁爬得急, |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex zhangt sangb nbyul, | 史处自老众民齐声吼, |
Nbyul jik zheul zheul kik laos ndux leuf. | 声声吆吼震天空。 |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex zhangt sangb nbyul, | 史处自老众民放声吼, |
Nbyul jik zheul zheul kik laos draob, | 声声吼叫越高山, |
Chat nbyul nik zheul zheul kik laos hangd, | 声声吼叫荡山弯, |
Chat nbyul nik zheul zheul kik laos hxwt, | 声声吼叫响彻岭, |
Chat nbyul nik zheul zheul kik laos dlix. | 声声吼叫震河边。 |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex gyud, | 史处自老众民来扛, |
Gyud jangb tud jangb ndaot njit, | 扛那松木树木来爬, |
Njit ndub Ndik Nal shit lol diex, | 爬地纳河边上坪子, |
Njit dox Ndik Nal shit lol ndot, | 爬地纳山梁上山岭, |
Mas ndot Git Bait ghab hxws ndid, | 行走格拜 [10] 山岭路途远, |
Zos dlat dleuf Git Drek shit byut dleuf, | 到达格得 [11] 丫口处, |
Lib vus lit zhiex zhot jangb tud jangb ndaot jiet, | 众民把松木放下来, |
Lib vus lit zhiex dlaod deut byut, | 众民烧火把觉睡, |
Byut draot dleuf Git Drek shit byut dleuf dib faod hxws. | 睡在格得丫口山岭上。 |
Bis jis zeux lol sangb, | 第二天天一亮, |
Lib vus lit zhiex jik mas gyud, | 众民齐来扛, |
Gyud jangb tud jangb ndaot nzwd, | 扛那松木去翻越, |
Nzwd hangd Zib Tob ghab hangd fangd. | 翻越资多 [12] 大宽弯。 |
Lib vus lit zhiex nbyuk lit leul leul at nqangt dlix, | 众民声声吼叫响彻河, |
Lib vus lit zhiex nbyuk lit leul leul kik laol draob. | 众民声声吆喝回荡岭。 |
Nghwl zos dlix Git Traob ghab ndlos hangd, | 下到格滔 [13] 河河谷中, |
Gyud jangb tud jangb ndaot zos, | 扛松木来到, |
Zos Hmaob Dit Zet dib faod hxws. | 到达卯地者 [14] 的山梁上。 |
Hmot ndux shit jox hmot, | 天黑夜来到, |
Lib vus lit zhiex dlaod nik ghab deut byut, | 众民烧起箐火睡, |
Byut Hmaob Dit Zet dib faod hxws. | 唾在卯地者的山岭上。 |
Bis jis zeux lol sangb, | 第二天天一亮, |
Lib vus lit zhiex zeux lol gyud, | 众民起来扛, |
Gyud jangb tud jangb ndaot nbyuk, | 扛起松木齐声吼, |
Nbyuk nik zheul zheul kit laos hxes, | 齐声吼叫回荡岭, |
Zos dlat Ndrangl Kaok Dib dlad dleuf. | 到达荡考 [15] 地山丫口处。 |
Changd ndux changd ndraos ndril, | 晴天明朗朗, |
Max nik ib zaok ndaot tud shit niaol zeuf qeut dyus? | 有棵罗汉松生长在何处? |
Zeuk dleuf Ndrangl Kaok Dib dlad dleuf dib ndus jid. | 生长在荡考地山丫口路旁边。 |
Ghab nzhit njiek jax jit, | 树枝分九丫, |
Ghab got max jax baf. | 树根有九围。 |
Ghab nzhit shit jox jiet, | 树梢叶繁茂, |
Jiet naob liex dib dlangd qeut traik kaot. | 是鹞子老鹰栖身处。 |
Ghab got shit jox jiet, | 树脚很宽广, |
Jiet Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex qeut ndlaif nzaod. | 是史处自老众民乘凉地。 |
Ghab nzhit shit jox jiet, | 树梢叶茂盛, |
Jiet naob liex dib dlangd qeut shaot dub. | 是鹞子老鹰的育儿处。 |
Ghab got shit jox jiet, | 树脚很宽广, |
Jiet lib vus lit zhiex qeut naox shut. | 是众民休息午餐的地方。 |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex jik mas gyud, | 史处自老众民来扛, |
Gyud jangb tud jangb ndaot zos, | 扛那松木到达, |
Zos dib Hxut Zhot ghab ndrangl fangd. | 到达胡佐大平坝。 |
Shab Ndraos Jox Dib Vaos hxek, | 沙蹈爵氐敖便带领, |
Hxek Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex zhangt, | 带领史处自老众民立, |
Zhangt Shib Trub Zyuk Laol mis njib fangb, | 立史处自老家的牌坊, |
Zhangt Shib Trub Zyuk Laol mis njib veb. | 立史处自老家的石柱。 |
Njib veb njib cok nzhes ndux dib ndraif leuf ghaof ndux. | 石柱矗立入云天, |
Njib fangb nzhes ndux dib ndraif leuf ndangt ndux. | 牌方直立入半空。 |
Ghab nzhik max jax zwk, | 顶部有九层, |
Ghab got max jax zas, | 根部宽九抱, |
Njib fangb nzhes ndux dib ndraif at, | 牌方直立让, |
At ndliex dib dwd nwb ghab qeut njot. | 让世人永远来铭记。 |
Njib fangb ghab nzhik shit jox zaos, | 牌坊顶端雕刻有, |
Zaos Ndraos Hlit ghab dangt jiet shit dlad. | 雕有月亮在中间。 |
Ghab got max jax zas, | 根部宽九抱, |
Ghab ndus shit jox jiet, | 下方地面很宽广, |
Jiet dwd nwb ghab qeut njaol, | 好让世人来瞻仰, |
Jiet Gyut Myut Vaos Zaok ghab qeut ndaox. | 迎接皇帝官家来拜访。 |
Zwk veb zwk zat zaos, | 石块石坝刻着有, |
Zaos ndliex dib dwd nwb lib ghad laol raof at rangx, | 雕刻世间老人端正坐, |
Zaos dub zib dub zak draok at ndrangl. | 雕刻兵士形象在原野。 |
Zwk veb zwk zat zaos, | 石块石坝刻着有, |
Zaos zait jox mit shaik draok at nbox, | 刻有岩羊麂子成群游, |
Zaos nghait jab lit gaot draok at ghaik. | 雕有野兽鹿群成群跃。 |
Ghab got shit jox zaos, | 根部雕刻有, |
Zaok bib dus dib nggak rangx, | 刻有小龙的形状, |
Zaok bib dus dib nggak ncyut. | 雕有小象的模形。 |
Ndliex dib dwd nwb nghwl faib jid, | 世人自把理来评, |
Ndliex dib dwd nwb dut dut zheb, | 世人常常提, |
Zheb guk ndliex dib dwd nwb lit ngeut dad. | 提到世人的夫役重。 |
Ndliex dib dwd nwb dut dut njot, | 世人永铭记, |
Njot guk niux aob ghat dyul nghul nied sangt, | 记起水牛搬运搬哭了, |
Njot guk ndliex dib dwd nwb gyud guk shit byul hleuk. | 记起世人扛运肩膀脱了皮。 |
Ghab got zhangt zhyut hlaot, | 根部挂铁铃, |
Ghab nzhik zhangt zhyut daox. | 梢端挂铜铃。 |
Changd ndux changd ndraos ndril, | 晴天晴朗朗, |
Jit hlid mik geul shit nghwl cab, | 狂风交替吹, |
Mas cab zhyut daox zhyut hlaot jik mas ndrod, | 吹得铁铃铜铃叮当响, |
Ndrod ndrut dib ndres dlat Vaos Jox Gyut Myut dib. | 响声传到敖爵 [16] 皇帝的地盘。 |
Vaos Jox Gyut Myut ndros daot hnod, | 敖爵皇帝听见了, |
Vaos Jox Gyut Myut ndaox dax naf, | 敖爵皇帝前来看, |
Vaos Jox Gyut Myut dut dut zaod, | 敖爵皇帝齐声赞, |
Zaod Shib Trub Zyuk Laol dub baob dangb. | 赞史处自老是位智慧者。 |
Vaos Jox Gyut Myut zeux lol zaos, | 敖爵皇帝便来刻, |
Zaos Shib Trub Zyuk Laol lub nzit rangx draot njib fangb, | 刻史处自老的名子在牌坊上, |
Zaos Shib Trub Zyuk Laol lub nzit rangx draot ndraif zak, | 刻史处自老的名子在石碑里, |
Gos Shib Trub Zyuk Laol lub nzit shit gos dlol. | 让史处自老英名永不失。 |
Shib Trub Zyuk Laol das lit maol, | 史处自老去世了, |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus lit zhiex jik mas gyud, | 史处自老众民来抬, |
Gyud Shib Trub Zyuk Laol lak maol dyuk, | 抬史处自老去埋葬, |
Dyuk draot Shib Bwb Jid Yang ghaof jid chod, | 葬在史崩 [17] 羊道转弯处, |
Dyub tlut bit lwl draot hnub dax, | 脸面朝着那东方, |
Dyub deut bit lwl draot hlit nzwd. | 双脚横着朝西边。 |
Shib Trub Zyuk Laol lib vus hmaob shat dat, | 史处主自老众民杀, |
Dat bib cieb dad nggak nbat, | 杀了上千小猪仔, |
Chat ndaok bib cieb dad nggak yangx, | 宰了千只小绵羊, |
Zif Shib Trub Zyuk Laol daot xangt hnub, | 祭史处自老整七天, |
Zif Shib Trub Zyuk Laol daot xangt hmot. | 祭史处自老整七夜。 |
[1] 演唱歌师:陶自改;采录者:王明基、张绍乔(英)、张继乔(英);翻译者:王维阳。
[2] 史处自老:苗语译音,彝族领主称谓。
[3] 胡佐:苗语译音,地名。
[4] 菜色主诰诺:苗语译音,人名,彝族领主的女儿。
[5] 沙蹈爵诰敖:苗语译音,汉家女子。
[6] 木地:苗语译音,地名,指今云南昭通。
[7] 地纳:苗语译音,地名。
[8] 卯抱地:苗语译音,寨名。
[9] 格简:苗语译音,河名。
[10] 格拜:苗语译音,地名。
[11] 格得:苗语译音,地名。
[12] 资多:苗语译音,地名。
[13] 格滔:苗语译音,河名。
[14] 卯地者:苗语译音,寨名。
[15] 荡考:苗语译音,地名。
[16] 敖爵:苗语译音,指汉族。
[17] 史崩:苗语译音,彝族领主称谓。