搜索
  登录

起源
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-12-01文章字数:字

起源 [1]

Sub Byul

Lad xaot lit nad lad zeux lol baob,

远古的事现在还知道,

Mangs baob guk lad dib ghat shit shit nies byul,

大地刚形成的时候,

Lad dib lit byul lad mas byul,

地就有了边缘,

Byul draot lad dib ghos lof had.

地是圆圆的大地,

Nad lad dib ghos lof max jik ib lub lad nief draob.

圆圆的大地有高山。

Jik taot guk lad ndux mib sieb khad nies byul,

天刚刚形成的时候,

Byul lad aob mib sieb ndlyul draik tak,

江河悠悠流淌向前去,

Mangd baob guk lad dlix mib sieb ndlyul yub ywl leuf dyus?

它悠悠流淌去何处?

Jik guk lad aob mib sieb ndlyul yus jik Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos yas.

江河悠悠流淌去浇灌直米利利莫 [2] 平原呀。

Nik hik jik Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos niob qeut dyus jik?

传言的直米利利莫大平原在哪里?

Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos jik,

直米利利莫大平原,

Mangs niob jik Ndlos Hlangb Dleud Dib draot dlaob gub yas.

在世间的四方中心地呀。

Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos dib jik guk dib ghwl lit ndrangl diex.

直米利利莫平原地平气候暖。

Lad xaot lit nad lad zeux lol baob,

过去的事如今还知道,

Mangs baob Gid Zib Yeul Laol,

知道格资爷老 [3]

Ndros Yeul Jox Bik Khaod jik,

和爷觉毕考 [4]

Hxet lab Hmaob Mik Nzhil niob jik,

带领卯米直居住在,

Mas niob dib sieb dlaok nbut hlob,

住在高寒的积雪地,

Jil bib Hmaob Mik Nzhil niob shit daol,

严寒的高山难住呀,

Niob draot lad dib tit xeud hnangd guk bit deut naos.

那里只披兽皮来御寒。

Lad xaot lit nad lad zeux lol baob,

过去的事如今还知道,

Dub dlangb dub sid xaot zut dros,

这一年起兵祸,

Dub dlangb dub sid bud ndliex dib,

天兵神将满世间,

Gid Zib Yeul Laol ndros Yeul Jox Bik Khaod jik,

格资爷老和爷觉毕考,

Mangs zaol shit daol yas.

实在难忍耐。

Draik baob xaot nad jik,

还知那一年,

Zhid niex gik zhid xaot,

天灾又不断,

Zhid niex gik zhid xaot jik,

天灾荒年日子难,

Jos cud cud shit shied,

种起小米没收成,

Jos bit caod tlil ad ndlaL,

栽下毛稗变秕壳。

Zhid niexzhid xaot shit max naox,

天灾荒年没粮吃,

Zhid niexzhid xaot shit max Hnangd,

天灾荒年无衣穿。

NdIiex dib dwd nwb sheud bal dros,

世间战火烽烟起,

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod zaol shit daol,

格资爷老爷觉毕考难忍,

Gid Zib Yeul Laol Ndros Yeul Jox Bik Khaod jik,

格资爷老和爷觉毕考,

Hxek las dik yaok shik buk bwd,

只好率领儿孙往外逃,

Bwd lik daol daol bwd leuf dyuf?

往外逃往哪里去?

Bwd maol dlat jik,

往外逃往呀,

Sangd hnub dax ghad nies dlix.

要逃到东方大江边。

Mangs ntried daot lad dib dib ghwl niob gid dlib,

可惜那地方路程远,

Jil maot lad ndus lit lad maol lit xangt xaot,

沿着河走要七载,

Ndox lad nzhik lit draob jil lad maol lit xangt hlit,

顺着山行要七月,

Mangd njaol tad ndus lit dlix nchait aob laox,

沿着河走怕水阻,

Ndox guk lad draob lit sieb jik nchait guk lad ndrel gid,

顺着山行怕峰拦。

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod jik,

格资爷老爷觉毕考,

Hxek lab dik yaot jik mangs maol zos,

带领儿孙逃离到,

Mangs maol zos shit niob dlix.

去到江边住下来。

Sangd hnub dax ghad nies dlix,

东方大江边,

Qeut diex quet fangd yas,

宽广又无边,

Nik hik guk ghad shit dib?

那叫什么地方?

Nik hik guk jik,

人们都说呀,

Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos yas.

是直米利利莫平原。

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod,

格资爷老爷觉毕考,

Maol jik nik shib nies maol zos jik,

刚刚到那里,

Shit max nik ghad shit lol Dub Lit Muf naox,

没啥给都里目 [5] 吃,

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod,

格资爷老爷觉毕考,

Hxek lab dik yaot jik mangs maol,

领着儿孙们四处寻,

Hxek lab dik yaot jik shit nies dlit,

领着儿孙们四处摘,

Mangs dlit zid shit dlob jik,

去摘那竹米果,

Leuf bif draob ndros lol naox.

去上山摘来充饥。

Gid Zib Yeul Laol jik,

格资爷老,

Yeul Jox Bik Khaod naox shit daol.

和爷觉毕考吃不饱。

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod,

格资爷老爷觉毕考,

Mas hxet bib lib ghak laol ndraos,

带领众人去采摘,

Ndraos raob ghab jaob leuf ndruf dlix,

到江边采摘画眉菜,

Ndruf dlix jik mangs zeuf,

河边生长有,

Zeuf jik zit shit ndlis,

长有红刺果,

Zeuf jik nik zit shit ndlis jik,

生长的红刺果,

Zeuf jik nik shiedgik ndal.

熟得红彤彤。

Ndlix aob shied vangx gib rieb,

稻谷黄澄澄,

Dlix aob zeux jos ghak nzhak jik,

稻谷和高粱,

Shied lik shied gik zhal,

长得红艳艳,

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod,

格资爷老爷觉毕考,

Shit daot ghad shit lol dik nzit,

不知取啥名,

Mangs hxut zid shit ndlis jik,

就把红刺果,

Hxut at zid ndus dlix.

叫做“紫杜梨”。

Hxut ndlix aob ndlix ndlaosjik hxut nik at ndlix,

把糯稻米称为“莉”。

Hxut zeut job ghak nzhak hxut at ghad nzhak jik.

把红高粱称作“阿揸”。

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod jik,

从此格资爷老爷觉毕考,

Mas max nik ghab ndrangl dib ghab ndrangl liex jik.

有了宽广的米粮坝。

Gid Zib Yeul Laol Yeul Jox Bik Khaod jik,

格资爷老爷觉毕考,

Dub yif dub gyud jik,

儿子儿孙呀,

Mangs niob Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos dul dul zaol yas.

生活在宽广的直米利利莫大平原上。


[1] 原歌名为《格资爷老往东迁》,演唱歌师:杨雅各;采录者:陆兴风、王建国;翻译者:陆兴风、王建国。

[2] 直米利利莫:苗语Nzhil Mik Lik Ndrangl Lik Mos译音,直米利是苗族先民居住的大地名名称,利莫是位于直米利上的平原名称。

[3] 格资爷老:苗语Gid Zid Yeul Laol译音,人名。在滇东北苗族古歌里面,格资爷老是第一个带领苗族先民迁徙寻找居住地的人物,他的主要功劳是带领苗族先民从自格鸟地迁徙到“东方大河边”,发现了可食用的稻谷、高粱等植物,阿髦部落开始有稳定的居住地,并逐渐强大起来。和他同一时期的另外一人物是爷觉毕考。其中格资爷老的儿子后来成了整个阿髦部落的首领,即格蚩爷老,或称格米爷老。

[4] 爷觉毕考:苗语Yeul Jox Bik Khaod译音,人名,和格资爷老是同一时期的人物。

[5] 都里目:苗语Dub Lit Muf译音,意为“尚未开化的人群”。

苗族古歌:苗汉对照