搜索
  登录

嫩多女宝嫩
所属图书:《苗族贾理(第二版)(上)》 出版日期:2015-11-01文章字数:9894字

四 嫩多女宝嫩

diux taid diux taid taid
diex taid diex taid taid

跋山又跋山,

dieik diangf dieik diangf diangf
dik diangf dik diangf diangf

涉水又涉水,

lol qab feeb nenx ghongd
lol qab fangb nongx ghongd

来找有吃地方,

lol qab qout neel mub
lol qab qut nangl hmub

来寻有穿处所。

lol weix feeb bil dlongx
lol wix fangb bil dlongx

来到长泡桐树的地方,

lol dlouf khongd daot ful
lol dluf khongd det ful

来到长桦槁木的处所,

lol xud feeb Neel Nriax [1]
lol hxet fangb Nangl Niax

来居南安地方,

lol nriangb khongd Neel Jens [2]
lol niangb khongd Nangl Jens

来住南敬处所。

Vib Dloub daib Dlas Vib
Vib Dlub daib Dlas Vib

依收子夏依,

kheib jox xuk vob doub
kheib jox hxek vob dub

头包长布帕,

daot dieeb daot tieik songd
det diangb det tik hsongd

帕插刺猬针,

khab lieix gheeb Neel Nriax
khab lix ghangb Nangl Niax

在南安开田,

daod ongd fend Neel Jens
ded ongd hfud Nangl Jens

在南敬造塘。

niox nib zad wad nrieeb
niox nenx zaid wid niangb

他家中妻子,

Nens Dob daib Bux Nens [3]
Nens Dob daib Bux Nens

嫩多女宝嫩,

zail vob nrieix jol liees
zail vob nix jol liangs

身材亭亭如葱立,

zail laib beex bul dous
zail laib bangx bel dus

脸容白似刺梨花,

sot dob gheeb Neel Nriax
hsot dob ghangb Nangl Niax

浣布在南安,

sot dob fend Neel Jens
hsot dob hfud Nangl Jens

捶布在南敬。

ghab lail Lol Bod Sob
ghab lail Lol Bod Sob

土官洛播梭,

ghab lail Eet Dlas Dlaos
ghab lail Eet Dlas Dles

老爷艾夏绍,

gangl dlil Feeb Nriangx [4] dax
gangl dlil Fangb Niangx dax

远从方仰来,

gangl dlil Feeb Saol [5] dax
gangl dlil Fangb Saol dax

远从方绍来,

mil dlil feeb Bil Daif [6]
mongl dlil fangb Bil Denf

去排代地方,

mil dlil khongd Bil Yis [7]
mongl dlil khongd Bil Yis

去排义地方,

mil vouk liangx lil lol
mongl vuk liangx lil lol

去催粮税返,

mil vouk dieet gheet lol
mongl vuk dangt ghangt lol

去派劳役归,

lol jas Nens Dob daib Bux Nens
lol jas Nens Dob daib Bux Nens

来遇嫩多女宝嫩,

sot dob gheeb Neel Nriax
hsot dob ghangb Nangl Niax

浣布在南安,

sot dob fend Neel Jens
hsot dob hfud Nangl Jens

捶布在南敬。

南安南敬——丹寨县排调镇岔河一带风光 (黄晓海 摄)

mob sot dob ib naib not xous beeb
mongx hsot dob ib hnaib not xus bangb

“你捶布一天多少捶,

ib naib not xous bangd
ib hnaib not xus bangd

一天多少棒?”

wil sot dob ab hvid bangd
wil hsot dob ax hvid bangd

“我浣布不数捶数,

it dok ab hvid ngangl
ait dok ax hvid ngangl

织布不数梭数。

mob ghab lail Lol Bod Sob
mongx ghab lail Lol Bod Sob

你这长官洛播梭,

ghab lail Eet Dlas Dlaos
ghab lail Eet Dlas Dles

老爷艾夏绍,

mob jix bad mol ghaib hvub
mongx jix bad mal ghaib hveb

你骑大红马,

diot fud eeb naox deid
diot hfed enb nex deid

你跨光滑鞍,

mil feeb Bil Daif lol
mongl fangb Bil Denf lol

去排代回来,

mil khongd Bil Yis lol
mongl khongd Bil Yis lol

去排义回来,

mil vouk liangx lil lol
mongl vuk liangx lil lol

收粮税回来,

mil vouk dieet gheet lol
mongl vuk dangt ghangt lol

派劳役回来,

mob jix mol ib naib dot not xous lob
mongx jix mal ib hnaib dot not xus lob

你骑马一天跑多少蹄,

ib naib dot not xous diux
ib hnaib dot not xus diex

一天迈多少步?”

ghab lail Lol Bod Sob
ghab lail Lol Bod Sob

土官洛播梭,

ghab lail Eet Dlas Dlaos
ghab lail Eet Dlas Dles

老爷艾夏绍,

jouf jus laib mos dieed fud laib fend
jef jus laib mos dad hfed laib hfud

便说“帽子竟高过脑壳,

dail wad dieed fud dail yous
dail wid dad hfed dail yus

妇人竟超过男人!”

jouf youk bus guf loux qib
jef yuk bus guf lux qib

就掳进骡背,

jouf youk bus guf mol diul
jef yuk bus guf mal diel

就掳进马背,

mil xil lis Feeb Nriangx
mongl xil lis Fangb Niangx

径直去方仰,

mil xil lis Feeb Saol
mongl xil lis Fangb Saol

径直去方绍,

dieed jangd it wad jangd
dad jangd ait wid jangd

关她逼做妻,

dieed jik it wouk jik
dad jik ait wuk jik

囚她强做妾,

diongb naib ab benf wix feex
diub hnaib ax bongf waix fangx

白天不让见天日,

sod mangt ab benf saib ghaib
sod hmangt ax bongf daib ghaib

黑夜不让见星星。

Vib Dloub daib Dlas Vib
Vib Dlub daib Dlas Vib

依收子夏依,

khab lieix gheeb Neel Nriax
khab lix ghangb Nangl Niax

在南安开田,

daod ongd fend Neel Jens
ded ongd hfud Nangl Jens

在南敬造塘,

zaok wix nib lol zad
zek waix nenx lol zaid

天黑返回家,

ab jas nib zad wad
ax jas nenx zaid wid

不见他婆娘,

menb hveib diot ghab nrid
mongb hvib diot ghab hnid

心中就气恼,

angt qit diot ghab qenb
angt qit diot ghab qub

肚里就愤懑。

jouf dieed ib seix mil
jef dad ib sangx mongl

揣起一钱银,

jouf douf bab fenb mil
jef douf bib hfenb mongl

又带银三分,

mil nais nib diux mens
mongl nais nenx diux mais

去问她母亲,

mil nais nib zad bak
mongl nais nenx zaid bad

去质她父亲:

mob dieed wees dlieel xangt nrix
mongx dad was dlangl xangt ninx

“你倒会换坡放牛,

mob dieed wees dais zouk mol
mongx dad was dais zuk mal

你倒会换坪跑马,

mob dieed zad daot wees zad ghaib
mongx dad zaid det was zaid ghaib

你倒会木房换草房,

mob dieed yous dlas wees yous xat
mongx dad yus dlas was yus hxat

你倒会富婿换穷婿,

mob dieed wil niul wees dib
mongx dad wil niel was dib

你拿我鼓换敲,

mob dieed wil wad wees khat
mongx dad wil wid was khat

你拿我妻別嫁。”

nib diux mens jouf jus
nenx diux mais jef jus

她母亲才讲,

nib zad bak jouf jus
nenx zaid bad jef jus

她父亲才说:

ib fenb ghoud mob nrieix
ib hfenb ghed mongx nix

“一分也是银,

ib dad ghoud mob ghaif
ib dad ghed mongx ghaif

条尾也是猪,

pangb sob ghoud dail nrix
pangb hsob ghed dail ninx

送一件簑衣,好比送头牛,

peit dit ghoud laib niul
pit dit ghed laib niel

送一半边碗,好比送只鼓,

wil dieed mab ghad yud
wil dad mab ghad yud

我拿一把构皮,

gangf zal lieet mongb feib
gangf zal hlat mongb hfib

我拿一捆葛藤,

dieed weix dlil heid meid
dad wix dlil heid hmid

拴牢到牙落,

gangf weix dlil dloub khob
gangf wix dlil dlub khob

拴牢到发白。

laib nongd gheed not dieik mob vib
laib nongd ghangd nongf dik mongx vib

蛙各在你岩上跳走,

naos not yeet mob jil
nes nongf yangt mongx jil

鸟各在你枝头飞去,

nrix not dal mob vud
ninx nongf dal mongx vud

牛各在你坡上丢失,

wad not dal mob diux
wid nongf dal mongx diux

妻各在你家中失踪,

xud not gheet mob beet ghab ngux
xed nongf ghangt mongx bat ghab ngux

虎各叼走你圈中猪,

dlieed not liud mob gheib gheeb veel
dlangd nongf lied mongx gheib ghangb veel

鹰各抓走你园边鸡。

mob xangx mob hveib dangl bil
mongx sangx mongx hvib dangl bil

你想你手挨手的爱人,

mob seet mob seet dangl lob
mongx sat mongx sat dangl lob

你思你脚挨脚的伴侣,

sail mob lieix aob lal
sail mongx lix eb lal

就让水冲走田吧,

mees mob las aob tiub
mangs mongx las eb tiub

就让水冲走地吧, [8]

mob gid mil qab mob hveib dangl bil
mongx gid mongl qab mongx hvib dangl bil

再去找你的爱人,

vangs mob seet dangl lob
vangs mongx sat dangl lob

再去寻你的伴侣。”

Vib Dloub daib Dlas Vib
Vib Dlub daib Dlas Vib

依收子夏依,

jouf niox lieix aob lal
jef niox lix eb lal

让水冲走了田,

jouf niox las aob tiub
jef niox las eb tiub

让水冲走了地,

aod dot jux khad xid
ed dot jex khaid xid

买得九包盐,

aod dot xongs khad jub
ed dot xongs khaid jub

购得七包针,

zouk gil qab nib wad
zuk genl qab nenx wid

串场找妻子,

heeb vangl qab nib nrieeb
hangb vangl qab nenx niangb

串寨寻媳妇。

nais ghaot bib laib xid
nais ghet baib laib xid

问男送颗盐,

nais wouk bib dieeb jub
nais wuk baib diangb jub

问女送棵针,

dail yangf bib ib dieeb
dail yangf baib ib diangb

孬心人就送一根,

dail vut bib ob dieeb
dail vut baib ob diangb

好心人就送二根,

wad jangd bib not dieeb
wid jangd baib not diangb

被关妻就送多根,

wouk jik bib ib khad
wuk jik baib ib khaid

被囚妇就送一包。

qab weix xil Feeb Nriangx
qab wix xil Fangb Niangx

寻来到方仰,

qab dlouf xil Feeb Saol
qab dluf xil Fangb Saol

找来到方绍,

nib mil nais daix dol
nenx mongl nais daix dol

向众人询问,

nib mil nais daib not
nenx mongl nais daib not

找大伙打听:

meeb feeb nriangb wad jangd ab dot
mangb fangb niangb wid jangd ax dot

“你们这地方,可有被关妻?

meeb vangl nriangb wouk jik ab dot
mangb vangl niangb wuk jik ax dot

你们这村寨,可有被囚妇?”

wad jangd ghoud nins nriangb
wid jangd ghed nins niangb

“被关妻确实有,

wouk jik ghoud nins nriangb
wuk jik ghed nins niangb

被囚妇确实有。”

meeb mil ghab nib dax
mangb mongl ghab nenx dax

“你们喊她来。”

Nens Dob daib Bux Nens jouf dax
Nens Dob daib Bux Nens jef dax

嫩多女宝嫩才来,

Vib Dloub daib Dlas Vib jouf nais
Vib Dlub daib Dlas Vib jef nais

依收子夏依就问:

mob lib diongl ab lib
mongx hlib diongl ax hlib

“你想不想山冲,

mob seet yous ab seet
mongx sat yus ax sat

你思不思丈夫?”

wil diongl wil nriangb lib
wil diongl wil niangb hlib

“我想我山冲,

wil yous wil nriangb seet
wil yus wil niangb sat

我思我丈夫。

nib youk wil bus guf loux qib
nenx yuk wil bus guf lux qib

他掳我进骡背,

youk wil bus guf mol diul
yuk wil bus guf mal diel

掳我进马背,

qib dat lox qib ghad
qib dangf lox qib ghad

关如厕屯屎,

qib dat weil qib aob
qib dangf wil qib eb

囚如锅盛水,

ab benb gongl dous diangd
ax bub gongl deis diangd

不知如何返,

ab benb gid dous nriongs
ax bub gid deis niongs

不晓怎样逃。

feeb nongd feeb dangx naix
fangb nongd fangb dangx naix

这里是沉人之地,

khongd nongd khongd liouf bul
khongd nongd khongd liuf bul

此处是陷伴之所,

ab dax mob ib laix
ax dax mongx ib laix

你别单人来,

ab lol mob ib dail
ax lol mongx ib dail

你别独个到,

ab dax dat liangl xeed
ax dax dat liangl hxangd

免得流尽血,

ab lol dat mouk mongb
ax lol dat muk hmongb

免得绝了气。

mob xangx mob hveib dangl bil
mongx sangx mongx hvib dangl bil

你想你手边爱人,

seet mob seet dangl lob
sat mongx sat dangl lob

你思你脚边伴侶,

liub langb feeb Neel Nriax
hlieb hlangb fangb Nangl Niax

南安榔区大,

liub langb khongd Neel Jens
hlieb hlangb khongd Nangl Jens

南敬榔众多,

mob sail lieix aob lal
mongx sail lix eb lal

你去卖田就当水冲,

mob mis las aob tiub
mongx mail las eb tiub

你去卖地就当水毁,

yux langb feeb Neel Nriax
yux hlangb fangb Nangl Niax

在南安议榔约,

yux langb khongd Neel Jens
yux hlangb khongd Nangl Jens

在南敬邀榔众。”

dongl dongd gheeb Neel Nriax
dongl dongd ghangb Nangl Niax

人聚满南安,

dial dias fend Neel Jens
dial dias hfud Nangl Jens

人挤满南敬,

fend sab dat fend bul
hfud hsab dangf hfud bul

矛尖锐如刺头,

meid dieed dat naox dongb
hmid dangd dangf nex dongb

刀锋利似茅叶,

dib weix xil Feeb Nriangx
dib wix xil Fangb Niangx

直打到方仰,

bol dlouf xil Feeb Saol
bal dluf xil Fangb Saol

直反到方绍。

maf naix liouf daod doul
maf naix liek ded dul

杀仇人猛如砍树,

pad zad liouf gongs kheet
pid zaid liek gongs khat

烧官家声似嘲客,

dot niul ob laix yax
dot niel ob laix yax

缴得两人提的铜鼓,

dot bod ob yous gheet
dot bod ob yus ghangt

缴得两人抬的银锭,

jouf bod Nens Dob daib
jef bod Nens Dob daib

保住嫩多女回来,

jouf bod Bux Nens lol
jef bod Bux Nens lol

护住宝嫩妻归家。

ghoud ab jus nrix wat khangd sangd
ghed ax jus ninx wat khangd sangd

也不说水牛渥了稀泥,

ghoud ab jus jul wat ghab feet
ghed ax jus jel wat ghab hfat

也不讲碓窝粘了谷糠,

nib dliongb not beed lioul
nenx dliongb nongf bangd liul

他的槽仍旧打粑,

nib jul not beed dod
nenx jel nongf bangd dod

他的碓照旧舂谷。

lol nriangb lol pib heeb
lol niangb lol paib hab

回来来做鞋,

lol nriangb lol jouk mos
lol niangb lol juk mos

归来来缝帽,

mil gux bab max hob
mongl gux bib max hob

出门三阵雷,

lol zad bab baf jit
lol zaid bib baf jent

进屋三股风,

ghob jeex mol dot diongx
ghongb jangx mal dot diongx

就成响铃马,

ghob jas wad daib dlas
ghongb jas wid daib dlas

就做富贵妇。

meeb nral ab beel wil
maib nail ax bal wil

别家鱼未捉,

dieed mil wil meeb nral
dad mongl wil maib nail

就去捉他鱼;

meeb saib ab beel qub
maib hsenb ax bal qeb

别家棉未摘,

dieed mil qub meeb saib
dad mongl qeb maib hsenb

就去拾他棉。

daix dol jouf ab hangd
daix dol jef ax hangd

大伙就不依,

daib not jouf ab hangd
daib not jef ax hangd

大家就不饶,

jouf zouk mil Jus Gix nriangb
jef zuk mongl Jes Gix niangb

才迁去久己,

jouf zouk mil Jus Niul nriangb
jef zuk mongl Jes Niel niangb

才迁往久奴。

hveib soux xil ghab nrid
hvib sux xil ghab hnid

仍心狡自胸中,

seet xit xil ghab nongb
sat xit xil ghab hniongb

仍刀利自鞘内——

meeb nral ab beel wil
maib nail ax bal wil

别家鱼未捉,

dieed mil wil meeb nral
dad mongl wil maib nail

就去捉他鱼;

meeb saib ab beel qub
maib hsenb ax bal qeb

别家棉未摘,

dieed mil qub meeb saib
dad mongl qeb maib hsenb

就去拾他棉。

daix dol jouf ab hangd
daix dol jef ax hangd

大伙就不依,

daib not jouf ab hangd
daib not jef ax hangd

大家就不饶,

jouf zouk mil feeb Kad Lix
jef zuk mongl fangb Kad Linx

才迁去凯里,

jouf zouk mil khongd Kad Kongd
jef zuk mongl khongd Kad Kongd

才迁去凯孔。 [9]

jouf dieed vib mil jil
jef dad vib mongl jenl

才拿石去立,

jouf dieed daot mil lof
jef dad det mongl lof

才拿树去栽,

vib jil jouf dad sal
vib jenl jef dad sal

立石稳了基,

daot lof jouf dad jongx
det lof jef dad jongx

栽树长了根,

jeex Dlib leit wix taid
jangx Dlib leit waix taid

以后成了西人,

jeex Dlib leit bil diangf
jangx Dlib leit bil diangf

最后做了西人。


[1] Neel Nriax(南安)、Neel Jens(南敬):地名,即今丹寨县排调镇岔河村之岔河、南勤。一说为今雷山县永乐镇境地名,但查无据。Neel Nriax一说为Neel Nriangx(南仰)。

[2] Neel Nriax(南安)、Neel Jens(南敬):地名,即今丹寨县排调镇岔河村之岔河、南勤。一说为今雷山县永乐镇境地名,但查无据。Neel Nriax一说为Neel Nriangx(南仰)。

[3] Nens Dob daib Bux Nens(嫩多女宝嫩):有异说为Nens daib Dob Bux Nens(嫩女多宝嫩),但从苗族子(女)—父连名制的命名方式来考证,应以嫩多、宝嫩为确。Bux Nens,亦读为Boux Nens(宝嫩)。

[4] Feeb Nriangx(方仰)、Feeb Saol(方绍):地名,一说为Feeb Naix(方乃)、Feeb Sangl(方赏),在今雷山县境。据《雷山县地名志》第148页载:传说该县今永乐镇排告村排告寨古时“有个大财主,压迫平民百姓在塘底挖黑牢,专门捉拿过路美女。官逼民反……”这与丹寨贾师关于宝嫩被掳去后关在塘底黑屋的背景解释不谋而合,表明方仰、方赏的古地名应当就是指今雷山县永乐镇排告村排告寨。

[5] Feeb Nriangx(方仰)、Feeb Saol(方绍):地名,一说为Feeb Naix(方乃)、Feeb Sangl(方赏),在今雷山县境。据《雷山县地名志》第148页载:传说该县今永乐镇排告村排告寨古时“有个大财主,压迫平民百姓在塘底挖黑牢,专门捉拿过路美女。官逼民反……”这与丹寨贾师关于宝嫩被掳去后关在塘底黑屋的背景解释不谋而合,表明方仰、方赏的古地名应当就是指今雷山县永乐镇排告村排告寨。

[6] Bil Daif(排代)、Bil Yis(排义):地名,在今雷山县永乐镇与榕江县羊社接壤地带。

[7] Bil Daif(排代)、Bil Yis(排义):地名,在今雷山县永乐镇与榕江县羊社接壤地带。

[8] 这两句是说,卖光田地。

[9] 凯里(Kad Lix)、凯孔(Kad Kongd):地名,即今凯里市城区一带。

苗族贾理(第二版)(上)