搜索
  登录

背井离乡到环州
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-12-01文章字数:字

背井离乡到环州 [1]

Nghaf Dib Nghaf Qeut Deuf Huas Zhoud

Xaot lit nad yad zeux lol njot,

今年还记得,

Mangs njot taot bib lwb ghak laol ieb shaok ndlas.

记得老人苦和难。

Shaod mex ad hmaob ad laol mtis,

可怜苗家父老们,

Gyuf sangt ab cieb ab vaof xaot,

历尽千辛万苦程,

Nghaf sangt ieb nbwf ndros qeut niob,

丢弃苦难的故乡,

Hak shied hak bangt njit draob hxws,

翻山越岭无止尽,

At ndix at ghwb sak gid maol,

趔趔趄趄探路走,

Bib lol njaol laib langl nzhik draob,

迁徙来到高山顶,

Khab niaos bwd dlif zhid hnub niaol.

方才逃脱苦日子。

Draik baos raod lik nggof raod dlub njieb,

又进入黑洋大箐,

Raod lik nggok raod ncit xyud xyud,

浩瀚林海呼啸啸,

Dlaod deul lib lus jit got ndaot,

熊熊大火亮树根,

Nid ib zhangx vaix ib beu.

这一堆来那一堆。

Ndrangb hnub naf mas bof,

白天不见亮,

Hmot ndux jit lib lul.

晚上光闪闪。

Zyux laol zib khwd dax ndlaif naf,

土司差人来窥探,

Khwd naf khwd dax nus:

彝人来盘问:

Mis ghad shit dwd nwb?

你们什么人?

Bib dib hik:

我们这样答:

Bib guk Ad Hmaob.

我们是苗族。

Khwd draik nus:

彝人又问道:

At jangt deuf draob nid?

为什么来到此山中?

Bib dib hik bwd shaok ndlas.

咱说逃难到此山。

Mangb khwd drod sib drod maol hik,

彝人转身回去报,

Zyux Laol jik mas nzhws.

土司不相信。

Mangb zhyud zid khwd draik dax nus:

彝主差人又来问:

Nad mis traot khod dyus lol?

你们从何地来?

Bib jik mas dib lul.

我们不开口。

Mis dwd nwb ghad shit?

你们什么人?

Bib jik dib lul hik:

我们便答道:

Zhot gos Zyux Laol jwx nwl dax,

请你土司骑马来,

Bib keuk cat zhangd hik khet nil,

我们样样给他说,

Nil zeux baob ntraik at jangt lal.

他就知道根由了。

Mangb khwd drod sib drod 1ol leuf ngax,

彝人转身回家去,

Zyux Laol kws nws jwx nwl njaol.

土司真的骑马到。

Bib at ngaox ndros nil hik:

我们吟歌向他说:

Bib guk Ad Hmaob,

我们是苗族,

Zhad yad gis dlaok dib 1ol ndlaif niob,

只要你一块地方来栖身,

Nghas nws Zyux Laol 1ol at khwd,

愿为土司当奴隶,

Zot niangb ghat ncaik dax zaik sangt,

接亲嫁女来接送,

At zhieb at cud dax val yul.

逢年过节来侍候。

Zyux Laol naos sangt ad sieb las,

土司听后心欢喜,

Zyux Laol khet draob dib bib niob.

指定山坡我们住。

Xaot nad zeux 1ol njot,

往事还记得,

Mangs njot bib lik ghab laol ieb shaok ndlas.

记得老人们的苦和难。

Ib cieb yif bat nis ngaof bwb xaot,

一千八百二十五那年,

Huas Zhoud Zyux Laol njaol Saod Nof,

环州土司到骚诺,

Mangs khwb ab njaox lol ndws niangb.

开口来把亲事提。

Lus Jad Zyux Laol lol dib hik:

禄家土司回答道:

Mis dax hik ncaik gud dib jiet,

你们提亲我答应,

Gud zhad ghat ncaik dlat gis ngax,

我若嫁女到你家,

Lad gos hmaob khwd ndros ghat maol,

要苗奴去陪嫁,

Huas Zhoud Zyux Laol kws nws dib.

环州土司全答应。

Ghat ncaik jaix niaol lol njaol dangk,

嫁女之日来到了,

Zyux Laol said dlaot jeuf ngaox ndraos,

土司选六对小伙和姑娘,

Zox Zyux Laol ncaik njaol Yuns Nanf.

随着土司女往云南。

Dub dik hlak gyud hnwd maol vaif tak,

苗家青年扛弩走在前,

Zhyud ncaik jwx nwl maol bid ndrangb,

主家小姐骑马走中间,

Ngaox dik ncaik gyud jut maol ndraif ghwb.

苗家姑娘抬嫁妆走后面。

Ib ghait dwd nwb zieb dlix leuf,

一帮人马逆江行,

Mad sangt ib njak draik ib njat,

走了一程又一程,

Maol njaol got draob nbut nzhut,

走到乌蒙雪山 [2] 脚,

Njit draob nbut nzhut nbut bit chat.

山顶尽是雪花飘。

Maol lix maol njaol Hmaob Ngax Rul,

走呵走到卯嘎汝 [3]

Jat hlob not mas max kaot kaod,

风寒交加没办法,

Ntried kaod ndod ndaot lol langl ngax,

设法砍树当风墙,

Pat cib deul lol lax shit fad.

劈开柴块铺上面。

Fed sangt nief vaif ad ghwb dib,

丢弃父母和故土,

Deuf nis sangb ndux naf draot ghwb,

步入他乡回头望,

Gat mas ndlyul sangt ghad taob aob,

眼泪流去几桶水,

Dad lied lol njaol Huas Zhaud dangk.

慢慢来到环州地。

Huas Zhoud Zyux Laol niob nzhik hxws,

环州土司住山顶,

Zyux Laol lwd ncaik jox sieb raot,

土司女儿心肠好,

Ndros nil box yeul shis njis dek,

与她婆公齐商量,

Yad ib dlaot dib draot bib hmaob,

要块地来分苗民,

Zhot gos faib ngeuf maol at nwx,

让其双双去成家,

Zyux Laol dib lit dib gik nchik,

土司答应许诺言,

Zyux Laol zhot gos bib Ad Hmaob,

土司让我们苗家,

Niob dlat ndangt rangs bik jok veb,

住在半坡石旮中,

Faib ngeuf faib bak maol at ngax,

成双成对去建房,

Ngax nghwb ngax langl gil shik ntlok,

草房屋垛紧相连,

Hlangt dub xangt fed ad rol hmaob,

在此生儿育女建村寨,

Keuk nil dik nzit Ad Hmaob Hangd.

给此取名苗家湾。

Des nid sangt bib Ad Hmaob,

从这起我们苗家,

Nghaf dib nghaf qeut zeuf niob Huas Zhoud dib,

背井离乡定居环州地,

Nbangx Zyux Laol at ghaob,

帮土司把地种,

Gaox rod yif Zyux Laol.

守护土司家。

At zhieb at cud zox gangb gid,

逢年过节遵其规,

Cat xaot nangb hlit sieb ib,

每年正月逢初一,

Cat yif jox dlangb nbat sangt Zyux Laol.

家家提猪脖颈肉去拜年。

Des nid bib Hmaob niob Huas Zhoud,

从此苗家在环州,

Dub yif dub gyud dul dul zaol.

儿子儿孙得繁衍。


[1] 《背井离乡到环州》:是一首流传在云南省楚雄彝族自治州苗族地区的古歌,讲述的事件发生在清朝时期,反映苗族从乌撒彝族领主的地盘再次作为陪嫁迁徙到云南环州(今云南省楚雄彝族自治州一带)的故事。演唱歌师:王光明;采录者:龙运泽;翻译者:龙运泽。

[2] 乌蒙雪山:这里指云南禄劝县的乌蒙雪山。

[3] 卯嘎汝:苗语译音,地名,指云南禄劝县马鹿塘一带。

苗族古歌:苗汉对照