迁入昭通 [1]
Bwd Lol Dlat Mub Dib Laos
Traot ndux gid nzheb jax bib lob, | 圆圆的天空形成起, |
Xieb dib gid nzheb jax lil vof. | 广袤大地已有形。 |
Nis hik guk xaot nad nis Mangb Lit Vaos at shit raot, | 传说那年莽里奥 [2] 起冲突, |
Git Myut Zhid Nws Hed sheud bwl ndros, | 格米芝能呵 [3] 举家迁, |
Ndros Bid Cieb Zhid Ndrangx Yil ntried gid zaol, | 和比辞芝章依 [4] 寻路逃, |
Ntried gid zaol zaol leuf qeut dyus? | 寻路逃往何方地? |
Ntried gid zaol zaol leuf ghad ndrangl Dib Faod Hniaod. | 寻路逃往发鸟 [5] 地。 |
Nis hik ghad ndrangl Dib Faod Hniaod jik, | 传言发鸟这地方, |
Nik khod dib diex khod dib fangd. | 地势平坦又宽敞。 |
Nis hik guk xaot nad lit jik, | 人们说那一年, |
Jil guk Ad Mangb Ad Vaos jox sieb shit raot, | 阿莽阿熬心凶狠, |
Draik leud ndaok Git Myut Zhid Nws Hed ndros Bid Cieb Zhid Ndrangx Yil jik, | 又来抢夺格米芝能呵和比辞芝章依呀, |
Mas draik bwd dlat ndruf ndrangl Bud Yil. | 被迫迁往补仪 [6] 平坝。 |
Ndrangx Bud Yil jik ghad ndrangl diex ghad ndrangl fangd, | 补仪平坝平坦又宽广, |
Ndrangl fangd ndrangl zid ndit jik nzeuf shul. | 平坦宽敞出青松。 |
Nis hik guk xaot nad lit jik, | 人们说这一年呀, |
Mangb Lit Vaos at shit raot, | 莽里奥起冲突, |
Gid Myub Zhid Nws Hed sheud bwl ndros, | 格米芝能呵举家迁, |
Ndros Bid Cieb Zhid Ndrangx Yil, | 和比辞芝章依寻路逃, |
Ntried gid zaol zaol leuf qeut dyus? | 寻路逃往何处地? |
Leuf ghad ndrangl Dib Faod Xeud. | 寻路逃往夫休 [7] 地。 |
Nis hik ghad ndrangl dib Faod Xeud jik, | 人们都说氐夫地呀, |
Ghad ndrangI diex ghad ndrangl rangs. | 地势平坦海拔高。 |
Nis hik guk xaot nad lit jik, | 人们都说这一年, |
Viet Mangb Lil Vaos at shit raot, | 莽里奥起心不良, |
Git Myut Zhid Nws Hed sheud bek ndros, | 格米芝能呵举家迁, |
Ndros Bid Cieb Bangx Yil, | 和比辞芝章依寻路逃, |
Ntried gid zaol zaol leuf qeut dyus? | 寻路逃往何处地? |
Ntried gid zaol zaol leuf ndrangl Dib Chot Lot. | 寻路逃往冲罗 [8] 平坝。 |
Nis hik guk ghad ndrangl Dib Chot Lot jik, | 人们传说冲罗平坝, |
Ghad ndrangl diex ghab ndrangl fangd, | 平整又宽广, |
Ghaof draob jik lol ghad nzhik Dox Nyul Lyul, | 后山紧靠多南吕 [9] 梁子, |
Ndliex draob leuf ghad nzhik Dib Sot Ndot. | 前方紧接氐松朵 [10] 山脉。 |
Nis hik guk xaot nad lit jik, | 人们都说那一年, |
Mangb Lil Vaos at shit raot, | 莽里奥使坏心, |
Git Myut Zhid Nws Hed sheud bwd ndros, | 格米芝能呵在不下, |
Ndros Bib Cieb Zhid Ndrangx Yil ntried gid zaol, | 和比辞芝章依寻路迁, |
Ntried gid zaol zaol leuf qeut dyus? | 寻路迁往何方地? |
Ntried gid zaol zaol leuf Ndrangl Mub Dib. | 寻路迁往莫第 [11] 平坝。 |
Nis hik Ndrangl Mub Dib ndros shied ndlix, | 莫第平坝产稻谷, |
Draos ndrangx ndros shied nangb. | 莫第平坝产黄瓜和南瓜。 |
Gib Myub Zhid Nws Hed ndros Bid Cieb Zhid Ndrangx Yif jik, | 格米芝能呵和比辞芝章依两家, |
Lit maol mos nghwl zhub laot. | 开始垦荒地。 |
Mas zhot Shad Ndraos Jox Dis Vaos jik mas leud, | 邀请沙蹈爵氐敖, |
Leud Shid Trub Zhyud Zyux Laol mis niux aob ghak dyul shit jox hxaid, | 赶史吐主自老 [12] 的水牛运, |
Hxaid jik ndaot mangx lol bwb dib, | 运那麻秆作肥料, |
Hxaid jik ndaot tud shil niaol lol ndux zhux. | 运那松叶来铺垫。 |
Jik guk ndliex laol jik, | 那莫第城里面, |
Shad Ndraos Jox Dib Vaos mis cat hnub cat hmot ndaok ndral mas ndrod shib dib. | 沙蹈爵氐敖日日夜夜敲锣打鼓声声响。 |
Ghaof laos jik Shad Ndraos Jox Dis Vaos mis, | 莫第城外沙蹈爵氐敖家, |
Cat hnub cat hmot ndaot ndrat lax drod sangb sangb. | 日夜敲锣打鼓声声应。 |
Jik guk ndliex laos Shad Ndraos Jox Dis Vaos mis, | 那莫第城沙蹈爵氐敖家, |
Cat hnub cat hmot cod ghad nzas mik xiuk ndrod ndangb lus. | 日日夜夜吹唢呐响四方。 |
Jik guk ghaof laol Shad Ndraos Jox Dis Vaos mis, | 莫第城外沙蹈爵氐敖家, |
Cat hnub cat hmot cod gub niub gub dyul ndrod dil nghol. | 日日夜夜吹牛角震天地。 |
Jik guk Git Myut Zhid Nws Hed ndros Bid Cieb Zid Ndrangx Yif jik, | 格米芝能呵和比辞芝章依两家, |
Nghwl cok ngax at yil niob, | 开始建房来居住, |
Cok ngax drux at yil zaol, | 修建房屋成家居, |
Cok jik ngax vas jit lus lus lit ndux nzab nzab, | 修建瓦房明亮映青天, |
Ngax drux jit lus lus jit ndux hxud. | 楼房闪耀照蓝天。 |
Ghaof laos jit dlaot veb niex, | 莫第城外四角涂银色, |
Jik chied chied lit hxat niex. | 亮亮银光不停闪。 |
Ndliex laol dlaob veb gub jik, | 莫第城内四周涂金水, |
Chiet chied nis hxak gub. | 四壁金光闪耀生。 |
Gul nis ib lwb Ngaox Mol Mak ndros Dub Bwk Dub Shik Daol Jil mas lol sol mangt naf, | |
Mangt Ndrangl Mub dib ndres faot dib, | 举目放眼莫第城, |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak zhangt njaox zhangt lot nus: | 郜莫玛开口张嘴说: |
Nis hik Ndrang1 Mub Dib ndros raot dib, | 人们都说莫第平坝好地方, |
Ndrangl Mub Dib jil dlaot lol dlaot shit zeuk, | 莫第平坝冰冻难到达, |
Nbut lol nbut shit zos. | 雪花飘不到。 |
Dub Bwk Dub Shik Daol mas 1ol sos hik: | 嘟部嘟思岛开口张嘴道: |
Nis hik Drangl Mub Dib ndros raot dib, | 人们都说莫第好平坝, |
Ndrangl Mub Dib jik zit daot bangx lul druf, | 莫第平坝盛产那棉花, |
Jik deuf nil ghad lub ndros lax ghof, | 棉桃长大如鹅蛋, |
Deuf nil ghad lub ndros lax dail. | 棉桃长大如饭碗。 |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak mas zhangt njaox zhangt lot nus: | 郜莫玛开口张嘴问: |
Ngaox Shad ndros Ngaox Vaos, | 郜沙和郜熬 [15] , |
Mis cat hnub cat hmot fed dub dik nggak jiet shuf nzangx, | 你们日日夜夜把小孩放在床铺上, |
Mas keuk geuf bik lwl drik did ghaof, | 把那背篓背上背, |
Ngaox Shad Jox Ngaox Vaos drik geuf bik lwl maol at shit? | 你们背那篓背去做啥? |
Dub Bwb Dub Shik Daol jik mas lol sos hik: | 嘟部嘟思岛回答说: |
Ngaox Shad Jox Ngaox Vaos drik geuf sib bik lwl maol dlit, | 郜沙觉郜熬背篓背去摘, |
Mas dlit zid daob bangx lul leuf cat hnub, | 日日采摘那棉花, |
Dlit jil zid daob bangx lul leuf cat hlit. | 月月采摘那棉桃。 |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak zhangt njaox zhangt lut nus: | 郜莫玛开口张嘴问: |
Ngaox Shak Jox Ngaox Vaos dlit zid daob bangt lul 1ol at shit? | 郜沙觉郜熬采摘棉花去做啥? |
Dub Bwk Dub Shik Daol jik mas 1ol sof hik: | 嘟部嘟思岛回答说: |
Ngaox Shad Jox Ngaox Vaos dlit zid daob bangt lul lol ndot ndaob, | 郜沙觉郜熬采摘棉花去织布, |
Mas dlik zid daob bangx lul 1ol at zhux, | 采摘棉花去纺线, |
Dlik zid daob bangx lul 1ol at nbas. | 采摘棉花做绸衣。 |
Jik guk nil ib lwb Ngaox Mol Mak, | 那郜莫玛呀, |
Ndros Dub Bwk Dub Shik Daol jik mas lol mangt, | 和嘟部嘟思岛放眼望, |
Sib lwb bit jox mangt, | 回头放眼看, |
Mangt naos yangt naos jox ghab gheus jik mas chod, | 他们看见弯嘴的大雁, |
Chod njaox daot lil kaol keuk, | 把弯弯的长嘴伸下去, |
Keuk Ghad Box Mangb Ghad Box Vaos shid, | 捡食敢波莽敢波熬 [16] 米粒, |
Zhieb ndlix ndraif liex. | 捡食在那稻田里。 |
Naos yangt naos jox ghas gheus jik mas chod, | 那弯弯的长嘴大雁, |
Chod njaox dab lik kaok keuk, | 张开那弯曲的长嘴, |
Keuk Ghad Box Mangb Ghad Box Vaos ghaob hib zhieb, | 捡食敢波莽敢波熬的粮食粒, |
Mas keuk draot draif hangd ghat dib nkab. | 捡食在那山弯的旱地旁。 |
Dub Bwl Dub Shil Daol jik mas ndangx, | 嘟部嘟思岛打开, |
Mas ndangx hnwd ghat dreut raof zieb deut, | 伸脚使力张开弩, |
Lad bod naos yangt naos jox ghab gheus. | 要射那长嘴大雁。 |
Nil lwb Ngaox Mol Mak xangb dit kis las lol ndros ndrel, | 郜莫玛伸手赶紧拦, |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak zhangt njaox zhangt lot hik: | 郜莫玛张嘴开口问: |
Diel mas diel guk gis yad ndangt hnwd ghat dreut raof zieb deut? | 是不是你要射杀那大雁? |
Dub Bwl Dub Shit Daol mas bod, | 嘟部嘟思岛抬弩射, |
Bod naos yangt ghab gheus draot draif liex, | 射杀大雁在田边, |
Bod naos yangt naos ghad gheus draot ndraif hangd. | 射杀大雁在山弯。 |
Mangb Lit Vaos at shit raot, | 莽里奥找麻烦, |
Mas hxek Dub Bwl Dub Shik Daol shit lit maol. | 把嘟部嘟思岛抓走了。 |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak, | 剩下一个郜莫玛, |
Nil aob ziet aob mas shik nghwl ndlos, | 伤心眼泪往下掉, |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak, | 剩下一个郜莫玛, |
Cat hnub cat hmot mas syuk lik guk, | 日日夜夜呀, |
Syuk dub nies yangt ghas gheus guk shib baob gid. | 像一只迷失方向的大雁。 |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak. | 剩下一个郜莫玛, |
Cat hnub cat hmot jik, | 日日夜夜呀, |
Nis aob ziet aob mas shil nghwl baob. | 伤心眼泪往下掉。 |
Nil ib lwb Ngaox Mol Mak, | 剩下一个郜莫玛, |
Nis cat hnub cat hmot jik, | 日日夜夜呵, |
Mas maol ib dral shif ndlos at ndlol. | 每走一步泪成行。 |
[1] 《迁入昭通》:是一首反映少部分滇东北苗族为躲避战乱从外地迁到贵州威宁,云南彝良、昭通等地的古歌,歌名有的书籍叫《苗族迁入昭通坝》,有的叫《苗族迁入彝良》,收入本书时改为《迁入昭通》。演唱歌师:王世崇;采录者:杨忠信、陆兴风、王建国;翻译者:杨忠信、陆兴风、王建国。
[2] 莽里奥:苗语译音,苗族对彝族和汉族的统称。
[3] 格米芝能呵:苗语译音,人名。
[4] 比辞芝章依:苗语译音,人名。
[5] 发鸟:苗语译音,地名,指今云南省彝良县奎香一带。
[6] 补仪:苗语译音,地名,指今云南省彝良县毛坪里一带。
[7] 夫休:苗语译音,地名,指今云南省彝良县毛坪龙潭。
[8] 冲罗:苗语译音,地名,位于今贵州省威宁彝族回族苗族自治县境内。
[9] 多南吕:苗语译音,山名,位于今贵州省威宁彝族回族苗族自治县境内。
[10] 氐松朵:苗语译音,山名,即西凉山,位于今贵州省威宁彝族回族苗族自治县境内。
[11] 莫第:苗语译音,地名,指今云南省昭通。
[12] 史吐主自老:苗语译音,彝族领主称谓。
[13] 郜莫玛:苗语译音,(姑娘)人名。
[14] 嘟部嘟思岛:苗语译音,(男青年)人名。
[15] 郜沙和郜熬:苗语译音,这里指汉族妇女。
[16] 敢波莽敢波熬:苗语译音,这里指彝族和汉族妇女。