搜索
  登录

洪水滔天
所属图书:《苗族古歌:苗汉对照》 出版日期:2015-12-01文章字数:字

洪水滔天 [1]

Aob Hlob Zib Ndaos Mas

Traot ndux gib zhieb jax bid lob,

九重天刚形成的时候,

Traot Nis Bob Ncat Sod lak gid lol niob.

妮婆彩梭 [2] 已住在这里。

Xieb dib geb zhieb jax lik vaol,

当九州处在混浊时,

Traot Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol gik lol zos.

召乔自嘎老 [3] 已住这里。

Nis Bob Ncat Sod lit raot ngaox,

妮婆彩梭美如仙,

Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol khab lol baob,

召乔自嘎老具有智慧,

Nis Bob Ncat Sod shib nib ndros ndros Dlaob Jaol Zyul Chad Laol ab yif zaol.

妮婆彩梭便与召乔自嘎老结成夫妻。

Nis Bob Ncat Sob Dlaob Jaol Zyul Chad Laol jik mas max yas,

妮婆彩梭召乔自嘎老夫妻很恩爱,

Max daot nit zib mas nul jik,

养育了三兄妹,

Ghab hlob shit daot jid nis dik nzit,

老大难取名,

Chad hlob nzit Ndraos Youb.

便叫他召友 [4]

Chad gyud shit daot ghad jid nil dik nzit,

老二名难取,

Zhot gas ghad gyud nzit Ndraos Yax.

便叫他召亚 [5]

Changd ndux changd ndraos ndril,

晴天明朗朗,

Max hnub Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib,

召友召亚长大去垦荒,

Dangs hnub njeuk nik ghab rangs dib.

一天开出半坡地。

Njeuk nil ghab lax gik ghat taok,

挖出的泥土一块块,

Njeuk nil ghab lax gik ghat jod.

挖出的泥土一坨坨。

Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub nghwl sied khet,

列老史处格米爷觉郎努诚心来指教,

Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub mangs ndlws jyux bwt,

列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖,

Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox.

偷把土块复原样。

Changd ndux changd ndraos ndril,

晴天明朗朗,

Hnub ghwb Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib,

第二天召友召亚去挖地,

Maol zos nik ghab quet guk njeuk dib,

去到昨天挖地处,

Shit bof nik ghat jod dib.

挖好的土地不见了。

Ndraos Youb sieb shit das,

召友见了心不甘,

Ndraos Yax sieb shit zaok.

召亚见了心不服。

Ndraos Youb Ndraos Yax draik njeuk dib,

召友召亚又挖地,

Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub mangs ndlws jyux bwt,

列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖,

Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox.

再把召友召亚土块恢复原样。

Changd ndux changd ndraos ndril,

晴天明朗朗,

Hnub ghwb Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib,

第二天召友召亚去挖地,

Ndraos Youb Ndraos Yax sib maol zos,

召友召亚返回到,

Zos nik ghab rangs quet njuek dib,

回到头天挖地处,

Shit bof nik ghat jod dib.

挖好的土地不见了。

Ndraos Youb sieb shit das,

召友见了心不甘,

Ndraos Yax sieb shit zaok.

召亚见了心不服。

Ndraos Youb Ndraos Yax draik njeuk dib,

召友召亚又挖地,

Dangs hnub njeuk nik ghab rangs dib.

一天开出半坡地。

Njeuk nil ghab lax gik ghat taok,

挖出的泥土一块块,

Njeuk nil ghab lax gik ghat jod.

挖出的泥土一坨坨。

Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl cok ncaot,

二人搭个小棚子,

Cok ncib cok ncaot mob sieb dol,

躲在里面耐心等,

Dol naf mix nik ghad shit dax.

等看究竟谁捣乱。

Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub Daot Ndraos Youb Ndraos Yax mis ghab ndus dib,

列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖到地里,

Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox.

把召友召亚土块恢复原样。

Ndraos Youb Ndraos Yax deuf dleul lol,

召友召亚走出隐藏处,

Ndraos Youb Ndraos Yax zeux lol daot jik,

召友召亚出来捉,

Daot Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub mab yas.

抓住了列老史处格米爷觉郎努。

Ndraos Youb zeux lol hik jik:

大哥召友开口说:

Mab Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub lol bib Ndaok sangt.

来我们把这老家伙打死掉。

Ndraos Yax Zeux lol hik jik:

小弟召亚劝说道:

Khab ndaok Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub dib,

不要打死列老史处格米爷觉郎努,

Mab Yeul Job Dlangb Hnub traot gud nus lul.

让我来问这老人家。

Ndraos Yax zeux lol nus hik jik:

召亚开口把话问:

Gis guk ghad shit dwd nwb nad,

你是什么地方人,

At jangt dax ngox bib ghat taot dib ghat jot lax?

为啥复原我们的土块?

Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub,

列老史处格米爷觉郎努,

Hik jax dib gaof zhangd kheb Ndraos Yax Ndraos Youb:

把天上人间万事来告知:

Khad ngis ndliex dib dwd nwb mis dlangx mis ros guk at ghaob,

不要费心去耕耘,

Khad ngis ndliex dib dwd nwb mis dlangx mis ros guk at laot yas,

不要费力种庄稼,

Khad ngis Ndraos Youb Ndraos Yax mis ros guk njeuk dib,

不要费召友召亚心思来垦地,

Xaot nad jik aob hlob zid ndlaos mas,

今年洪水滔天淹天下,

Ndliex dib jax dib gaof zhangd lad draos cub.

世间万物将被淹。

Ndraos Youb Ndraos Yax drangl bit jiud,

召友召亚很吃惊,

Zhangt jaox drat lot draik nus hik:

开口张嘴把话问:

Aob hlob zid ndlaos mas cub ndiex dib,

洪水滔天淹天下,

Bib lad at jiangt gos gyus qaot?

我们如何渡难关?

Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub,

列老史处格米爷觉郎努,

Zhangt jaox bit nchik draik khab khwt:

开口张嘴来指导:

Mas khab NdraosYoub Ndraos Yax nghwl zik ngox,

你俩兄弟快造船,

Hxeb ndliex dib nangl naos nghaix raod zal zhek bas ngeuf njit ngox.

要把飞禽走兽成双带船上。

Ndraos Youb Ndraos Yax shit at dib,

召友召亚不再耕耘,

Ndraos Youb Ndraos Yax shit at laot.

召友召亚不再开垦。

Ndraos Youb Ndraos Yax byul zik ngox,

召友召亚开始造船,

Ndraos Yax zik daot ngox ghab ziel jib,

召亚造出杉木船,

Ndraos Youb zik daot ngox hlaot.

召友造的是铁船。

Mas zos nangb jox dik nwl hlit,

到了蛇月转马月,

Aob hlob zid ndlaos mas lol njaol dangk,

洪水滔天来到了,

Yeul Job Dlangb Hnub nghwl ndliex dib,

爷觉郎努下到人世间,

Mas zhot gos Ndraos Youb Ndraos Yax jit ngox yas.

叫召友召亚快上船。

Yeul Job Dlangb Hnub keuk nchik Ndraos Yax dros nil lad mas draot ngox jieb,

爷觉郎努拉起召亚和妹妹上了杉木船,

Keuk nchik Ndraos Youb draot ngox hlaot jik.

拉起召友乘铁船。

Yeul Job Dlangb Hnub mas mab yas,

爷觉郎努悄悄拿,

Mas mab ghet ghaib nciek liel draot Ndraos Yax jos ghab zhok jik,

拿个鸡蛋给召亚夹腋下,

Mas mab ib zhik hlaot zeux jox shik mil draot Ndraos Yax jox duk dil.

再交把钥匙给召亚拿在手。

Zos guk aob hlob zid dlaos mas Hnub ab ghwb,

到了洪水滔天第二天,

Ngox hlaot ngox ndaot ndangb yos yos,

铁船木船荡起来,

Ngox jieb ndangb gib yieb,

木船漂悠悠,

Ngox hlaot shit nies ndos.

铁船渐沉没。

Hnub dyus draik hnub hmot,

昼去夜又来,

Ndraos Yax sieb shit ghangb.

召亚心无底。

Ghet ghaib nciek liel ghak zid zid,

待到鸡蛋叽叽响,

Ndraos Yax mab nis hik hlaot zeux jox mil lol,

召亚拿出钥匙开舱门,

Faib nis ghad mas ngox lol naf,

开了舱门往外看,

Ndraos Yax lab bof guk ndliex dib dwd nwb jik aob bud diex bik dwl jik,

看到世间一片汪洋平坦坦,

Ghaof ndux bif shab jik ndux nzab mib sieb,

广阔天空一片蓝,

Laot ghaib ghat sangb sangb yas.

雄鸡喔喔啼不断。

Ndraos Yax mab ib zhik hlaot zeux jox xid mik khwb gis lab baif nangl lol nat mangt,

召亚再拿钥匙开窗看究竟,

Ndliex dib dwd nwb jik aob laot jik duk dws jik.

世上洪水全退干。

Ndraos Yax nghwl deuf raod,

召亚走出舱,

Sub zhot gos naos lib at hxek dix maol naf,

先放乌鸦前去探,

Naos lib ab jik mas hlob jik mas bof,

乌鸦眼馋全看见,

Bof ndliex dib bangt nghaix bangt ghwd jaob,

只见大地横尸遍野,

Jil naos lib ab mangs rod,

乌鸦守着不愿离,

Naos lib ab shit drod maol.

忘记回舱把信报。

Ndraos Yax draik mas zhot,

召亚又放出,

Mak zhot naos lib nghab maol naf,

放斑鸠去前去探,

Naos lib nghab yangt zos ndliex dib cat khod quet,

鸠飞遍世间各处,

Naos lib nghab drod 1ol hik jik,

斑鸠回来把信报,

Aob hlob zid ndlaos mas laot leuf dangk.

洪水已经退去了。

Ndraos Yax zeux 1ol hik jik:

召亚出来开口道:

Xaot nad jik aob hlob zib dlaos mas,

今年洪水滔天淹天下,

Aob hlob jik aob cub,

滔天洪水毁人间,

Mas cub ndliex dib dwd nwb das dangl njat.

淹得世人全死完。

Xaot nad jik aob hlob zid ndlaos mas aob hlob jik aob mab,

今年汹涌洪水毁大地,

Mas mab ndliex dib dwd nwb das dangl njat.

冲毁大地万物一片空。

Ndraos Yax shit baob ndrux ghwb at lit jangt?

召亚不知今后怎么办?

Ndraos Yaxdraik lol nus:

召亚又问道:

Ndrux ghwb aob hlob zid ndlaos mas diek khab hlob?

今后还有洪水滔天吗?

Yeul Job Dlangb Hnub zeux lol hik jik:

爷觉郎努回答道:

Hik jax dib gaof zhangd khet Ndraos Yax,

我把实话告诉你,

Ndrux ghwb jik aob hlob zid ndlaos mas jik hit hlob dangk,

今后洪水不再淹天下,

Max hnub jik gud yad zhot gos dlangb ndub sid nghwl ndliex dib yas,

有一天我要派天兵神将下凡间,

Ndliex dib dwd nwb veb ncib veb raf lad jiex chaod yas,

要让世间岩石化成灰,

Jik guk zos lik nggo1 lad jiex nbut.

要让那峡谷布霜雪。

Mas zos nangb jox dik nwl hlit,

又逢新春正二月,

Naos Sib Ghak Nziek chieb chieb dax nzieb nzieb,

雀鸟报春声声叫。

Naos Sib Ghak Nziek ghax zid zid.

喜气洋洋叫吱吱。

Not not Ndraos Yax jik cat hnub,

召亚天天担风寒,

Not not Ndraos Yax jik cat hmot.

召亚夜夜挨冷冻。

Naos Sib Ghak Nziek sheud faod veb,

雀鸟站在岩石上,

Cat hnub cat hmot ghax zid zid,

日日夜夜吱吱叫,

Cat hnub cat hmot cot Ndraos Yax.

日日夜夜吵召亚。

Ndraos Yax ad sieb nbaot bit tlat,

召亚心里很窝火,

Ndraos Yax keuk nil hid zhik hlaot zeux jox xik mil ndaok naos sib ghaknziek draot faod veb,

召亚用钥匙击打石上雀,

Naos sib ghak nziek tliet bib tlwd,

雀儿起飞离石面,

Naos sib ghak nziek lak mas draos.

雀儿起飞打不着。

Ndraif faod zat jik hleud deul mas deul jik nis hleud,

钥匙击石溅火花,

Hleud nis gik zhal ndros jaof nggws,

火花点燃干草丛,

Ndraos Yax mas daot jik bangb njib bangb nqot ndros daob ndit,

召亚从此有火种,

Mas dot jik hlangb dib hlangb deul ndros dlaod niob.

得了火种暖烘烘。

Yeul Job Dlangb Hnub zeux 1ol hik jik,

爷觉郎努又来说,

Mas hik jax dib gaof zhangd khet Ndraos Yax jik,

告诉召亚世间九种十样事,

Gos Ndraos Yax nil daot baob,

让召亚全明白,

Gos Ndraos Yax nil daot zeux.

让召亚全清楚。

Ndraos Yax shit max bat,

召亚没有伴,

Ndraos Yax shit max ngeul.

召亚很孤单。

Ndraos Yax draik lol nus,

召亚又生疑,

Nus Yeul Job Dlangb Hnub jak:

开口又问爷觉郎努,

Gud lad at jangt yus dub gyud,

我要如何养子女,

Gud lad at jangt gyus hnub niaol?

我要如何过生活?

Yeul Job Dlangb Hnub zeux 1ol hik jik:

爷觉郎努又来说:

Gis yad ndros gis mas,

你要和你妹妹,

Ab lwb mol traot dif nzhik draob,

同到山顶上,

Hit dlod lub veb ghux dlat ndrus Hangd,

把磨盘滚到山脚去,

Zhab guk ab cib veb maol hik ghyuk jil,

若是两扇石磨能合拢,

Mas lwb mas nul lad at nwx,

你俩兄妹要成亲,

Bud zaok ndliex dib dwd nwb.

人类才能有后代。

Ndraos Yax naos sangt zox maol at,

召亚听后依照做,

Ndraos Yax drik ib sangb veb ghux,

召亚背一扇磨,

Lad mas drik ib sangb veb ghux,

妹妹背一扇磨,

Njit dlat ab sangb nzhik draob,

分别爬上两山头,

Hit dlod lub veb ghux dlat ndrus hangd,

把两扇磨盘滚到山脚去,

Ab cib veb maol hik ghyuk hil,

两扇石磨合拢了,

Ndraos Yax ndros lad mas at ib yif,

召亚和妹妹成一家,

Dub yif dub gyud bud ndliex dib.

子孙后代满世间。

Mas zos dlid jox dik nbat hlit,

到了狗月接猪月,

Khab gos lab dik yaot niob ndangx ncik liel laif ndlub ndlieb,

别叫小孩玩耍碰雷电,

Khab gos lab dik yaot naox nies mil nchait guk sob zaib ghak niangs,

别叫小孩吃奶遇雷电 [6]

Traot nil ndangx nciek liel laif nzhib dlub nzhib jik.

怕那闪电伤小孩。

Mas zos rangx joxdik lad hlit,

到了龙月转兔月,

Sob zaix ghak niangs mas ngaof dit ngaof deut at job byut jik,

雷公卷手缩脚睡大觉,

Sob zaix ghak niangs aob njaox aob nbyus mas tlik dlaok bib dlaok nbut kub nciek liel.

雷公口痰鼻涕变冰雪。

Mas zos nangb jox dik nwl hlit,

又到蛇月转马月,

Sob zaix ghak niangs aob njaox aob nbyus tlik nangs aob yus ndlaox hlob,

雷公口痰鼻涕化春雨,

Mas tlik nangs ghak dangd yus ndlaox hlangd jik,

洒得树壮叶茂盛,

Ndlaox hlob jik nzaod jik draob mib sieb.

松杉密茂盖山岭。

Zhot gos ndliex dib dwd nwb baob guk zos jik ghat jaix nis sheud sob yas,

此时世上便知雷公醒,

Zhot gos ndliex dib dwd nwb baob guk zos his ghak jaix guk sheud laot jik.

告诉世人耕作时节到。


[1] 演唱歌师:杨芝、张明、朱文明;采录者:杨荣新;翻译者:王庭芳、吴善成、韩庆安、朱显纲。

[2] 妮婆彩梭:苗语Nis Bob Ncat Sod音译,人名,主人公召友、召亚的母亲。

[3] 召乔自嘎老:苗语Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol音译,人名,主人公召友、召亚的父亲。

[4] 召友:苗语Ndraos Yub音译,人名,故事中的主人公之一。

[5] 召亚:苗语Ndraos Yax音译,人名,故事中的主人公之一。

[6] 苗族民间信仰认为成人吃奶会遭雷击。这是苗族妇女教育孩子隔奶的一种方法。

苗族古歌:苗汉对照