三 也溜送蒙
ab nriangb diot Ghab Dliub | 不住在甘苏, |
ab vuf diot Jad Faf | 不居于贾发, |
diux taid feeb Veex Liub
[1]
| 走往也溜岭, |
dieik diangf khongd Dlongs Mongl
[2]
| 行来送蒙坳。 |
jas meil geeb liub lol | 遇见群马蜂, |
ghob ghab it Veex Liub | 就叫做也溜, |
jas meil geeb mongl lol | 遇见群蜜蜂, |
ghob ghab it Dlongs Mongl | 就叫做送蒙。 |
lol nriangb feeb Veex Liub | 来住也溜岭, |
lol xud khongd Dlongs Mongl | 来居送蒙坳, |
Veex Liub jouf qub liub | 在也溜生育, |
Dlongs Mongl jouf xeef mongl | 在送蒙繁衍。 |
jus dail bak ghaot Mongl | 且说那蒙公, |
nriul Leib sos Leib Mongl | 生有子磊蒙, |
nriul Ghob sos Ghob Mongl | 生有子戈蒙, |
jouf nriul bak ghaot Liub | 才生溜戈公。 |
nriul Nrix sos Nrix Liub | 生尼名尼溜, |
nriul Nib sos Nib Nrix | 生你名你尼, |
nriul Jouk sos Jouk Nib | 生究名究你, |
nriul Diox sos Diox Jouk | 生朵名朵究。 [3] |
jouf nriangb bak ghaot Diox | 且说这朵公, |
nriul dail Xox dail Fid | 生了许和费, |
nriul dail Zangx dail Mid | 生了掌和迷, |
nriul dailYul dail Zouf | 生了尤和奏, |
nriul dail Gif dail Vas | 生了格和雅。 [4] |
zab daib dat niul zot | 子孙兴旺如火把, |
tat dius dat bad dliub | 后代繁衍似树发, |
dongl dongd feeb Veex Liub | 也溜满嘟嘟, |
dal dat khongd Dlongs Mongl | 送蒙闹腾腾, |
leit bil ghob vouk naos | 爬坡则捕鸟, |
leit dlongs ghob bangd ngeix | 登坳则猎兽, |
lof Jax dat lof keeb | 立《贾》如插犁, |
lof lil dat lof kak | 立理如插耙, |
dieed bak lil jit niul | 继父理兴吃鼓藏, |
gangf mens dlieid tout mub | 承母艺绘制蜡染。 |
ab nongb hvub jit niul | 不忘祭鼓词, |
ab nongb seid Zeet kheeb
[5]
| 不忘老祖语, |
ghob beeb dat beeb bod | 牢如身上瘤, |
ghob mangs dat mangs bul | 固似肉中刺, |
xib lix ghoud ab dal | 跌倒也不丢, |
gos baf ghoud ab nongb | 至死也不忘。 |
lol Veex Liub bid jil | 来也溜种地, |
lol Dlongs Mongl sos nens | 来送蒙种田。 |
dieed deid nrieex kib sob | 遇着灾荒年, |
dieed jas nriut gil loul | 碰到干旱岁。 |
daix dol lol ghoud langb | 大伙来议榔, |
daib not lol ghoud gil | 大家来立规。 |
langb liub jouf faf naix | 榔大才活命, |
gil liub jouf xeed xeix | 规严才护财。 |
Wangx Liub jouf lol ghoud | 往溜主持议, |
ghaot Hangt jouf lol ghoud | 杭公主持立。 |
gid jox sab jouf ghoud | 扛马刀才议, |
gheet dieeb seet jouf ghoud | 扛长刀才议, |
ghoud jeex gib nrix vongx
[6]
| 议成龙牛榔规, |
meef jas xif beet fub
[7]
| 栽下雷猪榔柱。 |
nriangb dail bak bongx lob | 有个肿脚汉, |
nriangb dail mens bongx bil | 有个肿手妇, |
nib dax mil dlil feeb Neel Ngab | 遥走去南安, |
nib dax mil dlil khongd Neel Xit | 远行去南席, |
mil nais nib khangd xud
[8]
| 去问他至亲, |
mil aod nib nrieix nriongx | 讨要一点银。 |
mil jas gib nrix vongx | 遇到龙牛榔柱, |
mil jas xif beet fub | 遇到雷猪榔桩, |
jouf maf gib nrix bangb | 就砍倒榔柱, |
jouf maf xif beet los | 就砍掉榔桩。 |
jouf nriangb dail Lieix Ghaif | 有个人里该, |
jouf nriangb dail Jus Hob
[9]
| 有个桥轰汉, |
nib dieed bab juf wad | 他领三十妇, |
nib gangf bab juf daib | 他带三十孺, |
naib hvub dlil Bil Bit | 挖蕨排毕坡, |
xongt lit xil Diux Naib | 架缸斗奈溪。 [10] |
mil weix gib nrix vongx | 到立榔柱处, |
mil dlouf xif beet fub | 到栽榔桩处, |
mil deid gib nrix bangb | 去遇榔柱倒, |
mil jas xif beet los | 去遇榔桩塌, |
mil deid dail Wangx Liub | 去遇到往溜, |
mil jas dail ghaot Hangt | 去遇到杭公。 |
nib qenx Jax lil loul | 他请来贾师, |
nib qenx lil dis xob | 他请来理老, |
lol jus dail Lieix Ghaif | 来评判里该: |
wil it langb liub xeed geed | “我议大榔好渡饥, |
wil it gil liub faf naix | 我立严规好活人。 |
mob dieed maf wil gib nrix bangb | 你却砍我榔倒, |
mob dieed maf wil xif beet los | 你却砍我榔塌! |
aod mob lob ob ghaid | 要你脚成两截, |
aod mob fend ob laib | 要你头成两个!” |
dail Lieix Ghaif jouf jus | 那里该汉子说, |
dail Jus Hob jouf jus | 那桥轰人氏道: |
wil dax gib nrix nriangb | “我来榔柱好, |
wil diangd xif beet los | 我返榔柱倒。” |
Jax lil loul diangd mil | 贾师转回去, |
lil dis xob diangd mil | 理老转回去, |
mil xees Wangx Liub | 去告诉往溜, |
mil xees ghaot Hangt | 去告诉杭公。 |
mil weix diux daob aob | 去到那潮湿的家, |
mil dlouf zad meit seit | 去到那浸水的屋。 |
nrieix nriangb nib ghab daf | 银在他袋里, |
dliok nriangb nib ghab jid | 秤在他身上, |
diangd lol jus Lieix Ghaif | 转来说里该: |
Wangx Liub not ab hangd | “往溜不应允, |
ghaot Hangt not ab hangd | 杭公不应允, |
beed aod lob ob ghaid | 将要脚成两截, |
beed aod fend ob laib | 将要头成两个。” |
Lieix Ghaif jouf seil hveib | 里该很伤心, |
ghob nrieed ghoub lioub wix | 就号啕哭天, |
ghob nrieed gal lial dab | 就号啕哭地: |
laib wix dat laib kad | “天为何只有背蓬宽, |
jox gongl dat dieeb jub | 路为何只有衣针窄!” |
Wangx Liub jouf dax nangd | 往溜来听到, |
ghaot Hangt jouf dax nangd | 杭公来听到, |
mob nrieed gheel Lieix Ghaif | “你哭啥呀里该, |
mob nrieed gheel Jus Hob | 你哭啥桥轰人?” |
ghob Lieix Ghaif jouf jus | 那里该才讲, |
dail Jus Hob jouf jus | 桥轰汉才说: |
ghoud weix nrieex kib sob | “遇着灾荒年, |
ghoud jas nriut gil loul | 碰到干旱岁, |
jous hveib diot pab bil | 拍手无法子, |
jous nrid diot pab lob | 顿脚无计策, |
wil dieed bab juf wad | 我领三十妇, |
wil gangf bab juf daib | 我带三十孺, |
naib hvub dlil Bil Bit | 走排毕挖蕨根, |
xongt lit xil Diux Naib | 到斗奈滤蕨粉。 |
wil dax gib nrix nriangb | 我来遇榔柱在, |
wil dax xif beet lof | 我来遇榔桩立, |
wil diangd gib nrix bangb | 我返见榔柱倒, |
wil diangd xif beet los | 我返见榔桩塌。 |
bak bus bak ghoud hangd | 男人们也应允, |
mens bus mens ghoud hangd | 妇人们也应允, |
mob gheel nins ab hangd | 您为何不应允, |
dinl dinl aod lob ob ghaid | 定要我脚成两截, |
dinl dinl aod fend ob laib | 定要我头成两个? |
wil ghob laib wix dat laib kad | 我叹天只有背蓬宽, |
jox gongl dat dieeb jub | 悲路只有衣针窄! |
jouf nrieed gub liub wix | 才号啕哭天, |
jouf nrieed gal lial dab | 才号啕哭地。” |
Wangx Liub jouf jus | 往溜才说道, |
ghaot Hangt jouf jus | 杭公才说道: |
laib mob not dios Jax lil loul longl hvub | “这事各是贾师发话, |
lil dis xob xud seid | 各是理老出言。” |
laib niul ghob yab but | 铜鼓就不再响, |
laib taob ghob yab seik | 鼓桶就不再动。 |
[1] Veex Liub(也溜)、Dlongs Mongl(送蒙):地名,“也溜”意为马蜂岭,“送蒙”意为蜜蜂坡。liub是geeb liub(马蜂)的省称,mongl是geeb mongl(蜜蜂)的省称,口语中均不能省称。该地据说在今丹寨县排调镇与雷山县桃江乡交界地区。一说为Guf Liub(固溜)、Guf Mongl(固蒙)。
[2] Veex Liub(也溜)、Dlongs Mongl(送蒙):地名,“也溜”意为马蜂岭,“送蒙”意为蜜蜂坡。liub是geeb liub(马蜂)的省称,mongl是geeb mongl(蜜蜂)的省称,口语中均不能省称。该地据说在今丹寨县排调镇与雷山县桃江乡交界地区。一说为Guf Liub(固溜)、Guf Mongl(固蒙)。
[3] 以上所述的蒙→磊蒙→溜磊→尼溜→你尼→究你→朵究七代人名,与《祭鼓篇》所述的稍有差异,但贾师所释其迁徙概况是一致的。其中朵究的后裔已繁衍到至少第二十五代,主要分布在今丹寨县西部及其外县市毗邻地区,多属“八寨黑苗”。
[4] 朵公八子之名,由于各地口音的差异与传承版本的变异,除了Xox(许)、Fid(费)、Zangx(掌)一致外,其他5人名有Mid(迷)、Yat(押)、Ghangt(杠)、Bongl(绷)、Lias(岚)、Dlas(夏)、Mongl(蒙)、Yul(尤)、Gif(格)、Vas(雅)等说法,待考。
[5] Zeet kheeb:指葫芦兄妹中的哥哥 Ghaot Zeet(郜则),亦即daib ghab kheeb(葫芦崽)。
[6] gib nrix vongx、xif beet fub:直译“龙牛榔柱”、“雷猪榔桩”,象征经过杀牛杀猪议订而成并念请龙神雷神见证过的极威严的榔规。
[7] gib nrix vongx、xif beet fub:直译“龙牛榔柱”、“雷猪榔桩”,象征经过杀牛杀猪议订而成并念请龙神雷神见证过的极威严的榔规。
[8] khangd xud:直译“温暖处”,此喻已出嫁的妹妹。
[9] dail Jus Hob:Jus Hob(桥轰)地方的人,指里该。苗语称雷公山为Bil Hob(排轰),Jus Hob(桥轰)意为“雷公山上方处”。
[10] :从前苗民在饥荒时节,常上山挖蕨根,洗净捣碎后淘洗出淀粉液,置于木缸中,待其沉淀后,放干缸中的水,即可得蕨粉(俗称蕨粑)食用。