搜索
  登录

娥里菇
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-12-01文章字数:字

娥里菇 [1]

Nggos Lit Gub

Changd ndux changd ndraos ndril,

晴天晴朗朗,

Changd ndux dik 1ol jik changd raot,

天气真是晴得好,

Changd raot Yeul Jox Git Zid zeux 1ol hxek,

爷觉格自 [2] 要带领,

Hxek jik Ndraos Lit khat.

带着召里卡 [3] 去犁地。

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol keuk,

爷觉格自起来便去抱,

Keuk nil ib zaf ghab nghwb zeux lol bub,

抱一抱草来喂,

Bub Yeul Jox Git Zid lit byux niux,

给骟牛来吃饱,

Lit byux lit niux zhis nzod.

让牛吃后早出工。

Sangb ndux job mik vul dab jib nzod,

天已蒙蒙亮,

Yeul Jox Git Zid zeux lol zhot,

爷觉格自就去叫,

Zhot gos Nggos Gub nghwl at vaik,

叫醒娥里菇 [4] 来把饭做,

Yeul Jox Git Zid zeux lol hxek,

爷觉格自便带领,

Hxek jik Ndraos Lit khat nghwl jox dib.

带领召里卡去犁地。

Jox jik nis ghat dib leuf qeut dyus?

要到哪里去犁地?

Jox jik nil ghat dib leuf ndrux dlix.

犁地要到下方那河边。

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol njit,

娥里菇便来爬,

Njit dlat Yeul Jox Git Zid bif lub ntangb ghab shab,

爬上爷觉格自的楼上,

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol bof,

娥里菇便看见,

Bof Yeul Jox Git Zid jik mas zeux lol jiet,

看见爷觉格自放置的,

Mas jiet jik nies bit khob dab ghab ghwx,

留着杆扦的大蒜,

Yeul Jox Git Zid jik mas jox lol traik raot,

爷觉格自将大蒜,

Traik raot jik Yeul Jox Git Zid dib shit ngax,

插在房顶二檩上,

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux 1ol bof,

娥里菇见了后,

Bof draot Yeul Jox Git Zid dib shit ngax.

房顶二檩全插满。

Jik Nggos Lit Gub jik mas shwb,

于是娥里菇开口唱,

Mas shwb lib leul leul shit zeux nzhies:

唱那歌声不会停:

Mas zos ngaox lit jaix jik ngaox maol,

时到女嫁女该走,

Zos ghwx lit jaix jik ghwx dax.

蒜到季节蒜发芽。

Jik Nggos Lit Gub jik mas shwb,

娥里菇开口后,

Mas shwb jik lib leul leul shit zeux nzhies,

一曲悠悠不会止,

Mas shwb jik lib leul leul shit zeux feb.

一曲悠悠唱不完。

Jox zos ghat dangd dik 1ol naox chaik dlat,

眼看午饭时间到,

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol hik:

爷觉格自把话说:

Chat bof Nggos Lit Gub nghwl sangt chaik?

怎么不见娥里菇来送饭?

Yeul Jox Git Zid jik mas zeux lol zhot,

爷觉格自就吩咐,

Zhot gos Ndraos Lit Khat drod lit sib drod 1ol naf.

让召里卡返回家中看。

Jik Ndraos Lit Khat draik drod lit sib drod 1ol zos,

召里卡返回家看,

Zos Yeul Jox Git Zid ghab ndlos ngax,

回到爷觉格自房屋看,

Jik Yeul Jox Git Zid dib ghaib dib nbat jik mas jad,

看见鸡猪到处刨,

Mas jab raot Yeul Jox Git Zid dib ghangb jub.

刨得满地满屋乱糟糟。

Jik Nggos Lit Gub jik mas niob,

蛾里菇却还在,

Mas niob lub ghangb ntangb ghab shab,

在爷觉格自楼房上,

Jik Nggos Lit Gub jik mas shwb,

还在唱着歌,

Mas shwb jik lib leul leul shit zeux nzhies,

歌声悠悠不停息,

Mas shwb jik lib leul leul shit zeux feb.

歌声悠悠唱不完。

Jik Ndraos Lit Khat daot 1ol hnod:

召里卡听后唱道:

Hik guk zos ngaox lit jaix jik ngaox maol,

时到女嫁女该走,

Mas zos ghwx lit jaix lak ghwx dax.

季节到了蒜发芽。

Jik Ndraos Lit Khat jik mas zeux lol vail,

于是召里卡就去撮,

Mas vail jik nil dib ghab ghwd lol mas zaod,

撮起粮食来筛簸,

Mas zaod jik nil ghab ghwd jik mas ghux,

筛簸完后拿去推,

Mas ghux jik nil ghab ghwd jik mas zeux lol daot,

推出细面拿来做,

Jik Ndraos Lit Khat jik mas lit zeux lol at,

召里卡仔细把面揉,

Jik at jik nis ghat chaik jik mas died.

把那早饭来做熟。

Jik ndraos lit khat mas zeux lol drik,

饭熟召里卡就背起,

Drik jik nil ghat chalk jik mas zeux lol sangt,

背起午饭前去送,

Mas sangt jik Yeul Jox Git Zid jik nies ghat chaik leuf qeut,

送到爷觉格自犁地处,

Leuf jik nil dik lol shit ndrux dlix.

送到下河岸边上。

Yeul Jox Git Zid jik mas zeux lol zhangt,

爷觉格自便开口,

Zhangt lab njaox bik nchik bik nchik nus?

开口问是啥事情?

Ndraos Lit Khat jik mas dib:

召里卡回答说:

Jik Nggos Lit Gub jik mas shwb,

回家见到了娥里菇,

Mas shwb lib leul leul shit zeux nzhies,

唱起歌来不会停,

Mas hik zos jik ngaox lit jaix jik ngaox maol,

还说时到女嫁女该走,

Mas hik zos jik ghwx lit jaix lak ghwx dax.

蒜到季节蒜发芽。

Nis hik jik Yeul Jox Git Zid jik mas naox,

爷觉格自听了后,

Lit mas lit naox lak nies ghat chaik sangt dies dangk.

随便把饭吃完后。

Yeul Jox Git Zid zeux lol hxek,

爷觉格自又带领,

Mas hxek jik Ndraos Lit Khat jik mas jox,

带召里卡把地犁,

Mas jox jik nis ghat dib shik raol zaok,

犁地犁到天黑尽,

Yeul Jox Git Zid zeux lol hxek,

爷觉格自才带着,

Hxek Ndraos Lit Khat jik drod lit sib drod 1ol zos,

带着召里卡转回到,

Lol zos jik Yeul Jox Git Zid ghab ndlos ngax.

回到爷觉格自的家中。

Nis hik khob sangb ndux lol bis jit sangb,

人说天亮是明天,

Sangb ndux jox mik vul dab jit nzod,

天亮蒙蒙是早晨,

Sangb ndux bof jit hxub,

天亮日光现,

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol zhot,

爷觉格自便叫醒,

Zhot gos Ndraos Lit Khat nghwl at chaik.

让召里卡做早饭。

Jik Ndraos Lit Khat lik mas zeux lol at,

召里卡把早饭做,

Mas at jik nil ghat chaik jik ndros died dangk,

不久早饭已做熟,

Yeul Jox Git Zid zeux lol zhot:

爷觉格自吩咐道:

Zhot jik Ndraos Lit Khat jik mas lit zeux 1ol hxut,

让召里卡把狗唤,

Hxut dlid dlub lab dlid qyub dyub nghwl naoxchaik,

先把秃尾黑狗喂饱好,

Jik dlid dlub lab dlid qyub dyub naox sangt dangk.

秃尾黑狗很快吃完了。

Jik Ndraos Lit Khat zeux lol hxut,

召里卡再去请,

Mas hxut jik Nggos Lit Gub ndros naox chaik,

请娥里菇来吃饭,

Mas naox jik nis ghat chaik sangt dies dangk.

娥里菇早饭吃好了。

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol keuk,

爷觉格自就拿出,

Mas keuk nis bib zot dlaob lit nbat zeux 1ol draot,

拿出几根细猪毛,

Draot jik Nggos Lit Gub jiet,

给娥里菇放起,

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux 1ol raot,

娥里菇收下后,

Mas jox raot jik Nggos Lit Gub mis drangx gaob.

把它装入针筒中。

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol keuk,

爷觉格自又拿起,

Mas keuk nil ib dlib dib nzhieb ndlix zeux 1ol draot,

拿起一颗谷粒给,

Draot jik Nggos Lit Gub jox,

交给了娥里菇,

Jox raot guk jik Nggos Lit Gub mis drangx gaob.

娥里菇收下装针筒。

Yeul Jox Git Zid zeu1lol keuk,

爷觉格自又拿起,

Keuk pob zhwb dit lok gaof zib ndret.

一块十三挟披毡。

Yeul Jox Git Zid zeux 1ol zhot,

爷觉格自回来叫,

Zhot lab dlid dlub dlid qyub dyub at lab jik,

叫那秃尾黑狗去作伴,

Dlid dlub faib ngwl ywl ndros hxek ndix.

秃尾黑狗摇尾前引路。

Jik Nggos Lit Gub jik mas lit zeux 1ol keuk,

娥里菇拿出,

Keuk pob zhwb dik 1ol gaol zib ndret,

拿出十三挟披毡,

Jik Nggos Lit Gub jik mas dik zeux nbat.

往娥里菇身上披。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub jik,

那只秃尾黑狗呀,

Mas at faib ngwl ywl maol ndrux ghwb.

摇着尾巴紧随后。

Jik mas lit maol shit nis zos,

前行便到达,

Zos bib ndrangb lit yangd gid,

到达半路上,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol at,

娥里菇仍跟在,

At jik faib ngwl ywt ndrux ghwb.

跟在狗后头。

Maol zos bib ndrangb lit yangd gid.

已经走完半路程。

Dlid dlub dlid qyub dyub mas lit maol shit nib zos,

秃尾黑狗前行已来到,

Zos jik Hmaob Mis Zes mis nies rot,

来到卯明则 [5] 大寨子,

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol ndyuf,

娥里菇便寻思,

Ndyuf draot guk Hmaob Mis Zes mis nies rol.

想在卯明则找投宿。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub ndros qaot leuf,

只见秃尾黑狗还在走,

Jik Nggos Lit Gub at ndus vul vul ndros zox ghwb.

娥里菇只好跟后头。

Jik dlid lit dlub at jik faib ngwl ywl ndros hxek ndix,

秃尾黑狗继续朝前走,

Jik mas lit maol shit nib zos,

走了一阵又来到,

Zos jik Hmaob Mis Zes mis bif dleuf.

到了卯明则垭口处。

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol bof,

娥里菇便看到,

Bof jik ngax kaob sud jik mas niob,

不远处有间蒿枝房,

Mas niob jik Hmaob Mis Zes mis bif dleuf.

座落在卯明则垭口上。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub zeux lol baif,

秃尾黑狗一见往里钻,

Baif dlat Lit Yub Ndraos Nzal nil ngax kaob sud.

钻进里友卓赞 [6] 的小屋,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol baif,

娥里菇随着进,

Baif draot Lit Yub Ndraos Nzal jik ngax kaob sud.

钻进里友卓赞的蒿子屋。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub lak mas lol byut raot,

秃尾黑狗疲倦想睡觉,

Byut raot Lit Yub Ndraos Nzal dib faod jub.

躺在里友卓赞堂屋里。

Jik Nggos Lit Gub jik mas 1ol dleuk raot,

娥里菇见了便解下,

Dleuk pob zhwb dik lok gaof zib ndret,

解下那十三挟披毡,

Zhangt raot Lit Yub Ndraos Nzal mis got nzhangt.

挂在里友卓赞的墙壁上。

Lit Yub Ndraos Nzal shit niob ngax,

里友卓赞没在家,

Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux lol at,

里友卓赞已沦为,

At jik dub Shab Ndraos Jox Dik Vaos khwd,

沙蹈觉氐奥家的奴隶,

Lit Yub Ndraos Nzal shit zox ndros,

里友卓赞已去当,

Ndros Shab Ndraos Jox Dib Vaos dub shaot deul.

当了富人家的捡柴娃。

Lit Yub Ndraos Nzal draik drod lit sib drod 1ol zos,

里友卓赞天黑返回家,

Zos Lit Yub Ndraos Nzal ghab ndlos ngax,

回到里友卓赞的屋里,

Lit Yub Ndraos Nzal zeux 1ol bof,

里友卓赞看见了,

Bof Nggos Lit Gub jik dlid dlub jik mas zeux lol niob,

有个姑娘和只狗,

Niob lit jik Ndraos Lit Nzal ghab ndlos ngax.

已在里友卓赞的屋子里。

Jik Ndraos Lit Nzal zeux lol zos,

卓里赞回来到,

Zos Ndraos Lit Nzal mis ghab dlaox.

回到卓里赞的门口。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol hxut:

蛾里菇开口说:

Ndraos Nzal yas Ndraos Nzal,

卓赞呀卓赞,

Nis hik lit guk jik Nggos Lit Gub zeux lol at,

娥里菇我发誓,

Nggos Lit Gub zeux lol zhangt,

娥里菇会扶植,

Zhangt gos Lit Yub Ndraos Nzal ndros jiex nwx.

扶植里友卓赞把家成。

Lit Yub Ndraos Nzal daot 1ol zangx.

里友卓赞听后很羞愧。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol hik:

娥里菇安慰道:

Jik Nggos Lit Gub zeux 1ol zhangt,

娥里菇既然有心扶植你,

Zhangt gos Lit Yub Ndraos Nzal ndros jiex nwxl.

扶植里友卓赞把家成。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol hik:

娥里菇继续问:

Diek Lit Yub Ndraos Nzal diek max hmot?

里友卓赞今晚是否有晚饭?

Jik Lit Yub Ndraos Nzal dib hik:

里友卓赞回答说:

Lit Yub Ndraos Nzal ib lwb dab shit max hmot.

里友卓赞独一人哪有饭。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol nus:

娥里菇又问道:

Diek Lit Yub Ndraos Nzal diek max paot?

里友卓赞有锅吗?

Lit Yub Ndraos Nzal zeux 1ol hik:

里友卓赞回答说:

Lit Yub Ndraos Nzal jik nil ib lwb shit max paot.

里友卓赞单身没有锅。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol dleuk,

娥里菇听后就取下,

Jik Nggos Lit Gub dleuk baos laos nwl zeux lol zhot,

娥里菇取下抵针来,

Zhot draot Lit Yub Ndraos Nzal mis ndus deul,

放在里友卓赞火旁边,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol nus:

娥里菇接着问:

Nus diek Lit Yub Ndraos Nzal diek max zhut?

里友卓赞家里有无甑?

Jik Lit Yub Ndraos Nzal zeux lol dib:

里友卓赞回答说;

Lit Yub Ndraos Nzal dab ib lwb shit max zhut.

里友卓赞只一人哪有甑。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol dleuk,

于是娥里菇就取下,

Dleuk jik nil ib lub baos lit nbangb shit job draot,

取下手镯来,

Zhot bik nchik shit lol shit jox draot,

就把它放在,

Draot jik Ndraos Lit Nzal mis ndraif paot,

放在卓里赞抵针旁,

Jik baos laos nwl zeux lol tlik,

抵针突然变,

Tlik at lab paot ndul rol jik mas dwb,

变成一口锅,

Dwb raot jik Ndraos Lit Nzal mis ndus deul.

放在那火上。

Jik baos lit nbangb zeux lol tlik,

手镯也变成,

Tlik at jik nil ib lub zhut jik ndus bit yul jik mas dwb,

变成了甑子,

Mas dwb raot jik ndraos lik nzal mis khod deul.

放在锅上面。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol keuk,

娥里菇又拿出,

Keuk nil bib zot jik nil dlaob lit nbat zeux lo1 ndrid,

拿出几根猪毛出来弹,

Mas ndrid bik nchik dik lol shit jox draot,

弹了好几弹,

Draot jik Ndraos Lik Nzal mis ndraif paot,

放在卓里赞那锅中,

Jik Nggos Lit Gub jik nghaix lit nbat nzab jox nciek liel jik bud paot.

娥里菇让锅里装满肉。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol keuk,

娥里菇又拿起,

Keuk jik nil ib dlib dab ncib ndlix zeux lol ndrid,

拿那颗谷粒出来弹,

Ndrid bik nchik dik lol shit jox draot,

弹了好几弹,

Draot jik Ndraos Lit Nzal mis ndraif zhut,

放入甑子中,

Mas tlik at vas ndlix nciek liel jik bud zhut.

变成满满一甑饭。

Nggos Lit Gub zeux 1ol hxut,

蛾菇便唤起,

Mas hxut lab dlid dlub dlid qyub dyub shit jox ndros,

唤那秃尾黑狗来,

Ndros Lit Yub Ndraos Nzal nghwl naox hmot.

和里友卓赞一起吃晚饭。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub Lit Yub Ndraos Nzal naox jik nik ghat hmot sangt dies dangk,

秃尾黑狗和里友卓赞吃完了,

Jik Nggos Lit Gub naox ndrux ghwb,

娥里菇最后吃,

Jik Nggos Lit Gub jik mas lit naox sangt dies dangk,

娥里菇吃完了,

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol ndros,

娥里菇算是与,

Ndros Lit Yub Ndraos Nzal jik mas niob.

与里友卓赞成家了。

Mas niob daot jik bas zhus ndros gaol zhul,

过了半个月,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol hik,

娥里菇开口说,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol zhot,

娥里菇要让,

Zhot gos Lit Yub Ndraos Nzal jik mas ntried,

让里友卓赞去寻找,

Mas ntried zhangd zhiex zhangd nbat bub.

外出找畜种来喂养。

Lit Yub Ndraos Nzal zeux lol hik:

里友卓赞回答说:

Lit Yub Ndraos Nzal ntried hit daot.

里友卓赞找不着。

Nis hik jik Nggos Lit Gub zeux lol at,

娥里菇做起饭,

Mas at jik nil ghat chaik jik mas faib,

做起早饭来分给,

Faib lab dlid dlub lab dlid qyub dyub naox.

分给秃尾黑狗一起吃。

Nis hik lab dlid dlub lab dlid qyub dyub,

那只秃尾黑狗呀,

Jik mas lit naox nil nies ghat chaik sangt dies dangk,

吃完早饭了,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol zhot,

娥里菇便吩咐,

Zhot lab dlid dlub lab dlid qyub dyub zeux lol hxek,

叫秃尾黑狗来领着,

Hxek Lit Yub Ndraos Nzal drod sib drod mol ntried,

领着里友卓赞出去寻找,

Ntried zhangd ghaob zhangd ghwd shit jox leuf,

寻找粮种后返回,

Leuf guk nus zid zas nus git nwx ghab ndlos ngax.

返回舅爷家里去。

Jik Nggos Lit Gub shit job zhot,

娥里菇吩咐后,

Zhot dlid dlub lab dlid qyub dyub jik.

让那秃尾黑狗朝前走。

At faib ngwl ywl ndros hxek ndix,

秃尾黑狗摇头摆尾在前,

Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux lol at,

里友卓赞紧跟后,

At jik faib ngwl ywl maol ndraif ghwb.

跟着秃尾黑狗后面行。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub jik,

那只秃尾黑狗呀,

Ndraos Lit Nzal jik mas maol shit nib zos,

领着里友卓赞去到达,

Zos bib ndrangb lit yangd gid,

到了半路程,

Zos jik Hmaob Mis Zes mis nies rol.

已是卯明则大寨子。

Jik Hmaob Mis Zes zeux 1ol zhot,

碰见卯明则,

Mas zhot nil ib lwb naos lit geb ndros ndil zhiex,

放只啄木鸟赶牲口,

Jik naos lit geb zeux lol yangt,

啄木鸟天上飞,

Yangt sib sib dlat ghaof ndux,

嗖嗖空中转,

Mas yangt sib sib dib 1ol ndil zhiex,

嗖嗖飞转赶牲口,

Mas ndil 1ol nbox zhiex ndol lol at ib gaox.

把那牲口围成群。

Jik dlid dlub lab dlid qyub dyub ndros qaot leuf,

秃尾黑狗往前走,

Lit Yub Ndraos Nzal jik raof naf.

里友卓赞入神坐着看。

Lit Yub Ndraos Nzal jik mas niob,

里友卓赞一直坐看到,

Mas niob zos ghab dangb dik 1ol nil shaot zhiex,

到了收牧时,

Lit Yub Ndraos Nzal lib bik lwl shit job naf,

里友卓赞看日头快落山,

Hmot zaok ndux dik 1ol shit raol zaok,

夜幕降临天渐黑,

Lit Yub Ndraos Nzal traot nil ib deut draot dus ndix,

里友卓赞心慌撒腿跑,

Traot nil ib deut draot ndrux ghwb.

高低不平脚乱行。

Maol jik raol zaok shit bof gid,

天黑不见迷了路,

Lit Yub Ndraos Nzal jik mas ntried,

里友卓赞找投宿,

Mas ntried raot jik Hmaob Mis Zes nies rol,

来到卯明则大寨子,

Jik Hmaob Mis Zes zeux lol hik:

卯明则头人对他说:

Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux lol ghax?

里友卓赞你晚上会叫吗?

Lit Yub Ndraos Nzal mas ghax jik.

里友卓赞说不会叫。

Mas zeux lol at Hmaob Mis Zes mis khwd yus zhiex.

里友卓赞成了卯明则的牧羊娃。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub jik mas niob,

秃尾黑狗在舅爷家,

Mas niob daot jik nil zib hnub ndros gaol zhul,

住上三天时间了,

Jik nus zid nus zas gid nwx zeux lol hik:

舅爷亲家生疑问:

Mas hik diek Nggos Lit Gub diek raot dub?

不知娥里菇平安否?

Khob sangb dik lol bis jit sangb,

第二天天一亮,

Sangb ndux jox nik vul dab jit nzod,

第二天大清早,

Jik nus zid zas nus gid nwx zeux lol at,

舅爷亲家便起来,

Maol at jik nil ghat chaik lak mas died,

叫人把早饭做,

Jik nus zid zas nus kwd nrws zeux lol haik,

舅爷亲家饭熟了,

Mas haik jik nil ghat chaik jik lol draot,

舀那饭菜给,

Draot jik dlid dlub lab dlid qyub dyub naox,

给秃尾黑狗吃,

Jik dlid lit dlub lab dlid qyub dyub naox sangt dangk.

吃好早饭了。

Nus zid zas nus kwd nrws zeux lol zhot,

舅爷吩咐秃尾黑狗,

Zhot gos dlid dlub lab dlid qyub dyub at faib ngwl ywl ndros drod ghwb.

请那秃尾黑狗快返回。

Dlid dlub lab dlid qyub dyub shit mas lit maol shit nib zos,

秃尾黑狗转来到,

Zos jik Lit Yub Ndraos Nzal ghab ndlos ngax.

到了里友卓赞家。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol hik:

娥里菇一见急切问:

Jik Lit Yub Ndraos Nzal jik nil ib lwb gub shib bof?

怎么不见里友卓赞回?

Nis hik guk khob sangb dik lol bis jit sangb,

第二天天刚亮,

Sangb ndux job mik vul dab jit nzod,

第二天一清早,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol at,

娥里菇就起来,

At jik nil ghab chaik jik mas died.

做好早饭了,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol haik,

娥里菇就舀来,

Haik jik nis ghat chaik draot jik dlid dlub lab dlid qyub dyub naox.

舀来给秃尾黑狗吃。

Jik dlid lit dlub lab dlid qyub dyub naox sangt dangk,

秃尾黑狗吃完后,

Jik Nggos Lit Gub jik nil ib lwb naox ndrux ghwb,

娥里菇才舀吃,

Jik Nggos Lit Gub jik nil ib lwb naox sangk,

娥里菇吃好饭,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol zhot,

便把秃尾黑狗唤,

Zhot jik dlid dlub lab dlid qyub byub at faib ngwl ywl ndros hxek ndix,

吩咐秃尾黑狗前面走,

Jik Nggos Lit Gub at faib ngwl ywl maol ndrax ghwb.

娥里菇跟随后面行。

Jik mas lit maol sit nib zos,

他们前行便到达,

Zos guk Hmaob Mis Zes mis nies rol,

到了卯明则大寨子,

Jik Nggos Lit Gub zeux lol bof,

娥里菇看见了,

Bof guk Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux lol at,

看见里友卓赞,

At jik Hmaob Mis Zes mis khwd dub yus zhiex.

已做卯明则寨头放牧娃。

Jik guk Nggos Lit Gub zeux lol nus:

娥里菇问卯明则寨头:

Jik Hmaob Mis Zes jik mas lit ghax jik at lit jangt?

卯明则头人你要是叫了会怎样?

Jik Hmaob Mis Zes shit jox zhot,

卯明则寨头不愿放,

Zhot Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal draik drod lit sib drod sib ghwb.

放娥里菇里友卓赞回家。

Jik Nggos Lit Gub jik Ndraos Lit Nzal mas lit maol shit nib zos,

娥里菇里友卓赞只好往前行,

Zos jik Nus Lit Zid Zas Nus Gid Nwx ghab ndlos ngax,

去到舅爷亲戚家,

Nus Lit Zid Zas Nus Gid Nwx jik mas mab,

舅爷亲戚牵出,

Jik mas lit mab zhangd zhiex zhangd nbat shit jox draot,

牵出各种种畜出来,

Jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal jik mas yad,

娥里菇里友卓赞没有要,

Mas yad jik nil Nus Lit Zid Zas Nus Gid Nwx guk zhiex ghat chyuk ib.

指定只要舅爷亲戚家几只猫。

Jik nus zid zas nus gid nwx jik mas mab,

舅爷亲戚同意了,

Mas mab guk jik nies ghat chyuk draot,

将几只母猫公猫抱出来,

Draot guk jik Nggos Lit Gub jik Lit Yub Ndraos Nzal jik zeux lol drik.

送给娥里菇里友卓赞背回去。

Jik mas lit drik jik mas lit maol shit nib zos,

他俩背起转来到,

Zos jik Hmaob Mis Zes mis nies rol,

到了卯明则大寨子,

Lit Yub Ndraos Nzal jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol ntried,

娥里菇里友卓赞到处找,

Ntried jik qeut lit byut jik zeux lol rao,

要找住宿的地方。

Jik byut jik Hmaob Mis Zes mis nies rol.

要在卯明则寨子找睡处。

Jik Hmaob Mis Zes zeux lol hik:

卯明则头人出来把话说:

Hik guk Lit Yub Ndraos Nzal jik Nggos Lit Gub jik mas lit ghax jik mas zeux lol at,

里友卓赞娥里菇你俩晚上若发出叫声你两要做,

At Hmaob Mis Zes mis khwd dub yus zhiex.

做卯明则家的放牧娃。

Jik Nggos Lit Gub jik Lit Yub Ndraos Nzal zeux lol ghax,

娥里菇里友卓赞齐答不会叫。

Jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux 1ol nus:

娥里菇里友卓赞反问道:

Mas nus jik Hmaob Mis Zes mas lit ghax at lit jangt?

你卯明则若要叫了怎么办?

Jik Hmaob Mis Zes zeux lol hik:

卯明则头人回答道:

Jik Hmaob Mis Zes mas ghax jik mas zeux lol zhot,

卯明则人若叫了,

Zhot jik Hmaob Mis Zes dib ngax dib qeut zeux lol draot,

我把此地权力让出来,

Draot Lit Yub Ndraos Nzal jik Nggos Lit Gub niob.

全交由你俩来统管。

Jik Hmaob Mis Zes zeux lol zhot,

卯明则头人接着来安排,

Zhot jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal jik zeux lol byut,

安排娥里菇卓赞的睡处,

Byut raot jik Hmaob Mis Zes ngax nghwb nwl.

住处设在马圈旁。

Jik Nggos Lit Gub zeux lol dleuk,

娥里菇就解下,

Dleuk jik hlat shiet hlangb val zeux lol tlik,

解下系腰花带,

Tlik at jik nis bib dus dat ghab chyuk shit jox draot,

系腰花带变成几只猫,

Ndraot guk jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal mis faod njaot,

娥里菇里友卓赞捉几只放在枕头边,

Jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal keuk guk dib nies ghab chyuk draot,

娥里菇里友卓赞又捉,

Draot raot guk Lit Yub Ndraos Nzal jik Nggos Lit Gub mis ghangb deut,

捉几只放娥里菇里友卓赞的脚边,

Jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal jik mas 1ol byut raot,

娥里菇里友卓赞布置好后便睡觉,

Byut raot Hmaob Mis Zes mis ngax nghwb nwl.

安心睡在马圈楼。

Zos ghat dangb dik lol nil dangs hmot,

时至半夜过,

Jik Hmaob Mis Zes jik mas cod,

卯明则便吹起,

Mas cod jik nies bis jis ghwx lit vel jik mas ndrod,

拿起闭气笛来吹奏,

Jik mas lit ndaok njat ghwx njat ndral id,

轻轻敲鼓伴笛音,

Jik Hmaob Mis Zes jik maos ghat nangl ngangs sib sib dax got nzhangd,

卯明则群鼠滋滋顺着墙角跑,

Ngangs sib sib dik lol shit dax dof,

要爬上铺来咬,

Dib nies ghat chyuk jik mas zeux lol dof,

守卫的母猫奋追咬,

Mas dof daot ib beul zix shit ngax.

咬死老鼠堆齐房檐高。

Jik ghab ghat chyuk jik mas zeux lol dof,

公猫更来劲,

Dof daot jik nies ib beul zix drut ngax.

咬死老鼠堆齐房梁柱。

Sangb ndux mik vul dangt jit nzod,

清早天刚蒙蒙亮,

Jik Hmaob Mis Zes zeux lol khwb,

卯明则头人偷偷来探看,

Khwb jik Hmaob Mis Zes jik ngax nghwb nwl,

打开马圈门便看见,

Jik Hmaob Mis Zes daot 1ol ghax.

两堆死鼠吓得大惊叫。

Jik Nggos Lit Gub jik mas zeux lol hik:

娥里菇趁机说:

Jik Hmaob Mis Zes mas lit ghax at lit jangt?

现在卯明则叫了怎么办?

Jik Hmaob Mis Zes jik mas zeux lol hik:

卯明则头人无奈说:

Jik Hmaob Mis Zes jik mas zeux lol zhot,

卯明则头人只有让,

Zhot jik Hmaob Mis Zes dib ngax dib qeut zeux lol draot,

让出卯明则的家园地盘给你们,

Draot jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal niob.

交给娥里菇里友卓赞来掌管。

Jik Hmaob Mis Zes mas mab,

从此卯明则寨头,

Mab jik ndliex dib dwb nwb shit jox draot,

让出了卯明则的特权,

Draot Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal zhyux,

给娥里菇里友卓赞来管,

Nis hit jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal jik mas zeux lol tlik,

娥里菇里友卓赞两人变成了,

Tlik at Vaos Jox Git Myut dangk.

成了熬觉格米 [7]

Jik Hmaob Mis Zes jik mas zeux lol at,

卯明则头人的家人亲族,

Mas at jik Nggos Lit Gub Lit Yub Ndraos Nzal khwd,

成了娥里菇里友卓赞的奴婢,

At jik khwd dub yus zhiex.

成了他俩的放牧娃。


[1] 演唱歌师:朱德清;采录者:王庭芳;翻译者:王庭芳。《娥里菇》:原名称为Nggos Gub(娥菇),这里采用全称Nggos Lit Gub(娥里菇)。

[2] 爷觉格自:苗语译音,人名,娥里菇的父亲。

[3] 召里卡:苗语译音,人名,到娥里菇家做客的年轻男子。

[4] 娥里菇:苗语译音,人名,故事中的主人公。

[5] 卯明则:苗语译音,地名。

[6] 里友卓赞:苗语译音,人名,故事中的男主人公。

[7] 熬觉格米:苗语译音,本意为“汉人皇帝”或“汉人统治者”,这里借指卯明则地盘上的统管者。

苗族古歌:苗汉对照