九 宝瑙妈妈
nriangb dail bak ghaot Wongl
[1]
| 有个翁爸爸, |
aod dail mens Boux Naox
[2]
| 娶个宝瑙妈妈, |
aod dail mens Boux Weel
[3]
| 又叫宝月妈妈, |
nriangb diot gheeb Veex Qid | 住在也启岭下, |
xud diot gheeb Bil Dangt | 居在排党坡脚。 |
nib dios naix soux ab naix naob | 他人聪明非傻瓜, |
yous ngas ab yous ngil | 他人勤快非懒汉。 |
naib naib mil khab lieix | 天天去开田, |
mangt mangt mil daod ongd | 日日去造塘。 |
khab jeex ghab seeb qid | 开田成千坵, |
daod jeex ghab beet dleif | 造田成百块。 |
ghab seeb qid diot neel | 千坵在下方, |
ghab beet dleif diot jus | 百块在上游。 |
nib qid jeex geed naof | 他育成糯谷, |
nib qid jeex geed xit | 他育成粘稻, |
dieed mil jil lieix niul
[4]
| 拿去栽大田, |
dieed mil jangs qid laib | 拿去插小坵, |
geed ghoud lol bid zad | 家中堆满粮, |
nax ghoud lol bid nrongl | 仓中存满谷。 |
Aob Nriub qid jeex langb | 纽河议成榔, |
aob zaok xongt jeex gil | 黑水立成场, |
qid jeex laib gil Nriongb | 建了个侬场, |
xongt jas laib gil Kongb | 立了个孔市。 |
nriangb dail bak ghaot Wongl | 这个翁爸爸, |
hveib dios xangx | 热心赶场, |
nrid dios gil | 迷恋逛集, |
jouf mil fid gil Nriongb | 赶过侬场, |
jouf mil bus gil Kongb | 又逛孔集。 |
mil xil naox meex longl | 离家枫叶绽, |
dlouf xil naox meex zeel | 归来枫叶枯, |
mil jeex gheeb dak gheeb | 去成一周年, |
mil jas nriut dak nriut | 去有一足岁, |
ghoud diangd ab weix diux | 身未钻过家, |
ghoud tok ab dlouf zad | 足未踏过屋。 |
jouf feek Boux Naox niox | 丢下那宝瑙, |
jouf feek Boux Weel niox | 丢下那宝月, |
feek nib jous laix nriangb | 丢她单人住, |
feek nib jous dail liees | 丢她独个居, |
feek nib aob lieix kheeb | 丢她田水干, |
feek nib aob ongd lot | 丢她池水涸, |
feek aob gheeb weil bent | 似留锅中水自沸, |
feek doul gheeb jib fuk | 如让灶中火自熄。 |
jouf nriangb mens Boux Naox | 那宝瑙妈妈, |
jouf nriangb mens Boux Weel | 那宝月妈妈, |
jous hveib diot pab bil | 拍手无法子, |
jous nrid diot pab lob | 顿脚无计策, |
mil xib hvongb lol diod | 无柴自去砍, |
mil gheet doul lol cob | 无薪自去挑。 |
daod doul veex vib xud | 砍柴大石岭, |
seik zot bil vib seet | 要柴碎石坡。 |
soux daod ab soux ghouk | 会砍不会拢, |
soux kheib ab soux gheet | 会捆不会挑, |
daod doul jux dlieex dad | 砍柴九庹长, |
kheib doul xongs bus liub | 捆柴七抱粗, |
kheib zal liub zal yut | 捆头大头小, |
gheet dangl bub dangl xongt | 挑头高头低。 |
lol weix dlieel vib lieeb | 来到光石坪, |
lieeb lob diot vib lieeb | 滑脚在石坪; |
lol weix dlieel vib laof | 来到滑石坂, |
ghob dliangd diot vib laof | 滑倒在石坂。 |
naix lind mil gheeb vib | 人滚到岩脚, |
doul liangs mil gheeb bil | 柴滚到坡脚, |
jux max ngeix dax diuk gid bil | 九群兽在山中笑, |
jux max nral dax diuk gid aob | 九群鱼在河中笑, |
jux max naos dax diuk gid vud | 九群鸟在林中笑, |
diuk wad xid xib hvongb | 笑寡妇砍柴, |
diuk wouk nras gheet doul | 笑孤妻挑薪。 |
not laix not benb niox | 各笑各知止, |
dliad diuk ab benb niox | 霞鸟笑不止, |
naos dliad ghob feex fend | 笑黄了头发; |
xenf diuk ab benb niox | 小米雀笑不止, |
naos xenf ghob xeet khob | 笑红了头顶; |
yongx diuk ab benb niox | 羊也笑不止, |
dail yongx ghob nrax gib | 笑弯了双角; |
beet diuk ab benb niox | 猪也笑不止, |
dail beet ghob dlis meid | 笑歪了牙齿。 |
nrix diuk ab benb niox | 水牛笑不止, |
liod diuk ab benb niox | 黄牛笑不止, |
ghob lod meid peit wix | 笑落上牙齿。 |
nriangb dail mens Boux Naox | 那宝瑙妈妈, |
nriangb dail mens Boux Weel | 那宝月妈妈, |
gid hvongb lol weix diux | 挑柴回到家, |
gheet doul lol weix zad | 抬薪回到屋, |
jouf jas bak ghaot Wongl | 遇见翁爸爸, |
fid gil lol weix | 赶场刚回, |
zouk zangt lol dlouf | 逛集刚到。 |
dot lol jux voux gheib | 得来九笼鸡, |
dot lol jux vongl gas | 得来九笼鸭, |
dot nrieix lol dongb fib | 得银发了财, |
dot liangl lol nok dlas | 得钱发了富。 |
mens Boux Naox sob hveib | 宝瑙妈妈心气极, |
mens Bouk Weel dad meid
[5]
| 宝月妈妈嘴伶俐, |
nib lieeb ab leis hvub | 她骂不择语, |
nib tat ab leis seid | 她责不择词: |
mob mil nrieex dak nrieex | “你去年打年, |
mob mil nriut dak nriut | 你去岁到岁, |
mob dios mil fal lial | 你是去寻花, |
mob dios mil dot nait | 你是去问柳, |
jouf feek aob lieix kheeb | 才丢田水干, |
jouf feek aob ongd lot | 才丢池水涸, |
jouf feek zad dax jeib | 才丢房长菌, |
jouf feek xit dous nok | 才丢甑生霉, |
feek wad jeex wad xid | 丢妻子成寡妇, |
feek wouk jeex wouk nras | 丢老婆成孤婆!” |
nib dib ab leis lioul | 她打不择拳, |
nib tat ab leis laib | 她骂不择话。 |
dail bak ghaot Wongl | 那翁爸爸, |
jouf nrieed ab dix | 就哭不止, |
jouf mangs ab ngangs | 就受不了, |
nriangb jouf ab jeex | 居家不成, |
xud jouf ab jongt | 住屋不得。 |
naib naib mil khab lieix | 天天去开田, |
mangt mangt mil daod ongd | 夜夜去造塘。 |
khak lieix jas dongs nrieix | 开田遇撑天银柱, |
daod ongd jas dongs jenb | 造塘见擎宇金柱。 |
mib daot nias nrieix nil | 用银杖支着, |
ghab it Veex Daob Nil
[6]
| 称也刀尼岭; |
mib daot nias jenb bangs | 用金杖撑着, |
ghab it Bil Daob Bangs
[7]
| 称排刀磅山。 |
nib nrangx dongs nrieix mil | 他攀银柱上, |
nib jit dongs jenb mil | 他沿金柱上, |
weix xil feeb wix nrox | 上到了青天, |
leit xil khongd daot aot | 上到了九霄。 |
xid feeb wix xil feed | 瞧天上无垠, |
nrieet feeb dab xil ngeif | 看地下狭窄, |
mil nenx lieix
[8]
meif naib | 去耕太阳田, |
mil haok ongd
[9]
meif lat | 去耘水亮塘。 |
mil ghot mens Boux Nrieix
[10]
| 去娶宝尼妈妈, |
ghob feek mens Boux Naox | 就丢宝瑙妈妈, |
mil ghot mens Boux Liangl
[11]
| 去娶宝良妈妈, |
ghob feek mens Boux Weel | 就丢宝月妈妈。 |
mil jeex ghab nrieex ngal | 去成了一年, |
mil jas ghab nriut jit | 去有了一岁, |
dot Ghab Lieex daib Dlas Qib
[12]
| 生了天儿夏期, |
dot Ghab Deit vangt Dlas Louf
[13]
| 生了天子夏路。 |
nib vib jouf mil jil | 他去立下石, |
nib daot jouf mil lof | 他去种下树, |
nib vongx mil vud jid | 像龙卧深潭, |
nib xud mil vud veex | 像虎踞大山, |
mil jeex fib bongl yongl | 去渐渐发财, |
mil jas dlas bol yox | 去渐渐发富。 |
nib khad mens Boux Naox | 他抛下宝瑙, |
nib deif mens Boux Weel | 他弃下宝月, |
Boux Naox jeex wad xid | 宝瑙成寡妇, |
Boux Weel jeex wouk nras | 宝月成孤妻。 |
nraf hveib jouf weix jid | 越想越痛心, |
seil hveib jouf weix dis | 越思越凄戚, |
jouf khad aob nriux bix | 涕唾嗒嗒落, |
jouf khad aob mis vis | 泪水哗哗流。 |
nib naib naib mil qab | 她日日去找, |
nib mangt mangt mil vangs | 她夜夜去觅, |
mil qab ghoud ab deid | 找不见身影, |
mil vangs ghoud ab jas | 觅不到踪迹。 |
qab weix xil zeex aob | 找来到河边, |
vangs dlouf xil deil seet | 寻来到滩涂, |
mil jas daib geeb bax
[14]
| 去遇着蝴蝶, |
mil jas jid geeb liuf
[15]
| 去碰到彩蛾, |
geeb bax nriangb bub ghad xab | 蝴蝶在围水獭屎, |
geeb liuf nriangb bub ghad dliangk
[16]
| 彩蛾在围野猫粪。 |
Boux Naox jouf mil xid | 宝瑙就去看, |
Boux Weel jouf mil nrieet | 宝月就去瞧: |
mob dieed bub wil ghaot songd nriul
[17]
| “怎么围我公 [18] 之尸, |
mob dieed bub wil ghaot songd ngees
[19]
| 怎么刨我公之骨?” |
dieed daot nias nrieix dib | 挥起银拐杖, |
dieed daot nias jenb dat | 舞起金拐杖, |
jouf dib daib geeb bax | 挥来打蝴蝶, |
jouf dat jid geeb liuf | 舞来挞彩蛾。 |
dib bab lax mil neel | 三杖朝下打, |
dat bab lax mil jus | 三杖朝上挞, |
geeb bax ghob lod lob | 打蝴蝶断脚, |
geeb liuf ghob dlit doud
[20]
| 挞彩蛾裂翅。 |
geeb bax jouf lol ghoud | 蝴蝶才叫唤, |
geeb liuf jouf lol jus | 彩蛾才说道: |
bib not bub ghad xab | “咱各围獭屎, |
bib not bub ghad dliangk | 咱各刨猫粪, |
xil ab dios mob ghaot songd nriul | 又不是你公之尸, |
xil ab dios mob ghaot songd ngees | 又不是你公之骨。 |
mob dieed dib bib seeb | 你打我们冤, |
mob dieed dat bib lial | 你挞我们错, |
dieed dib bib lod lob | 打我们断脚, |
dieed dat bib dlit doud | 挞我们裂翅。 |
dlak mob hveib laid ghad | 为你气太短, |
dlak mob nrid laid jous | 为你性太急, |
mob lieeb ab leis laib | 你骂不择话, |
mob tat ab leis seid | 你责不择语, |
mob ghaot jouf jit mil wix nrox | 你公才爬上青天, |
mil ghot mens Boux Nrieix | 去娶宝尼妈妈, |
diot feek mob jeex niox | 才丢你成孤妻, |
mob ghaot jouf jit mil wix niul | 你公才爬去九霄, |
mil ghot mens Boux Liangl | 去娶宝良妈妈, |
diot feek mob jeex bol | 才弃你成寡妇。 |
mob hveib not ab lieel | 你心不慈善, |
mob nrid not ab vut | 你性太恶辣, |
mob naib jouf jeex wad xid | 你才白天做寡妇, |
mob mangt jouf jeex wouk nras | 夜晚做孤妻。 |
mib jub it nras gos | 别人是孀妇, |
mob not it nras vus | 你是守活寡!” |
geeb bax jouf xangx bil
[21]
| 蝴蝶才嘲讽, |
geeb liuf jouf leid gent
[22]
| 彩蛾才耻笑。 |
jouf nriangb mens Boux Naox | 那宝瑙妈妈, |
jous hveib diot pab bil | 拍手无法子, |
jous nrid diot pab lob | 顿脚无计策, |
nib mil bus gil Nriongb | 她去赶侬场, |
nib mil fid gil kongb | 她去逛孔集, |
mil aod fud nrab lol | 买来蓝丝线, |
mil aod fud xeet lol | 买来红丝线, |
dieed saik geeb bax lob diongx | 接蝴蝶腿脚, |
dieed qut geeb liuf dak doud | 包彩蛾翅膀。 |
diees nongd qut vut meeb vangx xangb | “现在你们容颜已治好, |
qut lieel meeb jol yif | 你们相貌更漂亮。 |
meeb yeet mil wix nrox | 请飞去九霄, |
meeb yeet mil daot aot | 烦飞去云外, |
dlaox wil ghangd lol dab | 帮我叫他下凡, |
dlaox wil daos lol dos | 代我接他下界, |
lol dieed nib ghab nrongl | 来继他家业, |
lol ghongb nib ghab zad | 来续他香火, |
ab feek dat jeex bol | 别丢家庭破, |
ab feek dat jas neis | 别弃妻子孤。” |
daib geeb bax jouf jus | 那蝴蝶才讲, |
jid geeb liuf jouf jus | 那彩蛾才说: |
wil nongd daib nrieel dlieel | “我是力小崽, |
wil nongd jid nrieel vus | 我是力弱孩, |
wil liub dail Wangx Ceib
[23]
| 往吹来吹我, |
wil not dail Dlas Nraif
[24]
| 夏乃来刮我, |
wil mil ghoud ab weix | 去不到天上, |
wil yeet ghoud ab dlouf | 飞不到九霄, |
mob not qab dail seeb | 你另找别人, |
mob not vangs dail but | 你自请他人。” |
nriangb dail mens Boux Naox | 那宝瑙妈妈, |
qab vangb vangb mil neel | 悠悠向南寻, |
vangs voul vout mil jus | 茫茫朝北找, |
jas dail daib yul mod
[25]
| 遇只幼蜻蜓, |
jas dail jid yul diangl | 见只嫩丁蚝, |
sob daib yul mod mil | 叫幼蜻蜓去, |
xees jid yul diangl mil | 托嫩丁蚝去: |
mob mil feeb wix nrox | “你去那青天, |
mob mil khongd daot aot | 你去那云霄, |
xees bak ghaot Wongl lol | 叫翁爸爸回, |
lol dieed nib ghab nrongl | 来继他家业, |
lol ghongb nib ghab zad | 来续他香火, |
ab feek dat jeex bol | 别丢家庭破, |
ab feek dat jas neis | 别弃妻子孤, |
dat ab nriangb gheib dieed vil | 以免无鸡续笼, |
ab nriangb beet dieed ngux | 以免无猪续圈。” [26] |
daib yul mod jouf jus | 幼蜻蜓才说, |
jid yul diangl jouf jus | 嫩丁蚝才说: |
wil nongd daib nrieel dlieel | “我是力小崽, |
wil nongd jid yut vus | 我是力弱孩, |
wil mil ghoud ab weix | 我也去不到, |
wil yeet ghoud ab dlouf | 我也飞不至。” |
sob daib yul daox
[27]
mil | 叫皇蜻蜓去, |
xees jid yul laot
[28]
mil | 托大丁蚝去, |
daib yul daox jouf jus | 皇蜻蜓就讲, |
jid yul laot jouf jus | 大丁蚝就说: |
wil ab dlaox mob mil seeb | “我不白为你去, |
ab dlaox mob mil lial | 不空为你行, |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
mens Boux Naox jouf jus | 宝瑙妈妈说: |
daod dangx
[29]
bil diot mob | “分山塘给你, |
daod ongd dlongs diot mob | 分坳塘给你, |
bib lieix niul diot mob | 送踩鼓田给你, |
bib weel but
[30]
diot mob | 送祭祖塘给你, |
naib gheeb mob jeex naix | 今后你成家, |
naib gheeb mob jas bul | 将来你立业, |
diod aob mob liax gix | 水面你跳芦笙舞, |
diod kheeb mob zouk niul | 干处你跳铜鼓舞, |
mob ghob xob daix gix | 你就有了芦笙场, |
mob ghob dot dais niul | 你就得了踩鼓堂, |
it mob nrix ghaob dlieel | 作你牛工价, |
it mob mol ghaob vus | 作你马工钱。” |
daib yul daox jouf mil | 皇蜻蜓才去, |
jid yul laot jouf mil | 大丁蚝才去, |
yeet mil feeb wix nrox | 飞去九重霄, |
yeet mil khongd daot aot | 飞去云天外, |
mil jas bak ghaot Wongl | 遇见翁爸爸, |
jouf dieed hvub mil tad | 拿话去解释, |
jouf dieed seid mil nongf | 拿语去劝说: |
daos mob mil feeb dab “ | “……迎你回人间, |
daos mob mil feeb dos | 接你还世上, |
diangd mil dieed mob zad | 去继你家业, |
diangd mil ghongb mob nrongl | 去续你香火。 |
hveib menb jib hveib hak | 气生气有消, |
aob yeeb jib aob lot | 水涨水有落。 |
hveib naix bab mangt hak | 人气三天消, |
aob yeeb bab mangt lot | 水涨三日落。 |
hab lab beeb dieib lieib | 气话别计较, |
hab laib beeb dial liad | 气语别铭心。 |
ab deif dat jeex bol | 别丢家庭破, |
ab feek dat jas neis | 别弃妻子孤。 |
mob deif ghob jeex xid
[31]
| 丢就成寡妇, |
mob feek ghob jas nras
[32]
| 弃就成孤妻。 |
ghob jeex mongb ghol jil | 就成藤断蔓, |
ghob jeex daot ghol guf | 就成树断梢, |
mob diux ghob jul niub | 你家就绝种, |
mob zad ghob jul xongd | 你户就绝嗣, |
ab nriangb daib dieed mob ghab nrongl | 无子继门庭, |
ab nriangb vangt dieed mob ghab zad | 无孙续香火。 |
mob diangd mil dab dieed neel yad | 你回世间当家吧, |
mob tok mil dos gangs
[33]
jus yad | 你返下界掌门吧。” |
bak ghaot Wongl jouf jus | 翁爸爸才说: |
Boux Naox not sangb hveib | “宝瑙各心毒, |
Boux Weel not dad meid | 宝月各牙利, |
lieeb wil ab leis laib | 骂我不择语, |
tat wil ab leis seid | 责我不择话, |
lieeb dail hvub
[34]
xad nangd | 骂得太难听, |
tat dail seid
[35]
xad ment | 说得太难闻。 |
jib wil not mil lieel | 我去做正事, |
dieed sob wil mil bol | 却说做坏事; |
wil not mil bus gil | 我本去赶场, |
dieed jus mil fal lial | 却说去拈花; |
wil not mil zouk zangt | 本去做生意, |
dieed jus mil dot nait | 却说去惹草。 |
wil nrieed ab dix jouf dax | 我哭不出才来, |
mangs ab ngangs jouf lol | 受不住才来。 |
aob ngal aob ab jit | 水泻不回流, |
wil lol wil ab diangd | 我来不回头。 |
lol dot mens Boux Nrieix | 来娶了宝尼, |
ghob deif mens Boux Naox | 就丢下宝瑙; |
lol dot mens Boux Liangl | 来娶了宝良, |
ghob deif mens Boux Weel | 就丢下宝月。” |
nriangb dail bak ghaot Wongl | 有那翁爸爸, |
dent mil gheel dent lol | 思忖复思量: |
ghob deif ghob jeex bol | “丢她必成寡, |
ghob feek ghob jas neis | 弃她必成孤。 |
ghob jeex mongb ghol jil | 必成藤断蔓, |
ghob jeex daot lod guf | 必成树断梢。” |
jouf jub daib yul daox | 才教那蜻蜓, |
jouf xees jid yul laot | 才嘱那丁蚝: |
wil nriangb nenx lieix meif naib | “我在耕太阳田, |
nriangb haok ongd meif lat | 在耘月亮塘, |
nriangb dieed daib Dlas Qib | 在抚儿夏期, |
nriangb dieed vangt Dlas Louf | 在育子夏路, |
diangd ab weix diux henk | 回不了家啦, |
tok ab dlouf zad henk | 返不到屋啦。 |
mob gid dieed hvub mil taod | 请你传我话, |
gid dieed seid mil xees | 请你捎我语: |
wil ghab jid ab lol | 我身虽不回, |
dat wil meib ghoud lol | 我气却可归; |
wil ghab dis ab lol | 我形虽不返, |
dat wil mongs ghoud lol | 我意却可回。 |
mob jub mens Boux Naox | 请你教宝瑙, |
mob xees mens Boux Weel | 请你嘱宝月, |
mil xid aob nrieex diangd | 看到河漾春, |
mil nrieet aob nriut jit | 见到新水流, |
mil xid dongd dous beex | 看到花蕾开, |
mil nrieet lat zait zaid | 见到果蕾结, |
jib wil nrieeb hob lol | 我就伴雾来, |
jib wil nrieeb jit lol | 我就随风到。 |
xees nib dax nriux bil | 嘱她来山口, |
jub nib mil lot dlongs | 教她到山坳。 |
hangd jit ceib ngal neel. | 若风朝南吹, |
nib dib gangb jit jus | 就敞怀向北; |
hangd jit ceib jit jus | 若风向北吹, |
nib dib gangb ngal neel | 就敞怀朝南, |
nib ghob xob wil meib | 就得我精气, |
nib ghob dot wil mongs | 就得我元神, |
nib qenb ghob boux wongl | 她肚子就大, |
nib jid ghob liongx hongl | 她腰身就粗。” |
nriangb dail daib yul daox | 有那皇蜻蜓, |
nriangb dail jid yul laot | 有那大丁蚝, |
ghob xob nib beef hvub | 得了他话语, |
ghob dot nib beef seid | 受了他嘱托, |
ghob beeb dat beeb bod | 记牢如身上瘤, |
ghob mangs dat mangs bul | 记牢似肉中刺, |
xib lix ghoud ab dal | 跌倒也不丢, |
xent nriens ghoud ab nongb | 趔趄也不忘。 |
jouf diangd lol weix dab | 返回到世上, |
jouf ngal lol sos dos | 归来到世间, |
jouf dieed hvub lol taod | 拿话来复述, |
jouf dieed seid lol nongf | 拿语来摆谈, |
lol jub mens Boux Naox | 教导宝瑙妈妈, |
lol xees mens Boux Weel | 指点宝月妈妈。 |
nib jouf khad hveib liangl | 她就落了心, |
nib jouf khad nrid dieef | 她就定了意。 |
dieed weix dongd nrieex ob | 到了二月间, |
dieed dlouf dongd lat bab | 到了三月间, |
nib benf laib beex dous | 她见花儿开, |
nib xid laib zaid zait | 她见果儿结, |
jouf mil nriangb nriux bil | 就去到山口, |
jouf mil nriangb lot dlongs | 就去到山坳, |
mil dib gangb jul jit | 去敞胸迎风, |
mil pat dis jul hob | 去敞怀迎雾。 |
nib qenb ghob boux wongl | 她肚子果大, |
nib jid ghob liongx hongl | 她腰身果粗, |
neel deib ab bees dis | 裙围不住体, |
neel oud ab bees guf | 衣遮不住身。 |
jouf weix naib khangd nriul | 到了出生日, |
jouf leit mangt khangd nas | 临了坐月时, |
gheib qab vil nas git | 鸡寻巢下蛋, |
beet qab longd nriul daib | 猪寻草生仔。 |
mil nais dail Boux Gheib
[36]
| 去问那宝该: |
mob nriul diot nangx dous | “你生在何处? |
wil ghoud lol nriul daib | 我也来生崽, |
wil ghoud lol nas vangt | 我也来产儿, |
git vongx diot mob vud | 生下龙蛋 [37] 请你抱, |
git eek diot mob bus | 产下蛟卵 [38] 请你孵。” |
Boux Gheib jouf lol xees | 宝该就说道: |
wil nriul diot gib diux
[39]
| “我生在门角, |
wil nas diot boux zad | 我产在地下。 |
wil nongd gheib laid dad | 我是短尾鸡, |
wil nongd lius
[40]
xous dak | 我是弱翅禽, |
vud ab jeex git vongx | 抱不了龙蛋, |
bus ab jeex git eek | 孵不了蛟卵。” |
mil nais dail gib diux | 去问门背角, |
mil nais dail bux zad | 去问屋地下: |
wil dieed daib lol nriul | “我来此生崽, |
wil dieed vangt lol nas | 我来此产儿, |
git vongx diot mob vud | 生下龙蛋请你抱, |
git eek diot mob bus | 产下蛟卵请你孵。” |
wil xab dangx git gheib | “我能遮鸡蛋, |
wil diul ngangs git lius | 我能罩鸡卵, |
xab ab dangx git vongx | 遮不了龙蛋, |
diul ab ngangs git eek | 罩不了蛟卵。” |
mil nais dail Boux Gas
[41]
| 去问那宝戛, |
Boux Gas jouf lol xees | 宝戛就说道: |
wil nriul diot gib lieix
[42]
| “我生在田角, |
wil nas diot nail ongd
[43]
| 我产在塘埂。” |
mil nais dail gib lieix | 去问那田角, |
mil nais dal nail ongd | 去问那塘埂: |
wil dieed daib lol nriul | “我来此生崽, |
wil dieed vangt lol nas | 我来此产儿, |
git vongx diot mob vud | 生下龙蛋请你抱, |
git eek diot mob bus | 产下蛟卵请你孵。” |
gib lieix jouf lol xees | 田角就告诉, |
nail ongd jouf lol jus | 塘埂就回答: |
wil xab dangx git gas | “我能遮鸡蛋, |
wil diul ngangs git ok
[44]
| 我能罩鸭卵, |
xab ab dangx git vongx | 遮不了龙蛋, |
diul ab ngangs git eek | 罩不了蛟卵。” |
mil nais dail vib lieeb | 去问光石坂, |
mil nais dail vib laof | 去问滑石坂, |
vib lieeb jouf lol xees | 光石就告诉, |
vib laof jouf lol jus | 滑石就回答: |
diongb naib jib wil xud | “白天我身暖, |
diongb mul jib wil gad | 黑夜我身凉; |
lat xongs jib wil xud | 夏天我身暖, |
wix xux jib wil gad | 冬天我身凉。 |
xud xib dat doul peib | 暖可如火烤, |
gad xib dat bit meek | 凉可似冰镇。 |
xab ab dangx git vongx | 护不了龙蛋, |
bus ab ngangs git eek | 孵不了蛟卵。” |
mil nais xenb nrinx bil | 去问山中狮子草, |
mil nais xeet lieef dlongs | 去问岭坳四棱藤, [45] |
xenb nrinx bil ghoud xees | 狮子草也讲, |
xeet lieef dlongs ghoud jus | 四棱藤也答: |
aob lieif ghab nail lieix | “田中漾波日, |
doul lieif fend dangl las | 地头烧荒时, [46] |
nriangb kib wil jid dail | 火会烧我身, |
nriangb niouk wil lieix dis | 焰会灭我形。 |
wil xab ab dangx git vongx | 我也护不了龙蛋, |
bus ab ngangs git eek | 孵不了蛟卵。” |
mil nais dail veex hvib | 她去问高山, |
mil nais dail bil vas | 她去问峻岭, |
veex hvib ghoud lol xees | 高山也说道, |
bil vas ghoud lol jus | 峻岭也回答: |
nrieex ib jib pad bil | “正月火烧山, |
nrieex ob dax jouk las | 二月把地挖; |
ab niox nrieex bab mil | 万一三月后, |
Wangx Aob
[47]
dieed lal deil | 往乌冲泥石, |
Dlas Doul
[48]
dieed kib feeb | 夏逗把山烧, |
lal mil seeb zad wad | 冲走千家妇, |
kib mil beet zad daib | 烧掉百家孩, |
wil heid ab fab | 我抵不住, |
wil zouk ab dol | 我跑不了, |
bus ab qid git vongx | 护不起龙蛋, |
bus ab qid git eek | 孵不起蛟卵。” |
nriangb dail mens Boux Naox | 这宝瑙妈妈, |
nriangb dail mens Boux Weel | 这宝月妈妈, |
mil jas dlieed veex vongl | 去遇见岩鹰, |
mil jas yof zeet sab | 去遇见山鹞, |
mob yeet bees jox feeb | “你飞遍大地, |
mob nriul git ghab dous | 生蛋在何方?” |
dlieed veex vongl jouf xees | 岩鹰就告诉, |
yof zeet sab jouf jus | 山鹞就道来: |
nas diot jeib jux jil | “生在高入九霄的杉顶, |
dlos diot gheid xongs dongt | 产在耸入云天的松梢。 |
aob tiub jouf ab weix | 那里洪水冲不到, |
doul pad jouf ab dlouf | 那儿烈焰燎不着。” |
mil nais jeib jux jil | 去问九霄杉, |
mil nais gheid xongs dongt | 去问入云松: |
wil dieed daib lol nriul | “我拿崽来生, |
wil dieed vangt lol nas | 我拿孩来产, |
git vongx diot mob vud | 生下龙蛋请你护, |
git eek diot mob bus | 产下蛟卵请你孵。” |
jeib jux jil jouf jus | 九霄杉就讲, |
gheid xongs dongt jouf xees | 入云松就说: |
gid wix liub wad dlieed | “树冠顶部有鹰巢, |
gid dab liub meif mongl
[49]
| 底部有蜂窝, |
yangf yeed ghab diongb diangf | 只剩下中层。 |
wil eek nriangs dlieed songd | 再说我能背鹰蛋, |
wil eek nriangs yof git | 我能负鹞卵, |
eek ab nriangs git vongx | 背不动龙蛋, |
eek ab nriangs git eek | 负不起蛟卵, |
dat lod wil jil jeib | 恐压折我桠, |
dat lod wil jil gheid | 怕压断我枝。” |
jouf nriangb dail Boux Naox | 且说那宝瑙, |
jouf nriangb dail Boux Weel | 且说那宝月, |
nib liub xangs fud bil | 她的办法多, |
dieed sab dieed lol beeb | 拿钢来钉紧, |
dieed laot dieed lol xeit | 拿铁来楔牢, |
beeb diot ghab jil jeib | 钉在杉丫上, |
xeit diot ghab jil gheid | 楔入松枝中。 |
jouf jeex peit dloub peit xeet | 枝丫才半边红半边白, |
jouf jeex peit sab peit laot | 才半边像钢半边像铁, |
ghob dix dat sab | 才坚如钢, |
ghob xuk dat laot | 才硬似铁。 [50] |
dail mens Boux Naox | 那宝瑙妈妈, |
dail mens Boux Weel | 那宝月妈妈, |
mil aod juf ob niub ghab naox nrangx | 她去要十二种草叶, |
mil dod juf ob niub ghab jil daot | 她去要十二种树枝, |
it vil ghab jil jeib | 筑巢杉丫上, |
bouf zad ghab jil gheid | 修房松枝间, |
jouf dieed daib lol nriul | 才拿孩来生, |
jouf dieed git lol dlos | 才拿蛋来产。 |
dlos jeex juf ob naib | 生了十二天, |
dlos dot juf ob laib | 生蛋十二个; |
nas jeex juf ob mangt | 产了十二夜, |
nas dot juf ob git | 产卵十二颗。 |
sob dlieed veex vongl bus | 请岩鹰来抱, |
sob yof zeet sab bus | 托山鹞来孵, |
dlieed veex vongl jouf jus | 岩鹰就开口, |
yof zeet sab jouf jus | 山鹞就出言: |
wil ab bus mob seeb | “不白帮你抱, |
wil ab bus mob lial | 不空为你孵。 |
nriangb aod nrix ghaob dlieel | 要点牛工价, |
nriangb aod mol ghaob vus | 要点马工钱。” |
mens Boux Naox jouf jus | 宝瑙妈妈说: |
wil daod jux voux gheib | “我许九笼鸡, |
wil bib xongs gous gas | 我送七笼鸭, |
it mob nrix ghaob dlieel | 作你牛工价, |
it mob mol ghaob vus | 做你马工钱。” |
dlieed veex vongl jouf jus | 岩鹰就说道, |
yot zeet sab jouf jus | 山鹞就说道: |
wil ab nriangb diux qib | “我没有房关, |
wil ab nriangb gous jis | 我没有笼装。 |
mob dieed qib diot zad | 你拿养在家, |
mob dieed yis diot vangl | 你拿喂于寨, |
naib gheeb wil fud neel | 今后我走南, |
diees seeb wil fat jus | 以后我飞北, |
fud neel aod ib dail | 走南任捉一只行了, |
fat jus aod ib dail | 飞北任抓一只可矣。” |
mens Boux Naox jouf jus | 宝瑙妈妈讲, |
mens Boux Weel jouf jus | 宝月妈妈说: |
nrieex jux bib bid xub | “九月咱款亲, |
lat juf bib sos kheet | 十月咱待客, |
dongd seil niox bib aod | 冷季 [51] 留咱用, |
dongd xud mob gid aod | 暖季 [52] 你再要。” |
Wangx Gheib
[53]
nangd jouf jus | 往该听就讲, |
Dlas Gas
[54]
nangd jouf jus | 夏戛闻就说: |
sax liouf diangl jeex mangl | “刚同成生灵, |
sax liouf diangl dat mis | 刚同成生命, |
dieed mil it mob vob ghad dlad | 却拿做你锅中菜, |
dieed mil it mob doul ghab ceib | 却用做你灶中柴, |
dieed nenx tak geed fol | 拿吃作早饭, |
dieed haok tak geed mangt | 拿喝作晚餐, |
dieed it mob nrix ghaob dlieel | 拿作你牛工价, |
dieed it mob mol ghaob vus | 拿作你马工钱!” |
Wangx Gheib ghoud ab hangd | 往该也不愿, |
Dlas Gas ghoud ab hangd | 夏戛也不肯。 |
mens Boux Naox jouf jus | 宝瑙妈妈讲, |
mens Boux Weel jouf jus | 宝月妈妈说: |
aob niul not pangd niul | “水虽这样浑, |
seid nongf not pangd nongf | 话虽这样说, |
nib ab nriangb voux qib | 它没有笼囚, |
nib ab nriangb qut jis | 它没有屋关, |
not laix not dieed ghab xeed yend | 各位可以设法躲, |
not laix not dieed ghab nrees zouk | 各位可以拼命逃, |
not mil yend gheeb nrongl | 各去躲仓脚, |
not mil yend gheeb langs | 各去藏屋下。 |
hab laib mil gheeb veel
[55]
| 别去那寨边, |
hab laib mil gheeb xees
[56]
| 别去那僻处, |
dlieed benf dieet dlieed liud | 以免鹰见鹰抓走, |
yof jas dieet yof gheet | 以免鹞遇鹞叼去。” |
jax jeex nrix ghaob dlieel | 讲好牛工价, |
jus jeex mol ghaob vus | 谈好马工钱, |
dlieed veex vongl jouf bus | 岩鹰才抱蛋, |
yof zeet sab jouf bus | 山鹞才孵卵。 |
bus jeex gheeb dak gheeb | 抱了一整年, |
bus jeex juf ob lat | 孵成十二月, |
bus not xix ghab dak | 孵久羽毛秃, |
sot dis jeex geeb yul | 身瘦似蜻蜓, |
gheel bus sos zax dad | 抱到尾羽无, |
gheel bus sos dliangt dak | 孵到翅毛光, |
ib laix ab zeex mangl | 一个未出壳, |
ib dail ab jis mis | 一个未露脸。 |
laib nongd git ghox lial | “这是寡蛋吧? |
laib nongd git langf lial | 这是坏卵吧?” |
mil nais dail Wangx Gheib | 去问那往该, |
mil nais dail Dlas Gas | 去问那夏戛: |
mob daib not xous naib | “你抱多少天, |
mob jid not xous mangt | 你孵多少夜, |
mob daib jouf zeex mangl | 你崽才出壳, |
mob jid jouf jis mis | 你孩才露脸?” |
dail Wangx Gheib jouf jus | 往该就说道: |
wil daib ob juf naib | “我崽二十天, |
wil jid ob juf mangt | 我孩二十夜, |
wil daib ghob zeex mangl | 我崽就出壳, |
wil jid ghob jis mis | 我孩就露脸。” |
dail Dlas Gas jouf jus | 夏戛就说道: |
wil daib bab juf naib | “我崽三十天, |
wil jid bab juf mangt | 我孩三十夜, |
wil daib ghob zeex mangl | 我崽就出壳, |
wil jid ghob jis mis | 我孩就露脸。” |
mens Boux Naox jouf jus | 宝瑙妈妈道, |
mens Boux Weel jouf jus | 宝月妈妈道: |
laib nongd beed git ghox | “这个恐是寡蛋了, |
songl nongd beed git langf | 这些恐是坏卵啦。 |
qud nib mil gheeb veel | 泼它去树脚, |
nraif nib mil gheeb xees | 甩它去巢下, |
gheib jas niox gheib jouk | 鸡见留鸡啄, |
beet jas niox beet vongs | 猪见让猪踏!” |
gheib nios xil ghab qenb | 鸡花自胎内, |
Veeb soux xil ghab git | 央聪自蛋中, |
nriangb xil ghab qenb jax | 在胎中说话, |
nriangb xil ghab git jus | 在蛋内发声: |
bib dios daib git vongx | “咱是龙蛋崽, |
bib dios jid git eek | 咱是蛟卵孩, |
bib daib lol it naix | 咱是来做人之崽, |
bib jid lol it bul | 咱是来创世之孩, |
beed bus ghab nrieex ngal | 需抱有一年, |
beed bus ghab nriut jit | 需孵达一岁。 |
bus ib douf naib deib nab | 再抱一斗 [57] 日吧妈妈, |
bus juf ob mangt deib mens | 再孵十二天吧妈妈, |
ab deif dat bib menb | 别丢下以免咱病, |
ab feek dat bib gos | 别放弃以免咱亡。” |
dieed bus juf ob naib | 又抱十二天, |
dieed bus juf ob mangt | 又孵十二夜。 |
jouf weix naib khangd nriul | 到了出生日, |
jouf leit mangt khangd nas | 到了诞生时, |
bid naib nib ghob lol | 果然就孵出, |
leit mangt nib ghob dlif | 果然就诞生。 |
ghob Veeb lol fend nriut | 央本最先生, |
xid ab benf daib not | 见别个未出, |
diangd gheeb mil dliongk git | 转回钻蛋内, |
dieed ghab dlouk guk diot | 用蛋膜盖着。 |
ghob dlos dail ghob fub | 先是孵出雷, |
ghob dlos dail ghob vongx | 接着孵出龙, [58] |
ghob dlos dail ghob xud | 接着孵出虎, |
ghob dlos dail ghob lad | 孵出穿山甲, |
ghob dlos dail ghob neeb | 又孵出老蛇, |
ghob dlos dax zab laix | 孵出了五个, |
ghob dlos lol zab dail | 生出了五只。 |
nriangb dal dail ghob Veeb | 还剩个阿央, |
nriangb dlouk git dib hvub | 蛋膜里发声: |
wil dios daib ghad vil | “我是小满崽, |
wil dios jid douk jous | 我是老幺孩, |
naib ab wil jouf lol | 日暮我才生, |
mangt gos wil jouf lol | 黄昏我才出。” |
jouf bus fud ob xib | 又孵了二时, |
jouf lol dail ghob Veeb | 才诞生阿央。 |
ghob diangl lol diut laix | 共出生六位, [59] |
ghob dlos lol diut dail | 共出世六雄。 |
yangf diut laib git ghox | 剩六个寡蛋, |
yangf diut laib git langf | 余六只坏卵, |
wad dlieed lol caod mil | 鹰妈妈打扫, |
wouk naos lol mouf mil | 鸟婆婆清除。 |
caod mil bus jox aob | 扫它去河里, |
mouf mil bus deil seet | 摔它去滩涂, |
mil zaok jul jox aob | 染黑了长河, |
mil niul jul jox jid | 污浊了深潭。 |
Dins Lax jouf lol ghoud | 定拉才来封, |
Dins Send jouf lol meef | 定圣才来谕, |
lol ghoud daib git ghox | 来封寡蛋崽, |
lol meef jid git langf | 来谕坏卵孩, |
jeex juf ob xib
[60]
liub | 做十二种大邪, |
jas juf ob xib yut | 当十二种小煞: |
bix ghab it Boux Bix | 落下的名宝比, |
nraif ghab it Boux Nraif | 摔下的名宝奈, |
daob ghab it Boux Daob | 泡住的名宝叼, |
daol ghab it Boux Daol | 浸住的名宝蹈, |
ghox ghab it Lol Ghox | 败坏的名洛果, |
langf ghab it Lol Langf | 沉陷的名洛狼。 |
Boux Bix bus sangx diongb qongd fangf | 宝比落在房中寝处, |
bus songx khab qut xut | 落在木床竹床, |
jeex nrinx aob xeib wad aob xeed | 成为清水女血水妇; [61] |
Boux Nraif bus vongl dloub vongl nios | 宝奈落在白崖花崖, |
jeex nrinx dliangd vongl wad dliangd zeet | 成为滚崖女坠崖妇; [62] |
Boux Daob bus aob liub aob yeed | 宝叼落在大江大河, |
dieed dieik gib wix gib khongd | 又腾入天宇苍穹, |
jeex nrinx nenx nrongl wad haok zad | 成为呑房女食屋妇; [63] |
Boux Daol bus gheeb jox gheeb niul | 宝蹈落在桥脚鼓下, |
dieed dieik veex hob bil dad | 又跳入高山长岭, |
jeex nrinx nenx hob wad haok dat | 成为呑雾女食露妇; [64] |
Lol Ghox bus ghab ghox ghab daot | 洛果落在树脚, |
jeex yous dliangd jil yous dliangd daot | 成为跌树男落树汉; [65] |
Lol Langf bus lieix dob ongd langf | 洛狼落在深田滥塘, |
jeex yous lieix dob yous ongd langf | 成为深田男滥塘汉。 [66] |
ghab dail lint git dlouk git | 那些蛋壳蛋膜残片, |
ghab dail jenb git lat git | 那些蛋黄蛋白残渣, |
ghab dail aob git xeeb git | 那些污液秽丝残汁, |
jeex nrinx gos bas wad gos joud | 成为醉醪女醉酒妇、 [67] |
nrinx yeed aob wad yeed put | 投水女落水妇、 [68] |
nrinx jox nrab wad dail xeet | 绿线女红丝妇、 [69] |
nrinx xid feid wad xent nrins | 踢脚女碰脚妇、 [70] |
nrinx veex jib wad but doul | 灶边女火塘妇…… [71] |
[1] bak ghaot Wongl(翁爸爸):一说是嘎对神的别称。
[2] Boux Naox(宝瑙)、Boux Weel(宝月):系一人二名。也有的口传版本称为Boux Wongl(宝月)、Boux Yud(宝育)。
[3] Boux Naox(宝瑙)、Boux Weel(宝月):系一人二名。也有的口传版本称为Boux Wongl(宝月)、Boux Yud(宝育)。
[4] lieix niul:直译“鼓藏田”,指举行吃鼓藏活动时用来架放木鼓、斗牛、杀牛、跳铜鼓舞等的一块田。黔东南苗族村寨大多建在山坡上,寨中少有宽阔的公共活动坪子,故大型活动多选择在寨边大田举行。
[5] dad meid:直译“长长的牙齿”,但这里是作为俗语来用,意为伶牙俐齿且言词尖刻。
[6] Veex Daob Nil(也刀尼)、Bil Daob Bangs(排刀磅):山坡名。Daob即daot(树;木棍)的变调读音,此处是daot nias 省称,指银拐杖、金拐杖。
[7] Veex Daob Nil(也刀尼)、Bil Daob Bangs(排刀磅):山坡名。Daob即daot(树;木棍)的变调读音,此处是daot nias 省称,指银拐杖、金拐杖。
[8] nenx lieix(直译“吃田”)、haok ongd(直译“喝塘”):nenx lieix haok ongd是个成语,意为“耕耘”,此处是为对仗的需要而分拆在上下两句来说。
[9] nenx lieix(直译“吃田”)、haok ongd(直译“喝塘”):nenx lieix haok ongd是个成语,意为“耕耘”,此处是为对仗的需要而分拆在上下两句来说。
[10] Boux Nrieix(宝尼)、Boux Liangl(宝良):实际是同一个人的两个名字。
[11] Boux Nrieix(宝尼)、Boux Liangl(宝良):实际是同一个人的两个名字。
[12] Ghab Lieex daib Dlas Qib、Ghab Deit vangt Dlas Louf:此二句并不是“嘎里儿子夏期、嘎对儿子夏路”之意,而是指出生在天神嘎里、嘎对村寨里的翁爸爸的孩子。
[13] Ghab Lieex daib Dlas Qib、Ghab Deit vangt Dlas Louf:此二句并不是“嘎里儿子夏期、嘎对儿子夏路”之意,而是指出生在天神嘎里、嘎对村寨里的翁爸爸的孩子。
[14] geeb bax、geeb liuf:即geeb bax liuf(蝴蝶),口语中不能分拆。
[15] geeb bax、geeb liuf:即geeb bax liuf(蝴蝶),口语中不能分拆。
[16] ghad dliangk(野猫粪):也有的口传版本为ghad ghongs(穿山甲粪)或ghad nral(鱼屎)。
[17] songd nriul:直译“生骨”,指新去世者的尸身。
[18] 公(ghaot):指宝瑙的丈夫。苗俗:有了子女的中年夫妇,对他人说到自己的配偶时常称之为“公”、“奶”,不称为“丈夫”、“妻子”。
[19] songd ngees:直译为“干骨”,指逝去多年的尸骨。
[20] doud(皮):下文dak doud 的省称,指蝴蝶翅膀、翅膜。
[21] xangx bil:两只手掌一拍擦而过的动作,表示得意洋洋拍手称快的行为。
[22] leid gent:见本篇《祭公祀奶》注3、4。此处指拍手称快或羞死他人。
[23] Wangx Ceib(往吹):风的拟人名。
[24] Dlas Nraif(夏乃):扇子的拟人名。
[25] daib yul mod:对幼蜻蜓的拟人化称呼。yul 指geeb yul(蜻蜓),mod 指geeb mod(蜻蜓的幼虫)。
[26] 无鸡续笼、无猪续圈:比喻无子女,绝嗣。
[27] yul daox、yul laot:geeb yul daox(直译“铜蜻蜓”)、geeb yul laot(直译“铁蜻蜓”)的省称,口语中多只称geeb yul daox,这是一种身上有黄黑相间“斑马纹”的体形巨大的皇蜻蜓。
[28] yul daox、yul laot:geeb yul daox(直译“铜蜻蜓”)、geeb yul laot(直译“铁蜻蜓”)的省称,口语中多只称geeb yul daox,这是一种身上有黄黑相间“斑马纹”的体形巨大的皇蜻蜓。
[29] dangx:ghab dangx(水塘)的省称。口语中不能省称。
[30] weel but(祭祖塘):实亦指上句的lieix niul(鼓藏田)。
[31] xid、nras:wad xid(寡妇)、wouk nras(寡妇)的省称。口语中不能省称。
[32] xid、nras:wad xid(寡妇)、wouk nras(寡妇)的省称。口语中不能省称。
[33] gangs:gangf(把握、掌握)的变调读音。
[34] dail hvub、dail seid:ghab dail hvub seid(那些话语)的省称。口语中不能省称。
[35] dail hvub、dail seid:ghab dail hvub seid(那些话语)的省称。口语中不能省称。
[36] Boux Gheib(宝该):母鸡的拟人名。
[37] 龙蛋、蛟卵:形容宝瑙妈妈生下的是很宝贵的蛋。
[38] 龙蛋、蛟卵:形容宝瑙妈妈生下的是很宝贵的蛋。
[39] gib diux:ghab gib diux(门背角)的省称。
[40] lius:鸡(gheib)的古称或别称。只出现于古歌或《贾》中,口语中已消失。
[41] Boux Gas(宝戛):母鸭的拟人名。
[42] gib lieix、nail ongd:ghab gib lieix(田角落)、ghab nail ongd(水塘泄水口)的省称。
[43] gib lieix、nail ongd:ghab gib lieix(田角落)、ghab nail ongd(水塘泄水口)的省称。
[44] ok:鸭(gas)的古称或别称,只出现于古歌或《贾》中,口语中已消失。
[45] 四棱藤(nais xeet lieef):一种藤本植物,枝干四棱形,有节,根可入药,常见于山野路旁。
[46] 苗族生产习俗:过去农历二三月间,苗家喜成片砍伐一些山坡上的杂树、荆棘藤草,烧之以便撒播小米。犁田挖地时,也要把田边地角旁的灌木丛及杂草等烧掉,以减少鼠雀病虫危害庄稼。
[47] Wangx Aob(往乌):洪水的拟人名。
[48] Dlas Doul(夏逗):大火(山火)的拟人名。
[49] mongl:geeb mongl(蜜蜂)的省称。口语中不能省称。
[50] 有些红杉的枝丫,木质是半红半白状或多红少白状,这种木材比白杉坚硬且更富韧性(故此处说“坚如钢,硬如铁”),常被苗家砍来制造尖担(一种两头尖锐,用于挑柴草的扁担)、刀把等。
[51] 冷季、暖季:远古苗历把一年分为冷暖两季,每季各6个月。老鹰多在温暖的季节飞临村寨边叼鸡鸭。
[52] 冷季、暖季:远古苗历把一年分为冷暖两季,每季各6个月。老鹰多在温暖的季节飞临村寨边叼鸡鸭。
[53] Wangx Gheib(往该):公鸡的拟人名。
[54] Dlas Gas(夏戛):公鸭的拟人名。
[55] gheeb veel、gheeb xees:口语中只称gheeb veel xees,指苗寨边上的空僻杂草乱生之处。此处为对仗而把合成词分拆为二。
[56] gheeb veel、gheeb xees:口语中只称gheeb veel xees,指苗寨边上的空僻杂草乱生之处。此处为对仗而把合成词分拆为二。
[57] 斗(douf):苗历单位,一“斗”为十二数。参见本篇《制订历法》章。
[58] 也有的口传版本说先孵出龙,后孵出雷。本整理稿依多数贾师之说。
[59] 也有的口传版本述,孵出的不仅有雷、龙、虎、穿山甲、蛇和人祖央六位,还有黄鼠狼、蛙、蚊、蜂等。
[60] xib(希):苗族原始宗教观念里十多类鬼神中的一类。这是一类凶恶的邪煞,人受其害非死即伤。在下文列举的十余种邪煞中,除了火灾鬼需以黄牛祈禳,烧伤鬼、踢脚鬼以公鸡祈禳外,其余的要用公狗祈禳。
[61] 清水女血水妇:指致妇女难产甚至死亡的“月子鬼”。此句及后文中的“女、妇”均系直译,表示该鬼是女性,这应是苗族对其母系氏族社会时代的原始宗教记忆的反映。
[62] 滚崖女坠崖妇:指致人坠崖滚坡伤亡的“坠崖鬼”。
[63] 呑房女食屋妇:指引发火灾烧毁村寨房屋的“火灾鬼”,它被认为是六个“坏蛋”中生成的危害最大的邪煞。
[64] 呑雾女食露妇:指致人最后浮肿死亡的“浮肿鬼”,苗语俗称mous vongx(音“牟痈”),传说伴随雨雾出现的虹是其现形,因此苗民过去见彩虹出现均避之不及。
[65] 跌树男落树汉:指致人跌下树而死伤的“跌树鬼”。
[66] 深田男滥塘汉:指可致冤家仇人伤病亡的“冤家鬼”。在“希”类鬼中,只有此鬼是由人(巫师)指使而被动去作祟于仇人,其他的都是主动去作祟人。
[67] 醉醪女醉酒妇:指致人发生癫痫之类疾病的鬼。
[68] 投水女落水妇:指致人投水自杀或落水溺水的“落水鬼”。
[69] 绿线女红丝妇:指致人得病枯瘦而亡的“干痨鬼”,苗语俗称之为mous vongx ngees(音“牟痈额”)。
[70] 踢脚女碰脚妇:指致人行走时踢脚而受伤出血的“踢脚鬼”。
[71] 灶边女火塘妇:指致人被火烫伤的“烧伤鬼”。