搜索
  登录

始祖——主世老
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-12-01文章字数:字

始祖——主世老 [1]

Ndux draos khab byuk draos,

天开始形成的时候,

Jix guk dib draos draos dox qeut.

大地的山岭已成形。

Ndliex dib dwd nwb jik Zhyud Shik Laol draos draot,

世间出了主世老,

Draos draot dus ndix Draob Veb Nzhaol ghab qeut sieb,

主世老看中岛伟照 [2] 高山,

Ndliex dib draob veb nzhaok raod lit nggus dlub lib njieb,

岛伟照林海黑黝黝,

Jix guk draob veb nzhaok raod nggol zaok at ndit

遮天蔽日翠绿葱茏,

Jix guk draob veb nzhaok jik raod lik nggol ncit xyud xyud.

青山林涛响哗哗。

Zhyud Shik Laol bik lwl shik jox Mangt,

主世老来来去去观察,

Draob veb nzhaok jik nghaix jab lit gaot dul dul niob,

岛伟照野鹿成群跑,

Zaik jox mik shaik dul dul zaol,

麂子野牛遍地游,

Naos lyul bal naos lyul ncad mangs ngangs jik bis nras ndraif ndliex zak jik,

山崖狮虎到处窜,

Dlangd yib dik jik niob zak nghot,

深涧险谷雕鹰飞,

Zhyud Shik Laol ndyuf shit nghot,

主世老凝神沉思着,

Jix guk Zhyud Shik Laol sieb shit das,

主世老心不屈服,

Zhyud Shik Laol sieb shit zaok jik,

主世老不甘心,

Zhyud Shik Laol ntried kaot ngaot jik,

主世老思量找对策,

Zhyud shik laol byul cok ncaot jik,

率众人搭棚住树梢,

Zhyud Shik Laol dlangb nwb zik zaol gof laod raod yas,

把开发林海的工具备齐,

Mas hxod jik nil ghab daok jox duk dil,

将磨好的斧头握在手中,

Mas hxod jik his ghad zak traik shuk dlad.

把备好的弯刀系腰身。

Max hnub Zhyud Shik Laol nghwl lax Laot,

一天主世老开始砍火地,

lax laot ted ted leuf dox zyus,

砍得树响嘎嘎震山岗,

Lax laot ted ted leuf draob hangd,

铲得草木唰唰应山谷,

lax leuf nil zib hnub shit gaox zyus,

砍了三天只砍一小片,

Lax jax hnub dus ghat dies baos ib bet,

砍了九天才现一小团,

Lax laot ted ted nis laod raob yas,

砍伐树木像割菜,

Lax laot ted ted nis laod cat.

割断树根似剃头。

Zhyud Shik Laol mas lax ndliex dib jik raod lik nggof das bib dab jik,

主世老砍树一片片,

Mas lax ndliex dib raod lik nggof ghaos ghak liel jik.

砍下的树木一团团。

Max hnub Zhyud Shit Laol laox laot khad laot bit qangt lit ndlaox vangx,

砍倒的草木日晒叶焦黄,

Zhyud Shik Laol ndaot mangx ndaot dad khad gik ndal.

主世老砍的苍木树干枯。

Changd ndux changd ndraos ndril,

天空晴朗朗,

Max hnub jik Zhyud Shik Laol nghwl hleud laot,

一天主世老点火把地烧,

Zhyud Shik Laol laot gub mib sieb,

熊熊火焰腾空起,

Mas gub nil ib hlit shit gaox zyus,

烧了一月没到边,

Mas gub jik nil zib hlit ndus dit ndraif mas shit shak.

烧了三月未相连。

Jil laot gub laot bit hmot,

火地昼夜在燃烧,

Gub guk nghaix jab lit gaot bwd leuf gangb zak,

烧得岩羊麂子寻缝钻,

Gub guk zaik jox mik shaik bwd leuf raod lit nggol dlub,

烧得野鹿野牛林外跑,

Gub guk naos cok ncaot bwd leuf raod lit nggol dob,

烧得野猪直往深箐窜,

Mangs yaif jik naos lyuk bal dlaob ghat hnaod,

烧得猛虎皮毛起火苗,

Mangs yaif jik naos lyuk ncad ghat zheud yas,

烧得雄狮周身冒青烟,

Mangs yaif jik naos bib nangb gos dut deut jik,

烧得莽蛇皮焦鳞开绽,

Gub guk nangl naos naot lik hed,

烧得飞禽无奈凄声叫,

Gub guk zhod fwt ndraot ghak leul,

烧得猛兽难熬在嚎啕,

Nghaix raod zas zaol shit daol,

飞禽走兽奈不住,

Nghaix raod zas chaik qeut bwd yas.

大大小小全迁逃。

Changd ndux changd ndraos ndril,

晴天晴朗朗,

Deuf ndux chieb chieb jik lol ndos gik ndyus,

春天来到风习习,

Naos 1ol lak naos ghax,

百灵鸟争春喳碴叫,

Gangb lol lak gangb ghax,

昆虫闹春啷啷鸣,

Ndros nil bib dus shik bwk yangt bis laslok zhub ndux,

百灵鸟忙着报春喜,

Zhut nil box chaos ndol ghangb,

催促妇女快干活,

Zhut nil yeul dmos ndol laot.

催促男人忙耕种。

Daot laot dut nil ib ndol lol beb cud,

划块火地撒小米,

Daot laot dut inil~!ib~ndol lol jos dib.

留块火地种黄瓜。

Cud dax cud ghat job,

小米萌芽叶吐翠,

Dlib dax dlib bib lob,

黄瓜露瓣叶儿圆,

Cud hlob hnangb hnangb dlaod at niangs,

小米穗子沉甸甸,

Dlib zit bis dus lax nggak nbangb.

黄瓜粗如手膀子。

Zhyud Shik Laol gis niaos ncaik Nggus Nzeuf,

主世老的幺女娥翠,

Cat hnub dut lad maol rod dol mangb,

每天都去地里守护,

Cat hnub dut lad maol rod dol naf,

每天都去地里守看。

Deuf ndux chieb chieb dab nziek nziek,

晴天明朗朗,

Zhyud Shik Laol gis niaos ncaik Nggus Nzeuf dlit,

主世老幺女娥翠摘黄瓜,

Dlit dlib mas nzyuk zid dlit ghat dlib mas nzyuk nief,

外出没有告诉爹和娘,

Zhod zaix ghat ndlaos mangs dok,

林中老虎出来咬,

Dok Zhyud shik laol mis ncaik,

咬死主世老幺女娥翠,

Zhod zaix ghak ndlaos mas dof ncaik nggus nzeuf draot ndus laot,

娥翠被虎伤害在地边,

Zhod zaix ghak ndlaos mas dof ncaik nggus nzeuf draot ndus dib.

娥翠被虎伤害在地头。

Nil ghad shit jox sieb dlub?

谁的性子烈?

Zhyud Shik Laol jox sieb dlub.

主世老的性子烈。

Ghad shit jox sieb caod?

谁的性格刚?

Zhyud Shik Laol jox sieb caod.

主世老的性子刚。

Zhyud Shik Laol jox ndangx neiek liel,

主世老闻讯舞剑,

At zhod zaix ghat ndlaos mis shib njaok.

誓杀猛虎当枕头。

Hxut draot hmaob baos shit ncit dlok jik,

他邀了下寨人商量,

Zhyud Shik Laol hxut draot Hmaob Daos,

主世老召唤下寨人,

Hmaob Daos shik ncik dlok jik,

下寨人微笑到,

Hmaob Daos jik mas njit,

下寨人许诺爬上山,

Mas njit dlat Zhyud Shik Laol ghat laot dib,

爬到主世老的荒地里,

Mas njit dlat Zhyud Shik Laol ghat laot qeut.

爬到主世老的荒地头,

Hmaob Daos jik mas leud,

下寨人遍山撵,

Mas leud daot nil bik duk ghad nzangLzhaos.

打到只小野物。

Hmaob Daos jik mas gyud,

下寨人扛起猎物,

Gyud nil bik duk ghad nzangl zhaos,

扛起的这只小野物,

Zhot njat draot Zhyud Shik Laol ghat qangd mangt.

放在主世老的堂屋里,

Zhyud Shik Laol ndros dax mangb,

主世老出来看,

Shit nzif Zhyud Shik Laol ghat qangd mangt.

主世老看到的是刺猪。

Zhyud shik laol mangs hxut draok Hmaob Zis,

他约了上寨人讨论。

Hmaob Zis shik ncik dlok,

上寨人微笑到,

Hmaob Zis jik mas njit,

上寨人许诺爬上山,

Mas njit dlat Zhyud Shik Laol ghat laot dib,

爬到主世老的荒地里,

Mas njit dlat Zhyud Shik Laol ghat laot qeut.

爬到主世老的荒地头,

Hmaob zis jik mas leud,

上寨人遍山撵,

Mas leud daot nil bik duk ghad nzangl dlid.

打到尾巴似狗的猎物。

Hmaob zis jik mangs gyud,

上寨人便扛起,

Gyud nil bik duk ghad nzangl dlid,

扛起这头似狗的猎物,

Zhot njat draot Zhyud Shik Laol ghat qangd mangt,

放在主世老的堂屋里,

Zhyud Shik Laol Shit nzif ghat qangd mangt.

主世老仔细看是只狼。

Zhyud Shik Laol hxut draot Lyus Jox,

主世老吩咐猎手力觉 [3]

Jik Lyus Jox faot chaot laot,

力觉披着长发追猛虎,

Lyus Jox ndaok zhod gyud lol njaol,

力觉杀死猛虎扛在肩,

Lyus Jox jik mas gyud Zhyud Shik Laol ghat qangb mangs.

送到主世老家请他瞧。

Zhyud Shik Laol dlat tat mangb,

主世老上前仔细瞧,

Nil nbex ndros lax nzax ghat jid kub bit kangt lit njix cok,

虎耳像扇身似柴筒子,

Ghab mas ncuk rul ndros lax kob.

眼如小碗闪着光。

Zhyud Shik Laol hxut ndliex dib dwd nwb lib ghak laol ndros dax naf,

主世老请各地长老来看,

Shib yos ndliex dib dwd nwb ghat laol zhiex shuk ngax.

大家认定不是温性家畜。

Zhyub Shik Laol mangs hxut ndliex dib dwd nwb lib ghak laol ndros dax at nghaix,

主世老请长老们剥虎皮,

Ieuk nil ghab deut tab ndlub dlies,

好好把皮撑起来,

At daot jax jaof jangt bik daf nbeus,

将虎肉分成九十九堆,

Shik zaok ndliex dib lib ghak laol nghwd nzas chaik.

给九十九位老人品尝。

Jix guk Zhyud Shik Laol taik gheuk taik zhak jot cat rangx,

主世老刻木来记事,

Zhyud Shik Laol taik gheuk taik zhak njot hnub njot niao1 jiet,

主世老刻木棒记天时,

Zhyud Shik Laol mas hxak gid bit dab Draot,

主世老修平坦的路,

Des nib Zhyud Shik Laol dub yib dub gid xangt bis ndos,

从此子孙繁衍传后世,

Zhyud Shik Laol hlad yib gid ndws jik at ndos jik,

重子重孙遍天下,

Zhyud Shik Laol guk ndliex dib dwd nwb dub yib dub gid ghat jangb got.

主世老是人类的始祖。


[1] 演唱歌师:杨芝、张明、潘显;采录者:王明基、杨荣新;翻译者:王庭芳、朱玉祥。主世老为苗语Zhyud Shik Laol译音,人名,是苗族远古刀耕火种时期的始祖。

[2] 岛伟照:苗语Draob Veb Nzhaol译音,地名,意为“积石山”。

[3] 力觉:苗语Lyus Jox译音,人名。

苗族古歌:苗汉对照