一 果尼南配
sax nriangb neel Zeex Deex | 同住在者德, |
sax nriangb jus Feeb Xib | 同住在方西, |
dongl dongd neel Zeex Deex | 者德满嘟嘟, |
dal dat jus Feeb Xib | 方西闹腾腾。 |
Zeex Deex deib Feeb Xib | 者德与方西, |
xad nrangx deib xad daot | 草茂树又密, |
jouf jeex xud geik dlad | 闹起虎咬狗, |
jouf jas xud geik beet | 发生虎咬猪, |
geik dail dlad bix aob
[1]
| 咬狗血淋淋, |
geik dail beet lol xeed
[2]
| 咬猪血淋淋。 |
dail Gud jouf lol jus | 固人就说道: |
feeb nongd liub wad xud | “此地多母虎, |
feeb nongd not wad xeek | 此地多女邪, |
nriangb dat yeex bib wad | 久居恐丧妻, |
nriangb dat gos bib daib | 长住恐亡子。 |
mob not nriangb yad Nrix | 你各住阿尼, |
mob not nriangb yad Nil | 你各住阿你。” |
ghob Nrix ghob Nil jus | 阿尼阿你说: |
mob mil wil ghoud mil | “你走我也走。 |
jous laix nriangb ab xud | 单人住不旺, |
jous dieeb diod ab jis | 独柴烧不燃。” |
ab nriangb neel Zeex Deex | 不住在者德, |
ab xud jus Feeb Xib | 不居于方西, |
mil qab feeb nenx ghongd | 去寻有吃的地方, |
mil qab qut neel mub | 去觅有穿的处所, |
mil qab feeb xeed xeix | 去寻财丰的地方, |
mil qab khongd xeed ghongd | 去觅食足的处所。 |
daib Gud jouf xongx aob niul mil | 固人循浑水走, |
daib Yat jouf xongx aob nrious mil | 亚人循浊溪去, |
vut mil jas feeb liub | 期遇大地方, |
vut mil jas feeb feed | 冀遇宽处所, |
dieed mil jas ghab gongb | 却遇上峡谷, |
dieed mil jas ghab gif | 却遇上山沟, |
dieed mil jas veex hvib | 却遇上高山, |
dieed mil jas bil vas | 却遇上尖坡。 |
laib mob laib aob niul | 那水所以浑, |
jas ngeix dab lol pib | 是野猪在拱, |
jouf jeex aob niul | 才生浑水, |
jouf jas aob nrious | 才成浊溪, |
nib ab dios feeb liub | 它不是大地方, |
nib ab dios feeb feed | 它不是宽处所。 |
bib dail daib ghab Mub | 我们苗家人, |
bib dail jid Ghab Naos | 我们嘎闹崽, |
lol xongx dail aob xeib | 循着清溪上, |
lol daos dail aob vut | 顺着好水走。 |
deid aob xeib diot lol | 见清溪才来, |
deid aob vut diot lol | 遇好水才来, |
nangx diot nangx jouf lol | 过一处处地方来, |
khongd diot khongd jouf lol | 越一堂堂处所来, |
diux taid diux taid taid | 跋山又跋山, |
dieik diangf dieik diangf dingf | 涉水又涉水, |
lol weix feeb Gox Nrix
[3]
| 来到果尼地方, |
lol dlouf khongd Neel Pid
[4]
| 来到南配处所, |
nral lieif dail dloub aob | 鱼游闪白河水, |
gheed gix dail dloub jeif | 蛙鸣亮白土块。 [5] |
feeb nenx ghongd xil nongd | “足食地方在此, |
qut neel mub xil nongd | 丰衣处所在此!” |
jouf dieed vib lol jil | 才拿石来立, |
jouf dieed daot lol lof | 才拿树来栽, |
vib jil jouf dad sal | 立石稳了基, |
daot lof jouf dad jongx | 栽树长了根, |
gheeb veex jouf jil nrongl | 山脚建谷仓, |
fend bil jouf jangs langs | 山头立禾架, |
nrongl geed dat gub gib | 谷仓林立如田中螺蛳, |
mis niul dat mis naib | 鼓面列排似的里葵盘, |
lob nrongl dat lob xab | 仓柱密如水碾木轮齿, |
lob niat dat lob xol | 牛脚多似河中拦鱼架。 |
lol jeex fib bongl yongl | 来渐渐发财, |
lol jas dlas bol yox | 来渐渐发富。 |
mil lod jab seix lol | 去采闹鱼草来, |
mil dongs jab liof lol | 去捣毒鱼叶来, |
xangt jab xil Gox Nrix | 施放于果尼, |
das weix xil Neel Pid | 鱼漂到南配。 |
foub neel ghob heik neel | 下游漂也捞, |
foub jus ghob heik jus | 上游漂也捞, |
heik gos ghab dail fab | 捞着些花鱼, |
heik gos ghab dail laif | 捞着些涞鱼。 |
dlad gongl Veex Zax dax | 狗从也展来, |
dlad los Zeet Jot
[6]
dax | 狗从则脚来, |
nenx diot ghab xongb jongb | 吃于乱草棵中, |
haok diot gheeb xat jat | 喝在狼箕丛内。 |
Bud Jongx daib nrieet heik | 布炯儿观捞, |
Dlas Liouf daib nrieet heik | 夏留子观捞, |
dieed dal xongs meif fab | 正丢了七条花鱼, |
dieed dal xongs meif laif | 正失了七条涞鱼, |
dangx dol jouf lol jus | 大伙就来说, |
daib not jouf lol jus | 大家就来讲: |
mob jab ab nais lioul | “你不帮捣药, |
mob vib ab nais ghenl | 你不帮翻石, |
mob dieed daos bib wil | 却捞我们鱼, |
aod bib xongs meif fab | 要了咱七条花鱼, |
aod bib xongs meif laif | 要了咱七条涞鱼!” |
jouf dib Bud Jongx daib | 就打布炯儿, |
jouf dib Dlas Liouf daib | 就打夏留子, |
ob fend dongl nongl dab | 俩人倒地下, |
ob fend dees nees dlieif | 两尸挺地上。 |
Bud Jongx bak ab hangd | 布炯父不服, |
Dlas Liouf bak ab hangd | 夏留父不服, |
xid vaf aob jeex seid | 争水起口舌, |
xid vaf bil dous diangs | 争山起纠纷, |
yux langb Veeb Zax dax | 邀也展的榔众来, |
yux langb Zeet Jot dax | 约则脚的榔众来, |
fend sab dat fend bul | 矛尖似刺头, |
meid dieed dat naox dongb | 刀锋似茅叶。 |
Bud Jongx bak jouf jus | 布炯父就说, |
Dlas Liouf bak jouf jus | 夏留父就说: |
meeb mil nrieet ob daib | “你们去看俩子, |
nib dib wat seix nral ab dot | 他腰篓粘鱼鳞否, |
nib kut
[7]
wat dlot nraof ab dot | 他鱼笼粘鱼鳞否? |
hangd nib dib wat seix nral | 若他腰篓粘鱼鳞, |
nib kut wat dlot nraof | 若他鱼笼粘鱼鳞, |
nib jeib jouf ab dot jil | 他棺就不得葬, |
nib fend jouf ab dot bux | 他命就不得赔。” |
dangx dol jouf mil xid | 大伙才去看, |
daib not jouf mil nrieet | 大家才去瞧, |
nib dib ab wat seix nral | 他腰篓不粘鱼鳞, |
nib kut ab wat dlot nraof | 他鱼笼不粘鱼鳞。 |
laof lenl daib Bux Nax jouf jus | 犟人子宝娜才说, |
laot lens daib Bux Kut jouf jus | 犟人子宝库才说: |
wil kheib ab gos aob | “我捆不着水, |
wil ghoud kheib gos vib | 我也捆着石; |
wil kheib ab gos jit | 我捆不着风, |
wil ghoud kheib gos daot | 我也捆着树。 |
dlad dlol dlad dlaof nrax | 有只垂耳狗, |
nib gongl Veex Zax dax | 它从也展来, |
nib gongl Zeet Jot dax | 它从则脚来, |
dax gid xongs meif fab | 来衔走七条花鱼, |
dax gheet xongs meif laif | 来衔走七条涞鱼, |
gid bus ghab xongb jongb | 衔入乱草棵中, |
gheet bus gheeb xat jat | 衔入狼箕丛内。” |
daib not nenx Jax jouf ab mil | 他们才吞《贾》不了, |
ngangl lil jouf ab liouf | 才咽理不下, |
jouf kib jeex dongk nral | 才颤抖如鱼羹冻, |
jouf kib jas dongk beet | 才颤抖似猪皮冻, |
laib wix dat laib kad | 才觉天只有背蓬大, |
jox gongl dat dieeb jub | 才觉路只有衣针窄。 |
daod feeb Gox Nrix diot | 才割果尼地方, |
daod khongd Neel Pid diot | 才割南配处所, |
dieed bux diangs nral fab | 拿赔花鱼案件, |
dieed bux diangs nral laif | 拿偿涞鱼纠纷, |
nib jeib ghob dot jil | 他棺就得葬, |
nib fend ghob dot liangl | 他命就得赔。 |
[1] bix aob、lol xeed:是分拆在上下句的一个成语,意为“鲜血淋淋”。不应分别理解为“滴水”、“来血”。
[2] bix aob、lol xeed:是分拆在上下句的一个成语,意为“鲜血淋淋”。不应分别理解为“滴水”、“来血”。
[3] Gox Nrix(果尼)、Neel Pid(南配):地名,在今三都水族自治县都江镇里基村境。Gox Nrix,亦说为Gox Nrieix(果辇)。果尼南配是黔东南苗族大迁徙历程中的一个重要节点,传说在此生活了相当长的时间,后来又继续分迁。
[4] Gox Nrix(果尼)、Neel Pid(南配):地名,在今三都水族自治县都江镇里基村境。Gox Nrix,亦说为Gox Nrieix(果辇)。果尼南配是黔东南苗族大迁徙历程中的一个重要节点,传说在此生活了相当长的时间,后来又继续分迁。
[5] 这两句是说,成群的鱼在河中游动,鱼鳞在水面反射出一片白光;成群的青蛙在土边鸣唱,白色的肚腹把土块都映白了。
[6] Zeet Jot(则脚),一说为Zeet Xeet(则薛)。
[7] kut:苗语器具名,一头大一头小的笼状篾编捕鱼工具。