洪水滔天 [1]
Aob Hlob Zib Ndaos Mas
Traot ndux gib zhieb jax bid lob, | 九重天刚形成的时候, |
Traot Nis Bob Ncat Sod lak gid lol niob. | 妮婆彩梭 [2] 已住在这里。 |
Xieb dib geb zhieb jax lik vaol, | 当九州处在混浊时, |
Traot Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol gik lol zos. | 召乔自嘎老 [3] 已住这里。 |
Nis Bob Ncat Sod lit raot ngaox, | 妮婆彩梭美如仙, |
Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol khab lol baob, | 召乔自嘎老具有智慧, |
Nis Bob Ncat Sod shib nib ndros ndros Dlaob Jaol Zyul Chad Laol ab yif zaol. | 妮婆彩梭便与召乔自嘎老结成夫妻。 |
Nis Bob Ncat Sob Dlaob Jaol Zyul Chad Laol jik mas max yas, | 妮婆彩梭召乔自嘎老夫妻很恩爱, |
Max daot nit zib mas nul jik, | 养育了三兄妹, |
Ghab hlob shit daot jid nis dik nzit, | 老大难取名, |
Chad hlob nzit Ndraos Youb. | 便叫他召友 [4] 。 |
Chad gyud shit daot ghad jid nil dik nzit, | 老二名难取, |
Zhot gas ghad gyud nzit Ndraos Yax. | 便叫他召亚 [5] 。 |
Changd ndux changd ndraos ndril, | 晴天明朗朗, |
Max hnub Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib, | 召友召亚长大去垦荒, |
Dangs hnub njeuk nik ghab rangs dib. | 一天开出半坡地。 |
Njeuk nil ghab lax gik ghat taok, | 挖出的泥土一块块, |
Njeuk nil ghab lax gik ghat jod. | 挖出的泥土一坨坨。 |
Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub nghwl sied khet, | 列老史处格米爷觉郎努诚心来指教, |
Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub mangs ndlws jyux bwt, | 列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖, |
Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox. | 偷把土块复原样。 |
Changd ndux changd ndraos ndril, | 晴天明朗朗, |
Hnub ghwb Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib, | 第二天召友召亚去挖地, |
Maol zos nik ghab quet guk njeuk dib, | 去到昨天挖地处, |
Shit bof nik ghat jod dib. | 挖好的土地不见了。 |
Ndraos Youb sieb shit das, | 召友见了心不甘, |
Ndraos Yax sieb shit zaok. | 召亚见了心不服。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax draik njeuk dib, | 召友召亚又挖地, |
Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub mangs ndlws jyux bwt, | 列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖, |
Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox. | 再把召友召亚土块恢复原样。 |
Changd ndux changd ndraos ndril, | 晴天明朗朗, |
Hnub ghwb Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl njeuk dib, | 第二天召友召亚去挖地, |
Ndraos Youb Ndraos Yax sib maol zos, | 召友召亚返回到, |
Zos nik ghab rangs quet njuek dib, | 回到头天挖地处, |
Shit bof nik ghat jod dib. | 挖好的土地不见了。 |
Ndraos Youb sieb shit das, | 召友见了心不甘, |
Ndraos Yax sieb shit zaok. | 召亚见了心不服。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax draik njeuk dib, | 召友召亚又挖地, |
Dangs hnub njeuk nik ghab rangs dib. | 一天开出半坡地。 |
Njeuk nil ghab lax gik ghat taok, | 挖出的泥土一块块, |
Njeuk nil ghab lax gik ghat jod. | 挖出的泥土一坨坨。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax nghwl cok ncaot, | 二人搭个小棚子, |
Cok ncib cok ncaot mob sieb dol, | 躲在里面耐心等, |
Dol naf mix nik ghad shit dax. | 等看究竟谁捣乱。 |
Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub Daot Ndraos Youb Ndraos Yax mis ghab ndus dib, | 列老史处格米爷觉郎努拄着拐杖到地里, |
Mas nzwd Ndraos Youb Ndraos Yax ghat taot dib ghat jot ngox. | 把召友召亚土块恢复原样。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax deuf dleul lol, | 召友召亚走出隐藏处, |
Ndraos Youb Ndraos Yax zeux lol daot jik, | 召友召亚出来捉, |
Daot Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub mab yas. | 抓住了列老史处格米爷觉郎努。 |
Ndraos Youb zeux lol hik jik: | 大哥召友开口说: |
Mab Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub lol bib Ndaok sangt. | 来我们把这老家伙打死掉。 |
Ndraos Yax Zeux lol hik jik: | 小弟召亚劝说道: |
Khab ndaok Lieb Ndlaos Shib Trub git myut Yeul Job Dlangb Hnub dib, | 不要打死列老史处格米爷觉郎努, |
Mab Yeul Job Dlangb Hnub traot gud nus lul. | 让我来问这老人家。 |
Ndraos Yax zeux lol nus hik jik: | 召亚开口把话问: |
Gis guk ghad shit dwd nwb nad, | 你是什么地方人, |
At jangt dax ngox bib ghat taot dib ghat jot lax? | 为啥复原我们的土块? |
Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub, | 列老史处格米爷觉郎努, |
Hik jax dib gaof zhangd kheb Ndraos Yax Ndraos Youb: | 把天上人间万事来告知: |
Khad ngis ndliex dib dwd nwb mis dlangx mis ros guk at ghaob, | 不要费心去耕耘, |
Khad ngis ndliex dib dwd nwb mis dlangx mis ros guk at laot yas, | 不要费力种庄稼, |
Khad ngis Ndraos Youb Ndraos Yax mis ros guk njeuk dib, | 不要费召友召亚心思来垦地, |
Xaot nad jik aob hlob zid ndlaos mas, | 今年洪水滔天淹天下, |
Ndliex dib jax dib gaof zhangd lad draos cub. | 世间万物将被淹。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax drangl bit jiud, | 召友召亚很吃惊, |
Zhangt jaox drat lot draik nus hik: | 开口张嘴把话问: |
Aob hlob zid ndlaos mas cub ndiex dib, | 洪水滔天淹天下, |
Bib lad at jiangt gos gyus qaot? | 我们如何渡难关? |
Lieb Ndlaos Shib Trub Git Myut Yeul Job Dlangb Hnub, | 列老史处格米爷觉郎努, |
Zhangt jaox bit nchik draik khab khwt: | 开口张嘴来指导: |
Mas khab NdraosYoub Ndraos Yax nghwl zik ngox, | 你俩兄弟快造船, |
Hxeb ndliex dib nangl naos nghaix raod zal zhek bas ngeuf njit ngox. | 要把飞禽走兽成双带船上。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax shit at dib, | 召友召亚不再耕耘, |
Ndraos Youb Ndraos Yax shit at laot. | 召友召亚不再开垦。 |
Ndraos Youb Ndraos Yax byul zik ngox, | 召友召亚开始造船, |
Ndraos Yax zik daot ngox ghab ziel jib, | 召亚造出杉木船, |
Ndraos Youb zik daot ngox hlaot. | 召友造的是铁船。 |
Mas zos nangb jox dik nwl hlit, | 到了蛇月转马月, |
Aob hlob zid ndlaos mas lol njaol dangk, | 洪水滔天来到了, |
Yeul Job Dlangb Hnub nghwl ndliex dib, | 爷觉郎努下到人世间, |
Mas zhot gos Ndraos Youb Ndraos Yax jit ngox yas. | 叫召友召亚快上船。 |
Yeul Job Dlangb Hnub keuk nchik Ndraos Yax dros nil lad mas draot ngox jieb, | 爷觉郎努拉起召亚和妹妹上了杉木船, |
Keuk nchik Ndraos Youb draot ngox hlaot jik. | 拉起召友乘铁船。 |
Yeul Job Dlangb Hnub mas mab yas, | 爷觉郎努悄悄拿, |
Mas mab ghet ghaib nciek liel draot Ndraos Yax jos ghab zhok jik, | 拿个鸡蛋给召亚夹腋下, |
Mas mab ib zhik hlaot zeux jox shik mil draot Ndraos Yax jox duk dil. | 再交把钥匙给召亚拿在手。 |
Zos guk aob hlob zid dlaos mas Hnub ab ghwb, | 到了洪水滔天第二天, |
Ngox hlaot ngox ndaot ndangb yos yos, | 铁船木船荡起来, |
Ngox jieb ndangb gib yieb, | 木船漂悠悠, |
Ngox hlaot shit nies ndos. | 铁船渐沉没。 |
Hnub dyus draik hnub hmot, | 昼去夜又来, |
Ndraos Yax sieb shit ghangb. | 召亚心无底。 |
Ghet ghaib nciek liel ghak zid zid, | 待到鸡蛋叽叽响, |
Ndraos Yax mab nis hik hlaot zeux jox mil lol, | 召亚拿出钥匙开舱门, |
Faib nis ghad mas ngox lol naf, | 开了舱门往外看, |
Ndraos Yax lab bof guk ndliex dib dwd nwb jik aob bud diex bik dwl jik, | 看到世间一片汪洋平坦坦, |
Ghaof ndux bif shab jik ndux nzab mib sieb, | 广阔天空一片蓝, |
Laot ghaib ghat sangb sangb yas. | 雄鸡喔喔啼不断。 |
Ndraos Yax mab ib zhik hlaot zeux jox xid mik khwb gis lab baif nangl lol nat mangt, | 召亚再拿钥匙开窗看究竟, |
Ndliex dib dwd nwb jik aob laot jik duk dws jik. | 世上洪水全退干。 |
Ndraos Yax nghwl deuf raod, | 召亚走出舱, |
Sub zhot gos naos lib at hxek dix maol naf, | 先放乌鸦前去探, |
Naos lib ab jik mas hlob jik mas bof, | 乌鸦眼馋全看见, |
Bof ndliex dib bangt nghaix bangt ghwd jaob, | 只见大地横尸遍野, |
Jil naos lib ab mangs rod, | 乌鸦守着不愿离, |
Naos lib ab shit drod maol. | 忘记回舱把信报。 |
Ndraos Yax draik mas zhot, | 召亚又放出, |
Mak zhot naos lib nghab maol naf, | 放斑鸠去前去探, |
Naos lib nghab yangt zos ndliex dib cat khod quet, | 鸠飞遍世间各处, |
Naos lib nghab drod 1ol hik jik, | 斑鸠回来把信报, |
Aob hlob zid ndlaos mas laot leuf dangk. | 洪水已经退去了。 |
Ndraos Yax zeux 1ol hik jik: | 召亚出来开口道: |
Xaot nad jik aob hlob zib dlaos mas, | 今年洪水滔天淹天下, |
Aob hlob jik aob cub, | 滔天洪水毁人间, |
Mas cub ndliex dib dwd nwb das dangl njat. | 淹得世人全死完。 |
Xaot nad jik aob hlob zid ndlaos mas aob hlob jik aob mab, | 今年汹涌洪水毁大地, |
Mas mab ndliex dib dwd nwb das dangl njat. | 冲毁大地万物一片空。 |
Ndraos Yax shit baob ndrux ghwb at lit jangt? | 召亚不知今后怎么办? |
Ndraos Yaxdraik lol nus: | 召亚又问道: |
Ndrux ghwb aob hlob zid ndlaos mas diek khab hlob? | 今后还有洪水滔天吗? |
Yeul Job Dlangb Hnub zeux lol hik jik: | 爷觉郎努回答道: |
Hik jax dib gaof zhangd khet Ndraos Yax, | 我把实话告诉你, |
Ndrux ghwb jik aob hlob zid ndlaos mas jik hit hlob dangk, | 今后洪水不再淹天下, |
Max hnub jik gud yad zhot gos dlangb ndub sid nghwl ndliex dib yas, | 有一天我要派天兵神将下凡间, |
Ndliex dib dwd nwb veb ncib veb raf lad jiex chaod yas, | 要让世间岩石化成灰, |
Jik guk zos lik nggo1 lad jiex nbut. | 要让那峡谷布霜雪。 |
Mas zos nangb jox dik nwl hlit, | 又逢新春正二月, |
Naos Sib Ghak Nziek chieb chieb dax nzieb nzieb, | 雀鸟报春声声叫。 |
Naos Sib Ghak Nziek ghax zid zid. | 喜气洋洋叫吱吱。 |
Not not Ndraos Yax jik cat hnub, | 召亚天天担风寒, |
Not not Ndraos Yax jik cat hmot. | 召亚夜夜挨冷冻。 |
Naos Sib Ghak Nziek sheud faod veb, | 雀鸟站在岩石上, |
Cat hnub cat hmot ghax zid zid, | 日日夜夜吱吱叫, |
Cat hnub cat hmot cot Ndraos Yax. | 日日夜夜吵召亚。 |
Ndraos Yax ad sieb nbaot bit tlat, | 召亚心里很窝火, |
Ndraos Yax keuk nil hid zhik hlaot zeux jox xik mil ndaok naos sib ghaknziek draot faod veb, | 召亚用钥匙击打石上雀, |
Naos sib ghak nziek tliet bib tlwd, | 雀儿起飞离石面, |
Naos sib ghak nziek lak mas draos. | 雀儿起飞打不着。 |
Ndraif faod zat jik hleud deul mas deul jik nis hleud, | 钥匙击石溅火花, |
Hleud nis gik zhal ndros jaof nggws, | 火花点燃干草丛, |
Ndraos Yax mas daot jik bangb njib bangb nqot ndros daob ndit, | 召亚从此有火种, |
Mas dot jik hlangb dib hlangb deul ndros dlaod niob. | 得了火种暖烘烘。 |
Yeul Job Dlangb Hnub zeux 1ol hik jik, | 爷觉郎努又来说, |
Mas hik jax dib gaof zhangd khet Ndraos Yax jik, | 告诉召亚世间九种十样事, |
Gos Ndraos Yax nil daot baob, | 让召亚全明白, |
Gos Ndraos Yax nil daot zeux. | 让召亚全清楚。 |
Ndraos Yax shit max bat, | 召亚没有伴, |
Ndraos Yax shit max ngeul. | 召亚很孤单。 |
Ndraos Yax draik lol nus, | 召亚又生疑, |
Nus Yeul Job Dlangb Hnub jak: | 开口又问爷觉郎努, |
Gud lad at jangt yus dub gyud, | 我要如何养子女, |
Gud lad at jangt gyus hnub niaol? | 我要如何过生活? |
Yeul Job Dlangb Hnub zeux 1ol hik jik: | 爷觉郎努又来说: |
Gis yad ndros gis mas, | 你要和你妹妹, |
Ab lwb mol traot dif nzhik draob, | 同到山顶上, |
Hit dlod lub veb ghux dlat ndrus Hangd, | 把磨盘滚到山脚去, |
Zhab guk ab cib veb maol hik ghyuk jil, | 若是两扇石磨能合拢, |
Mas lwb mas nul lad at nwx, | 你俩兄妹要成亲, |
Bud zaok ndliex dib dwd nwb. | 人类才能有后代。 |
Ndraos Yax naos sangt zox maol at, | 召亚听后依照做, |
Ndraos Yax drik ib sangb veb ghux, | 召亚背一扇磨, |
Lad mas drik ib sangb veb ghux, | 妹妹背一扇磨, |
Njit dlat ab sangb nzhik draob, | 分别爬上两山头, |
Hit dlod lub veb ghux dlat ndrus hangd, | 把两扇磨盘滚到山脚去, |
Ab cib veb maol hik ghyuk hil, | 两扇石磨合拢了, |
Ndraos Yax ndros lad mas at ib yif, | 召亚和妹妹成一家, |
Dub yif dub gyud bud ndliex dib. | 子孙后代满世间。 |
Mas zos dlid jox dik nbat hlit, | 到了狗月接猪月, |
Khab gos lab dik yaot niob ndangx ncik liel laif ndlub ndlieb, | 别叫小孩玩耍碰雷电, |
Khab gos lab dik yaot naox nies mil nchait guk sob zaib ghak niangs, | 别叫小孩吃奶遇雷电 [6] , |
Traot nil ndangx nciek liel laif nzhib dlub nzhib jik. | 怕那闪电伤小孩。 |
Mas zos rangx joxdik lad hlit, | 到了龙月转兔月, |
Sob zaix ghak niangs mas ngaof dit ngaof deut at job byut jik, | 雷公卷手缩脚睡大觉, |
Sob zaix ghak niangs aob njaox aob nbyus mas tlik dlaok bib dlaok nbut kub nciek liel. | 雷公口痰鼻涕变冰雪。 |
Mas zos nangb jox dik nwl hlit, | 又到蛇月转马月, |
Sob zaix ghak niangs aob njaox aob nbyus tlik nangs aob yus ndlaox hlob, | 雷公口痰鼻涕化春雨, |
Mas tlik nangs ghak dangd yus ndlaox hlangd jik, | 洒得树壮叶茂盛, |
Ndlaox hlob jik nzaod jik draob mib sieb. | 松杉密茂盖山岭。 |
Zhot gos ndliex dib dwd nwb baob guk zos jik ghat jaix nis sheud sob yas, | 此时世上便知雷公醒, |
Zhot gos ndliex dib dwd nwb baob guk zos his ghak jaix guk sheud laot jik. | 告诉世人耕作时节到。 |
[1] 演唱歌师:杨芝、张明、朱文明;采录者:杨荣新;翻译者:王庭芳、吴善成、韩庆安、朱显纲。
[2] 妮婆彩梭:苗语Nis Bob Ncat Sod音译,人名,主人公召友、召亚的母亲。
[3] 召乔自嘎老:苗语Dlaob Jaol Zyut Ghad Laol音译,人名,主人公召友、召亚的父亲。
[4] 召友:苗语Ndraos Yub音译,人名,故事中的主人公之一。
[5] 召亚:苗语Ndraos Yax音译,人名,故事中的主人公之一。
[6] 苗族民间信仰认为成人吃奶会遭雷击。这是苗族妇女教育孩子隔奶的一种方法。