搜索
  登录

水淹树没
所属图书:《苗族贾理(第二版)(上)》 出版日期:2015-11-01文章字数:32101字

二 水淹树没

Veeb nenx lieix meif naib
Vangb nongx lix mif hnaib

央继承父田,

Veeb haok ongd meif lat
Vangb hek ongd mif hlat

央拥有母塘,

jouf mil keeb yis nab
jef mongl kab yis naib

去犁来养母,

jouf mil kak yis vangt
jef mongl kak yis vangt

去耙来养孩。

keeb lieix ab nriangb nrix
kab lix ax niangb ninx

犁田没有水牛,

kak ongd ab nriangb liod
kak ongd ax niangb liod

耙塘没有黄牛,

ghob dieed dlad keeb lieix
ghongb dad dlad kab lix

就用狗犁田,

ghob dieed beet pib dab
ghongb dad bat paib dab

就用猪拱土, [1]

bab naib keeb ab jeex ib qid
bib hnaib kab ax jangx ib qid

三天犁不完一坵,

bab mangt kak ab jul ib dleif
bib hmangt kak ax jul ib dleif

三日耕不成一块。

fub nriangb feeb wix xid
hfob niangb fangb waix hxid

雷在天上看,

fub nriangb daot aot benf
hfob niangb dent ent bongf

雷在云中见:

sax jous dail nab nriul
seix jus dail naib niel

“同是一母生,

sax jous dail mens dlos
seix jus dail mais dlos

同是一娘育。

pab bil ghoud dios ngeix
pab bil ghed dios ngix

手心也是肌,

guf bil ghoud dios ghof
guf bil ghed dios ghof

手背也是肉。

sax sax dios jid dax
seix seix dios jid dax

同是兄弟情,

sax sax dios jid ad
seix seix dios jid ad

同是姐妹亲。”

nib jouf dlieex hvub gol
nenx jef dliangx hveb gol

他才喊出声,

nib jouf dlieex seid xees
nenx jef dliangx hseid xangs

他才传出言:

keeb lieix yis ob nab
kab lix yis ob naib

“犁田养咱妈,

kak ongd yis ob mens
kak ongd yis ob mais

耙塘养咱娘,

wil nriangb liod liub mob not aod
wil niangb liod hlieb mongx nongf ed

我有大黄牛你自选,

wil nriangb liod vas mob not tiut
wil niangb liod vas mongx nongf tiet

我有壮黄牛你自牵,

keeb jeex mob gid diangd
kab jangx mongx gid diangd

犁完你再送归,

kak jeex mob gid qit
kak jangx mongx gid qit

耙完你再退还。”

aod liod lol keeb lieix
ed liod lol kab lix

黄牛来犁田,

aod liod lol kak ongd
ed liod lol kak ongd

黄牛来耙塘,

ib naib jeex bab qid
ib hnaib jangx bib qid

一天完三坵,

ib mangt jeex bab dleif
ib hmangt jangx bib dleif

一日完三块。

keeb jeex nib ab diangd
kab jangx nenx ax diangd

犁完不送归,

kak jul nib ab qit
kak jul nenx ax qit

耙完不退还,

dieed dib lol nenx ngeix
dad dib lol nongx ngix

却椎 [2] 来吃肉,

dieed maf lol haok zees
dad maf lol hek zas

却杀来喝汤,

songd liees ghab zeet zaok
hsongd las ghab zat zek

骨丢黑洞里,

dad lof ghab hvangt vongl
daid lof ghab hvangt vongl

尾插岩缝中。

Veeb jouf jus ghob fub
Vangb jef jus ghob hfob

央就跟雷说:

xangt liod mil nenx nrangx
xangt liod mongl nongx nangx

“放黄牛去吃青草,

xangt liod mil xuk dongb
xangt liod mongl xek dongb

放黄牛去嚼芭茅,

nib dieed mil juf vongl
nenx dad mongl juf vongl

它却去钻岩缝,

nib died mil dliongk zeet
nenx died mongl dliongk zat

它却去钻石隙,

dax ob laix mil xid
dax ob laix mongl hxid

来我俩去看,

dax ob laix mil dliof
dax ob laix mongl dliof

来咱俩去拉。”

mob nriangb gid gux dliof
mongx niangb gid gux dliof

“你在外面拉,

wil mil gid diongb qend
wil mongl gid diongb qend

我去里边推。”

ib laix sail vus daox
ib laix sail ves dex

一个狠劲拔,

ib dail sail vus dliof
ib dail sail ves dliof

一个狠劲拉——

fub xil daox mil gux
hfob xil dex mongl gux

雷是朝外拔,

Veeb xil dliof mil diongb
Vangb xil dliof mongl diongb

央是朝里拉。

dail daox daox ab dlif
dail dex dex ax dlif

拔的拔不出,

dail dliof dlof ab mil
dail dliof dlof ax mongl

拉的拉不进。

daox weix naib ab bil
dex wix hnaib ab bil

拔到日西斜,

dliof weix naib liouf dlongs
dliof wix hnaib liuf dlongs

拉到太阳落,

fub xil nenx geed sod
hfob xil nongx gad sod

雷吃过早饭,

Veeb xil yent geed fol
Vangb xil yongt gad dat

央饿着肚皮,

Veeb dliof ab nriangs fub
Vangb dliof ax niangs hfob

央拉不过雷,

fub dliof ghob nriangs Veeb
hfob dliof ghongb niangs Vangb

雷拔胜了央。

Veeb jouf xangt bil val
Vangb jef xangt bil val

央猛一松手,

fub jouf gos ghenl dlenl
hfob jef gos ghenl dlenl

雷跌仰八叉。

fub xid dad liod not dios sat
hfob hxid daid liod nongf dios hsait

雷见牛尾各是刀砍断,

dad liod xut dios dait
daid liod xet dios dait

牛尾不是力拉裂。

ghob fub jouf menb gangb
ghob hfob jef mongb gangb

那雷才痛心,

ghob fub jouf angt bongt
ghob hfob jef angt bongt

那雷才气愤:

bib liod mob keeb lieix
baib liod mongx kab lix

“送牛你犁田,

mob dieed dib nenx ngeix
mongx dad dib nongx ngix

你却椎吃肉;

bib liod mob kak beis
baib liod mongx kak bis

送牛你耙地,

mob dieed dib haok zees
mongx dad dib hek zas

你却杀喝汤!

mob it hveib ab deix
mongx ait hvib ax deix

你心不诚实,

mob it nrid ab deis
mongx ait hnid ax deis

你意不守信;

mob it laib ab dios
mongx ait laib ax dios

你这样做事不对,

mob sos had ab gheeb
mongx sos had ax ghangb

你这样煮饭不香。

wil beed qab mob diox
wil bangd qab mongx diox

我或许要寻你揍,

wil beed vangs mob peeb
wil bangd vangs mongx pab

我或许要找你劈。” [3]

fub diangd mil wix nrox
hfob diangd mongl waix nox

雷转去九天,

fub tok mil daot aot
hfob tak mongl dent ent

雷返回云霄,

nib mil ab niox hveib
nenx mongl ax niox hvib

他去不甘心,

nib mil ab niox nrid
nenx mongl ax niox hnid

他去不满意,

ghaob ghaob nriangb sos seid
gheb gheb niangb sos hseid

时时发怨言,

gid gid niangb sos diangs
gid gid niangb sos diangs

刻刻想生事。

nriangb dail ghaot dlieeb dab
niangb dail ghet dliangb dab

有个土地神,

jit xob liob mil wix
jit xob liob mongl waix

时而上天去,

mil nenx meif gheib feex
mongl nongx mif gheib fangx

去吃黄母鸡,

ngal xol liol lol dab
ngal xol liol lol dab

时而回地来,

lol nenx meif gheib dlaib
lol nongx mif gheib dlaib

来吃黑母鸡, [4]

jouf lol xees ghob Veeb
jef lol xangs ghob Vangb

才来告诉央:

lat zab mil zab mul
hlat zab mongl zab mongl

“五月初五日,

lat diut mil diut mangt
hlat diut mongl diut hmangt

六月初六夜,

fub dax peeb mob nid oub
hfob dax pab mongx nend ub

雷来劈你呢!”

ghob Veeb nib soux hveib
ghob Vangb nenx sux hvib

阿央心聪明,

ghob Veeb nib vas xent
ghob Vangb nenx vas hxut

阿央计策多,

jouf jus dail dlieeb dab
jef jus dail dliangb dab

跟土地神说:

mob mil nais ghob fub
mongx mongl nais ghob hfob

“你去探问雷,

xeib laib gheel ab xeib
hxib laib ghail ax hxib

他怕不怕啥,

nrat laib gheel ab nrat
niat laib ghail ax niat

他厌不厌啥,

lol xees diot wil ment
lol xangs diot wil hmut

回来说我听。

mob mil xees ghob fub
mongx mongl xangs ghob hfob

你去告诉雷:

ab dax peeb dangl neel
ax dax pab dangl nangl

别来劈东间,

dat gos bib nab nriul
dat gos bib naib niel

以免伤母亲;

ab dax peeb dangl jus
ax dax pab dangl jes

别来劈西间,

dat gos wil dail beet
dat gos wil dail bat

以免伤我猪;

nib dax peeb qongd diongb
nenx dax pab qongd diongb

要来劈堂屋,

jouf gos wil ghob Veeb
jef gos wil ghob Vangb

才劈着阿央;

peeb ghob peeb dongs ob
pab ghongb pab dongs ob

劈就劈二柱,

jouf gos wil ghob Veeb
jef gos wil ghob Vangb

才劈着阿央;

ab laib peeb dongs dongt
ax laib pab dongs dongt

别来劈中柱, [5]

dat bol nab songx dieex
dat bal naib songx dangx

以免坏香火,

dat bol mens ghot naot
dat bal mais ghet net

以免伤祖灵。”

dlieeb dab diangd mil jus
dliangb dab diangd mongl jus

地神转去讲,

dlieeb dab diangd lol xees
dliangb dab diangd lol xangs

地神转来说:

fub jus wil jouf xeib kak daox
hfob jus wil jef hxib kak dex

“雷说‘我就怕铜耙,

wil jouf xeib gheik laot
wil jef hxib gheik hlet

我就怕铁钳,

xeib lieet Deit [6] kheib dlieeb
hxib hlat Deit kheib ghongd

怕神索捆颈,

xeib jeix Diul gheik nras
hxib jix Diel gheik nais

怕大钳夹鼻, [7]

kab mil bus nrongl daox
kab mongl bus nongl dex

扒我进铜仓,

kak mil bus nrongl laot
kak mongl bus nongl hlet

耙我入铁屋;

wil nrat ghad gheib wat nriux weil
wil niat ghad gheib wat niux wil

我厌恶鸡屎渥锅边,

ghad gas wat lot xit
ghad gas wat lot xit

鸭屎渥甑口’。” [8]

Veeb jouf dot hvub caid
Vangb jef dot hveb caid

央探得雷话,

dot dlinb jouf boud [9]
dot dliub jef bud

底细在手,

dot nriees jouf beeb [10]
dot niangs jef bab

要害在握。

mil aod nrins nriax dlaix
mongl ed nins niax dlenx

去采桃树脂,

mil aod nrins nriax geed [11]
mongl ed nins niax gad

去要滑树汁,

dieed lol lieed guf zad
dad lol lad guf zaid

拿来糊屋顶,

dieed lol lieed guf nrongl
dad lol lad guf nongl

拿来敷仓穹。

jouf weix deil zab mul
jef wix deil zab mongl

到了初五日,

jouf leit deil diut mangt
jef leit deil diut hmangt

到了初六天,

ghob fub jouf dax peeb
ghob hfob jef dax pab

雷果来劈央。

diul liul gheel diul liul
diul liul ghail diul liul

轰隆轰隆响,

diaf liaf gheel diaf liaf
diaf liaf ghail diaf liaf

刹啦刹啦闪,

lieif dliat dax weix dab
lif hliat dax wix dab

闪中已到下界,

but cat dax weix dos
bet cat dax wix dos

响中已临人间,

lieeb lob diot nrins nriax
liob lob diot nins niax

滑脚在脂汁,

lieet lob diot guf zad
hlangt lob diot guf zaid

摔倒在房顶,

ghob bix lol weix dab
ghongb baix lol wix dab

就掉到房下,

ghob dliangd lol sos dos
ghongb dliangd lol sos dos

就跌到院中。

Veeb dieed jeix laot gheik
Vangb dad jix hlet gheik

央拿铁钳夹,

Veeb dieed kak daox kab
Vangb dad kak dex kab

央用铜耙扒,

gheik nib mil nrongl daox
gheik nenx mongl nongl dex

夹他进铜屋,

kab nib mil nrongl laot
kab nenx mongl nongl hlet

扒他入铁仓。

qib diot ghab nrongl daox
qib diot ghab nongl dex

关他在铜屋,

liees diot ghab nrongl laot
las diot ghab nongl hlet

囚他在铁仓,

ghab nrongl daox sangx diongb
ghab nongl dex sangx diongb

关铜屋深处,

ghab nrongl laot gib niangs
ghab nongl hlet gib niangs

囚铁仓中心,

diongb naib ab benf naib
diub hnaib ax bongf hnaib

昼不见太阳,

diongb mangt ab benf lat
diub hmangt ax bongf hlat

夜不见月亮。

ghob Veeb nrangx ghouk hveib
ghob Vangb nangx ghuk hvib

央心中暗想,

ghob Veeb seet ghouk nrid
ghob Vangb hsent ghuk hnid

央肚内默思:

qib nib diot nrongl daox
qib nenx diot nongl dex

“关他在铜屋,

liees nib diot nrongl laot
las nenx diot nongl hlet

囚他在铁仓,

naib dous wil xangt nib diangd mil diux
hnaib deis wil xangt nenx diangd mongl diux

哪天我放他回去,

xangt nib tok mil zad
xangt nenx tak mongl zaid

我释他归家,

nib beed mil yeeb neel
nenx bangd mongl yangb nangl

他恐去发洪水,

nib beed mil gos daot
nenx bangd mongl gos det

他恐去淹树木,

wil dent mil tid nriangx
wil dent mongl tid niangx

我得想方造船,

wil dent mil seet yis
wil dent mongl hsait yis

我得设法建舟。”

jous hveib mil tid nriangx
jus hvib mongl tid niangx

一心去造船,

jous nrid mil seet yis
jus hnid mongl hsait yis

一心去建舟,

tid jeex dail nriangx feeb [12]
tid jangx dail niangx hfab

造成只轻舟,

seet jeex dail nriangx yud
hsait jangx dail niangx yud

建成艘木船。

naib seeb nib yeeb neel
hnaib hsaib nenx yangb nangl

“今后他发洪水,

diees seeb nib gos daot
dias hsaib nenx gos det

将来他淹树木,

vut bees mil wix nrox
vut bangs mongl waix nox

就可划上天,

vut bees mil daot aot
vut bangs mongl dent ent

就可渡入云。”

ghob fub dlieex hvub nais
ghob hfob dliangx hveb nais

雷发出语问:

mob beed tid nriangx Veeb
mongx bangd tid niangx Vangb

“你造船吗央,

mob beed seet yis Veeb
mongx bangd hsait yis Vangb

你建舟吗央,

gheel hangt daot zeeb nriul
ghail hangt det zangb niul

为何木气香?”

Veeb jouf dlieex hvub dab
Vangb jef dliangx hveb dab

央说出话答:

wil ab tid nriangx it yeed
wil ax tid niangx ait yid

“我造船干吗,

ab seet yis it gheel
ax hsait yis ait ghail

我建舟干吗!

wil lax las diot geed xol
wil lax las diot gad xol

我是整地播种小米,

dod doul ghof daot niangs
dod dul ghof det niangs

砍着空洞树桩,

ghob hangt geeb pid nros
ghongb hangt gangb pend nos

才传出蚁窝气。

mob dlaox wil fab xeeb
mongx dlex wil hfab hxangb

你帮我搓绳,

mob dlaos wil fab lieet
mongx des wil hfab hlat

你帮我搓索,

fab bid xongs nrongl xeeb
hfab baid xongs nongl hxangb

搓满七仓绳,

fab dot xongs nrongl lieet
hfab dot xongs nongl hlat

搓得七仓索,

xangt mob diangd mil diux
xangt mongx diangd mongl diux

就释你回家,

xangt mob tok mil zad
xangt mongx tak mongl zaid

就放你归屋。”

fub naib naib fab xeeb
hfob hnaib hnaib hfab hxangb

雷昼也搓绳,

fub mangt mangt fab lieet
hfob hmangt hmangt hfab hlat

雷夜也搓索,

dail fab dail vil qut
dail hfab dail vil qet

你搓我抽走, [13]

seil bux nrongl seil seit
seil bex nongl seil seit

仓空总无索。

fab jeex bab nrieex ngal
hfab jangx bib niangx ngal

搓了三年绳,

fab jas bab nriut jit
hfab jas bib hniut jit

搓了三岁索,

ghoud ab bid nrongl daox
ghed ax baid nongl dex

也不满铜仓,

ghoud ab bid nrongl laot
ghed ax baid nongl hlet

也不满铁屋。

nriangb gangx daib ghab liox [14]
niangb gangx daib ghab liox

有双葫芦仔,

nriangb gangx jid ghab diof [15]

有对葫芦娃,

黔东南苗族建在村边水塘上的粮仓(【台湾】陈念萱 摄)

nriangb gangx daib Boux Jongx [16]
niangb gangx jid ghab diof

一个叫宝炯,

nriangb gangx jid Nios Zeef [17]
niangb gangx daib Bex Jongx

一个名略则,

dax nriangb gheeb nrongl [18] daox
dax niangb ghangb nongl dex

来铜屋下玩,

dax nriangb gheeb nrongl laot
dax niangb ghangb nongl hlet

来铁仓下耍,

xid geeb khob [19] fid aob
hxid gangb khob hfaid eb

看格科戏水,

nrieet geeb dlaol [20] lieif doul
ngit gangb dlaol lif dul

看格劳闪光。

ob laix gheeb gheeb hveib
ob laix ghangb ghangb hvib

两个真高兴,

ob dail diuk has has
ob dail diek has has

俩人笑哈哈:

geeb khob fid vut xid
gangb khob hfaid vut hxid

“耍的真好看,

geeb dlaol lieix vut nrieet
gangb dlaol lix vut ngit

闪的真好瞧!”

ghob fub nangd jouf jus
ghob hfob hnangd jef jus

雷闻声就说:

wil fid haif vut xid
wil hfaid haif vut hxid

“我耍更好看,

wil lieif haif vut nrieet
wil lif haif vut ngit

我闪更好瞧!”

fub ghob lieif wid wid
hfob ghongb lif wid wid

雷就闪灼灼,

fub ghob lieif wat wat
hfob ghongb lif wat wat

雷就耀晃晃,

wid wid diot ghab wul
wid wid diot ghab wul

光闪自腋下,

wat wat diot ghab xut
wat wat diot ghab xet

亮发自腘窝。 [21]

mob lieif haif vut xid
mongx lif haif vut hxid

“你闪更好看,

mob lieif haif vut nrieet
mongx lif haif vut ngit

你玩更好瞧!”

naib naib dax sob ghob fub fid
hnaib hnaib dax sob ghob hfob hfaid

天天来央求雷耀,

mangt mangt dax sob ghob fub lieif
hmangt hmangt dax sob ghob hfob lif

日日来请求雷闪。

fub jouf jus gangx daib ghab liox
hfob jef jus gangx daib ghab liox

雷就对葫芦崽讲,

jus gangx jid ghab diof
jus gangx jid ghab diof

跟葫芦娃说:

wil fid not kheeb ghongd
wil hfaid not khab ghongd

“我耍多嗓干,

wil lieif not ngees ghous
wil lif not ngas ghus

我闪多喉渴。

mob nab nriangb aob xub [22] ab nriangb
mongx naib niangb eb hxub ax niangb

你妈煮有酸汤吗,

mob mens nriangb aob zees [23] ab nriangb
mongx mais niangb eb zas ax niangb

你娘煮有菜汤吗?

mob aod aob xub dax wil nenx
mongx ed eb hxub dax wil nongx

你要酸汤来我吃,

mob aod aob zees dax wil haok
mongx ed eb zas dax wil hek

你拿菜汤来我喝。

wil nenx vut xob dlieel
wil nongx vut xob dliangl

吃才有力气,

wil haok vut dot vus
wil hek vut dot ves

喝才有精神。”

nab tiob vob nenx jul
naib tiob vob nongx jul

“煮菜已吃完,

mens hot vangd haok lot
mais hot vangd hek lot

酸汤已喝光,

yangf bad daib ghab liad
yangf bad daib ghab liad

仅剩点残渣,

yangf bad daib aob nens
yangf bad daib eb nens

仅余点残汁。”

ghab liad wil ghoud nenx
ghab liad wil ghed nongx

“残渣我也吃,

aob nens wil ghoud haok
eb nens wil ghed hek

残汁我也喝。”

gangx daib mil heik ghab liad dax
gangx daib mongl heik ghab liad dax

俩娃去舀残渣来,

dax jus dail ghob fub
dax jus dail ghob hfob

来对雷说道:

mob nriangb xil nrongl daox
mongx niangb xil nongl dex

“你住铜屋里,

mob xud xil nrongl laot
mongx hxet xil nongl hlet

你宿铁仓中,

dlieex dax xil ab weix
dliangx dax xil ax wix

递又递不到,

songt dax xil ab dlouf
hsongt dax xil ax dluf

送又送不进。”

ghob fub jouf lol xees
ghob hfob jef lol xangs

雷才告诉道:

wil nriangb dib nriux dangl
wil niangb dib niux dangl

“我张嘴来等,

wil nriangb diat lot jis
wil niangb diat lot jis

我开口来接,

mob linb dax wil nenx
mongx liub dax wil nongx

你泼来我吃,

mob nit dax wil haok
mongx hnit dax wil hek

你洒来我喝。”

linb ghob dous nrongl daox
liub ghongb dus nongl dex

一泼铜屋爆,

nit ghob dous nrongl laot
hnit ghongb dus nongl hlet

一洒铁仓裂。 [24]

diul liul gheel diul liul
diul liul ghail diul liul

轰隆轰隆响,

diaf liaf gheel diaf liaf
diaf liaf ghail diaf liaf

哒啦哒啦闪,

faf fub diot nrongl daox
faf hfob diot nongl dex

雷逃出铜屋,

faf fub diot nrongl laot
faf hfob diot nongl hlet

雷逃出铁仓。

fub jub daib ghab liox
hfob job daib ghab liox

雷告诉葫芦崽,

fub xees jid ghab diof
hfob xangs jid ghab diof

雷交代葫芦娃:

wil diangd mil ghob mil yeeb neel [25]
wil diangd mongl ghongb mongl yangb nangl

“我转去就发洪水,

wil tok mil ghob mil gos daot [26]
wil tak mongl ghongb mongl gos det

我返回就淹树木。

wil bib xangb ghab niub zaid daob [27]
wil baib hxangb ghab hniub zend deb

我送一对葫芦籽,

wil bib xangb ghab niub zaid xuf [28]
wil baib hxangb ghab hniub zend xef

我送两粒葫芦种,

bib diot mob ob laix
baib diot mongx ob laix

送给你俩个,

bib diot mob ob dail
baib diot mongx ob dail

送给你二人。

ob laix dieed mil jil
ob laix dad mongl jenl

你俩快拿栽,

ob dail dieed mil jangs
ob dail dad mongl jangs

你俩快拿种,

naib gheeb yeeb neel dax
hnaib ghangb yangb nangl dax

日后洪水来,

diees gheeb gos daot dlouf
dias ghangb gos det dluf

今后树木淹,

ob laix vut dliongk zaid daob
ob laix vut dliongk zend deb

你俩好钻入葫芦里,

ob dail vut dliongk zaid xuf
ob dail vut dliongk zend xef

你俩好躲进葫芦中,

vut faf mob ob laix
vut faf mongx ob laix

你俩才得救,

vut faf mob ob dail
vut faf mongx ob dail

你俩才脱难。”

fub ghob diangd mil wix
hfob ghongb diangd mongl waix

说完雷就升天,

fub ghob tok mil aot
hfob ghongb tak mongl ent

话毕雷就入云。

Veeb nangd fub mil wix
Vangb hnangd hfob mongl waix

央闻雷升天就喊,

Veeb nangd fub mil aot
Vangb hnangd hfob mongl ent

央闻雷入云就叫:

wil gux mob beed mil yeeb neel
wil gux mongx bangd mongl yangb nangl

“我猜你去发洪水,

wil benb mob beed mil gos daot
wil bub mongx bangd mongl gos det

我知你去淹树木,

mob aod wil niouk vus
mongx ed wil niuk ves

要整我气绝,

mob aod wil niouk dlieel
mongx ed wil niuk dliangl

要整我命丧。

mob yangd fend xeeb mil eid fub
mongx yangd hfud hxangb mongl id hfob

你提绳头走吧雷,

mob youk fend lieet mil eid fub
mongx yuk hfud hlat mongl id hfob

你拉索梢走吧雷,

yangd mil kheib diot mob dongs weex
yangd mongl kheib diot mongx dongs wangx

提去拴在你园栅柱上,

youk mil vis diot mob dongs tit
yuk mongl vis diot mongx dongs tit

拉去捆在你寨门柱上。

mob yeeb neel
mongx yangb nangl

你发了洪水,

mob ghob xid jox fend xeeb
mongx ghongb hxid jox hfud hxangb

你就瞧这绳头;

mob gos daot
mongx gos det

你淹了树木,

mob ghob nrieet jox fend lieet
mongx ghongb ngit jox hfud hlat

你就瞅这索梢。

jox xeeb kib diol diol
jox hxangb kib diol diol

要是绳在抖,

jox lieet gut niangl niangt
jox hlat gut niangl niangt

要是索在动,

laib eid wil jeex bol
laib id wil jangx bal

那我就糟了,

laib eid wil jas neis
laib id wil jas neis

那我就完啦, [29]

laib eid mob gid xangx bil
laib id mongx gid xangx bil

那你就可拍掌,

laib eid mob gid lieif gent
laib id mongx gid lif gent

那你就可舞爪, [30]

mob gid dib nrix tiongb
mongx gid dib ninx tiongb

你再椎牛祭我,

mob gid maf beet nriongs
mongx gid maf bat niongs

你再杀猪悼吾;

jox xeeb gheel dieef seeb
jox hxangb ghail dangf hsab

若绳静悄悄,

jox lieet gheel dieef mut
jox hlat ghail dangf mut

若索静寂寂,

ob dlieeb ghob dax gib
ob dliangb ghongb dax gib

那咱纠纷还要长角,

ob diangs nriangb dad meid
ob diangs niangb dad hmid

那咱怨仇还要冒牙。” [31]

nriangb gangx daib ghab liox
niangb gangx daib ghab liox

一对葫芦仔,

nriangb nriouf jid ghab diof
niangb niuf jid ghab diof

一双葫芦娃,

nib mil jil zaid daob
nenx mongl jenl zend deb

拿葫芦籽种,

nib mil jil zaid xuf
nenx mongl jenl zend xef

拿葫芦种栽。

ib xib ghob dax qangb
ib hxib ghongb dax qangb

一时就出芽,

ib xif ghob dous beex
ib xif ghongb dus bangx

一辰就开花,

zaid daob liub dat nrongl
zend deb hlieb dangf nongl

结果大如仓,

zaid xuf liub dat zad
zend xef hlieb dangf zaid

结实大如房。

mil sob neel zol dax
mongl sob nangl zol dax

去请山鼠来,

mil xees meet lif dax
mongl xangs meet lif dax

去叫小耗到:

dlaox wil gif zaid daob
dlex wil gif zend deb

“帮我抠葫芦,

daos wil gif zaid xuf
des wil gif zend xef

帮我掏空瓤,

mob gif mob ghob nenx ghab niub
mongx gif mongx ghongb nongx ghab hniub

肯抠让你吃种仁,

mob gif mob ghob peet ghab nrins
mongx gif mongx ghongb pat ghab nius

愿掏送你嗑籽粒。”

dail neel zol jouf jus
dail nangl zol jef jus

那山鼠才讲,

dail meet lif jouf jus
dail meet lif jef jus

那小耗才说:

wil gif ab gif seeb
wil gif ax gif hsab

“我抠不白抠,

wil gif ab gif lial
wil gif ax gif lial

我掏不空掏,

nriangb aod nrix ghaob dlieel
niangb ed ninx gheb dliangl

还要牛工价,

nriangb aod mol ghaob vus
niangb ed mal gheb ves

还要马工钱。”

daib ghab liox jouf jus
daib ghab liox jef jus

葫芦仔许道,

jid ghab diof jouf jus
jid ghab diof jef jus

葫芦娃许道:

naib gheeb hangd jeex naix
hnaib ghangb hangd jangx naix

“今后若成家,

diees gheeb hangd jas bul
dias ghangb hangd jas bul

将来若立业,

wil aod mob lol diux
wil ed mongx lol diux

我请你来家,

wil niox mob lol zad
wil niox mongx lol zaid

我留你进屋,

bib mob dak fend jul
baib mongx dak hfud jel

让你挨碓旁,

bib mob xongx veex weeb
baib mongx xongx vangx wangb

允你绕簸箕,

nenx ghab nif
nongx ghab nif

吃碎米,

haok ghab xis
hek ghab xens

吞碎粮,

nenx feet sab
nongx hfat hsab

磕粗谷,

haok feet mongl
hek hfat mongl

舔细糠。” [32]

nib xob nrix ghaob dlieel
nenx xob ninx gheb dliangl

它得牛工价,

nib dot mol ghaob vus
nenx dot mal gheb ves

它得马工钱,

jouf gif jeex zaid daob
jef gif jangx zend deb

才抠好葫芦,

jouf gif jeex zaid xuf
jef gif jangx zend xef

才掏空葫芦。

ghob fub weix wix niul
ghob hfob wix waix niel

雷回到九天,

ghob fub dlouf daot aot
ghob hfob dluf dent ent

雷回到云霄,

mil aod dieeb zax nrieix
mongl ed diangb zax nix

拿起只银耙,

kab vib seet dax bux
kab vib hsat dax bex

扒沙填水口,

yeeb aob dlouf wix nrox
yangb eb dluf waix nox

水涨到天境;

mil aod dieeb zax liangl
mongl ed diangb zax liangl

拿起只银耙,

kab vib seet bux dlenl
kab vib hsat bex dlenl

扒沙塞水洞,

yeeb aob leit wix niul
yangb eb leit waix niel

水漫到天门。

yeeb neel ghob dax weix
yangb nangl ghongb dax wix

洪水之灾果然到,

gos daot ghob dax dlouf
gos det ghongb dax dluf

树没之祸果然临。

nriangb gangx daib ghab liox
niangb gangx daib ghab liox

一双葫芦仔,

nriangb nriouf jid ghab diof
niangb niuf jid ghab diof

一对葫芦娃,

jouf mil bus zaid daob
jef mongl bus zend deb

躲入葫芦里,

jouf mil dliongk zaid xuf
jef mongl dliongk zend xef

钻进葫芦内,

foub dliol dliol
hfub dliol dliol

浮呀浮,

lal vangb vangb
lal vangb vangb

漂呀漂。

jouf nriangb dail ghob Veeb
jef niangb dail ghob Vangb

且说那阿央,

nib mil bus nriangx feeb
nenx mongl bus niangx hfab

他进入轻舟,

nib mil bus nriangx yud
nenx mongl bus niangx yud

他乘坐木船。

eek xongs diongx geeb liub
ak xongs diongx gangb hliub

带七筒马蜂,

eek xongs diongx geeb mongl
ak xongs diongx gangb mongl

带七筒蜜蜂,

xongs diongx ghad gheib zal
xongs diongx ghad gheib zal

七筒稀鸡屎,

xongs diongx ghad wof nrious
xongs diongx ghad wof nius

七筒稠狗粪,

qud dieeb naid khangb mil
qud diangb hnaid khangb mongl

制了一张弓,

qud dieeb naid pent mil
qud diangb hnaid pent mongl

造了一把弩,

xongb dieeb sab daot seid
hxongb diangb hsab det hseid

造了支木箭,

xongb dieeb ent daot sof
hxongb diangb ent det sof

造了支竹箭,

jouf mil bus nriangx feeb
jef mongl bus niangx hfab

才去坐轻舟,

jouf mil bus nriangx yud
jef mongl bus niangx yud

才去乘木船,

ghob daok jox xeeb lal
ghongb dek jox hxangb lal

抓住绳子漂,

ghob xongx jox lieet mil
ghongb xongx jox hlat mongl

顺着索子浮,

mil weix feeb wix nrox
mongl wix fangb waix nox

漂到了天上,

mil dlouf khongd daot aot
mongl dluf khongd dent ent

浮到了云霄。

fub mil diux weex xid
hfob mongl diux wangx hxid

雷去园门看,

fub mil diux tit nrieet
hfob mongl diux tit ngit

雷去寨门瞧,

fend xeeb kib dliol dliol
hfud hxangb kib dliol dliol

见绳头在抖,

fend lieet lieif diol tiod
hfud hlat lif diol tiod

见索子在晃。

ghob Veeb dieed nriangb deib
ghob Vangb dad niangb deib

“央岂还活着,

ghob Veeb dieed vas deib
ghob Vangb dad vas deib

央岂再逞能!”

sob gas youl mil xid
sob gas yel mongl hxid

叫鸭游去看,

gas diangd lol jouf vud
gas diangd lol jef vud

鸭转来报告:

wil benf nriangb dail nriangx
wil bongf niangb dail niangx

“见条小船漂,

dios bak ghob Veeb dax
dios bad ghob Vangb dax

是央叔乘来,

dax leit bongb diongb wix
dax leit bongb diongb waix

来到半空里。”

mob soux nal seid nongd
mongx sux nal hseid nongd

“你真会说假话,

dlab aod wil yeex nrid
dlab ed wil yangx hnid

要吓我落魂吗?”

fub diot gas ib meex
hfob diot gas ib max

雷给鸭一掌,

gas meik nriux diab yab
gas mik niux diab yab

鸭嘴扁沓沓。

sob ghangl youl mil xid
sob ghangl yel mongl hxid

叫鹅游去看,

ghangl ghoud diangd lol vud
ghangl ghed diangd lol vud

鹅转来报告:

wil benf dail nriangx dliongb
wil bongf dail niangx dliongb

“见条独木舟,

bak Veeb nriangb gid diongb
bad Vangb niangb gid diongb

央叔坐船中,

dax leit gheeb wix ib
dax leit ghangb waix aib

来到天穹边。”

mob ghoud soux nal seid
mongx ghed sux nal hseid

“你也说假话,

dlab aod wil yeex nrid
dlab ed wil yangx hnid

吓我落魂吗?”

fub diot ghangl ib gox
hfob diot ghangl ib gox

雷给鹅一磕,

veex nrieeb angt goul goul
vangx hniangb angt gel gel

鹅额肿包包。

sob dail gheib mil xid
sob dail gheib mongl hxid

叫鸡去察看,

gheib mil diangd lol jus
gheib mongl diangd lol jus

鸡转来报告:

wil ab benf dail gheel
wil ax bongf dail ghail

“我不见什么,

benf aob lal dliol dliol
bongf eb lal dliol dliol

只见水滔滔。” [33]

laib nongd jouf dios mat
laib nongd jef dios mat

“这样才对嘛!”

fub diot khad hveib cat
hfob diot khad hvib cat

雷立刻放心,

bak daib dib nrix tiongb
bad daib dib ninx tiongb

父子敲牛祭央死,

bak daib maf beet nriongs
bad daib maf bat niongs

爷崽杀猪悼央亡,

nenx ngeix nenx taid taid
nongx ngix nongx taid taid

从容地吃肉,

haok joud haok vangb vangb
hek jud hek vangb vangb

自在地喝酒。

Veeb dlouf fub diux weex
Vangb dluf hfob diux wangx

央漂到雷园边,

Veeb leit fub diux tit
Vangb leit hfob diux tit

央来到雷寨门,

dlioux naid dieed mil bangd
dliux hnaid dad mongl bangd

张弓就去瞄,

dlioux ent dieed mil seik
dliux ent dad mongl hsangk

搭箭就去射,

bangd fub ghab diux weex
bangd hfob ghab diux wangx

瞄雷的园门,

seik fub ghab diux tit
hsangk hfob ghab diux tit

射雷的寨门。

bangd ghob nrieeb dieib lieib
bangd ghongb niangb dib lib

入木钉深深,

seik ghob jongt dial liad
hsangk ghongb jongt dial liad

入柱钉牢牢,

dongs weex xil ab dlenl
dongs wangx xil ab dlenl

园门柱震歪了,

dongs tit xil gut niangt
dongs tit xil gut niangt

寨门柱颤巍巍。

fub nrieeb dax gheet aob
hfob niangb dax ghangt eb

雷媳来汲水,

dax jas bak ghob Veeb
dax jas bad ghob Vangb

来碰见央叔。

ghob Veeb jouf lol ghangd
ghob Vangb jef lol ghangd

央见了就喊,

ghob Veeb jouf lol gol
ghob Vangb jef lol gol

央见了就叫:

mob khab diux wil dax
mongx khab diux wil dax

“敞寨门我来,

mob bouk tit wil lol
mongx buk tit wil lol

开寨门我进!

dieeb nongd jouf ib tiab
diangb nongd jef ib tiab

此仅单人弓,

dieeb nongd jouf ib tieet
diangb nongd jef ib tiangt

此仅独人弩,

hangd jus dieed jux tiab
hangd jus dad jex tiab

若使九人弓,

hangd jus dieed xongs tieet
hangd jus dad xongs tiangt

若使七人弩, [34]

ghob lox mob ghab zad
ghongb lox mongx ghab zaid

定射垮你房,

ghob bol mob ghab nrongl
ghongb bal mongx ghab nongl

定射塌你仓!”

古代黔东南苗族使用三人弩打猎图(引自杨庭硕、潘盛之编著《〈百苗图〉抄本汇编》,贵州人民出版社,2004年第1版。)

fub nrieeb diangd lol xees
hfob niangb diangd lol xangs

雷媳忙回报:

ob beef ghab diux weex
ob bangf ghab diux wangx

“我们园子边,

ob beef ghab diux tit
ob bangf ghab diux tit

我们寨门旁,

benf dax ib laix naix
bongf dax ib laix naix

见来一个人,

benf dax ib dail ghaot
bongf dax ib dail ghet

见至一个公,

nib diox diub bongl ghongl
nenx diox diub bongl ghongl

他身雄纠纠,

nib dlaos mis ghol dos
nenx dles mais ghol dos

他脸紫堂堂,

dad bab daot dlinb lob
dad bib det dliub lob

生三拳长的腿毛,

dad bab daot xeek mis
dad bib det hxik mais

长三拳长的眉毛,

ghab mis dat fend lous
ghab mais dangf hfud lus

眼睛大如小竹篓,

diongx nras dat diongx xab
diongx nais dangf diongx hxab

鼻梁大似水车筒。

nriangb ghangd bib bouk diux
niangb ghangd bib buk diux

喊我们开寨门,

nriangb gol bib bouk tit
niangb gol bib buk tit

叫我们启寨门,

ab bouk wil ghob xangt jux tiab
ax buk wil ghongb xangt jex tiab

‘不开就拉九人弓,

ab bouk wil ghob xangt xongs tieet
ax buk wil ghongb xangt xongs tiangt

不启就张七人弩,

ghob lox mob ghab nrongl
ghongb lox mongx ghab nongl

射垮你的仓,

ghob bol mob ghab zad
ghongb bal mongx ghab zaid

射塌你的房’。”

ghob fub nrangx ghouk hveib
ghob hfob nangx ghuk hvib

雷心中暗想,

ghob fub seet ghouk nrid
ghob hfob hsent ghuk hnid

雷肚内默思,

benb ghob Veeb dax weix
bub ghob Vangb dax wix

知是央来到,

xangk ghob Veeb dax dlouf
xangk ghob Vangb dax dluf

识是央来临,

mil khab diux nib dax
mongl khab diux nenx dax

启扉请他进,

mil bouk tit nib lol
mongl buk tit nenx lol

开门让他来。

ghob Veeb dax weix diux
ghob Vangb dax wix diux

阿央来进门,

ghob Veeb dax dlouf zad
ghob Vangb dax dluf zaid

阿央来入屋,

ghob fub dib jox dangl
ghob hfob dib jux dangl

雷搭起桥迎,

ghob fub qut dangk jis
ghob hfob qet dangk jis

雷摆好凳接。 [35]

dax weix ghob xangt geeb liub dax
dax wix ghongb xangt gangb hliub dax

央来到就放马蜂,

dax dlouf ghob xangt geeb mongl lol
dax dluf ghongb xangt gangb mongl lol

央来到就放蜜蜂,

beet ghob fub zad wad
bangt ghob hfob zaid wid

叮雷的儿媳,

beet ghob fub zad daib
bangt ghob hfob zaid daib

螫雷的儿子,

laix dous ghoud poub nrax
laix deis ghed pob naix

个个耳朵肿,

dail dous ghoud poub mis
dail deis ghed pob mais

人人脸孔泡。

mob daib nenx laib yeed poub
mongx daib nongx laib yid pob

“你儿吃啥这样肥,

mob nrieeb haok laib gheel diangs
mongx niangb hek laib ghail diangs

你媳吃啥这样胖?”

fub daib ghoud lol jus
hfob daib ghed lol jus

雷子也埋怨,

fub nrieeb ghoud lol jus
hfob niangb ghed lol jus

雷媳也数落:

bak Veeb ab dax bib vut nriangb
bad Vangb ax dax bib vut niangb

“央叔未来咱安逸,

bak Veeb dax nriangb bib xangd xeed
bad Vangb dax niangb bib xangd hxangd

央叔来了咱难受!”

fub xeib geeb mongl beet
hfob hxib gangb mongl bangt

雷怕遭蜂螫,

fub zouk mil dib laot
hfob zuk mongl dib hlet

雷跑去打铁;

fub daib xeib mongl beet
hfob daib hxib mongl bangt

雷子怕蜂螫,

fub daib mil dliof tongd
hfob daib mongl dliof tongd

跑去拉风箱。

ghob Veeb jouf mil jas
ghob Vangb jef mongl jas

阿央去看见,

ghob Veeb jouf mil nais
ghob Vangb jef mongl nais

阿央去问道:

laib tongd nriangb dail gheel
laib tongd niangb dail ghail

“风箱里有啥?

tongd coub bongt hongl hongl
tongd cub bongt hongl hongl

才喘气呼呼?”

fub jus dios dlinb jeib
hfob jus dios dliub jib

雷答是杉毛,

fub jus dios nriees mol
hfob jus dios niangs mal

雷说是马须。

ghob Veeb diot ib dok
ghob Vangb diot ib dok

阿央猛一拔,

not dios dlinb gheib lial
nongf dios dliub gheib lial

却是公鸡毛。

dios ib mab dlinb gheib
dios ib mab dliub gheib

“是一把鸡羽,

dios ib bil dlinb lius
dios ib bil dliub lius

是一撮鸡毛,

dieed nal jus dlinb jeib
dad nal jus dliub jib

却谎称是杉毛发,

dieed dlab jus nriees mol
dad dlab jus niangs mal

却骗说是马胡须!”

seid jus not pangd jus
hseid jus nongf pangd jus

“话且随便吹,

hvub nongf not pangd nongf
hveb nongf nongf pangd nongf

语且随意侃。

dlinb gheib it bongt tongd
dliub gheib ait bongt tongd

鸡毛才造风箱气,

vob geed it bongt naix eid Veeb
vob gad ait bongt naix id Vangb

饭菜才长人类力哇央!”

ob laix ghob diuk cenb
ob laix ghongb diek cenb

两个朴哧笑,

ob dail ghob hak hveib
ob dail ghongb henk hvib

双方怨仇消。

Veeb dieed ghad gheib lieed nriux weil
Vangb dad ghad gheib lad niux wil

央拿鸡屎抺锅沿,

ghad wof lieed lot xit
ghad wof lad lot xit

狗粪抺甑口。

mob sob naix vongs vis
mongx sob naix vongs vis

“你责人肮脏,

rnob sob naix vongs xit
rnob sob naix vongs xit

你嫌人污秽,

peeb bib naix feeb dab
pab bib naix fangb dab

就来劈我们,

dib bib naix feeb dos
dib bib naix fangb dos

就来揍我们。 [36]

mob jus mob diux ab vongs vil
mongx jus mongx diux ax vongs vil

你夸你家不肮脏,

mob zad ab vongs xit
mongx zaid ax vongs xit

你屋不污秽,

mob xid mob nriux weil
mongx hxid mongx niux wil

你看你锅沿,

mob nrieet mob lot xit
mongx ngit mongx lot xit

你瞧你甑口,

ghad gheib bid nriux weil
ghad gheib baid niux wil

鸡屎满锅沿,

ghad wof bid lot xit
ghad wof baid lot xit

狗粪满甑口!

mob dib bib naix seeb
mongx dib bib naix hsab

你揍我们冤枉,

mob peeb bib naix lial
mongx pab bib naix lial

你劈我们不该!”

ghob fub jouf lol jus
ghob hfob jef lol jus

雷只得说道:

sad ghob dib beet qut
hsad ghongb dib bat qet

“错就杀猪赔礼,

wat ghob dieed aob seed
wat ghongb dad eb sad

脏就拿水洗净。

qut vut bib ghob nenx
qet vut bib ghongb nongx

赔礼毕咱们吃饭,

ot jus bib ghob haok
ot jus bib ghongb hek

洗净了咱们喝酒。”

dieeb naib fub xangd xeed
dab hnaib hfob xangd hxangd

日久雷嫌烦,

not mangt fub vut nrat
not hmangt hfob vut niat

多天雷生厌,

mil khab gheeb neel yeed
mongl khab ghangb nangl yangd

去挖消水口,

mil bouk fend jus nriangb
mongl buk hfud jus niangb

去开池水洞,

khab ghob kheeb feeb dab
khab ghongb kab fangb dab

凡间水泻完,

bouk ghob lot feeb dos
buk ghongb lot fangb dos

世上水开干。

wil khad mob mil dab
wil khad mongx mongl dab

“我放你下去,

wil khad mob mil dos
wil khad mongx mongl dos

我让你归凡,

khad mob mil mob feeb
khad mongx mongl mongx fangb

放你回你地方,

khad mob mil mob vangl
khad mongx mongl mongx vangl

让你归你寨上。”

ghob Veeb jouf lol jus
ghob Vangb jef lol jus

阿央就说道:

mob it wil feeb jeex ghab diongl
mongx ait wil fangb jangx ghab diongl

“你整我的地方成深沟,

wil khongd jeex ghab gif
wil khongd jangx ghab gif

我的处所成大壑,

wil feeb jeex ghab veex
wil fangb jangx ghab vangx

我的地方成高岭,

wil khongd jeex ghab wangs
wil khongd jangx ghab wangs

我的处所成山湾,

mil it ghaob ab jeex
mongl ait gheb ax jangx

去种无收成,

mil sos gid ab xeed
mongl sos gid ax hxangd

去耕无收获。

wil ab mil dab xenk
wil ax mongl dab xenk

我不下去了,

wil ab mil dos xenk
wil ax mongl dos xenk

我不回去啦,

sax sax nriangb wix nrox
seix seix niangb waix nox

一齐住九天,

sax sax xud daot aot
seix seix hxet dent ent

共同居云霄。”

fub jous hveib pab bil
hfob jus hvib pab bil

雷拍手无法子,

fub jous nrid pab lob
hfob jus hnid pab lob

雷顿脚无计策,

nib dieed xongs juf nrix diox tiab
nenx dad xongs juf ninx diox tiab

他使七十头宽角水牯,

xongs juf liod gib wuf
xongs juf liod gib wuf

七十头弯角黄牛,

mil keeb veex zeex dax
mongl kab vangx zenx dax

欲去犁平岭,

mil kak wangs beis lol
mongl kak wangs bis lol

欲去耙平壑。

xongs keeb das jul nrix
xongs kab das jul ninx

七犁水牛全累死,

xongs kak das jul liod
xongs kak das jul liod

七耙黄牛全累亡,

keeb ghoud ab zeex veex
kab ghed ax zenx vangx

犁也不平岭,

kak ghoud ab beis wangs
kak ghed ax bis wangs

耙也不平壑。

jouf khad hob diul niongl
jef khad hob dil niongl

才降雾罩山冲,

jouf xangt aot zeex feeb
jef xangt ent zenx fangb

才施云遮大地,

dax xab jul ghab wul
dax xab jul ghab wul

遮住了山梁,

dax diul jul ghab wangs
dax dil jul ghab wangs

罩住了山湾,

dax xab jul ghab gongb
dax xab jul ghab gongb

遮住了深沟,

dax diul jul ghab gif
dax dil jul ghab gif

罩住了峡谷,

jox feeb ghob zeex zail
jox fangb ghongb zangx zail

大地好像平坦坦,

laib vangl beis dangf ghot
laib vangl bis dangf ghot

村落俨然平泱泱。

bouk diux diot Veeb xid
buk diux diot Vangb hxid

开门请央望,

tieet dlongd [37] diot Veeb nrieet
tiangt dlongd diot Vangb ngit

开窗叫央眺,

jox feeb zeex yangl yangl
jox fangb zangx yangl yangl

大地平坦坦,

jox feeb beis yeel yeet
jox fangb bis yeel yeet

村落平泱泱,

Veeb jouf diangd lol dab
Vangb jef diangd lol dab

央才回世上,

Veeb jouf tok lol dos
Vangb jef tak lol dos

央才返故乡。

dieed xeeb dieed lol feix
dad hxangb dad lol fix

拿长绳来拴,

dieed lieet dieed lol diaof
dad hlat dad lol diaof

拿长索来吊,

feix ghob Veeb lol dab
fix ghob Vangb lol dab

拴央降世上,

diaof ghob Veeb lol dos
diaof ghob Vangb lol dos

吊央下故乡。

xangt xeeb vut doux jul
xangt hxangb vut dux jul

绳放将要完,

Veeb los vut weix bil
Vangb los vut wix bil

央降将到地,

geeb dlongb jouf dax geik
gangb dliongb jef dax gik

牛虻忽飞来,

haok xeed nib diongb ngangl
hek hxangd nenx diub ngangl

吸血叮腿上。

ghob Veeb jouf meex mil
ghob Vangb jef max mongl

央拍打牛虻,

nak lieet leit wix niul
nak hlat leit waix niel

绳动到天上,

ghob fub jouf daod denl
ghob hfob jef ded denl

雷就砍断绳, [38]

ghob Veeb diot bix dongl
ghob Vangb diot baix dongl

央就坠下地,

jouf liax ib jil lob
jef liax ib jil lob

跛了一只脚,

jouf lod ib jil bil
jef lod ib jil bil

折了一只手。

fub xoub hob mil bil
hfob hxub hob mongl bil

雷收雾上去,

fub youk aot mil wix
hfob yuk ent mongl waix

雷收云上天,

xid feeb jeex ghab vongl
hxid fangb jangx ghab vongl

现出了陡崖,

benf khongd jeex ghab gif
bongf khongd jangx ghab gif

现出了峡谷,

xid feeb jeex ghab veex
hxid fangb jangx ghab vangx

现出了山岭,

benf khongd jeex ghab wangs
bongf khongd jangx ghab wangs

现出了山湾。

Veeb menb deil ib ghongd
Vangb mongb deil ib ghongd

央生气到颈,

Veeb nriangl deil ib qenb
Vangb niangl deil ib qub

央恼怒满肚:

benb nongd wil ab diangd
bub nongd wil ax diangd

“早知这样我不转,

benb nongd wil ab lol
bub nongd wil ax lol

早知这样我不回!”

xangx diangd mil it seid
sangx diangd mongl ait hseid

想转去论理,

xangx tok mil it diangs
sangx tak mongl ait diangs

想回去斗争,

ab nriangb gongl mil weix
ax niangb gongl mongl wix

无路再上天,

ab nriangb gid mil leit
ax niangb gid mongl leit

无径再入云。

nib gangf dieeb ceib daox
nenx gangf diangb ceib dex

他挥着铜鞭,

nib liax dieeb ceib laot
nenx liax diangb ceib hlet

他扬着铁鞭,

mil hak songl bob vib
mongl hak songl bob vib

赶众石包包,

mil hak songl bil vas
mongl hak songl bil vas

赶众尖尖峰,

seet gongl mil feeb wix
hsait gongl mongl fangb waix

筑路去九天,

seet diees mil daot aot
hsait diangs mongl dent ent

造梯上云霄。

fub nangd Veeb seet gongl
hfob hnangd Vangb hsait gongl

雷闻央筑路,

fub nangd Veeb seet diees
hfob hnangd Vangb hsait diangs

雷闻央造梯,

dax qab nib it seid
dax qab nenx ait hseid

来找他论理,

dax vangs nib it diangs
dax vangs nenx ait diangs

来寻他斗争,

jouf sob dail geeb kuk
jef sob dail gangb kuk

就命老蜈蚣:

mob ngal mil dab xid
mongx ngal mongl dab hxid

“你下大地看,

mob ngal mil dos nrieet
mongx ngal mongl dos ngit

你下人间瞧,

xid Veeb seet gongl dot
hxid Vangb hsait gongl dot

看央是否在修路,

nrieet Veeb seet diees dot
ngit Vangb hsait diangs dot

瞧央是否在造梯?”

geeb kuk jouf dax weix
gangb kuk jef dax wix

蜈蚣才来到,

geeb kuk jouf ngal dlouf
gangb kuk jef ngal dluf

蜈蚣才降临,

jas Veeb nriangb qut vus
jas Vangb niangb qet ves

遇央在休息,

keeb dlaib ngus gheel ngus
kangb dlaib ngus ghail ngus

沉睡打呼噜,

ghob geik nib ib had
ghongb gik nenx ib had

就叮他一口,

ghob sangt nib ib nriux
ghongb sangt nenx ib niux

就咬他一下,

geik gos nib khangd xud
gik gos nenx khangd hxed

叮中他阴处,

sangt gos nib khangd vut
sangt gos nenx khangd vut

咬着他阳根。 [39]

Veeb benb beed gos dail
Vangb bub bangd gos dail

央度己将死,

Veeb benb beed das mil
Vangb bub bangd das mongl

央知已将亡:

dlieeb eib gheel jeex joud
dliangb ib ghail jangx jud

“恶怨酿成鸠,

diangs naf gheel jeex geeb
diangs naf ghail jangx gangb

纠纷化毒瘤,

wil beed gos nongd deil
wil bangd gos nongd deil

我将逝去矣!

gid nriangb daib Boux Jongx
gid niangb daib Bex Jongx

待有孩宝炯,

gid nriangb jid Nios Zeef
gid niangb jid Nios Zeef

待有娃略则,

lol dieed wil nreex lieel
lol dad wil nangx lal

来继我名声,

lol dieed wil bat vut
lol dad wil bit vut

来续我故事。”

ceib daox mouf geeb jid
ceib dex muf gangb jid

铜鞭打虫身,

ceib laot mouf geeb lob
ceib hlet muf gangb lob

铁鞭挞虫脚,

jid jeex ghab juf ghaid
jid jangx ghab juf ghaid

身折成十节,

lob jeex ghab beet yeel
lob jangx ghab bat yangl

脚断成百只。 [40]

vangb xongs diongx vib bod
vangb xongs diongx vib bod

将七筒石子,

vangb xongs diongx vib lieel
vangb xongs diongx vib lal

将七筒石片,

zos cat bid jox feeb
zas cat baid jox fangb

撒遍了大地,

zos cat bid laib vangl
zas cat baid laib vangl

撒遍了原野。

geeb kuk diangd mil xees
gangb kuk diangd mongl xangs

蜈蚣回去报:

wil mil leit gid dos
wil mongl leit gid dos

“我去到人间,

jas Veeb nriangb seet gongl
jas Vangb niangb hsait gongl

遇央在筑路,

deid Veeb nriangb seet diees
deid Vangb niangb hsait diangs

遇央在造梯,

geik nib jul dlieel xenk
gik nenx jul dliangl xenk

叮他气绝啦,

sangt nib niouk nrees xenk
sangt nenx niuk nangs xenk

咬他命丧啦。”

fub ghob angt ib ghongd
hfob ghongb angt ib ghongd

雷气胀到颈,

fub ghob menb ib qenb
hfob ghongb mongb ib qub

雷恼怒满肚:

sob mob xid jid dax
sob mongx hxid jid dax

“叫你去看我兄弟,

sob mob nrieet jid ad
sob mongx ngit jid ad

叫你去瞧我姐妹,

dieed geik nib jul dlieel
dad gik nenx jul dliangl

却叮他气绝,

dieed sangt nib niouk nrees
dad sangt nenx niuk nangs

却咬他命丧!”

diot geeb kuk ib meex
diot gangb kuk ib max

打蜈蚣一掌,

geeb kuk ghob jongb jeix
gangb kuk ghongb jongb jix

蜈蚣伸了腿,

diot geeb kuk ib peeb
diot gangb kuk ib pab

劈蜈蚣一劈,

geeb kuk ghob xongb lob [41]
gangb kuk ghongb hxongb lob

蜈蚣伸了脚。

ghab bil Jax hvid nid
ghab bil Jax hvid nend

《贾》是这样叙,

ghab god xuf hvid nid
ghab ged xuf hvid nend

理是这样述。

naib vut ib juf wangl
hnaib vut ib juf wangl

吉缘十二祖,

mangt vut ob dail qid
hmangt vut ob dail qend

祥因十二王。


[1] 传说央起初无牛犁田,就叫狗和猪去耕作。谁勤快卖力从一头刨拱泥土通到另一头了,就奖赏一次食物给它吃。参见《案件篇·猪和狗》。

[2] 椎牛:用锐物猛击牛头顶部要害处,将牛击死,这是苗族过去杀牛祭祀的一种方法。

[3] 传说因为央借雷的黄牛犁田后杀吃,雷气而来劈央,故今苗族民间流传有种种“忌雷”、“祭雷”习俗,例如:春天雷声初鸣第一、二、三次时,人们要各禁忌犁田三天,以示谢罪,否则认为庄稼将长不好;如果发现水稻出现某种病害,就认为是雷来作祟,要请巫师祈禳。上述两种习俗现仍在丹寨县传承。

[4] 以上这四句,是说土地神是个“两面派”,对雷和央都讨好。

[5] 苗族木楼房的中柱位置,被认为是祖宗灵魂栖息之所,相当于汉族的神龛,所以央叫雷别劈中柱。

[6] lieet Deit:Deit即 Ghab Deit(嘎对,神名)的省称。lieet Deit 意为神索,具有神奇的法力。

[7] 雷的威力巨大,传说只有神索、神钳能制服它。

[8] 传说雷极讲卫生,尤其不能容忍炊具食具被鸡鸭狗屎渥污。

[9] dot dlinb jouf boud、dot nriees jouf beeb:此二句源于虎偷食家猪的典故,详见《创世篇·日月纠纷》注15。原喻掌握了证据,此处指掌握了雷的底细。

[10] dot dlinb jouf boud、dot nriees jouf beeb:此二句源于虎偷食家猪的典故,详见《创世篇·日月纠纷》注15。原喻掌握了证据,此处指掌握了雷的底细。

[11] geed:daot geed(滑皮榔)的省称,亦称daot vob geed,乔木。其树皮似开裂残破的杉树皮,有黏稠滑腻的天然汁液浸出。取内皮捣烂浸泡过滤,可得到很滑膩的汁液,俗称“滑药”,是手工制造白皮纸时必须的一种添加剂。在饥荒年月,人们亦取其内皮煮食充饥(其苗语树名直译意为“饭树”,当由此而来)。苗族神话传说:远古时山石树草等都会行走,树木干枯后会自动来到人的家中作柴薪。一次,滑皮榔、竹子等争抢燃烧自己做饭,火猛,米汤涨溢出鼎罐,淋烫了滑皮榔树的皮肉,于是就成了现在这个样子。

[12] dail nriangx feeb(轻舟):指用轻质树木造的船。演唱者解说是用一节大树干凿成的独木舟,苗语俗称nriangx dliongb ghaif(直译意为猪槽式的船),故“船”前用的是与一棵树的“棵”相同的量词dail,而不是常用的一只小船的“只”(dieeb)。

[13] 传说央囚雷在黑仓中搓绳时,在楼板上凿了个孔,把绳头拉下来,叫狗守在仓脚,不时把雷已搓好的绳索拉下来,造成雷怎么也搓不满一仓的绳。

[14] daib ghab liox(葫芦仔)、jid ghab diof(葫芦娃):又称daib ghab kheeb、jid ghab xuf(义同前),指两兄妹宝炯和略则,因他俩乘坐葫芦中躲过洪水灾难而称此名。

[15] daib ghab liox(葫芦仔)、jid ghab diof(葫芦娃):又称daib ghab kheeb、jid ghab xuf(义同前),指两兄妹宝炯和略则,因他俩乘坐葫芦中躲过洪水灾难而称此名。

[16] Boux Jongx(宝炯):葫芦兄妹中的妹之名,异说称为Benx Jenx(本瑾)、Beex Jongx(扁炯)等。Boux为女子之通称,Jongx为本名。

[17] Nios Zeef(略则):葫芦兄妹中的哥之名,异说称为Ghaot Zeet(郜则)。Nios是男子之通称,Zeet为本名。

[18] gheeb nrongl(仓脚);过去苗家的粮仓多单独建在寨边,仓脚是空的,白天孩子来此玩耍,青年男女夜晚也来此唱歌谈情。

[19] geeb khob(格科):一种黑壳甲虫名,喜在水面浮游。

[20] geeb dlaol(格劳):一种小昆虫名,成虫尾部有荧光体,夜里可见到明亮的荧光。但不是萤火虫。

[21] 传说雷把双腋一夹一放,就能放出耀眼的闪光。

[22] aob xub(酸水)、aob zees(肴汤):此处实指aob zees xub(用淘米水或米汤酿制成的酸水,是苗家人煮酸汤菜的原料),此处为修辞需要而分拆在上下两句来说。

[23] aob xub(酸水)、aob zees(肴汤):此处实指aob zees xub(用淘米水或米汤酿制成的酸水,是苗家人煮酸汤菜的原料),此处为修辞需要而分拆在上下两句来说。

[24] 苗族传说,酸汤、酸糟能破解某些神威、灵气,铜仓铁屋被酸水泼淋,故雷能破仓而出。一说雷喝了酸汤,神力大增,故能破仓而出。

[25] yeeb neel、gos daot:yeeb neel意为“暴发洪水”,gos daot亦说为das daot,意为“淹没树木”或“淹死树木”。yeeb neel gos daot本是个成语,意为“洪水滔天”,此篇多处为修辞需要而分拆在上下两句来说。

[26] yeeb neel、gos daot:yeeb neel意为“暴发洪水”,gos daot亦说为das daot,意为“淹没树木”或“淹死树木”。yeeb neel gos daot本是个成语,意为“洪水滔天”,此篇多处为修辞需要而分拆在上下两句来说。

[27] zaid daob(葫芦)、zaid xuf(葫芦):植物或其果实名。前者果实状似长梨果形,苗家人于其熟透晒干后剖为两半,抠去瓤,可当瓢用,或锯去蒂部抠出瓤,可作盛水或盛酒器具。后者果实状似有柄的圆球,熟透晒干后在球部切一小口,抠去瓤,可当酒提子用。

[28] zaid daob(葫芦)、zaid xuf(葫芦):植物或其果实名。前者果实状似长梨果形,苗家人于其熟透晒干后剖为两半,抠去瓤,可当瓢用,或锯去蒂部抠出瓤,可作盛水或盛酒器具。后者果实状似有柄的圆球,熟透晒干后在球部切一小口,抠去瓤,可当酒提子用。

[29] 以上这四句是反语——绳索抖动,表明央正乘舟攀索上天去(舟荡才索动),而不是已淹死。

[30] 拍掌、舞爪:意为雷可以拍手称快庆幸央的死亡。

[31] 长角、冒牙:喻矛盾、纠纷还会继续发展。以上这四句也是反语——绳索不抖动,表明央已淹死,而不是还活着。

[32] 传说因葫芦兄妹许诺了鼠可以来家中任意食谷米,故今农村苗家人尤其是老年人,对于入室为患的鼠们仍然心中恼恨而不敢明言,忌讳直呼鼠为“neel(鼠)”,而叫做“daib yut(小娃崽)”,怕惹恼它们而为患更烈。

[33] 传说这是鸡害怕说了实话会遭到鸭鹅那样的惩罚,而不得不故意对雷说的假话。

[34] 九人弓、七人弩:指需九人或七人共同拉才拉得开的弓弩,其威力比单人拉的弓弩强大得多,从前苗人用这种弓弩来猎杀猛兽。清代典籍《贵州通志》和《百苗图》载:“九股苗”(分布在今黔东南境)擅长使用“偏架”,“三人共拉,矢无不贯”,就是这类硬弩。1950年,丹寨县东部地区发生虎患,死伤数十人,县里就曾经组织苗族猎人,用这种硬弩猎杀了食人虎。

[35] 搭桥、摆凳:形容雷以隆重的礼节迎接央的来临。

[36] 传说因雷极爱干净讲卫生,若谁人的锅甑不慎被鸡等来屙屎弄脏,不及时洗净被雷发现,便要来劈其人以示惩罚。

[37] dlongd:khangd dlongd(窗子)的省称,口语中不能省称。

[38] 传说央吊绳索下人间时与雷约定:“我到了地上,就会抖动绳索通知你。你见索动了就可以砍断,我就上不了天来找你了。”

[39] 叮中他阴处/咬着他阳根:苗语原句为隐喻说法,普通读者难懂,此处改为意译。

[40] 传说蜈蚣原来体形巨大,被央挥铜铁鞭打得稀烂,重新复活后变小成现在的样子。

[41] xongb lob(伸脚):喻死亡(贬义)。

苗族贾理(第二版)(上)