八 打杀迪公
daot nriangf
[1]
nriangb nriux vongl | 娘树居陡崖, |
daot nriangf nas Dieef Dieel
[2]
| 娘树生了迪, |
nas ghaot Dieef naix loul | 生迪公老人。 |
ghaot Dieef ghaot Jax lil | 迪公精贾理, |
Dieef nenx langb nenx gil | 议榔订规约, |
nenx feeb nenx vangl | 理案遍地方。 |
Dieef nenx liangl gid liees | 迪收银受贿, |
dlieex bil khangd dongs | 伸手掏暗洞, |
Dieef khat Boux Heib mil | 迪为宝嗨送亲, |
dieed jongt Boux Heib lol | 又要宝嗨离婚, |
khat Boux Heib mil yous | 宝嗨已出嫁, |
dieed jongt Boux Heib mil wees | 又要她换夫。 |
aob dat jit gongx nax | 露珠爬稻秆, |
benf ghaot Dieef nenx nrieix | 窥见迪收银; |
aob dat jit gongx liongl
[3]
| 露珠爬刺秆, |
benf ghaot Dieef nenx liangl | 窥见迪受贿。 |
Dieef sos hveib ab lieel | 迪起心不良, |
Dlas Mut menb hveib zenl | 夏木很气胀。 |
ghouk jox feeb nongd loul | 邀地方长老, |
ghouk jox aob nongd nral | 拢水中鱼儿, |
xid xees lol yux gil | 商量来议事, |
yux langb lol dat Dieel | 议榔惩罚迪。 |
dail mob yab dios yous Jax lil | “那人不是贾理人, |
not dios yous nenx liangl | 各是贪钱人。 |
maf ghaot Dieef niox mil | 应当杀掉迪, |
ab niox dail naix bol | 坏人不可留。” |
ghab peid jouf jus | 一些就说: |
xat
[4]
ghaot Dieef liub lil | “惜迪大理老, |
Dieef vas vus fud bil | 能力不得了, |
niox Dieef vut diul vangl | 留下庇寨好。” |
ghab peid jouf jus | 一些就说: |
Dieef it hveib ab lieel | “迪心已不良, |
dib Dieef vut lieel vangl | 杀了靖地方。” |
gid wix nais Lol Nil
[5]
| 上禀洛尼神, |
gid dab nais diut loul | 下询六理老, |
xid xees jouf dib Dieel | 议定要杀迪, |
jouf dat Dieef lieel vangl | 除迪靖地方。 |
Dieef dent hvib ab xud | 迪阴思不好, |
Dieef songb
[6]
it menb fend | 迪装作头疼, |
ghob mis khangk khab kheid | 闭眼咳咔咔, |
khangk naok ghab gib zad | 咳嗽在屋角。 |
nangd daib yut dax gol | 听孩童来喊, |
zouk mil aob qud wul | 逃去回水处, |
wangs meif liat gid neel | 下游大河湾。 |
mil aod git lol boud
[7]
| 找蛋来念咒, |
dib ghob Dieef niox yad | 咒迪死去罢。 |
mil aod git keid lieid
[8]
| 去要蜥蜴卵, |
git veex vib lol boud | 石边蛋 [9] 来咒。 |
dieed diot zeex ghaib boud | 在草坪上咒, |
xil ghaot Dieef dax nangd | 怕迪偷听到; |
dieed diot box lox boud | 在瀑布处咒, |
aob xoub Dieef jouf ab nangd | 迪该听不到。 |
ghaot Dieef vas nrax fud | 迪听力太绝, |
Dieef daos aob dax nangd | 顺水来听到, |
dax qub git mil xid | 悄悄去瞧蛋: |
gheel boud git dail nongd | “谁如此卜蛋, |
ab ad jas ad boud | 简直是胡闹, |
diet qab ghaob ab xeed | 惹天灾人祸! |
git nongd git liangl ghongd | 此是断颈蛋, |
git xib dlieeb dil wid | 丧命兆之卵!” |
diot lieet
[10]
diot fend bil | 安套在坡头, |
diot nrof
[11]
diot gid gongl | 埋索在路上。 |
sob dail ghaot Wangx Gal
[12]
| 叫那往戛公, |
ghaot dlieeb dab daix nrongl | 土地屋基神, |
bit cat jeex bad loul | 刹那变大汉, |
bit cat jeex jid dieel | 刹那变小孩, |
liub dat jil dad bil | 大如只手指, |
hvib dat dail gheed gul | 高似癞蛤蟆, |
dieik ghangl xangf dax mil | 一蹦一跳去, |
dlab ghaot Dieef naix loul | 哄骗迪老人。 |
jas xil aob qud wul | 遇在回水处, |
wangs meif liat gid neel | 下游大河湾。 |
Dieef nais dail jid dieel | 迪问小孩儿: |
mob bak bat daox yenl | “你爸叫啥名? |
mob mens bat daox yenl | 你妈叫啥名?” |
bak das bak lax dol | “爸爸早已逝, |
mens das mens lax dol | 妈妈早已亡。 |
feek wil diot dlieex vangl | 遗我在世上, |
geed ab dot geed ngangl | 要吃无食吃, |
oud ab dot oud neel | 要穿无衣穿, |
gout xenl xenf yeex neel | 颤抖如幼鼠, |
geit neis fud jeex doul | 肮脏似柴蔸, |
ghab ghous vut doux liangb | 颈细瘦欲断, |
ghab nrees vut doux jul | 命弱小欲完。” |
Wangx Gal nib vas xent | 往戛多心计, |
dlieex hvub lol xees ghaot | 发话来说公: |
wil jeex juf diut nriut | “我十六岁啦, |
mob jeex not xous ghaot | 公高寿几何? |
wil jas gheib nriul git | 我遇鸡生蛋, |
ghoud jas vib nriul vangt | 我遇石生孩。 |
她肚不食米, | |
nib dlieeb
[15]
ab neel xangt | 她身不穿衣, |
nib nriangb ghab nail liat | 她在大河边, |
nriul niox diongb deil seet | 生孩 [16] 在河滩, |
laib liub nriul laib yut | 大石生小石, |
laib loul nriul laib vangt | 旧石生新石, |
nriul sab dab boul kout | 生满河沙滩, |
nriul feix khob lil lit | 孩头成串串。 |
nib dlieeb ghoud neel xangt | 孩们穿着衣, |
nib qenb ghoud nrangl seet | 孩们吮着沙, |
nrangl nriongx aob seel eet | 吮声遍河间。 |
mil yad ob mil hveit | 我俩赶快去, |
mil yad ob mil nrieet | 赶去看稀奇, |
dat nib qub mil ot | 别待她拿洗, |
mil dangx aob xoul vout | 拿洗沉河矣。” |
ghaot Diox Dieel
[17]
jouf jus | 迪公就说道: |
wil jeex xongs juf nriut | “我长七十岁, |
jouf benb daib nriul vangt | 只闻人生崽, |
jouf benb gheib nriul git | 只闻鸡生蛋。 |
mob jeex jous juf diut | 你成十六岁, |
dieed jas vib nriul vangt | 却遇石生孩, |
laib liub nriul laib yut | 大石生小石, |
nriul sab dab boul kout | 生满河沙滩, |
mob soux nal nid not | 你真会骗人!” |
dail jid dieel jouf jus | 小孩儿就说: |
dlab not dlab jid dieel | “哄各哄小孩, |
dlab ngaf mil daod weel | 哄他筑塘玩, [18] |
hvid dous dlab naix loul | 岂能骗老人! |
jus deix ab nal ghaot | 真真不哄公, |
wil daod dail beet diot | 我敢赔只猪, |
daod bad langl juf diut | 赌头大水牯, |
wil nal wil not xat | 骗您我穷苦!” |
ghaot Dieef jouf dax mil | 迪公才来去, |
mil weix laib fend bil | 走到那坡头, |
dlob nrof
[19]
gos dlob jil | 四索套四肢, |
ib nrof gos qenb wongl | 一索套腰腹, |
kheib Dieef dat kheib doul | 捆迪似捆柴。 |
xongs laix xongs dieeb ghok | 七人七枝矛, |
nent ghaot Dieef jux ghok | 刺迪公九矛, |
xongs deit ghab dongx ghol | 踢七脚臀部, |
ghaot Dieef gos weix bil | 迪倒在坡头; |
xongs laix xongs dieeb dieed | 七人七把刀, |
maf ghaot Dieef jux dieed | 砍迪公九刀, |
xongs deit ghab dongx jid | 踢七脚其腰, |
ghaot Dieef gos weix gid | 迪倒在山道; |
xongs laix xongs dieeb bob | 七人七把锤, |
diot ghaot Dieef jux beeb | 捶迪公九锤, |
xongs deit ghab dongx gheeb | 踢七脚屁股, |
ghaot Dieef gos weix feeb | 迪倒大地上。 |
Wangx Wab
[20]
jouf gid naid | 往哇拿枪打, |
Wangx Wab jouf aod xeed | 往哇得其血; |
Wangx Jeib
[21]
jouf gid dieed | 往基拿刀杀, |
Wangx Jeib jouf aod doud | 往基得其皮; |
Wangx Xoub
[22]
jouf gid bangd | 往修拿锤捶, |
Wangx Xoub jouf aod dlioud | 往修得其心; |
Wangx Foul
[23]
jouf diot ful | 往胡安索套, |
Wangx Foul aod mongs nriul | 往胡得其骚。 |
Dieef das jous deix deil | 迪死命将绝, |
Dieef ghab dlieeb dieel dieel | 迪誓咒咧咧: |
meeb gos meeb ab fol | “你们死不复活, |
meeb ngees meeb ab nriul | 你们枯不复生。 |
wil gos wil nriangb fol | 我死我复活, |
wil ngees wil nriangb nriul | 我枯我复生, |
wil gos ghab seeb gongl | 我身变千种, |
ghab seeb gongb
[24]
zangl zangl | 千种数不清: |
wil dlioud mil jeex yal
[25]
| 心成冤家鬼, |
wil xeed mil jeex xeek | 血成妖婆鬼, |
wil doud mil it diangs | 皮成纠纷鬼, |
wil ghad mil it zees | 肠成瘟疫鬼, |
bud jud dail vangt nios | 纠缠年少人, |
daib jid lail longl longs | 纷纷丢性命。 |
dlinb fend mil it nriot | 头发成青苔, |
vob doub diul yul yeet | 苔丝悠悠飘。 |
xeek mis jeex vob gil | 眉毛成蓝菜, |
khout mis jeex nrieix liangl | 眼窝成银锭, |
lat mis jeex daox nrongl | 眼白成白铜。 |
aob mis jeex joud yangl | 泪水成美酒, |
aob nras jeex xid Diul | 鼻涕成好盐。 |
songd bil it daot nrieet
[26]
| 肘骨做硬木, |
saib daix
[27]
nil ghot tit | 用做撑门柱。 [28] |
songd ngangl it daot nias | 腿骨做拐杖, |
dad bil it ghat yas | 手指做箕钩。 [29] |
diongb ngangl it dioub xit
[30]
| 小腿做礁石, |
it dioub vib neel liat | 挺立水中间。 |
diongb ngangl mil diongb jens | 腿上的膝头, |
it diongb bob sangl langs | 化座座山包。 |
diangx zas feeb dab vangl | 油脂洒村寨, |
mil it mub saib neel | 成棉种织穿。 |
geeb xend jeex dail beet | 头虱变成猪, |
geeb daid jeex dail niat | 身虱成水牛, |
geeb mib jeex dail mol | 跳蚤成骏马, |
geeb jeeb jeex dail liod | 臭虫成黄牛…… |
nriangb dal ob jil gent | 剩那些指甲, |
bit jeex geeb vongl veet | 变成只只蝉, |
geeb gix ghab jil daot | 鸣叫在树间, |
gix seil hveib seil xent | 人听人惊心, |
gix niul aob niul eet | 水闻水变色。” |
nriul jeex jux wul dlieeb
[31]
| 生成九湾鬼, |
lis jas xongs wul zees
[32]
| 变出七湾魅, |
naib naib lol qab nenx | 日日来寻吃, |
mangt mangt lol vangs haok | 夜夜来找喝, |
bud jud loul feex mangl | 扰老人脸黄, |
dlat laf vangt kib jid | 扰小孩发热, [33] |
nenx jul seeb voux gheib | 吃完千笼鸡, |
haok jul beet voux gas | 喝光百笼鸭。 [34] |
Wangx Yangx jouf menb hveib | 往养才生气, |
Bod Yangx jouf angt bongt | 播养才恼怒, |
bax dlieeb mil liees khangd | 赶鬼魅进洞, |
hak zees mil liees zeet | 驱邪煞入穴, |
lieid diux naib naib bat | 封门任其睡, |
lieid khangd mangt mangt xens | 挨饿度日月。 |
niox loul ghob mis ngeix | 老人遂无恙, |
niox vangt ghob mis jid | 小孩遂安康。 |
Jox Yangx deib Lieix Yangx | 觉养和里养, |
vud nrix gheeb Vongl Yeed | 放水牛在荣燕, |
vud liob gheeb Vongl Yil | 牧黄牛在荣仪。 |
geeb dlongb nriangb khangd zeet | 牛虻在岩洞, |
geeb dlongb dliongk khangd niangs | 牛虻钻孔隙, |
mil geik nrix nenx ngeix | 去咬牛吃肉, |
mil beet liox haok xeed | 去叮牛喝血, |
nenx xangd jouf diangd | 吃饱才返, |
haok dit jouf tok | 喝胀才回。 |
dail dlieeb jouf nais | 鬼魅才问, |
dail dlongb jouf xees | 牛虻才道, |
dail dlieeb jouf jax | 鬼魅才叫, |
dail zees jouf ghangd | 邪煞才喊: |
bouk yad Jox Yangx | “开门觉养! |
bouk yad Lieix Yangx | 开门里养! |
bib dieed langd lol nas | 咱拿寿尺量, |
bib dieed doud lol nrieet | 咱翻命簿看, |
not neif dail nrees gal | 只扰命弱者, |
xut neif dail nrees guk | 不扰命强人, |
not aod dail nrees jous | 只要寿终者, |
xut aod dail nrees liees | 不要有寿人。” |
Jox Yangx deib Lieix Yangx | 觉养和里养: |
ghangd not wil tieib nrax | “喊多我刺耳, |
jax not wil vut nrat | 说多我心烦。 |
niox nib lol nenx gheib | 让它来吃鸡, |
niox nib lol haok gas | 让它来吞鸭。” [35] |
naix jouf lol ghoud langb | 人鬼才议榔, |
dlieeb jouf lol houf diangs | 人鬼才订约: |
naib dax yab benf jid | “昼来不见身, |
mangt dax yab benf mis | 夜来不见形。 |
gol xangs xid jouf benf | 巫来瞧才见, |
ghangd loul qab jouf jas | 觋来寻才着, |
liub jib bib dail gheib | 遇大鬼送鸡, |
yut jib bib laib git | 遇小煞送蛋, |
xangs jus ghob yab aod | 巫祈就可饶, |
loul jus ghob yab neif | 觋禳就不扰。” |
jouf mil bouk ghab diux | 才去打开门, |
jouf mil bouk khangd zeet | 才去打开洞。 |
dlieeb zangl dat geeb mongl | 鬼散如蜂飞, |
zees zangl dat geeb pid | 魅散如蚁走, |
dlieeb jouf zangl bid feeb | 才散遍地方, |
zees jouf zas bees vangl | 才窜遍村寨。 |
[1] 娘树(daot nriangf):音译树名。
[2] Dieef、Dieel(迪、迪):人名,由于方言的不同亦读为Dil、Diox Dil、Diox Dif 等,《贾》文及口语中多单呼为Dif(或Dieef),本稿中均音译作“迪”。迪是开天辟地时的一位大神,在宝嗨与夏木的婚姻纠纷案中担当理老,因受贿而处理不公,被公议处死,本节即记述处死经过及其身体变成各种鬼神邪煞的情况。
[3] gongx liongl:一种刺类灌木植物名,其幼苔粗壮挺立,外皮及刺儿均呈紫红色,剥之,其内杆翠绿色,鲜嫩多汁可食。一说汉语称为虎杖、酸汤杆。
[4] xat:xat dlias(难得、可惜、有幸)一词的省称。口语中不能省称。
[5] Lol Nil(洛尼):即Wangx Nil(往尼),神名,创世时的撑天巨神之子,本人是个刚直不阿之神。
[6] songb:songb nongx(假装、故作)一词的省称。口语中不能省称。
[7] boud:苗族巫师的一种巫术形式,含义为卜、咒。boud 有二义,查询鬼为何鬼来自何处,可译为“卜”,指使鬼去何处作祟何对象,可译为“咒”。
[8] keid lieid:neeb keid lieid(一种小蜥蜴,常见于石漠周围)的省称。口语中不能省称。也有的口传版本称kid lid,义同。
[9] 石边蛋:因小蜥蜴生活和产蛋在石漠周围,故这样称之。
[10] lieet、nrof:lieet 即“绳”、“索”,nrof 指lieet nrof(木匠墨斗中的墨线),此处均指为捕捉迪公而安放的绳套。
[11] lieet、nrof:lieet 即“绳”、“索”,nrof 指lieet nrof(木匠墨斗中的墨线),此处均指为捕捉迪公而安放的绳套。
[12] Wangx Gal(往戛):土地神之名。另有的口传版本称为Beex Geeb Qid(音“扁该弃”),是个能说会道的侏儒女。
[13] qenb:ghab qenb(肚腹)的省称。
[14] sait:ghab sait(稀疏的米饭粒)的省称。口语中不能省称。
[15] dlieeb:ghab dlieeb或ghab dlieeb ghous(脖颈)的省称。口语中不能省称。
[16] 生孩:“孩”指鹅卵石。
[17] Diox Dieel:迪(Dieef)公之异名。
[18] 筑塘玩:过去苗族农村孩童很喜欢在山泉或水沟边撮土筑些似盆似钵大的小水塘,放入小鱼小虾之类,观其游动取乐,或在“塘”边架小竹槽,让水流下推动自制的小水车转动取乐。
[19] nrof:lieet nrof(墨线)的省称,喻绳索。
[20] Wangx Wab(往哇):樱桃树的拟人名。传说樱桃树参加杀迪公,要得其血,故结出樱桃才颜色血红。苗人喜采食。
[21] Wangx Jeib(往基):杉树的拟人名。传说杉树参加杀迪公,要得其皮,故杉皮才厚实坚韧,苗人喜用来盖房。
[22] Wangx Xoub(往修):芭蕉树的拟人名。传说芭蕉树参加杀迪公,要得其心,故其身内才有一形似心脏的胚囊,即使其叶被枯死或烧死,胚心又会长出新的生命,留下“芭蕉树死心不死”之谚语。
[23] Wangx Foul(往胡):桦香树的拟人名。传说桦香树参加杀迪公,要得其骚气,故该树才具有浓烈的芳香。春夏时苗人喜剥取其嫩树皮,去掉外层,嚼食多汁的内层,芳香而清凉,可消暑止渴。
[24] gongb:即gongl(种类)的变调读音,只出现于《贾》和歌谣中。
[25] yal:音“亚”,恶鬼名。可致人害大病甚至死亡的一种冤家鬼。
[26] daot nrieet、saib daix:均是同一种硬质灌木树之名,苗人用之制作秤杆。
[27] daot nrieet、saib daix:均是同一种硬质灌木树之名,苗人用之制作秤杆。
[28] 撑门柱:装置在苗人房屋正门门楣上方,做某些巫事时可在其上安放禳鬼之物。
[29] 箕钩:生产工具,挂在扁担两头,用于勾住运土石的簸箕之提梁。
[30] dioub xit:有部分露出水面的礁石。亦称暗礁。
[31] dlieeb、zees:此处泛称一切鬼魅邪煞。
[32] dlieeb、zees:此处泛称一切鬼魅邪煞。
[33] 脸黄、发热:苗巫认为这是鬼邪作祟于人生病,以索取牺牲的象征之一。
[34] 鸡鸭是巫事活动中最常用的牺牲。此处“鸡”“鸭”也代指一切祭供鬼神的牺牲。
[35] 吃鸡、吞鸭:喻鬼神来作祟于人。